Báo cáo khoa học: LợI THế CạNH TRANH TRONG SảN XUấT NGÔ CủA VùNG ĐồNG BằNG SÔNG HồNG

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

168
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đồng Bằng Sông Hồng (ĐBSH) - một trong những vùng trọng điểm kinh tế của n-ớc ta, có nhiều lợi thế trong sản xuất nông sản hàng hóa. Các loại nông sản đ-ợc coi là thế mạnh của vùng cần phải kể đến bao gồm: lúa gạo, thịt lợn, sữa bò, đậu t-ơng, ngô, ... Tuy nhiên, một số loại nông sản sẽ không có khả năng phát triển khi n-ớc ta tham gia vào tổ chức th-ơng mại thế giới (WTO), do khả năng cạnh tranh của các mặt hàng này thấp. Vì vậy, cần phải có những nghiên cứu về khả năng cạnh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: LợI THế CạNH TRANH TRONG SảN XUấT NGÔ CủA VùNG ĐồNG BằNG SÔNG HồNG

Báo cáo khoa học: LợI THế CạNH TRANH TRONG SảN XUấT NGÔ CủA VùNG ĐồNG BằNG SÔNG HồNG
LîI THÕ C¹NH TRANH TRONG S¶N XUÊT NG¤ CñA VïNG §åNG B»NG S¤NG HåNG Competitive advantage of corn production in the Red River Delta (RRD) TrÇn §×nh Thao1, §ç Tr−êng L©m1 SUMMARY Corn production in RRD has been underdeveloped with modest planted area. Corn is usually planted in between other crop seasons along river banks. Volume of corn production in 2002 was 246.7 thousand metric tons, which contributed only 9.8% total corn output of the country. By time of the study in 2004, the RRD has no competitive advantage in producing corn (DRC/OER=0.97) and low comparative advantage (DRC/SER= 0.8). The main causes are : (i) low productivity (which is low as 70% world average corn productivity) , (ii) high cost of production, and (iii) small and dispersed planted corn area (on average, one farm household has around 1000 m2 corn area, which is distributed in 2 or 3 parcels). The study shows that the comparative advantage of corn production in RRD will be improved if either corn productivity increases by 15% or production cost reduces by 15%. Key word: Corn production in RRD, competitive advantage. 1. §ÆT VÊN §Ò §ång B»ng S«ng Hång (§BSH) - mét trong nh÷ng vïng träng ®iÓm kinh tÕ cña n−íc ta, cã nhiÒu lîi thÕ trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng hãa. C¸c lo¹i n«ng s¶n ®−îc coi lµ thÕ m¹nh cña vïng cÇn ph¶i kÓ ®Õn bao gåm: lóa g¹o, thÞt lîn, s÷a bß, ®Ëu t−¬ng, ng«, ... Tuy nhiªn, mét sè lo¹i n«ng s¶n sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn khi n−íc ta tham gia vµo tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), do kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy thÊp. V× vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c lo¹i n«ng s¶n nµy, ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh khi n−íc ta héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Bµi b¸o ®Ò cËp tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt ng« h¹t ë vïng §ång B»ng S«ng Hång khi tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cña khu vùc vµ thÕ giíi. 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Thu thËp c¸c sè liÖu thø cÊp vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng ng« ®· ®−îc c«ng bè th«ng qua s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, b¸o c¸o tæng kÕt cña c¸c tØnh..., c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt ng« ®· ®−îc ban hµnh vµ kÕ thõa sè liÖu cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tr−íc cã liªn quan. C¸c sè liÖu s¬ cÊp vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng ng« cña c¸c hé n«ng d©n thu ®−îc tõ pháng vÊn trùc tiÕp 100 hé n«ng d©n ë 2 tØnh Hµ T©y vµ Nam §Þnh th«ng qua c¸c biÓu mÉu c©u hái ®· ®−îc chuÈn bÞ s½n. Ph©n tÝch lîi thÕ c¹nh tranh (Domestic Resource Cost – DRC) cña ng« b»ng hÖ sè chi phÝ nguån lùc (DRC). §©y lµ th−íc ®o hiÖu qu¶ t−¬ng ®èi cña s¶n xuÊt ng« trong n−íc th«ng qua viÖc so s¸nh chi phÝ c¬ héi cña nguån lùc trong n−íc víi gi¸ trÞ cña nguån lùc nµy do s¶n phÈm t¹o ra (Tsakoka, 1990). Dùa vµo sè liÖu ®iÒu tra ë c¸c ®Þa ph−¬ng sÏ tÝnh chØ tiªu DRC nh− sau: ∑aijSj DRCi = (Pib − ∑aijPjb) Trong ®ã: aij (j = 1 ®Õn k) khèi l−îng c¸c lo¹i ®Çu vµo nhËp khÈu; (j = k+1 ®Õn n) khèi l−îng c¸c ®Çu vµo trong n−íc dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm i; Sj gi¸ x· héi cña c¸c ®Çu vµo trong n−íc nãi trªn; 1
Pib lµ gi¸ quèc tÕ cña s¶n phÈm i (tÝnh b»ng ®ång néi tÖ); Pjb lµ gi¸ nhËp khÈu cña c¸c ®Çu vµo (tÝnh b»ng ®ång néi tÖ) Sau khi tÝnh ®−îc DRC, so s¸nh chØ sè nµy víi tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc (OER) vµ tû gi¸ hèi ®o¸i mê (SER víi SER = 1,2*OER). TÝnh tû sè: DRCi/OER vµ DRC/SER NÕu DRCi/SER < 1 (s¶n phÈm i cã lîi thÕ so s¸nh) NÕu DRCi/SER > 1 (s¶n phÈm i kh«ng cã lîi thÕ so s¸nh) NÕu DRCi/OER < 1 (s¶n phÈm i cã lîi thÕ c¹nh tranh), NÕu DRCi/OER > 1 (s¶n phÈm i kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh) - Sè liÖu ®−îc tÝnh to¸n vµ xö lý trªn phÇn mÒn Excel. 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU T×nh h×nh s¶n xuÊt ng« cña vïng §BSH Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng Côc Thèng kª n¨m 2003, diÖn tÝch ng« cña vïng cã xu h−íng gi¶m m¹nh, n¨m 1999 lµ 113,7 ngh×n ha th× ®Õn n¨m 2003 chØ cßn 80,3 ngh×n ha. DiÖn tÝch trång ng« chñ yÕu lµ ë ven s«ng, ®Êt b·i, vµ d−íi d¹ng t¨ng vô. S¶n l−îng ng« còng cã xu h−íng gi¶m m¹nh. N¨m 1997 s¶n l−îng ng« cña §BSH lµ 361,7 ngh×n tÊn chiÕm 21,9 % trong tæng s¶n l−îng ng« cña c¶ n−íc th× ®Õn n¨m 2002 s¶n l−îng ng« cña vïng §BSH gi¶m xuèng cßn 246,7 ngh×n tÊn vµ chØ chiÕm 9,8 % trong tæng s¶n l−îng ng« cña c¶ n−íc. Tuy diÖn tÝch canh t¸c bÞ gi¶m ®¸ng kÓ nh−ng n¨ng suÊt ng« cña vïng §BSH giai ®o¹n 1995- 2003 ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m vµ cao h¬n so víi n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña c¶ n−íc. N¨m 1995 n¨ng suÊt ng« vïng §BSH lµ 27,0 t¹/ha, cao h¬n n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña c¶ n−íc lµ 5,9 t¹/ha; ®Õn n¨m 2003 n¨ng suÊt ng« vïng §BSH t¨ng lªn ®¹t 36,7 t¹/ha vµ cao h¬n so víi n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña c¶ n−íc lµ 4,5 t¹/ha (Niªn gi¸m thèng kª, 2003). §iÒu nµy cho thÊy, ë n−íc ta tr×nh ®é th©m canh ng« cña n«ng d©n vïng §BSH lµ kh¸ cao. Ph©n tÝch lîi thÕ so s¸nh vµ lîi thÕ c¹nh tranh cña s¶n xuÊt ng« ë §BSH KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy, vïng §BSH cã lîi thÕ so s¸nh trong s¶n xuÊt ng«, tuy nhiªn lîi thÕ nµy lµ rÊt thÊp. ChØ sè DRC/SER cña ng« ®«ng lµ 0,8 cña ng« xu©n lµ 0,82. §iÒu nµy còng lý gi¶i v× sao ng« kh«ng ph¶i lµ c©y trång chiÕm vai trß chñ ®¹o ë vïng §BSH. VÒ lîi thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt ng«, kÕt qu¶ tÝnh to¸n b¶ng 1 cho thÊy, mÆc dï s¶n xuÊt ng« ë §BSH, kÓ c¶ ng« xu©n vµ ng« ®«ng ®Òu cã chØ sè DRC/OER < 1, song c¸c chØ sè nµy rÊt cao vµ xÊp xØ b»ng 1 (0,99 ë vô xu©n vµ 0,97 ë vô mïa) nªn chóng ta cã thÓ kÕt luËn §BSH kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt ng«. Së dÜ lîi thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt ng« cña vïng cßn thÊp chñ yÕu lµ do: (i) n¨ng suÊt ng« thÊp so víi thÕ giíi. N¨m 2004, n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña ViÖt Nam ®¹t 34,9 ta/ha, th× n¨ng suÊt ng« trªn thÕ giíi lµ: 48,6 t¹/ha, cña Mü lµ 100,5 t¹/ha (http://vietnamnet.vn/bandocviet/2005/08/483328); (ii) chi phÝ c¸c lo¹i ®Çu vµo trong s¶n xuÊt cßn cao; (iii) diÖn tÝch ®Êt chuyªn trång ng« hÇu nh− kh«ng cã mµ chñ yÕu ng« ®−îc trång d−íi h×nh thøc t¨ng vô. DiÖn tÝch canh t¸c ng« rÊt nhá lÎ, manh món, kh«ng ¸p dông ®−îc c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra th× b×nh qu©n mçi hé cã tõ 2 ®Õn 3 m¶nh ®Êt trång ng«, víi tæng diÖn tÝch trång ng« mét hé lµ 2 - 3 sµo b¾c bé. Thùc tÕ, nh÷ng n¨m gÇn ®©y khèi l−îng ng« nhËp khÈu vµo ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng ®Òu vµ t¨ng nhanh. Trong giai ®o¹n 1995-1999 tèc ®é nhËp khÈu t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 54,2%, tõ 26.000 tÊn (n¨m 1995) t¨ng lªn 147.000 tÊn (n¨m 1999) (Niªn gi¸m thèng kª 2003). Tuy nhiªn, do gi¸ ng« nhËp khÈu gi¶m xuèng nªn vÒ mÆt gi¸ trÞ ng« nhËp khÈu chØ t¨ng b×nh qu©n 31,01% trong cïng thêi kú trªn. Trong giai ®o¹n 2000-2002, n−íc ta vÉn nhËp mét khèi l−îng ng« kh¸ lín chñ yÕu ®Ó lµm nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i. Tuy vËy tèc ®é t¨ng cña khèi l−îng ng« nhËp khÈu cã gi¶m h¬n so víi thêi kú tr−íc. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n trong giai ®o¹n nµy lµ 27,37% vÒ mÆt khèi l−îng vµ 31,72% vÒ mÆt gi¸ trÞ. 2
B¶ng 1. Chi phÝ nguån lùc néi ®Þa cña s¶n xuÊt ng«, 2004 (tÝnh b×nh qu©n cho 1 tÊn ng«) C¸c kho¶n môc §VT Vô xu©n Vô ®«ng 1. Gi¸ trÞ s¶n phÈm - TÝnh b»ng ngo¹i tÖ USD/tÊn 112,0 112,0 - TÝnh b¨ng néi tÖ 000’ ®/tÊn 1764,0 1764,0 2. Chi phÝ s¶n xuÊt - Trong n−íc 000’ ®/tÊn 1064,5 1055,3 - N−íc ngoµi 000’ ®/tÊn 408,7 386,0 3. Chi phÝ marketing - Trong n−íc 000’ ®/tÊn 188,0 188,0 - N−íc ngoµi 000’ ®/tÊn 86,2 86,2 4. Tæng chi phÝ kinh tÕ - Trong n−íc 1252,5 1243,3 - N−íc ngoµi 000’ ®/tÊn 494,9 472,2 USD/tÊn 31,4 30,0 5. Thu ngo¹i tÖ rßng USD 80,6 82,0 6. DRC VN§/USD 15,5 15,2 7. DRC/SER lÇn 0,82 0,80 8. DRC/OER lÇn 0,99 0,97 Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, n¨m 2004 Ph©n tÝch c¸c kÞch b¶n ®èi víi s¶n xuÊt ng« Mét trong nh÷ng h¹n chÕ cña chØ sè DRC lµ nã chØ mang tÝnh thêi ®iÓm. V× vËy, khi nghiªn cøu lîi thÕ c¹nh tranh cña mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã, ®ßi hái chóng ta ph¶i ph©n tÝch ®é nh¹y cña chØ sè DRC, tøc lµ chóng ta ph¶i ph©n tÝch sù thay ®æi cña DRC khi cã c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn nã thay ®æi (hay cßn gäi lµ c¸c kÞch b¶n). Môc ®Ých cña viÖc ph©n tÝch kÞch b¶n lµ gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã thÓ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch cho phï hîp ®Ó duy tr× vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm nãi trªn khi cã c¸c t×nh huèng bÊt lîi x¶y ra. Chóng t«i tiÕn hµnh ph©n tÝch 2 “kÞch b¶n” sau ®©y: “KÞch b¶n” 1. Gi¶ sö do ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm cho n¨ng suÊt ng« cña vïng §BSH ngµy cµng t¨ng lªn. Khi ®ã chóng ta x¸c ®Þnh xem liÖu ng« cña vïng §BSH cã lîi thÕ c¹nh tranh hay kh«ng? “KÞch b¶n” 2. Gi¶ sö do ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh nªn buéc ng−êi s¶n xuÊt ph¶i canh t¸c hîp lý h¬n vµ ®· gãp phÇn gi¶m ®−îc chi phÝ s¶n xuÊt. Khi ®ã chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh xem liÖu ng« cña vïng §BSH cã lîi thÕ c¹nh tranh hay kh«ng? §Ó kh¼ng ®Þnh râ h¬n sù t¸c ®éng cña n¨ng suÊt ng« vµ chi phÝ s¶n xuÊt ®Õn chØ sè DRC chóng t«i tiÕn hµnh tÝnh to¸n gi¸ trÞ cña chØ sè DRC khi n¨ng suÊt ng« t¨ng 5%, 10% vµ 15%; vµ tÝnh to¸n chØ sè DRC khi chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m 5%, 10% vµ 15%, kÕt qu¶ ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2. B¶ng 2. Gi¸ trÞ cña chØ sè DRC, DRC/OER theo c¸c kÞch b¶n Vô xu©n Vô ®«ng DiÔn gi¶i DRC DRC/OER DRC DRC/OER 15,5 0,99 15,2 0,97 1. Ban ®Çu 2. Khi n¨ng suÊt ng« t¨ng T¨ng 5 % 14,9 0,95 14,3 0,91 T¨ng 10 % 13,9 0,88 13,6 0,86 T¨ng 15 % 13,3 0,84 13,0 0,82 3. Khi chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m Gi¶m 5 % 14,6 0,93 14,3 0,91 Gi¶m 10 % 13,8 0,88 13,5 0,86 Gi¶m 15 % 12,5 0,79 12,7 0,81 Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra vµ tÝnh to¸n, n¨m 2004 3
Víi c¸c gi¶ ®Þnh ë b¶ng 2 chóng ta thÊy, nÕu n¨ng suÊt ng« t¨ng lªn 5% so víi møc n¨ng suÊt hiÖn t¹i th× s¶n xuÊt ng« cña §BSH b¾t ®Çu cã lîi thÕ c¹nh tranh, nÕu n¨ng suÊt ng« t¨ng thªm 15% so víi hiÖn t¹i th× s¶n xuÊt ng« cã lîi thÕ c¹nh tranh, nh−ng vÉn cßn thÊp (chØ sè DRC/OER < 1, vô xu©n DRC/OER = 0,84; vô mïa DRC/OER = 0,82). T−¬ng tù nh− vËy, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m 5% so víi hiÖn t¹i th× s¶n xuÊt ng« ë §BSH cã lîi thÕ c¹nh tranh, tuy nhiªn cßn ë møc thÊp. NÕu chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m 15% so víi hiÖn t¹i th× ng« ë vïng §BSH thùc sù cã lîi thÕ c¹nh tranh ë c¶ vô xu©n vµ vô ®«ng (chØ sè DRC/OER < 1 vµ thÊp; vô xu©n DRC/OER = 0,79; vô mïa DRC/OER = 0,81). Qua ®©y chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh chØ sè ph¶n ¸nh lîi thÕ c¹nh tranh cña ng« ë §BSH rÊt nh¹y c¶m víi n¨ng suÊt ng« vµ chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy, ®Ó n©ng cao ®−îc lîi thÕ c¹nh tranh cña s¶n phÈm ng« ë vïng §BSH trong thêi gian tíi chóng ta cÇn ®−a vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i gièng ng« lai cã n¨ng suÊt cao. §ång thêi cÇn nghiªn cøu ®Ó t×m ra ph−¬ng thøc canh t¸c hîp lý cho ng−êi n«ng d©n nh»m gióp cho hä cã thÓ gi¶m ®−îc chi phÝ s¶n xuÊt, tõ ®ã sÏ gãp phÇn n©ng cao ®−îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong thêi kú héi nhËp. 4. KÕT LUËN DiÖn tÝch ng« vïng §BSH cßn thÊp, n¨ng suÊt ng« ch−a cao, ng« ch−a ph¶i lµ c©y trång chÝnh cña vïng §BSH. HiÖn t¹i, §BSH hÇu nh− kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ lîi thÕ so s¸nh trong s¶n xuÊt ng«. §ång b»ng s«ng Hång sÏ cã lîi thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt ng«, nÕu nh− n¨ng suÊt ng« t¨ng thªm 15% hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m 15%. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng« trong thêi gian tíi, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh−: nghiªn cøu ®Ó ®−a vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i gièng ng« cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt. §ång thêi cÇn nghiªn cøu ®Ó t×m ra quy tr×nh canh t¸c hîp lý ®Ó gióp c¸c hé s¶n xuÊt cã thÓ h¹ ®−îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Tµi liÖu tham kh¶o Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2003 (2004). Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. Phan Xu©n Hßa, “Mét sè ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p trång ng« mËt ®é cao”, website: http://vietnamnet.vn/bandocviet/2005/08/483328/. Tsakok Isabelle. 1990. Agricultural Price Policy: A Practitioner’s Guide to Partial Equilibrium Analysis. Cornell University Press, 1989. 4