Báo cáo khoa học: "Công nghệ tự động phòng hộ đoàn tầu và phân khu di động"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Thông qua một số quan niệm mới về hệ thống điều khiển tín hiệu ứng dụng công nghệ mới, bài báo muốn đề cập đến bản chất và các b-ớc phát triển có tính tất yếu của các hệ thống này trong giao thông vận tải đ-ờng sắt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Công nghệ tự động phòng hộ đoàn tầu và phân khu di động"

C«ng nghÖ tù ®éng phßng hé ®oµn tÇu vµ ph©n khu di ®éng TS. NguyÔn Duy ViÖt Bé m«n TÝn hiÖu giao th«ng Khoa §iÖn - §iÖn tö Tr−êng §¹i häc giao th«ng VËn t¶i Tãm t¾t: Th«ng qua mét sè quan niÖm míi vÒ hÖ thèng ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu øng dông c«ng nghÖ míi, bμi b¸o muèn ®Ò cËp ®Õn b¶n chÊt vμ c¸c b−íc ph¸t triÓn cã tÝnh tÊt yÕu cña c¸c hÖ thèng nμy trong giao th«ng vËn t¶i ®−êng s¾t. Summary: Through some new conceptions of signal control systems that apply new technology, this article wants to deal with the essence and the indispensable development of these systems in railway transportation. §Æt vÊn ®Ò §ßi hái cña x· héi vÒ an toµn trong vËn chuyÓn, tèc ®é ®oµn tÇu còng nh− n¨ng lùc th«ng qua cña tuyÕn ®−êng ngµy cµng cao. C¸c th«ng tin vÒ ®oµn tÇu, vÒ c¸c ®èi t−îng tham gia vµo qu¸ tr×nh ch¹y tÇu cÇn ®−îc cËp nhËt nhiÒu, liªn tôc, kh¶ n¨ng xö lý th«ng tin cña hÖ thèng CT 2 nhanh, an toµn vµ ®−a ra c¸c kÕt luËn chÝnh x¸c lµ th−íc ®o chÊt l−îng c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu (H§T). HiÖn nay, c¸c H§T ®ang ph¸t triÓn theo nh÷ng m« h×nh míi, tÝch cùc h¬n mµ c¸c hÖ thèng truyÒn thèng ch−a cã hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®−îc. C«ng nghÖ tù ®éng phßng hé ®oµn tÇu vµ ph©n khu di ®éng víi nh÷ng m« h×nh hÖ thèng t−¬ng øng sÏ ®−îc ph¸t triÓn vµ phæ biÕn trong c«ng t¸c ®¶m b¶o ch¹y tÇu. 1. Nguyªn lý truyÒn tÝn hiÖu phßng hé ®oμn tÇu HÖ thèng tÝn hiÖu tù ®éng phßng hé ®oµn tÇu (ATP) sö dông chÝnh c¸c m¹ch ®iÖn ®−êng ray (M§§R) ®Ó truyÒn c¸c m· tÝn hiÖu ®Õn ®oµn tÇu. C¸c tÝn hiÖu nµy th−êng ®−îc ph¸t hiÖn vµ thu bëi c¸c anten (th−êng lµ 2 c¸i) ®−îc g¾n ë mçi ®oµn tÇu (h×nh 1). D÷ liÖu sÏ ®−îc ®−a ®Õn m¹ch gi¶i m· vµ xö lÝ ®¶m b¶o an toµn ch¹y tÇu. Tèc ®é cho phÐp sÏ ®−îc dïng kiÓm tra ®Ó khèng chÕ tèc ®é thùc tÕ, nÕu tèc ®é thùc tÕ v−ît qu¸ tèc ®é cho phÐp th× hÖ thèng h·m sÏ ho¹t ®éng. Trong nhiÒu hÖ thèng hiÖn ®¹i, ngoµi c¸c th«ng tin vÒ tèc ®é, th«ng tin vÒ gi·n c¸ch gi÷a c¸c ®oµn tÇu vµ mét sè th«ng tin kh¸c còng ®−îc truyÒn lªn tÇu víi nhiÒu ph−¬ng thøc kh¸c nhau cho phÐp ng−êi l¸i tÇu ®iÒu khiÓn ®oµn tÇu víi c¸c cÊp tèc ®é cho phÐp kh¸c nhau (tr−êng hîp ®iÒu khiÓn nh©n c«ng). C¸c th«ng tin cña ph©n khu phÝa tr−íc ®−îc kiÓm tra vµ ®−a tíi bé ph¸t m· cña mçi ph©n khu. Bé ph¸t m· sÏ ph¸t göi c¸c m· t−¬ng øng cho mçi M§§R, c¸c m· ®−îc c¸c anten thu vµ
®−a tíi m¸y tÝnh. M¸y tÝnh sÏ kiÓm tra tèc ®é thùc tÕ cña tÇu vµ so s¸nh víi tèc ®é cho phÐp, nÕu v−ît qu¸ sÏ t¸c ®éng ®Õn hÖ thèng h·m ®Ó khèng chÕ tèc ®é ®oµn tÇu. H−íng tµu ch¹y TÇu Panel ®iÒu khiÓn Bé xö lý D÷ liÖu Cét hiÖu cét hiÖu C¶m biÕn M· sè liÖu (tÝn hiÖu m·) truyÒn tèc ®é trªn ®−êng ray D÷ liÖu tÝn An ten vµ Bé Khèi giao hiÖu ph¸t M¸y läc tÝn hiÖu m· tiÕp h·m ph¸t m· H×nh 1. TruyÒn c¸c tÝn hiÖu lªn ®oμn tÇu VÒ cÊu tróc, hÖ thèng truyÒn tÝn hiÖu phßng hé ®oµn tÇu t−¬ng tù hÖ thèng tÝn hiÖu ®Çu m¸y vµ tù ®éng dõng tÇu. §iÓm kh¸c biÖt lµ hÖ thèng ATP cËp nhËt liªn tôc nhiÒu th«ng tin trong qu¸ tr×nh ch¹y tÇu (trong hÖ thèng tÝn hiÖu ®Çu m¸y vµ tù ®éng dõng tÇu chØ lÊy tr¹ng th¸i cña ph©n khu phÝa tr−íc, tèc ®é thùc tÕ ®oµn tÇu), sö dông m¸y tÝnh ®Ó xö lý vµ kÕt luËn c¸c th«ng tin ®ã. Nh− vËy thiÕt bÞ cña hÖ thèng ATP còng nh− l−îng th«ng tin sÏ nhiÒu vµ viÖc ph¸t, truyÒn, nhËn vµ xö lý th«ng tin sÏ phøc t¹p h¬n. CT 2 §Ó viÖc ®iÒu khiÓn qóa tr×nh ch¹y tÇu mÒm dÎo, liªn tôc vµ chÝnh x¸c cÇn cã nhiÒu th«ng tin, xö lý th«ng tin liªn tôc, an toµn vµ chÝnh x¸c. C¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu ®−îc ph¸t triÓn theo c¸c møc ®é, trªn c¬ së ®¶m b¶o ngµy cµng tèt h¬n môc tiªu nµy. 2. TruyÒn tÝn hiÖu b¸o tr−íc H−íng tÇu ch¹y TÇu Panel ®iÒu khiÓn Bé xö lý HÖ thèng h·m Anten D÷ liÖu Tñ ®iÒu khiÓn vÒ tÝn hiÖu phßng vÖ C¸c ®iÓm ph¸t tÝn hiÖu C¶m biÕn hiÖn tèc ®é däc tuyÕn H×nh 2. TruyÒn c¸c tÝn hiÖu b¸o tr−íc
Th«ng tin ATP tõ lé tr×nh ®−îc truyÒn liªn tôc lªn tÇu th«ng qua M§§R nªn hÖ thèng nµy cßn ®−îc gäi lµ hÖ thèng truyÒn - ph¸t liªn tôc. Do truyÒn liªn tôc nªn c¸c tÝn hiªô bÞ suy hao trªn ®−êng truyÒn vµ do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cña c¸c tÝn hiÖu, M§§R th−êng bÞ thu ng¾n l¹i (th−êng lÊy lµ 350 m), ®©y còng chÝnh lµ nh−îc ®iÓm c¬ b¶n cña hÖ thèng. C¸c thiÕt bÞ cña hÖ thèng ®¾t, dÔ bÞ t¸c ®éng cña m«i tr−êng: nhiÖt ®é, ®é Èm, nhiÔu ®iÖn tõ v.v, c¸c t¸c ®éng cña con ng−êi lµm ph¸t sinh c¸c trë ng¹i. §Ó kh¾c phôc c¸c nh−îc ®iÓm nµy, hÖ thèng sö dông ph−¬ng ph¸p truyÒn c¸c d÷ liÖu rêi r¹c víi c¸c ®iÓm ph¸t tÝn hiÖu ®−îc ®Æt trªn c¸c ph©n khu däc theo tuyÕn (kh«ng dïng M§§R). Víi hÖ thèng ®−îc coi lµ tèt hiÖn nay, cét hiÖu b¸o tr−íc (t−¬ng tù c¸c cét hiÖu th«ng qua trong hÖ thèng ®ãng ®−êng tù ®éng) th−êng sö dông hai lo¹i biÓu thÞ, mét lo¹i biÓu thÞ cho biÕt vÞ trÝ cña tÇu vµ mét lo¹i biÓu thÞ cho biÕt tr¹ng th¸i cña ph©n khu tiÕp theo. Qu¸ tr×nh xö lý d÷ liÖu vµ c¸c khèi chøc n¨ng cña hÖ thèng ATP kiÓu nµy t−¬ng tù nh− lo¹i h×nh hÖ thèng truyÒn - ph¸t liªn tôc. 3. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña cét hiÖu b¸o tr−íc H−íng tÇu ch¹y §iÓm b¸o tr−íc §iÓm b¸o tr−íc cña tÝn hiÖu A2 cña tÝn hiÖu A3 A1 A2 TÇu 1 TÇu 2 CT 2 Ph©n khu A1 Ph©n khu A2 §iÓm dõng H×nh 3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña cét hiÖu b¸o tr−íc Sù ho¹t ®éng cña cét hiÖu b¸o tr−íc ®−îc m« t¶ nh− h×nh 3. Víi c¸c ®oµn tÇu cã c¸c vÞ trÝ nh− h×nh vÏ, cét b¸o tr−íc A2 ë phÝa tr−íc cét A1 theo h−íng tÇu ch¹y cã biÓu thÞ ®á ®Ó b¸o cho tÇu 2 ®ang ®Õn gÇn biÕt ®−îc vÞ trÝ ph¶i dõng l¹i. TÇu 2 nhËn ®−îc lÖnh dõng vµ do ®ã nã ph¶i dõng l¹i tr−íc khi ch¹m tíi cét tÝn hiÖu b¸o tr−íc A2. Khi tÇu 2 ®· dõng tr−íc cét hiÖu A2 nã ph¶i ®îi ®Õn khi tÇu 1 gi¶i phãng toµn bé ph©n khu A2, lóc ®ã biÓu thÞ cña cét tÝn hiÖu b¸o tr−íc A2 chuyÓn sang mÇu lôc míi cã thÓ tiÕp tôc chuyÓn ®éng. Trong thùc tÕ nã kh«ng thÓ ch¹y ®−îc ngay mµ ph¶i mÊt mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã ®Ó bé truyÒn ®éng khëi ®éng l¹i vµ cho phÐp tÇu b¾t ®Çu chuyÓn ®éng. V× lý do nµy mµ ATP th−êng ®−îc sö dông trong c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn ch¹y tÇu nh©n c«ng. 4. §iÒu khiÓn cËp nhËt gi¸n ®o¹n Mét bÊt cËp cña hÖ thèng tÝn hiÖu b¸o tr−íc lµ khi tÇu ®· nhËn ®−îc mét chØ thÞ gi¶m tèc ®é hoÆc dõng l¹i nã sÏ gi÷ nguyªn chØ thÞ ®ã khi v−ît qua cét b¸o tr−íc kh¸c ®Ó ®Õn cét b¸o tr−íc ®−a ra chØ thÞ, gi¶ sö lµ chØ thÞ dõng. Khi ®ã ®oµn tÇu sÏ vÉn cø ph¶i dõng (do nã ®· l−u l¹i chØ thÞ
dõng) dï trong thêi gian nã ch−a ®Õn ®iÓm dõng ph©n khu phÝa tr−íc ®· ®−îc gi¶i phãng vµ cét hiÖu lóc tr−íc cã chØ thÞ dõng nay ®· chuyÓn sang chØ thÞ cho phÐp (biÓu thÞ lôc). Cã thÓ ®Æt ra mét ph−¬ng ¸n kh¾c phôc lµ sö dông nót Ên “huû bá” trong khi tÇu vÉn ®ang ch¹y mµ ph©n khu phÝa tr−íc ®· ®−îc gi¶i phãng vµ cét hiÖu ®−a ra chØ thÞ dõng (cã biÓu thÞ ®á) ®· chuyÓn sang chØ thÞ cho phÐp (biÓu thÞ lôc) thay cho khi tÇu ph¶i dõng h¼n, nh− thÕ sÏ tèt h¬n cho hÖ thèng víi nót “huû bá” nµy. Tuy vËy ph−¬ng ¸n nµy kh«ng ®−îc ¸p dông do hÖ thèng ATP lµ hÖ thèng phßng vÖ, ®¶m b¶o an toµn mang tÝnh tuyÖt ®èi nªn nã kh«ng cho phÐp cã sù can thiÖp cña con ng−êi. H−íng tÇu ch¹y §iÓm b¸o tr−íc §iÓm b¸o tr−íc cña tÝn hiÖu A2 cña tÝn hiÖu A3 A1 A2 TÇu 2 Ph©n khu A1 Ph©n khu A2 §iÓm dõng H×nh 4. Bè trÝ mét cét b¸o tr−íc trung gian §Ó kh¾c phôc t×nh huèng dõng l¹i kh«ng cÇn thiÕt nªu trªn, mét cét hiÖu b¸o tr−íc trung gian ®−îc ®−a vµo. Lóc ®ã cho phÐp tÇu ®Õn gÇn ®iÓm dõng mµ ph©n khu phÝa tr−íc ®−îc gi¶i phãng th× lÖnh dõng ®−îc huû bá vµ tÇu cã thÓ ®i vµo ph©n khu kÕ tiÕp phÝa tr−íc ®· ®−îc gi¶i CT 2 phãng mµ kh«ng ph¶i dõng l¹i n÷a (h×nh 4). H−íng tÇu ch¹y §iÓm b¸o tr−íc §iÓm b¸o tr−íc trung §iÓm b¸o tr−íc cña tÝn hiÖu A2 gian cña tÝn hiÖu A2 cña tÝn hiÖu A3 A1 A2 TÇu 2 Ph©n khu A1 §iÓm dõng Ph©n khu A2 Ph©n khu A1 H×nh 5. Bè trÝ h¬n mét cét b¸o tr−íc trung gian Cã thÓ bè trÝ nhiÒu h¬n mét cét b¸o tr−íc trung gian nÕu cÇn thiÕt (h×nh 5). 5. ý t−ëng vÒ m« h×nh ph©n khu di ®éng Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ nãi chung vµ c«ng nghÖ cho c¸c hÖ thèng tù ®éng ®iÒu khiÓn vµ khèng chÕ tõ xa, ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p hiÖn ®¹i h¬n cho c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn ch¹y
tÇu trong khu gian trªn c¬ së c¸c ph©n khu. Xu h−íng chung lµ cè g¾ng tho¸t khái c¸c ph©n khu cè ®Þnh ®Ó cã thÓ thay ®æi gi·n c¸ch gi÷a c¸c ®oµn tÇu dùa trªn tèc ®é cho phÐp vµ tèc ®é thùc tÕ. Cã thÓ gi¶i thÝch ý t−ëng nh− khi b¹n ®ang ®i trªn ®−êng cao tèc cã c¸c gi¶i ph©n c¸ch ®Ó t¸ch thµnh c¸c lµn ®−êng cã c¸c tèc ®é t−¬ng øng kh¸c nhau. Theo lý thuyÕt b¹n kh«ng cÇn duy tr× kho¶ng c¸ch h·m tèi ®a víi víi xe ch¹y phÝa tr−íc bëi xe phÝa tr−íc kh«ng thÓ dõng ®ét ngét. NÕu tèc ®é cña xe b¹n vµ xe phÝa tr−íc cïng tèc ®é thi khi xe ®ã gi¶m tèc ®é hoÆc h·m dõng th× b¹n còng cã thÓ lµm ®iÒu ®ã víi xe cña m×nh vµ nÕu b¹n dù phßng mét kho¶ng c¸ch nµo ®ã cho thêi gian ph¶n øng vµ thao t¸c h·m th× sÏ kh«ng x¶y ra sù cè. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ do viÖc h·m vµ dõng cña xe tr−íc vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng kÞp thêi cña xe sau trong suèt thêi gian ch¹y trªn ®−êng lµ khã cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o. Do ®Æc thï cña vËn t¶i ®−êng s¾t, tÇu ch¹y víi tèc ®é t−¬ng ®èi cao, qu¸n tÝnh lín vµ l−îng hµnh kh¸ch, hµng ho¸ nhiÒu, do vËy hÇu hÕt c¸c quy tr×nh, quy ph¹m cña ngµnh ®−êng s¾t, ý t−ëng trªn kh«ng ®−îc ¸p dông cho dï hoµn toµn cã kh¶ n¨ng mµ lu«n ph¶i tu©n thñ kho¶ng c¸ch h·m cè ®Þnh (tÝnh trong ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn nhÊt). H−íng tÇu ch¹y §−êng cong vËn tèc §−êng cong vËn tèc §−êng cong vËn tèc cña tµu 2 cña tµu 1 cña tµu 3 CT 2 TÇu 1 TÇu 3 TÇu 2 H×nh 7. Gi·n c¸ch ®oμn tÇu vμ ®−êng cong tèc ®é Víi ý t−ëng ®· tr×nh bµy, dùa vµo ®−êng cong tèc ®é gièng nhau cña c¸c ®oµn tÇu, kh¶ n¨ng h·m nh− nhau (thùc tÕ lµ cã thÓ), th× theo lý thuyÕt chóng cã thÓ ch¹y ®−îc ®ång hµnh víi gi·n c¸ch nhá h¬n nhiÒu: gi·n c¸ch lµ 50 m t−¬ng øng víi tèc ®é 50 km/h, thay v× lu«n ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch h·m an toµn nh− vÉn ®ang ®−îc ¸p dông (hiÖn nay ë ViÖt nam lµ 800 m). Tuy nhiªn kh¶ n¨ng cña ý t−ëng cã tÝnh lý thuyÕt sÏ gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ n¶y sinh, vÝ dô nh− ch−a ai ®−a ra ®−îc c¬ së thiÕt kÕ cho c¸c ph©n khu di ®éng, c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ch¹y tÇu lµ c¸c hµm ngÉu nhiªn, phøc t¹p vµ cho ®Õn nay, c¸c nghiªn cøu ®Ó ®Þnh l−îng chóng cßn thiÕu. ChÝnh v× thÕ mµ c«ng t¸c ch¹y tÇu hiÖn nay vÉn lu«n ®¶m b¶o duy tr× mét kho¶ng c¸ch h·m an toµn x¸c ®Þnh. Nh−ng dï lµ m« h×nh ph©n khu cè ®Þnh hay di ®éng còng ®Òu trªn c¬ së lùa chän hîp lý ®é dµi vµ m« h×nh cña ph©n khu sao cho phï hîp víi lo¹i h×nh vµ tèc ®é ®oµn tÇu, c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c ch¹y tÇu. Theo m« h×nh ph©n khu di ®éng, do tÝnh mÒm dÎo nªn cÇn sö dông kü thuËt truyÒn ph¸t radio ®Ó ®iÒu khiÓn ch¹y tÇu dùa trªn kü thuËt th«ng tin hay cßn ®−îc
gäi lµ kü thuËt tÝn hiÖu dùa trªn sù truyÒn - ph¸t. ViÖc truyÒn - ph¸t trªn c¬ së c¸c M§§R cã ®−îc vÞ trÝ, tèc ®é, h−íng vµ mét sè tin tøc vÒ tr¹ng th¸i con tÇu ®Ó ®−a vÒ hÖ thèng, tõ ®ã ®−a ra c¸c chØ thÞ cho biÕt tèc ®é cho phÐp cña ®oµn tÇu. 6. Ph©n khu di ®éng vμ kü thuËt truyÒn ph¸t radio C¸c ph©n khu di ®éng ®−îc bè trÝ nh− h×nh 8. Trªn mét tuyÕn ®−êng chia thµnh c¸c khu ®o¹n, mçi khu ®o¹n ®−îc ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng mét m¸y tÝnh vµ mét hÖ thèng truyÒn ph¸t radio cho khu ®o¹n ®ã. Mçi tÇu sÏ truyÒn vÒ m¸y tÝnh th«ng qua hÖ thèng truyÒn ph¸t radio c¸c tin tøc vÒ sè hiÖu, vÞ trÝ, tèc ®é, h−íng vµ c¸c tin tøc kh¸c liªn quan ®Õn tr¹ng th¸i cña ®oµn tÇu. M¸y tÝnh sÏ thùc hiÖn tÝnh to¸n ®−a ra ®−îc gi·n c¸ch an toµn cho c¸c ®oµn tÇu vµ göi c¸c tin tøc ®Õn c¸c ®oµn tÇu. Sãng radio thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a m¸y tÝnh vµ c¸c ®oµn tÇu mét c¸ch liªn tôc, v× thÕ m¸y tÝnh biÕt ®−îc vÞ trÝ cña tÊt c¶ c¸c ®oµn tÇu thuéc ph¹m vi cña nã vµ vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo. Tin tøc tõ m¸y tÝnh sÏ ®−îc truyÒn lªn ®oµn tÇu vÒ vÞ trÝ cña ®oµn tÇu phÝa tr−íc còng nh− ®−a ra chØ thÞ ph¶i gi¶m tèc ®é khi ®i vµo ®−êng cong tèc ®é vµ cho phÐp dõng tÇu tr−íc khi ®©m vµo ®oµn tÇu kh¸c phÝa tr−íc ®ang ch¹y trong ®−êng cong ®ã. Víi nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña hÖ thèng nh− trªn, cã thÓ coi ®©y lµ hÖ thèng ®iÒu chØnh gi·n c¸ch tù ®éng c¸c ®oµn tÇu. Khu ®o¹n 1 Khu ®o¹n 2 M¸y tÝnh M¸y tÝnh CT 2 KÕt nèi Radio Radio gi÷a 2 khu ®o¹n C¸c liªn kÕt radio C¸c tÇu H×nh 8. M« h×nh ph©n khu di ®éng sö dông kü thuËt truyÒn ph¸t radio Trong hÖ thèng nµy cÇn l−u ý lµ kho¶ng c¸ch h·m an toµn cã ë ph©n khu cè ®Þnh vÉn cÇn ®−îc ®¶m b¶o do hoµn toµn cã thÓ cã c¸c yÕu tè ch−a kiÓm so¸t ®−îc t¸c ®éng. VÝ dô nh− v× mét lý do nµo ®ã mÊt nguån d÷ liÖu, lóc ®ã nguån d÷ liÖu cuèi cïng ®−îc gi÷ l¹i vµ ®−îc lµm c¬ së ®Ó dõng tÇu, ®¶m b¶o thêi gian ®Ó kh«ng ®©m vµo ®oµn tÇu phÝa tr−íc. Nh− thÕ ph©n khu di ®éng míi thùc hiÖn ®−îc ®iÒu chØnh gi·n c¸ch c¸c ®oµn tÇu mét c¸ch mÒm dÎo mµ ch−a thÓ rót ng¾n h¼n gi·n c¸ch xuèng nh− ý t−ëng ban ®Çu: gi·n c¸ch lµ 50 m khi tèc ®é ®oµn tÇu lµ 50 km/h.
7. X¸c ®Þnh vÞ trÝ ®oμn tÇu trong ph©n khu di ®éng Nh− trªn ®· nªu, c¸c tÇu trong hÖ thèng ph©n khu di ®éng liªn tôc göi c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn chuyÓn ®éng cña nã cho m¸y tÝnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tÇu lu«n n»m trong vïng phñ sãng radio. Mçi tÇu x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nã trªn ®−êng c¨n cø vµo c¸c cét mèc ®−îc ®Æt däc theo tuyÕn, th«ng qua ®ã vÞ trÝ cña nã ®−îc hiÖu chuÈn l¹i b»ng c¸ch so s¸nh vÞ trÝ cña nã trªn ®−êng víi bµn ®iÒu khiÓn vµ víi b¶n ®å cña tuyÕn ®−êng ®−îc l−u tr÷ trong m¸y tÝnh. Sù dÞch chuyÓn cña ®oµn tÇu tõ khu ®o¹n nµy sang khu ®o¹n kh¸c cña tuyÕn ®−îc kiÓm so¸t, khèng chÕ b»ng c¸ch liªn kÕt c¸c sãng radio vµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c m¸y tÝnh cña c¸c khu ®o¹n gÇn kÒ. §Ó ®¶m b¶o sù liªn tôc, khi mµ tÇu tiÕn vµo ranh giíi cña hai khu ®o¹n gÇn kÒ th× m¸y tÝnh cña khu ®o¹n thø nhÊt sÏ t¸c ®éng lªn m¸y tÝnh khu ®o¹n thø hai vµ b¸o cho nã lµ tÇu ®· ®i vµo khu ®o¹n mµ nã qu¶n lý. §ång thêi m¸y tÝnh khu ®o¹n thø nhÊt còng sÏ b¸o cho tÇu ®Ó thay ®æi m· radio cho phï hîp víi khu ®o¹n míi. Khi khu ®o¹n míi x¸c ®Þnh ®−îc sè hiÖu cña tÇu, nã sÏ tr¶ lêi m¸y tÝnh cña khu ®o¹n tÇu võa rêi khái vµ c«ng viÖc liªn l¹c ®−îc hoµn thµnh. Khu ®o¹n 2 Vïng chuyÓn tiÕp Khu ®o¹n 1 M¸y tÝnh M¸y tÝnh KÕt nèi Radio CT 2 Radio gi÷a 2 khu ®o¹n C¸c liªn kÕt radio C¸c tÇu C¸c ®iÓm tÝn hiÖu H×nh 9. Bè trÝ thiÕt bÞ x¸c ®Þnh vÞ trÝ tÇu cho hÖ thèng cã m« h×nh ph©n khu di ®éng sö dông kü thuËt truyÒn ph¸t radio Cã mét ý t−ëng kh¸c cho hÖ thèng ph©n khu di ®éng lµ ®Æt c¸c m¸y tÝnh lªn c¸c ®oµn tÇu. Khi ®ã mçi tÇu sÏ th«ng tin cho nhau vÒ vÞ trÝ, tr¹ng th¸i cña b¶n th©n nã còng nh− cña tÊt c¶ c¸c tÇu kh¸c vµ tù ®éng thiÕt lËp tèc ®é ch¹y tÇu ®¶m b¶o an toµn cho c¸c ®oµn tÇu. HÖ thèng kiÓu nµy cho phÐp gi¶m c¸c thiÕt bÞ trªn ®−êng nh−ng kh«Ý l−îng th«ng tin cÇn xö lý vµ truyÒn ph¸t sÏ lín h¬n nhiÒu.
8. S¬ l−îc vÒ c¸c hÖ thèng ph©n khu di ®éng ®Çu tiªn Mét hÖ thèng ®· ®−îc c«ng nhËn mang nÐt ®Æc tr−ng cña hÖ thèng ph©n khu di ®éng ®Çu tiªn ®−îc giíi thiÖu d−íi c¸i tªn "Seltrak" ®−îc cung cÊp bëi h·ng " Alcatel", ®−îc sö dông bëi t¹i Cana®a vµ trªn tuyÕn ®−êng s¾t nhÑ Dockland ë Lu©n®«n - Anh. Nã bao gåm c¸c bé phËn hîp thµnh cña hÖ thèng th«ng tin di ®éng nh−ng m«i tr−êng truyÒn dÉn cña nã l¹i lµ c¸c m¹ch c¶m øng vßng ®−îc ®Æt trªn ®−êng ray, ë gi÷a c¸c ray, c¸ch nhau 25 m cho phÐp tÇu x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña nã. Th«ng tin ®−îc truyÒn gi÷a m¸y tÝnh l¾p ®Æt trªn tÇu (VOBC - Vehicle on board computer) vµ trung t©m ®iÒu khiÓn ch¹y tÇu (VCC - Vehicle Control Centre). VCC ®iÒu khiÓn tèc ®é cña tÇu sau th«ng qua kiÓm tra vÞ trÝ cña tÇu tr−íc vµ tÝnh to¸n kho¶ng c¸ch h·m an toµn gi÷a chóng. HÖ thèng Seltrack kh«ng ®ßi hái cã tµi xÕ, nã lµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn ch¹y tÇu tù ®éng hoµn toµn. Trong tr−êng tÇu gÆp trë ng¹i lóc ®ã míi ph¶i ®iÒu khiÓn b»ng nh©n c«ng, nã cã bé ®Õm trôc ®Ó kiÓm tra vÞ trÝ tÇu kh«ng bÞ rµng buéc bëi m¹ch vßng. C¸c h¹n chÕ lín nhÊt cña hÖ thèng lµ viÖc duy tr× th«ng tin liªn tôc, gi¸ thµnh l¾p ®Æt cao vµ c¸c trë ng¹i xuÊt hiÖn nhiÒu trong qu¸ tr×nh duy tr× m¹ch ®−êng ray. Sù kh¸c biÖt c¬ b¶n vÒ nguyªn lý cña hÖ thèng Seltrack vµ c¸c hÖ thèng hiÖn ®¹i ngµy nay lµ hÖ thèng sö dông sãng ®iÖn tõ ®Ó truyÒn tÝn hiÖu th«ng qua m«i tr−êng truyÒn dÉn lµ c¸c thanh ray, trong khi c¸c hÖ thèng sö dông sãng radio l¹i sö dông m«i tr−êng truyÒn dÉn lµ m«i tr−êng trªn kh«ng. §©y còng lµ h−íng ph¸t triÓn vµ b¶n th©n hÖ thèng Seltrack còng ®ang ®−îc c¶i tiÕn c¸c thiÕt kÕ ®Ó sö dông hÖ thèng truyÒn dÉn b»ng sãng radio. KÕt luËn CT 2 Ph©n tÝch c«ng nghÖ tù ®éng phßng hé ®oµn tÇu vµ ph©n khu di ®éng cã thÓ thÊy mét sè ®iÓm vÒ xu h−íng ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn ch¹y tÇu: - CËp nhËt cµng nhiÒu sè liÖu vÒ qu¸ tr×nh ch¹y tÇu cµng tèt cho viÖc kiÓm so¸t, ®iÒu khiÓn ®−îc qu¸ tr×nh nµy; - CÊu tróc vµ qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn cña hÖ thèng cÇn ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, t¨ng tÝnh chÆt chÏ, nhanh chãng, chÝnh x¸c, lµm chñ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Ó qu¸ tr×nh nµy dÇn tho¸t khái yÕu tè con ng−êi, ®¶m b¶o an toµn ch¹y tÇu, n©ng cao ®−îc tèc ®é ®oµn tÇu, n¨ng lùc th«ng qua cña tuyÕn ®−êng, cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ, kü thuËt; - C¸c H§T cña ViÖt nam cßn ë møc ®é l¹c hËu, ®Ó ®¸p øng víi ®ßi hái ph¸t triÓn x· héi, c¸c H§T sÏ gãp phÇn kh«ng thÓ thiÕu vµo c«ng t¸c vËn chuyÓn cña ®−êng s¾t. Lµm chñ ®−îc c¸c c«ng nghÖ, cÇn cã sù ®Çu t− ®i tr−íc, cô thÓ vµ l©u dµi, thÝch hîp cho ngµnh ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu ®Ó cã nh÷ng c«ng nghÖ phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt nam. Tµi liÖu tham kh¶o [1] Tµi liÖu cña h·ng "Alcatel" – 2005. [2] Railway Technical Web - 2003. [3] Dù ¸n ®−êng s¾t nhÑ Hµ Néi – Hµ §«ng (phÇn HÖ thèng TÝn hiÖu) – NguyÔn Duy ViÖt. – 2004