Báo cáo: Kĩ thuật bản đồ địa chính

Chia sẻ: Le Truong An | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khái niệm và đặc điểm bản đồ địa hình, phân loại bản đồ địa hình, nội dung bản đồ địa hình, cơ sở toán học của bản đồ địa hình,... là những nội dung chính trong bài báo cáo "Kĩ thuật bản đồ địa chính". Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo: Kĩ thuật bản đồ địa chính

KHOA MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN BÁO CÁO KĨ THUẬT BẢN ĐỒ ĐỊA CHÍNH Nhóm 3 Sinh viên thực hiện: 1. Đặng Mộng Kha B1309460 2. Lê Trường An B1309358 3. Nguyễn Ngoc Huỳnh Như B1309482 4. Ngyễn Văn Biết B1309441 5. Nguyễn Hạnh Vy B1309515 6. Trương Thành Phú B1309486 7. Cao Thị Kiều Trinh B1309426 8. Vũ thị Nga B1309392
Cán bộ hướng dẫn Cô. Trần Thị Ngọc Trinh
I. Khái niệm và đặc điểm bản đồ địa hình Hình 1: Bản đồ thế giới 2004 Bản đồ địa hình thể hiện những thành thạo thiên nhiên, cũng như kết quả hoạt động nhân sinh một khu vực trên bề mặt Trái Đất. Bản đồ địa hình không trình bày tất cả mị hình ảnh trên bề mặt Trái Đất mà chỉ chưa đựng một lượng thông tin phụ thuộc vào thời gian, không gian và mục đích sử dụng. Xét về bản chất bản đồ địa hình là một mô hình đồ họa về bề mặt Trái Đất cho ta khả năng nhận thức bề mặt đó bằng cách nhìn bao quát, đọc chi tiết hoặc đo đến chính xác. Các bản đồ địa hình cần phải đảm bảo những yêu cầu cơ bản: + Bản đồ phải rõ ràng, dễ đọc. + Các yếu tố biểu thị trên bản dồ cần phải đầy đủ, chính xác hù hợp với mục đích sử dụng bản đồ và đặc điểm khu vực. II. Phân loại bản đồ địa hình Nguyên tắc phân loại bản đồ địa hình được chấp nhận từ trước tới nay là phân loại theo tỉ lệ bản đồ: Bản đồ địa hình tỉ lệ nhỏ từ 1: 500.000 1: 1.000.000
Hình 2: Bản đồ tỉ lệ 1:1000000 Hình 3: Bản đồ tỉ lệ 1: 500000 Bản đồ địa hình tỉ lệ trung bình từ 1: 100.000 1:200.000 Bản đồ địa hình tỉ lệ lớn từ 1:25.000 1:50.000 Bản dồ địa hình tỉ lệ rất lớn từ 1:5.000 1: 10.000
Hình 4: Bản đồ tỉ lệ 1: 12500 III. Nội dung bản đồ địa hình Nội dung bản đồ địa hình được phân loại và xây dựng trên quan điểm hệ thống và theo các nguyên tắc sau: Theo vật thể: Lấy các phần tử địa hình, địa vật làm đối tượng biểu thị, phân loại chúng theo các tiêu chuẩn địa lí. Theo thuộc tính: Việc biểu thi các thuộc tính tùy thuộc vào các mục đích, ý nghĩa sử dụng và khả năng cho phép của tỉ lệ bản đồ. Theo qui mô: Các phần tử địa hình, địa vật có cùng thuộc tính sẽ được sắp xếp theo ngôi từ lớn tới nhỏ, từ chính đến phụ, từ chung đến riêng, từ tổng thể đến cục bộ,... Phân loại nội dung bản đồ địa hình theo phương pháp cấu trúc cây, sự phân nhánh đi từ cấp cao đến cấp thấp, gốc được coi là toàn bộ mặt đất, lớp phân nhánh thứ nhất là yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội, từ các phân nhánh này phân ra thành các yếu tố cấp thấp hơn. Chẳng hạn như: Yếu tố địa lý tự nhiên: là yếu tố cơ bản của cảnh quan địa lý, nó gồm hệ thủy văn, hình thái địa hình và thực vật. + Hệ thủy văn: phân ra thành biển, sông, hồ, hồ nhân tạo, đầm, ao, suối, kênh, rạch, mương, máng, giếng nước, mạch nước,…kèm theo những tính chất của chúng. Những đối tượng này khác nhau về đặc điểm định vị trên mặt đất và về nguồn gốc phát sinh dẫn đến những khác nhau về đặc điểm bên ngoài.
Hình 5: Hệ thống sông Việt Nam Hình 6: Bản đồ thủy văn về độ sâu của hồ Hình 7: Hệ thủy văn dịch vụ Canada
+ Hình thái địa hình: được biểu thị trên bản đồ chủ yếu bằng các đường bình độ và các điểm độ cao. Tập hợp các đường bình độ sẽ cho ta thấy hình ảnh của những kiểu địa hình khác nhau và các điểm độ cao còn có nhiều kí hiệu khác mô tả đặc điểm các phần tử và dạng vi địa hình như đèo, gò, vách sụt, vách đá, bãi đá… Việc xác định nội dung biểu thị hình thái địa hình dựa vào đặc điểm phân bố không gian và theo hình thái địa hình. Theo nguyên tắc này, nội đung thể hiện hình thái địa hình trên bản đồ địa hình gồm: Độ cao (đường bình độ, điểm độ cao); Vi địa hình (địa hình đầm lầy, địa hình cát, bề mặt lõm, bề mặt lồi, hang động, khe, sườn, đỉnh). Hình 8: Địa hình Việt Nam Hình 9: Bản đồ địa hình của Bulgaria + Thực vật: gồm có rừng rậm, bụi cây, vườn ăn quả, công viên, bãi cỏ… cùng chủng loại và tính chất của chúng. Thực vật được phân loại theo 2 nguyên tắc: • Ngoại mạotức theo thân cây (thân gỗ, thân cỏ, tre nứa, thân bụi…) và theo lá (lá kim, lá rộng, lá khô, lá ướt). • Mục đích sử dụng: cây tự nhiên và cây trồng (cây công nghiệp, cây nông nghiệp, cây dược liệu, cây ăn quả).
Yếu tố kinh tế xã hội: là những yếu tố thuộc thành quả lao động của con người, bao gồm dân cư, hệ thống giao thông, ranh giới tường rào và các địa vật kinh tế xã hội. + Dân cư: được biểu thị trên bản đồ địa hình chủ yếu phản ánh các đặc điểm dâm cư và các công trình văn hóa, lịch sử, dân dụng liên quan chặt chẽ với dân cư. Các điểm dân cư được thể hiện đầy đủ 4 đặc trưng quan trọng là: phân bố không gian và tổ chức mặt bằng, vai trò hành chính của một số điểm dân cư, cấp đô thị của một số điểm dân cư, số dân của các điểm dân cư. Hình 10: Lược đồ phân bố dân cư Hình 11: Bản đồ dân cư Mỹ và đô thị Việt Nam + Hệ thống giao thông – toàn bộ mạng lưới giao thông mặt đất: đường sắt, đường bộ và các phương tiện vượt song trên tuyến đường, sân bay, cảng.
• Đường sắt được thể hiện theo các tuyến đường, các ga, thiết bị trong ga, các loại tín hiệu đảm bảo giao thông. • Đường bộ được thể hiện các loại đường ô tô, đường đất, bến ô tô, các tín hiệu bảo đảm an toàn giao thông đường bộ, các phương tiện vượt song như cầu, phà, cống, đò, đường ngầm, bến lội… • Trên bản đồ địa hình không biểu thị hướng bay của đường không mà chỉ biểu thị sân bay dân sự, còn sân bay quân sự không biểu thị. Hình 12: Giao thông Việt Nam
Hình 13: Hệ thống giao thông đường bộ TP. Hồ chí Minh + Địa giới hành chính các cấp như ranh giới quốc gia, tỉnh, thành phố, quận, huyện, thị xã, phường, xã, thị trấn… đều được biểu thị trên bản đồ địa hình. Hình 14: Bản đồ các tỉnh thành Việt Nam
Hình 15:Bản đồ ranh giới hành chính tỉnh Vĩnh Long + Trên bản đồ địa hình biểu thị các địa vật kinh tế xã hội, tường rào và điểm khống chế trắc địa như các loại đường ống, mạng lưới các đường dây điện, thông tin, các loại dàn cột… ranh giới của các loại địa vật cùng một số ranh giới tự nhiên, những khu canh tác, khu vực cấm, ranh giới sử dụng đất, thành lũy, tường, hàng rào… các điểm khống chế như lưới khống chế cơ bản nhà nước, lưới khống chế cơ sở, lưới khống chế đo vẽ. Điểm định hướng và cơ sở toán học cũng được thể hiện trên bản đồ địa hình. Nội dung trên tùy thuộc vào tỷ lệ bản đồ mà qui định đo vẽ, biên chế với độ chính xác và mức độ chi tiết khác nhau, được ghi rõ trong các nguyên tắc đo vẽ và biên chế bản đồ địa hình. Ngoài ra để tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng, trên bản đồ địa hình còn biểu thị yếu tố bổ sung. Các yếu tố này được bố trí ở ngoài khung bản đồ và bao gồm các ghi chú tên, tỷ lệ bản đồ, các ghi chú thời gian và nơi xuất bản, các ghi chú mức độ bí mật của bản đồ, chú dẫn kí hiệu, sơ đồ góc lệch, thước đo độ dốc.
Hình 16: Bản đồ tỉnh Hậu Giang
Hình 17: Bản đồ địa mạo IV. Cơ sở toán học của bản đồ địa hình 1. Cơ sở lưới chiếu của bản đồ địa hình Bản đồ địa hình trước đây được thành lập trong phép chiếu Gauss Kruger ( phép chiếu đồng góc ) và hiện nay sử dụng phép chiếu UTM quốc tế ( phép chiếu hình trụ ngang đồng góc ). Elipxoid quy chiếu quốc gia là Elipxoid WGS84 toàn cầu được xác định (định vị) phù hợp với lãnh thỗ Việt Nam trên cơ sở sử dụng các điểm GPS cạnh dài có độ cao thủy chuẩn phân bố đều trên lãnh thỗ. Trong đó Elipxoid WGS84 có kích thước: Bán trục lớn: a=6378137.0m Độ dẹt: α=1: 298.257223563 Tốc độ quay quanh trục: w=729115.1011 radian/s Kinh tuyến gốc (00) được quy ước là kinh tuyến đi qua đài thiên văn Greenwich. Trong hệ tọa độ vuông góc Gauss –kruger hoặc UTM chiều d ương c ủa trục ngang OY hướng sang đông, chiều dương của trục OX đứng hướng lên phia Bắc. Điểm gốc của hệ tọa độ mặt phẳng có X = 0, Y = 500 Km ( chuyển trục Y về phía tây 500 Km so với kinh tuyến trục của múi chiếu ). Điểm gốc của hệ độ cao là điểm độ cao ở Hòn Dấu – Hải Phòng. Điểm gốc tọa độ quốc gia: Điểm N00 đặt tại Viện Nghiên cứu Địa
Chính. Các công thức và thông số tính chuyển hệ tọa độ phẳng của phép chiếu Gauss – Kruger sang UTM quốc tế: XUTM = K0.XG YUTM = K0.(YG – 500.000) +500.000 ϒUTM = YG MUTM = K0.MG Trong đó K0 = 0,9996 dùng cho múi chiếu 60 K0 = 0,9999 dùng cho múi chiếu 30 XUTM, YUTM là tọa phẳng của lưới chiếu UTM XG, YG là tọa độ phẳng của lưới chiếu Gauss – Kruger ϒUTM, ϒG là góc lệch kinh tuyến tương ứng của lưới chiếu UTM và lưới chiếu Gauss – Kruger. MUTM, MG là tỉ lệ biến dạng chiều dài tương ứng của lưới chiếu UTM và lưới chiếu Gauss – Kruger. 2. Tỷ lệ bản đồ địa hình Tỷ lệ bản đồ xác định mức độ thu nhỏ của bề mặt Trái đất khi biểu thị lên bản đồ, tỷ lệ bản đồ là tỷ số giữa chiều dài một đoạn thẳng trên bản đồ và chiều dài thực của nó ngoài thực địa, ký hiệu là: 1: Mbd 1 / Mbd = Sbd / Std Có ba phương pháp thể hiện tỷ lệ: Tỷ lệ số : Thể hiện bằng một phân số mà tử số bằng một con mẫu số là số cho thấy mức độ thu nhỏ của bề mặt trái đất, tỷ lệ này thường được viết dưới
dạng 1:1000 hoặc 1/1000. Tỷ lệ chữ : Nêu rõ một đơn vị chiều dài trên bảng đồ tương ứng với khoảng cách là bao nhiêu ở ngoài thực địa,tỷ lệ này được ghi là : 1 cm trên bảng đồ tương ứng với tỷ lệ nhất định. Thước tỷ lệ: thước tỷ lệ là hình vẽ, khi đo trên bản đồ có thể căn cứ vào thước để tính ra khoảng cách thực tế của khoảng đó trên mặt đất. Thước tỷ lệ có thể là thẳng hoặc xiên. Trong đó thước xiên có độ chính xác cao hơn. 3. Đặc điểm các phép chiếu dùng trong thành lập bản đồ địa hình Việt Nam a. Yêu cầu đối với phép chiếu bản đồ địa hình Phép chiếu bản đồ là phép chiếu biểu diển bề mặt con của trái đất lên mặt phẳng của bản đồ. Phép Chiếu : + Hình dạng kinh vĩ tuyến + Hình dạng khu vực + Độ biến dạng Yêu cầu về phép chiếu có độ biến dạng nhỏ và phân bố để nâng cao chính xác của bản đồ. Bản đồ địa hình có độ chính xác cao nhất trong các bản đồ. Riêng bản đồ địa hình: Không có độ biến dạng về góc Dễ chia và đánh số mảnh Số múi trong phép chiếu càng ít càng tốt Các múi có tính chất giống nhau và dễ tính toán Dựa vào vị trí địa lí, hình dạng, kích thước của lãnh thỗ địa hình Việt Nam có thể dùng các phép chiếu Gauss, UTM và phép chiếu hình nón đứng đồng gốc hai vĩ tuyến chuẩn… b. Đặc điểm của phép chiếu Gauss và hệ tọa độ
Hình 18: phép chiếu Gauss và hệ tọa độ c. Đặc điểm của pháp chiếu UTM và hệ tọa độ Phép chiếu UTM tương tự phép chiếu Gauss. Mặt chiếu hình cắt elipxoid ở hai cát tuyến cách đều kinh tuyến trục 180 Km về phía đông và tây. Hệ tọa vuông góc của múi chiếu hình UTM chỉ áp dụng cho khu vực 80 độ vĩ Nam đến 84 độ vĩ Bắc
Hình 19: Phép chiếu UTM và hệ tọa độ 4. Điểm khống trắc địa trên bản đồ địa hình Vị trí các điểm trên mặt đất của một vùng lãnh thỗ ( thường là một quốc gia ) cần phải được xác định chính xác trên bản đồ. Điều đó được làm dựa trên cơ sở trắc địa, bao gồm điểm khống chế tọa độ. Điểm khống chế mặt bằng: là những điểm xác định thống nhất trong hệ tọa độ địa lý nhà nước và có mốc đánh dấu trên mặt đất ( môn trắc địa) Điểm khống chế độ cao: dùng để xác định độ cao của các điểm trên bản đồ so với mặt thủy chuẩn gốc Lưới khống chế đo vẽ, khống chế ảnh, trạm đo, kiểm tra chỉ biểu thị trên bản gốc, không biểu thị trên bản độ xuất bản 5. Góc phương hướng trên bản đồ địa hình Việc xác định quan hệ giữa đường thẳng với một hướng gốc gọi là định hướng đường thẳng Góc phương vị của một đường thẳng: là gốc bằng, tính từ hướng Bắc
kinh tuyến, theo chiều kim đồng hồ đến hướng đường thẳng. Góc định hướng: được dùng trong đo đạc, để xác định hướng đường thẳng đối với kinh tuyến giữa của mỗi múi trong phép chiếu Gauss hoặc UTM. VD: GÓC ĐỊNH HƯỚNG ĐƯỜNG THẲNG 6. Khung bản đồ địa hình Khung trong: đường giới hạn phạm vi của bản đồ, nó trùng kinh vĩ tuyến biên của bản đồ Khung giữa: các đai chia độ phút Khung ngoài: đường nét đậm làm tăng thêm vẻ đẹp của bản đồ.
Hình 20: Khung bản đồ 7. Độ chính xác của bản đồ địa hình Khái niệm: là đại lượng đặc trưng về sai số của kết quả đo trên bản đồ so với thị thực tương ứng trên thực địa Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác: sai số của quá trình đo vẽ bản đồ, chiếu hình, tỷ lệ, do in và do giấy co giãn, phương pháp và phương tiện đo đạc trên bản đồ… V. Chia mảnh và đánh số hiệu bản đồ địa hình. 1. Cách chia mảnh và đánh số hiệu bản đồ địa hình theo hệ thống Gauss
Hình 21: phép chiếu GauxKriugơ Dọc theo kinh tuyến, chia trái đất thành 60 cột, đánh số theo thứ tự từ 1 đến 60, cột một tính từ kinh độ 180o tới kinh độ tây 174o, cột 2 từ kinh độ tây 174o đến kinh độ tây 168o…., cứ tiếp tục như vậy tới cột thứ 60 từ kinh độ đông 174o đến kinh độ 180o. Như vậy, số thứ tự của cột chênh lệch với số thứ tự của múi là 30 đơn vị. Theo vĩ tuyến, chia Trái Đất ra thành các đai, mỗi đai có độ lớn là 4o bắt đầu xích đạo về hai cực, các đai được kí hiệu bằng các chữ cái La tinh in hoa theo vần từ A,B,C.... đến Y trừ hai cực không có kí hiệu. Diện tích mặt đất của mỗi hình than cong theo cách chia như trên, được biểu thị lên bản đồ theo tỷ lệ 1:1000000, gọi là mảnh bản đồ một triệu. Bản đồ tỷ lệ 1:500000, 1:200000 và 1:100000 dựa vào mảnh bản đồ tỷ lệ 1:1000000 để chia mảnh và đánh số. Mảnh bản đồ tỷ lệ 1:100000 làm cơ sở để phân mảnh và đánh số hiệu cho các bản đồ tỷ lệ lớn hơn, Theo hệ thống quốc tế, cách chia mảnh và đánh số bản đồ Gauss được ghi trong bảng Bảng 2.4. Cách chia mảnh và đánh số bản đồ địa hình Gauss theo hệ thống Quốc tế Kích thước Số hiệu Tỷ lệ Cách chia Ký hiệu riêng mảnh bản Kinh độ Vĩ độ đồ 1 2 3 4 5 6 o 0 1:1000000 6 4 F48 Chia mảnh 1:10 A B 6 1:500000 3o 2o20’ F48B thành 4 phần C D Từ I đến IX, từ Chia mảnh 1:10 trái sang phải, IIIF48 6 1:300000 2o 40’ thành 9 phần từ trên xuống dưới Từ I đến Chia mảnh 1:10 XXXVI từ trái 6 1:200000 1o 20’ F48VI thành 36 phần sang phải, trên xuống dưới Từ 1 đến 144 từ Chia mảnh 1:106 1:100000 30’ 10’ trái sang phải, F4812 thành 144 phần trên xuống dưới 1:50000 15’ 5’ Chia mảnh A B F4812B