intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Cấu trúc thể loại tiểu thuyết Nho lâm ngoại sử (Bản dịch tiếng Việt: Chuyện làng nho)"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
106
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả. 6. Lê Thời Tân, Cấu trúc thể loại tiểu thuyết Nho lâm ngoại sử (Bản dịch tiếng Việt: Chuyện làng nho)...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Cấu trúc thể loại tiểu thuyết Nho lâm ngoại sử (Bản dịch tiếng Việt: Chuyện làng nho)"

  1. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh CÊu tróc thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt Nho l©m ngo¹i sö (B¶n dÞch tiÕng ViÖt: ChuyÖn lµng nho) Lª Thêi T©n (a) Tãm t¾t. Bªn d−íi líp vá ch−¬ng håi truyÒn thèng, Nho l©m ngo¹i sö Èn tµng mét quan niÖm míi vÒ thÓ tµi tiÓu thuyÕt. ViÖc ®ã khiÕn cho t¸c phÈm tù sù tr−êng thiªn nµy cã mét cÊu tróc thÓ lo¹i rÊt ®éc ®¸o kh¸c h¼n víi tÊt c¶ c¸c bé tiÓu thuyÕt ch−¬ng håi næi tiÕng kh¸c. B»ng viÖc chØ ra chuçi c¸c phiÕn ®o¹n tù sù cã tÝnh c¸ch truyÖn ng¾n vµ bót kÝ ghi chÐp ®−îc ph©n bè r¶i ®Òu trong suèt chiÒu dµi cña v¨n b¶n trÇn thuËt, chóng t«i ®· chØ râ mét phÇn trong cÊu tróc thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt nµy. §ã lµ ®iÒu ch−a tõng ®−îc giíi nghiªn cøu chó ý vµ luËn gi¶i thÝch ®¸ng. thu kh«ng giíi h¹n c¸c dÞ chÊt, thÓ hiÖn 1. Quan niÖm thÓ tµi tiÓu thuyÕt mét tr¹ng th¸i v¨n ho¸ giao thoa vµ míi cña Nho l©m ngo¹i sö d©n chñ bËc nhÊt. Sù lÆp l¹i cã tÝnh quy luËt cña mét Nh×n tõ gãc ®é vÜ m«, tiÓu thuyÕt sè nh©n tè nhÊt ®Þnh ë c¸c t¸c phÈm hÊp thô mäi thÓ lo¹i kh¸c, tiÓu thuyÕt v¨n häc chÝnh lµ c¬ së h×nh thµnh thÓ “m« pháng” toµn bé thÕ giíi lêi nãi. §©y lo¹i. ThÓ lo¹i v¨n häc lµ hiÖn t−îng lo¹i chÝnh lµ quan ®iÓm cña M. Bakhtin: h×nh cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c - giao tiÕp. “§óng nh− B«caxi« (Boccacio) vµ ThÕ nh−ng thÓ lo¹i kh«ng ®¬n gi¶n chØ Xecvantec (Cervantes) ®· nãi, trong lµ mét sù lÆp l¹i lo¹i h×nh t¸c phÈm. tiÓu thuyÕt hoµ trén ®an kÕt mäi h×nh ThÓ lo¹i trªn thùc tÕ lµ h×nh thøc tån thøc vµ mäi thÓ lo¹i v¨n häc”(1). Theo t¹i ®éc ®¸o, hoµn chØnh cña mét t¸c «ng, so víi bÊt k× thÓ lo¹i nµo ®· tõng phÈm. V× vËy muèn nhËn thøc ®−îc thÓ x¸c lËp, tiÓu thuyÕt kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i cña mét t¸c phÈm cô thÓ, mét mÆt thÓ lo¹i gi÷a c¸c thÓ lo¹i, nã chÝnh lµ ph¶i cã c¸c tri thøc ®Æc tr−ng vÒ sù lÆp mét thÓ lo¹i “t¹p thùc”, mét hçn hîp c¸c l¹i cã tÝnh quy luËt cña mét sè nh©n tè thÓ lo¹i. nhÊt ®Þnh ë c¸c t¸c phÈm v¨n häc, mÆt TÝnh khoan dung v« bê bÕn cña tiÓu kh¸c thÊy râ tÝnh ®éc ®¸o cña nhµ v¨n thuyÕt lµm cho mçi mét cuèn tiÓu trong viÖc tu©n thñ mét c¸ch cã s¸ng thuyÕt béc lé ra mét vÎ ®a d¹ng vµ t¹o c¸c quy luËt thÓ lo¹i. §iÒu ®¸ng chó phong phó kh«ng thÓ lo¹i nµo s¸nh næi. ý lµ, trong sè nh÷ng thÓ lo¹i hiÖn tån, §óng nh− t¸c gi¶ bé s¸ch TiÓu thuyÕt: tiÓu thuyÕt lµ d¹ng phøc t¹p nhÊt. TiÓu KÜ x¶o vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch v¨n thuyÕt cã thÓ hiÓu ®¬n gi¶n lµ mét thÓ häc ®· nãi - “mçi bé tiÓu thuyÕt tù lo¹i phøc t¹p nhÊt lÊy v¨n xu«i (la Pose) thµnh thÓ lo¹i”, “mçi bé tiÓu thuyÕt lµm h×nh thøc biÓu hiÖn chÝnh. TiÓu chÝnh lµ b¶n th©n t¸c gi¶ cña nã, b¶n thuyÕt lµ mét thÓ lo¹i ®a nguyªn hÊp NhËn bµi ngµy 30/10/2007. Söa ch÷a xong 13/12/2007. (1) Todorov, Bakhtin: LÝ luËn ®èi tho¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. B¶n tiÕng Trung, B¸ch hoa v¨n nghÖ xuÊt b¶n x·, 2001, tr. 294. Bakhtin còng cho r»ng “tiÓu thuyÕt kh«ng chØ lµ mét thÓ lo¹i ®ang trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi” (S¸ch võa dÉn, tr. 295). 43
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh chÊt cña tiÓu thuyÕt chÝnh lµ ë chç ®ã”. thiªn còng nh− t¶n v¨n bót kÝ. Trong Theo nghÜa ®ã mµ nãi, mçi mét cuèn Nho l©m ngo¹i sö, chuçi c¸c ®¬n tiÓu thuyÕt ®Òu x¸c lËp nªn mét diÖn nguyªn tù sù cã d¸ng dÊp nh− nh÷ng m¹o thÓ lo¹i cô thÓ. truyÖn ng¾n, truyÖn võa trén lÉn víi NhËn thøc trªn ®©y sÏ lµ c¬ së cho v¨n xu«i kÝ sù mµ chóng t«i ph©n t¸ch viÖc ph©n tÝch cÊu tróc thÓ lo¹i tiÓu trong nhiÒu tr−êng hîp cã thÓ t¸ch rêi thuyÕt Nho l©m ngo¹i sö mµ chóng t«i thµnh nh÷ng truyÖn ng¾n, truyÖn võa sÏ triÓn khai tiÕp theo. §©y cã thÓ gäi lµ ®éc lËp, Nh−ng mét khi chóng tham gia xuÊt ph¸t tõ gãc ®é phª b×nh thÓ lo¹i vµo trong mét chØnh thÓ tr−êng thiªn (generic critiscism) ®i t×m hiÓu mét t¸c th× ®Æc tr−ng thÓ lo¹i cña chóng ®· phÈm cô thÓ. §Æc tr−ng thÓ lo¹i cña ®−îc tæng hîp l¹i nh»m ®¸p øng yªu Nho l©m ngo¹i sö chÝnh lµ ë chç ®©y lµ cÇu cÊu tróc thÓ lo¹i míi. ChÝnh ®iÒu mét cuèn tiÓu thuyÕt kiÕn t¹o tù sù nµy ®· t¹o nªn tÝnh chÊt ®éc ®¸o cho (Narrative; chóng t«i ph©n biÖt thuËt tiÓu thuyÕt cña Ng« KÝnh Tö. Trong bµi ng÷ nµy víi narration) dùa trªn viÖc kÕt viÕt nµy chóng t«i tËp trung ph©n tÝch hîp mét c¸ch khÐo lÐo c¸c h×nh thøc sù vËn dông thÓ lo¹i ®o¶n thiªn vµ t¶n trung, ®o¶n thiªn víi t¶n v¨n bót kÝ, kÝ v¨n bót kÝ vµo trong cÊu tróc thÓ lo¹i sù vµo trong mét líp vá ch−¬ng håi tiÓu thuyÕt Nho l©m ngo¹i sö cña t¸c truyÒn thèng. C¸ch t©n trong viÖc kiÕn gi¶ Ng« KÝnh Tö. cÊu thÓ lo¹i cho tiÓu thuyÕt Nho l©m 2. VËn dông thÓ lo¹i truyÖn ngo¹i sö nµy lµ cèng hiÕn quan träng ng¾n cña Ng« KÝnh Tö. C¸c h×nh thøc trung, Nh− ®· chØ ra, trªn ®¹i thÓ Nho l©m ®o¶n thiªn ë ®©y cã thÓ ®−îc hiÓu nh− ngo¹i sö lµ mét chuçi c¸c ®¬n nguyªn tù lµ h×nh thøc truyÖn võa vµ truyÖn sù cã tÝnh c¸ch truyÖn võa ®ãng khung ng¾n. Cßn h×nh thøc t¶n v¨n th× ®−îc bëi håi më ®Çu cã tÝnh c¸ch mµn gi¸o hiÓu nh− lµ v¨n xu«i d¹ng kÝ hay ghi ®Çu vµ håi kÕt thóc cã tÝnh c¸ch nh− lµ chÐp tù do(2). Nho l©m ngo¹i sö kh«ng mét vÜ thanh. TiÕn thªm mét b−íc kh¶o ph¶i lµ mét sù kÕt hîp ®¬n gi¶n c¸c thÓ s¸t, kh«ng khã ph¸t hiÖn ra trong mét lo¹i “nhá” h¬n tiÓu thuyÕt. Nã cµng sè ®¬n nguyªn cã tÝnh c¸ch trung thiªn kh«ng ph¶i lµ chuçi liªn kÕt c¸c c©u tiÓu thuyÕt ®ã tån t¹i nh÷ng phiÕn ®o¹n chuyÖn theo kiÓu T©y du kÝ, Thuû hö. trÇn thuËt quy m« trïng khÝt håi §iÒu nµy kh«ng chØ liªn quan ®Õn qu¸ truyÖn cã d¸ng dÊp nh− lµ mét truyÖn tr×nh h×nh thµnh bé s¸ch, c¨n b¶n h¬n ng¾n. Thèng kª cho thÊy cã c¶ th¶y: nã g¾n liÒn víi ý thøc cña chÝnh nhµ v¨n ®èi víi c¸c thÓ lo¹i trung - ®o¶n (2) Chóng t«i t¹m ®èi chiÕu mét c¸ch s¬ l−îc c¸c tªn gäi thÓ lo¹i trong v¨n häc §«ng T©y nh− sau: §o¶n thiªn tiÓu thuyÕt - story hoÆc novel cì nhá Trung thiªn tiÓu thuyÕt - novel hoÆc novelette Tr−êng thiªn tiÓu thuyÕt - romance hoÆc fiction Ph−¬ng T©y vµ Nga cßn cã mét h×nh thøc tù sù gäi lµ biography tu¬ng tù víi c¸i mµ v¨n häc Trung Quèc gäi lµ t¶n v¨n bót kÝ, truyÖn kÝ. Trong v¨n häc Ph¸p Le roman chØ c¸c t¸c phÈm tù sù tr−êng thiªn, c¸c h×nh thøc ®o¶n thiªn, trung thiªn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng t¸c phÈm kÓ l¹i nh÷ng c©u chuyÖn sinh ho¹t thÕ th¸i nh©n t×nh k× thó ®−îc ng−êi Ph¸p gäi lµ La nouvelle. 44
  3. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh Håi 52 - TruyÖn anh hïng ph¸ nhµ (1) Håi 7 trong ®¬n nguyªn c©u ®ßi nî (lÊy vÕ “Huû s¶nh ®−êng anh chuyÖn Chu - Ph¹m L−ìng TiÕn hïng th¶o tr¸i”). (nhãm håi 2-7) C¸c håi truyÖn cã tÝnh c¸ch ®o¶n (2) Håi 19 trong ®¬n nguyªn c©u thiªn truyÖn ng¾n nµy thËm chÝ cã thÓ chuyÖn nhµ nho trÎ Khu«ng Siªu t¸ch khái chuçi håi tiÓu thuyÕt vµ hoµn Nh©n (nhãm håi 15B-20A) toµn cã thÓ ®äc hiÓu chóng trong t×nh (3) Håi 30 trong ®¬n nguyªn c©u thÕ ®éc lËp khái v¨n c¶nh (context) tiÓu chuyÖn danh sÜ Nam Kinh vµ §ç thuyÕt. §−¬ng nhiªn khi cè ý t¸ch ThËn Khanh (nhãm håi 28-30) chóng ra khái v¨n b¶n tiÓu thuyÕt ta (4) Håi 42 trong ®¬n nguyªn c©u cÇn ph¶i “xö lÝ ” chót Ýt vÒ c©u ch÷. Thö chuyÖn cha con nhµ hä Thang nghiÖm cña chóng t«i cho thÊy, trõ håi (nhãm håi 42-44A) 7 vµ håi 42 ra, cßn n÷a chØ cÇn c¾t ®i (5) Håi 52 trong ®¬n nguyªn c©u hai c©u cuèi håi “ChØ nh©n……, khiÕn cho……; Ch−a biÕt…… h½ng xem håi chuyÖn l·o hiÖp kh¸ch hä Ph−îng sau ph©n gi¶i” lµ b¶n th©n håi ®ã tù (nhãm håi 50-52). thµnh mét truyÖn ng¾n. Håi 42 do chç Nh×n trªn quy m« toµn s¸ch c¸c n»m ë vÞ trÝ më ®Çu cho ®¬n nguyªn ®o¶n thiªn nµy ®−îc bè trÝ ë c¸c vÞ trÝ truyÖn võa nªn cã hiÖn t−îng qu¸ ®é c¸ch ®Òu nhau trªn d−íi 10 håi truyÖn, t×nh tiÕt sang håi sau. ThÕ nh−ng còng chóng n»m trong c¸c ®¬n nguyªn theo thö nghiÖm cña chóng t«i, chØ cÇn truyÖn võa kh¸ quan träng cña tiÓu c¾t lÊn lªn vµi c©u n÷a lµ vÉn cã kh¶ thuyÕt. §iÒu ®¸ng nãi lµ chóng ®Òu lµ n¨ng thµnh mét ®o¶n thiªn ®éc lËp. Håi håi cuèi trong c¸c ®¬n nguyªn truyÖn truyÖn kÕt thóc nh− sau: võa kÓ trªn. Hoµn toµn cã thÓ ®Æt tªn “Hai c«ng tö (Thang Thùc vµ Thang cho mçi mét ®o¶n thiªn b»ng mét vÕ Do, con Thang tæng trÊn - LTT) trë vÒ trong cÆp ®èi ngÉu ®Ò môc håi truyÖn. nhµ. H¬n hai m−¬i ngµy sau, tr−íc cæng VÝ dô cã thÓ gäi håi 7 lµ TruyÖn V−¬ng tr−êng thi thÊy ng−êi ta ®em mùc vµo viªn ngo¹i trong triÒu gióp b¹n (lÊy vÕ viÕt b¶ng xanh (yÕt tªn nh÷ng thÝ sinh ph¹m quy - LTT), biÕt lµ s¾p b¸o kÕt “V−¬ng viªn ngo¹i lËp triÒu ®«n h÷u qu¶. Hai h«m treo b¶ng, hai anh em nghÞ” cña håi môc). T−¬ng tù: ch¼ng ai ®Ëu. VÒ nhµ ngåi tøc tèi b¶y, Håi 19 - TruyÖn viªn l¹i hä Phan t¸m ngµy liÒn. §i nhËn l¹i quyÓn thi m¾c v¹ (lÊy vÕ “Phan tù nghiÖp hoµnh háng, Thang Do ba bµi, Thang Thùc ba tao häa sù”) bµi. Ba bµi ®Òu kh«ng tõng ®−îc xem Håi 30 - TruyÖn häp héi phong l−u xong. C¶ hai næi ®o¸ chöi c¶ quan chÊm hå M¹c SÇu (lÊy vÕ “SÝnh phong l−u cao thi lÉn quan chñ kh¶o dèt n¸t. Chöi héi M¹c sÇu hå”) ®ang c¬n høng th× cã gia nh©n tõ trªn Håi 42 - TruyÖn c«ng tö lÇu xanh nha m«n tØnh Quý Ch©u mang th− nhµ bµn khoa tr−êng (lÊy vÕ “C«ng tö kÜ viÖn vÒ. Hai ng−êi bãc xem. ChØ nh©n phen thuyÕt khoa tr−êng” nµy khiÕn cho: 45
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh Vin cµnh hoa quÕ, ch¬i v−ên h¹nh: thi håi truyÖn vÒ sau trong nhãm håi cö nh− lµ ch¬i trong méng(3) truyÖn võa. Ng−îc l¹i nÕu håi truyÖn Hæ vµ rång vên ®Êu víi nhau: c¶nh ng¾n lµ håi kÕt thóc cho mét nhãm håi chiÕn chinh l¹i thÊy nh·n tiÒn ®¬n nguyªn truyÖn võa th× c¸c mèi liªn Rèt cuéc chuyÖn vÒ sau ra sao h½ng hÖ trÇn thuËt t¹o nªn tõ nã l¹i quan hÖ nghe h¹ håi ph©n gi¶i.” ng−îc lªn c¸c håi phÝa tr−íc ë trong Râ rµng c©u chuyÖn chÝnh cña håi nhãm. Sau ®©y chóng t«i sÏ ph©n tÝch truyÖn ®· chÊm døt ë c©u trÇn thuËt trªn dÉn chøng cô thÓ. §o¶n thiªn håi 7 V−¬ng viªn ngo¹i hai cËu Êm nhËn l¹i bµi thi háng vµ chöi “c¶ quan chÊm thi lÉn quan chñ trong triÒu gióp b¹n kÓ mèi th©m t×nh kh¶o dèt n¸t”(4). Thùc ra chi tiÕt cã gi÷a hai ng−êi b¹n vong niªn V−¬ng ng−êi mang th− nhµ ®Õn ë håi nµy còng HuÖ víi Tu©n Mai. V−¬ng HuÖ ®Õn lóc nh− chi tiÕt ng−êi ®−a giÊy b¸o thi ®Ëu thi ®Ëu tiÕn sÜ míi gÆp ®−îc Tu©n Mai - cuèi håi 7 kh«ng cã quan hÖ tÊt yÕu víi ng−êi mµ «ng cö V−¬ng chØ biÕt tªn néi dung håi truyÖn. Cho ®©y lµ khëi trong giÊc m¬ h¬n m−êi n¨m tr−íc b¸o dÉn cho t×nh tiÕt truyÖn trong håi kÕ cho biÕt sÏ ®Ëu ®ång khoa héi thÝ víi theo sau th× ®óng h¬n so víi quan niÖm m×nh (lóc ®ã V−¬ng còng chØ xem lµ chóng lµ ®Ó kÕt thóc cho b¶n th©n håi chuyÖn tÇm phµo ®em ra kÓ ®Ó giìn truyÖn mµ nã thuéc vµo. Chu TiÕn ë am Quan ¢m nh©n khi Chu ThÕ nh−ng vÊn ®Ò quan träng h¬n nãi trong ®¸m häc trß trÎ con cña m×nh lµ c¸c “håi truyÖn ng¾n” nµy cã mét cã ®øa hä Tu©n tªn Mai). T×nh tiÕt nµy quan hÖ kÕt cÊu tù sù ra sao trong dù lµm cho liªn hÖ chØnh thÓ trong ®¬n tÝnh kiÕn t¹o c¸c ®¬n nguyªn tù sù nguyªn nhãm håi thªm chÆt chÏ. Chu nhãm håi cã tÝnh c¸ch truyÖn võa trong TiÕn vµ Ph¹m TiÕn(5) lµ cÆp nh©n vËt tiÓu thuyÕt nµy? Cã thÓ thÊy ngay mét chÝnh cña nhãm håi. VÒ mÆt t×nh tiÕt ®iÒu lµ tÊt c¶ c¸c håi truyÖn ng¾n nµy truyÖn, nh©n vËt Tu©n Mai cã t¸c dông ®Òu cã mét t¸c dông t¹m gäi lµ “h−íng liªn kÕt hai h×nh t−îng Chu Ph¹m l¹i t©m” (endocentric). Trong tr−êng hîp nã víi nhau: Tu©n Mai lµ häc trß vì lßng lµ håi më ®Çu cho mét ®¬n nguyªn cña Chu TiÕn thêi hµn vi gâ ®Çu trÎ truyÖn võa th× c¸c liªn hÖ t×nh tiÕt khëi kiÕm c¬m ë am Quan ¢m lµng VÊn dÉn nªn tõ håi nµy b¾t mèi ®Õn tËn c¸c (3) Nguyªn v¨n: “QuÕ l©m h¹nh uyÓn” - chØ thi h−¬ng vµ thi héi. ChÕ ®é khoa cö quy ®Þnh thi h−¬ng vµo th¸ng t¸m ©m mïa hoa quÕ në. Ng−êi thi ®Ëu gäi lµ “bÎ cµnh quÕ” hoÆc “vin cµnh quÕ”. Thi héi ®Þnh vµo th¸ng ba ©m tiÕt h¹nh hoa. Ng−êi ®Ëu héi thÝ gäi lµ “th¸m h¹nh”. (4) TrÇn thuËt trong håi truyÖn cho ta thÊy hai cËu c«ng tö háng thi v× b¶n th©n hä ngu dèt. ThÕ nh−ng dèt hay giái d−êng nh− kh«ng quyÕt ®Þnh chuyÖn thi ®Ëu. C¸ch kÓ: “Ba bµi ®Òu kh«ng tõng ®−îc xem xong” kÝn ®¸o cho ta thÊy cã thÓ quan chÊm thi l−êi nh¸c, qua chuyÖn. §−¬ng nhiªn hiÓu nh− gi¸o s− TrÇn MÜ L©m còng lµ mét c¸ch: “V¨n ch−¬ng bµi thi héi cña lo¹i trë thµnh tó tµi nhê bè lµm quan th× kh«ng cÇn ph¶i “xem xong”, mµ ch−a chõng hai cËu Êm còng ch−a viÕt xong” (Nho l©m ngo¹i sö - b¶n kÌm lêi b×nh cña Thanh L−¬ng Bè H¹t TrÇn MÜ L©m, T©n thÕ giíi xuÊt b¶n x·, tr. 464). (5) Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¶ hai thÇy trß Chu Ph¹m ®Òu tªn TiÕn. §©y lµ hai nh©n vËt ®Çu tiªn trong cuèn tiÓu thuyÕt ra ®i lÒu châng trë vÒ vâng läng. Mét phÇn v× vËy nªn trong khi ph©n tÝch c©u chuyÖn hai thÇy trß chóng t«i vÉn hay gäi Chu Ph¹m l−ìng TiÕn! 46
  5. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh Th−îng, sau ®ã Tu©n l¹i thµnh thÝ sinh ®−îc bæ vÒ lµm häc ®¹o quan ë Qu¶ng trong khoa thi mµ Ph¹m TiÕn lµm chñ §«ng (quª cña Ph¹m TiÕn, ®«ng nam kh¶o. Chu chÊm ®Ëu cho Ph¹m x−a kia Trung Quèc. Chu xem thi ë ®©y ®éng còng nh− Ph¹m chÊm ®Ëu cho Tu©n lßng th−¬ng Ph¹m ngåi thi mÆc ¸o b«ng b©y giê th¶y ®Òu v× nh÷ng lÝ do bªn r¸ch trong khi tiÕt trêi miÒn Nam ®· ngoµi phÐp chän hiÒn tµi cho quèc gia. s¾p sang mïa h¹). Mét ng−êi ®−îc bæ vÒ ThÕ nh−ng nh©n vËt Tu©n Mai xuÊt lµm häc ®¹o quan ë S¬n §«ng (quª cña hiÖn vµ rót lui ®−îc mét c¸ch tù nhiªn Chu TiÕn, ®«ng b¾c Trung Quèc. Chu trªn s©n khÊu trÇn thuËt cña truyÖn th× dÆn ng−êi häc trß cïng tªn khi lµm l¹i nhê vµo c«ng dÉn xuÊt cña nh©n vËt quan ë quª thÇy nÕu chÊm thi nhí ®Ó ý V−¬ng HuÖ: Cö V−¬ng tr¸nh m−a ë am gióp ®ì mét häc trß vì lßng cña thÇy tªn Quan ¢m ®äc thÊy tªn Tu©n Mai trªn lµ Tu©n Mai). C©u chuyÖn lín cña hai vë tËp mµ «ng ®å Chu TiÕn ®ang chÊm nh©n vËt thÇy trß nh−ng lµ ®ång liªu dë bÌn ®em chuyÖn “méng thÊy b¶ng nµy trong nh÷ng håi ®Çu ®· gµi s½n mét vµng cã tªn Tu©n Mai” (håi 2) kÓ víi vµi t×nh tiÕt ngÇm hÑn mét c©u chuyÖn nhá cña hai nh©n vËt b¹n vong niªn Chu. H¬n m−êi n¨m sau chuyÖn trêi b¸o thi ®Ëu(6) ®ã míi øng nghiÖm. Cô cö nh−ng ®ång khoa V−¬ng HuÖ - Tu©n Mai sÏ ®−îc trÇn thuËt tËp trung trong giµ hä V−¬ng gÆp ®−îc chµng t©n khoa håi kÕt ®¬n nguyªn tù sù truyÖn võa hä Tu©n trong cïng k× thi ®×nh (håi 7). ®Çu tiªn trong Nho l©m ngo¹i sö. C©u chuyÖn nhá vÒ mèi giao h¶o gi÷a V−¬ng - Tu©n mét giµ mét trÎ cïng quª hai cö tö V−¬ng HuÖ vµ Tu©n Mai ph¶n chiÕu vµ lµm s¾c nÐt thªm h×nh bãng cïng chøng nghiÖm cho giÊc méng b¶ng c©u chuyÖn lín vÒ nghÜa t×nh gi÷a ©n s− vµng råi “cïng ra lµm chñ sù bé c«ng. Chu TiÕn víi häc trß kiªm ®ång nghiÖp M·n nhiÖm ®æi lµm viªn ngo¹i” (håi 7, tr. 93)(7). Cã thÓ nãi nh÷ng nÐt mµu c¬ Ph¹m TiÕn (Ph¹m TiÕn vÒ sau còng lµm b¶n nhÊt trong bøc tranh nho l©m ®· häc ®¹o quan tr«ng coi thi cö häc hµnh thÓ hiÖn ngay trong nhãm ch©n dung nh− Chu TiÕn). C©u chuyÖn cho ta thÊy h×nh ¶nh hai l·o hµn sÜ mét Nam mét bèn nh©n vËt trªn. B¾c qu¸ nöa ®êi long ®ong khoa cö Chu T−¬ng tù, ®o¶n thiªn truyÖn ng¾n Ph¹m sau cïng còng trßn ®−îc giÊc m¬ ChuyÖn viªn l¹i hä Phan m¾c v¹ håi 19 c«ng danh ®Ëu ®Õn tiÕn sÜ. Mét ng−êi (6) Nghiªn cøu phª b×nh ë ®¹i lôc diÔn t¶ t×nh tiÕt nµy b»ng côm tõ “méng thiªn b¶ng ®ång khoa cËp ®Ö”. Trong khi danh s¸ch truy tÆng tiÕn sÜ cËp ®Ö cho c¸c nho sÜ ®· mÊt cña triÒu ®×nh trong håi cuèi cïng - håi 56 th× truyÒn thèng phª b×nh quen gäi lµ “U b¶ng”. §−îc b¸o thi ®Ëu lóc ®ang sèng hay ®−îc b¸o thi ®Ëu lóc ®· chÕt råi ®Òu lµ giÊc méng cña sÜ nh©n thêi khoa cö. §äc tõ truyÒn k× ®êi §−êng cho ®Õn Liªu Trai chÝ dÞ qua Tang th−¬ng ngÉu lôc cña ta th× biÕt t×nh tiÕt giÊc méng khoa b¶ng nµy cßn ¸m ¶nh c¸c nhµ v¨n trung ®¹i l©u dµi, kh¸c ch¨ng chØ ë bót ph¸p thÓ hiÖn mµ th«i. (7) C¶ hai sau ®ã ®Òu v× téi tham tiÒn lµm sai v−¬ng ph¸p ®¾c téi víi triÒu ®×nh. ChuyÖn V−¬ng HuÖ ph¹m ph¸p xem håi 8, kÕt côc cña nh©n vËt nµy xem håi 39. ChuyÖn Tu©n Mai v−íng vßng lao lÝ xem håi 29. KÕt côc cña c¸c nh©n vËt nµy râ rµng diÔn ra trong nh÷ng håi ë bªn ngoµi nhãm håi truyÖn võa chøa c©u chuyªn chÝnh cña chóng. §©y lµ bót ph¸p míi trong nghÖ thuËt tù sù cña Ng« KÝnh Tö. 47
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh còng ®¶m nhËn vai trß kÕt thóc cho ®¬n Nam Kinh, Hµng Ch©u, Gia H−ng ®−îc nguyªn nhãm håi truyÖn võa c©u t¸i hiÖn sinh ®éng trong t¸c phÈm. chuyÖn Khu«ng Siªu Nh©n (nhãm håi Chóng thËm chÝ ®Õn nay vÉn cã thÓ 15B-20A). Sù xuÊt hiÖn lo¸ng tho¸ng kiÓm ®èi ®−îc víi thùc tÕ”. Tuy nhiªn cña hai nh©n vËt Phan B¶o ChÝnh vµ kh«ng ph¶i ®o¹n t¶n v¨n cã tÝnh chÊt kÝ Phan Tam trong nh÷ng håi phÝa tr−íc lôc nµo trong t¸c phÈm còng ®Òu ®−îc cña ®¬n nguyªn ®Ó sau ®ã ®i ®Õn mét t¸n th−ëng. Còng chÝnh H¹ ChÝ Thanh trÇn thuËt tËp trung ë mét håi sau cïng phª b×nh Ng« KÝnh Tö béc lé m×nh qu¸ cã tÝnh c¸ch truyÖn ng¾n nh»m kÕt l¹i râ trong ®o¹n cã tÝnh c¸ch bót kÝ vÒ c¸i cho c¶ ®¬n nguyªn truyÖn võa c©u gäi lµ phong tôc nh©n t×nh Ngò Hµ chuyÖn Khu«ng Siªu Nh©n (nhãm håi huyÖn (®©y lµ bèi c¶nh kh«ng gian quan 15B-20A) - thñ ph¸p nµy còng t−¬ng tù träng trong nöa sau tiÓu thuyÕt sau nh− c¸ch ®Ó cho Tu©n Mai vµ V−¬ng Nam Kinh): “Trong ®o¹n miªu t¶ nh©n HuÖ lóc Èn hiÖn lóc hiÖn tr−íc lóc xuÊt t×nh phong tôc huyÖn Ngò Hµ, hä Ng« hiÖn tËp trung trong håi kÕt thóc ®¬n râ rµng ®· ®¸nh mÊt ®i sù chõng mùc nguyªn c©u chuyÖn c©u chuyÖn Chu - tù k×m nªn cã trong nghÖ thuËt phóng Ph¹m l−ìng TiÕn (nhãm håi 2-7). C¸c thÝch”. Kh«ng hÑn mµ nªn, t¹i ®¹i lôc håi 30 Häp héi phong l−u hå M¹c sÇu gi¸o s− TrÇn MÜ L©m còng b×nh luËn vµ håi 52 Anh hïng ph¸ nhµ ®ßi nî ®Òu ®o¹n nµy: “T¸c gi¶ d−êng nh− kh«ng cßn nÐn nhÞn ®−îc bÌn trùc tiÕp ra mÆt lµ nh÷ng c¸ch kÕt thóc cho ®¬n nguyªn b×nh thuyÕt”(9). Chóng t«i tù thÊy kh«ng trung thiªn tiÓu thuyÕt b»ng mét håi cã nhiÖm vô tranh luËn trùc diÖn víi truyÖn cã tÝnh c¸ch truyÖn ng¾n. c¸c ý kiÕn trªn v× c¸ch ®Æt vÊn ®Ò cña 3. VËn dông thÓ lo¹i t¶n v¨n bót chóng t«i ë ®©y kh«ng cïng h−íng víi kÝ hai häc gi¶. ThÕ nh−ng tr−íc khi nªu Tõ l©u, nh÷ng phiÕn ®o¹n miªu t¶ vÊn ®Ò sù vËn dông thÓ lo¹i t¶n v¨n bót kh«ng gian c¶nh vËt næi tiÕng trong kÝ vµo trong kiÕn cÊu thÓ lo¹i t¸c phÈm, Nho l©m ngo¹i sö ®· thu hót sù chó ý ta h·y t×m hiÓu qua quan ®iÓm cã liªn cña c¸c nhµ nghiªn cøu. T¸c gi¶ cña bé quan ®Õn c¸i gäi lµ phÇn miªu t¶ trong s¸ch rÊt cã ¶nh h−ëng ë ph−¬ng T©y, bé tù sù tiÓu thuyÕt. Theo quan ®iÓm cña Trung Quèc cæ ®iÓn tiÓu thuyÕt sö luËn - mét sè nhµ phª b×nh cÊu tróc luËn, ta gi¸o s− H¹ ChÝ Thanh(8) nhÊn m¹nh ®Õn cã thÓ xÕp nh÷ng ®o¹n t¶n v¨n kÝ t¶ bót ph¸p hiÖn thùc chñ nghÜa ë nh÷ng võa nh¾c ë trªn trong Nho l©m ngo¹i sö ®o¹n t¶ c¶nh trong Nho l©m ngo¹i sö. vµo thµnh phÇn miªu t¶ (decription) ¤ng viÕt: “Phong c¶nh thiªn nhiªn næi kh«ng gian ngo¹i bé. “Trong truyÒn tiÕng còng nh− c¶nh trÝ sinh ho¹t thèng tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn, nh÷ng ®o¹n th−êng nhËt mu«n mµu cña nhiÒu thµnh thÞ miÒn Giang Nam trong ®ã cã Trung Quèc cæ ®iÓn tiÓu thuyÕt sö luËn, t¸c phÈm lín cña häc gi¶ ng−êi Hoa quèc tÞch MÜ - (8) gi¸o s− H¹ ChÝ Thanh, s¸ch xuÊt b¶n b¾ng tiÕng Anh. B¶n dÞch tiÕng Trung do Giang T©y nh©n d©n xuÊt b¶n x· Ên hµnh. Chóng t«i dÉn tõ b¶n tiÕng Trung, tr. 212. §o¹n tiÕp theo dÉn tõ trang 246. TrÇn MÜ L©m, Ch−¬ng håi tiÓu thuyÕt sö, TriÕt Giang cæ tÞch xuÊt b¶n x·, b¶n in n¨m 1998, (9) tr. 159. 48
  7. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh cã tÝnh miªu t¶ trªn thùc tÕ lµ t−¬ng (1) “T©y Hå du kÝ”: nöa sau håi 14 - ®¬n nguyªn truyÖn võa chuyÖn M· NhÞ ®èi ®éc lËp. Chóng (trªn kÕt cÊu bÒ (nhãm håi 13B-15A) mÆt v¨n b¶n t¸c phÈm) th−êng ®−îc (2) “Nam Kinh kÝ” vµ “Nam Kinh ph©n c¸ch b»ng qua hµng vµ cã mét kÞch nghÖ kÝ”: nöa sau håi 24 - ®¬n tÝnh ®éc lËp nhÊt ®Þnh. XÐt tõ gãc ®é nguyªn truyÖn võa chuyÖn cha con B·o sinh thµnh, chóng cã thÓ lµ ®−îc chuÈn V¨n Khanh (nhãm håi 24B-27) bÞ s½n ®Ó “®iÒn ®Öm” vµo trong v¨n b¶n (3) “Ghi chÐp vÒ phong tôc vµ c¶nh tiÓu thuyÕt” (phÇn in ®Ëm do chóng t«i vËt ë TÇn Hoµi hai mïa xu©n thu”: håi nhÊn m¹nh)(10). Giê ®©y ®· ®Õn lóc 41 - ®¬n nguyªn chuyÖn ThÈm Quúnh chóng t«i biÖn hé cho nh÷ng ®o¹n cã n−¬ng (nhãm håi 40B-41) tÝnh c¸ch t¶n v¨n kÝ t¶ trong Nho l©m (4) “Ngò Hµ nh©n t×nh phong tôc ngo¹i sö. NhËn xÐt trªn ®©y cã thÓ lµ kÝ”: håi ®Çu ®¬n nguyªn chuyÖn Ng« ®óng ®èi víi mét sè tiÓu thuyÕt h¹ng L−¬ng (nhãm håi 46B-47) trung. Trong nh÷ng cuèn tiÓu thuyÕt (5) “Bót kÝ th¨m c¶nh cò ®Òn Th¸i nµy, c¸c phiÕn ®o¹n miªu t¶ cã thÓ bÞ B¸”: cuèi håi 48 - ®¬n nguyªn chuyÖn l−îc bá mµ kh«ng ¶nh h−ëng lín ®Õn V−¬ng Ngäc Huy (håi 48) hiÖu qu¶ tù sù cña t¸c phÈm, chóng cã (6) “Nam Kinh thËp nhÞ lÇu kÝ”: håi thÓ chØ lµ “mét thø trang søc miÔn phÝ”, ®Çu ®¬n nguyªn c©u chuyÖn TrÇn Méc biÓu hiÖn cña nh÷ng “®éng c¬ tù do” cña Nam (nhãm håi 53-54) ng−êi viÕt. ThÕ nh−ng tr−íc mét cuèn (7) “Ghi chÐp nh©n chuyÕn th¨m l¹i tiÓu thuyÕt ®· xuÊt b¶n ra råi, thËt khã ®Òn Th¸i b¸”: chuyÖn bèn ng−êi kh¸ch mµ nãi ®Õn c¸i gäi lµ “xÐt tõ gãc ®é sinh (håi 55) thµnh” ®Ó tõ ®ã kÕt luËn ®−îc “chóng cã (8) C¸c bµi v¨n tÕ, chiÕu dô, tÊu sí thÓ lµ ®−îc chuÈn bÞ s½n ®Ó “®iÒn ®Öm” cïng ghi chÐp vÒ nguån c¬n qu¸ tr×nh vµo trong v¨n b¶n tiÓu thuyÕt” hay c«ng viÖc truy phong b¶ng vµng tiÕn sÜ kh«ng. Cµng khã ®ång ý víi ý kiÕn trªn cËp ®Ö cña triÒu ®×nh trong håi 56 cã nÕu ta biÕt tÊt c¶ nh÷ng ®o¹n t¶n v¨n thÓ xem lµ nh÷ng v¨n b¶n pháng nh¹i cã tÝnh c¸ch miªu t¶, kÝ lôc gîi ta nhí thÓ tµi v¨n hµnh chÝnh - chøc n¨ng vµ ®Õn thÓ lo¹i tuú bót hay bót kÝ ngµy ghi chÐp sö häc kiÓu thùc lôc. nay ®ã ®Òu ®−îc t¸c gi¶ Ng« KÝnh Tö bè Kh«ng cÇn chó ý ®Õn vai trß vÞ trÝ trÝ vµo vÞ trÝ më ®Çu hoÆc kÕt thóc cña cña chóng trong c¸c ®¬n nguyªn nhãm c¸c ®¬n nguyªn nhãm håi truyÖn võa. håi tù sù cã tÝnh c¸ch truyÖn võa mµ Chóng nhÊt ®Þnh ph¶i lµ mét phÇn chóng thuéc vµo, chØ theo dâi trong trong kÕ ho¹ch tù sù kÕt hîp ®a thÓ tµi chuçi tr−êng thiªn håi nèi håi cña tiÓu cña nhµ v¨n. Kh«ng kÓ nh÷ng ®o¹n thuyÕt còng ®· cã thÓ ph¸t hiÖn thÊy nhá, thèng kª cho thÊy tiÓu thuyÕt Nho c¸c phiÕn ®o¹n cã tÝnh c¸ch bót kÝ ®ã l©m ngo¹i sö cã 8 tr−êng ®o¹n cã tÝnh ®−îc ph©n bè r¶i ®Òu trong toµn s¸ch - c¸ch t¶n v¨n kÝ lôc thuÇn tuý. Cã thÓ chóng n»m trong d·y c¸c håi 14, 24, 37, ®Æt tªn theo néi dung mçi ®o¹n vµ liÖt 41, 47, 53. C¸c phiÕn ®o¹n ®ã cã mét t¸c kª theo thø tù sau ®©y: (10) Xin xem TiÓu thuyÕt - KÜ x¶o vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch v¨n häc. T¸c gi¶ s¸ch nµy ®em tù sù cña mét cuèn tiÓu thuyÕt ph©n thµnh 4 thµnh phÇn bao gåm kÓ thuËt, luËn thuËt, tho¹i ng÷ vµ miªu t¶ (tr. 47). 49
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh dông nhÊt ®Þnh trong viÖc ®iÒu tiÕt tiÕt kh«ng gian míi. C¸i b¶n lÒ chuyÓn ®æi tÊu tù sù toµn s¸ch, t¹o bèi c¶nh cho s©n khÊu tù sù trong tiÓu thuyÕt nµy c©u chuyÖn, triÓn khai mét thÕ giíi kh¶ chÝnh lµ ®−îc ®Þnh vÞ ë nöa sau håi 24, thÞ cho b¹n ®äc. Kh«ng thÓ tuú tiÖn di nh©n vËt gi÷ chøc n¨ng nèi c¶nh chuyÓn vÞ trÝ xuÊt hiÖn cña chóng trong chuyÓn mµn ®ã lµ B·o V¨n Khanh. §Ó v¨n b¶n tiÓu thuyÕt. D−íi ®©y chóng t«i chuÈn bÞ cho viÖc ®ã, t¸c gi¶ ®· khÐo lÐo sÏ chän ph©n tÝch ®o¹n Ngò Hµ nh©n ®Æt tiÕp liÒn nhau tr−íc c©u chuyÖn B·o V¨n Khanh (håi 24B - xem B¶ng ph©n t×nh phong tôc kÝ - ®o¹n ®· trë thµnh ®Þnh) hai phiÕn ®o¹n t¶n v¨n kÝ t¶ - nguyªn khëi cña môc II.2. VËn dông thÓ lo¹i t¶n v¨n bót kÝ nµy. Nh−ng tr−íc ®o¹n “Nam Kinh kÝ” vµ “Nam Kinh kÞch nghÖ kÝ”. §o¹n miªu t¶ chung thµnh khi quay l¹i víi ®o¹n ®ã, ta h½ng ®iÓm Nam Kinh ®¸nh dÊu sù xuÊt hiÖn bèi qua c¸c ®o¹n kÝ t¶ xoay xung quanh ®Ò c¶nh kh«ng gian míi cña tiÓu thuyÕt, tµi Nam Kinh - mét bèi c¶nh kh«ng gian hµng ®Çu trong tiÓu thuyÕt Nho tiÕp liÒn lµ ®o¹n ghi chÐp vÒ nghÒ kÞch ë l©m ngo¹i sö. Nam Kinh. §o¹n nµy më mµn cho c©u chuyÖn kÐp h¸t B·o V¨n Khanh. TÊn Nh− ®· thÊy, tõ phÇn sau cña nöa tuång cuéc sèng thêi ®¹i nãi chung còng ®Çu tiÓu thuyÕt c¸c nh©n vËt b¾t ®Çu nh− nghiÖp diÔn cña ng−êi diÔn viªn cô “ch©u tuÇn” vÒ Nam Kinh. §Þa danh thÓ tÊt c¶ ph¶n chiÕu vµo nhau. Nhµ Nam Kinh xuÊt hiÖn lÇn ®Çu trong hÖ b×nh ®iÓm Nho l©m ngo¹i sö lín nhÊt - thèng håi môc chÝnh lµ tõ håi 25(11). Tõ Nhµn Trai l·o nh©n d−êng nh− ®· c¶m sau håi nµy, bèi c¶nh kh«ng gian chÝnh nhËn ®−îc mét c¸ch trùc gi¸c ý vÞ ®ã cña tiÓu thuyÕt tËp trung ë Nam Kinh. cña tiÓu thuyÕt khi «ng viÕt nh÷ng dßng Kh¶o s¸t kÜ h¬n cho thÊy nh÷ng phiÕn b×nh ®iÓm c©u chuyÖn B·o V¨n Khanh: ®o¹n miªu t¶ Nam Kinh trong nöa sau “V¨n Khanh giÊu ®êi l¨n th©n trong cuèn s¸ch chiÕm mét tØ lÖ ®¸ng kÓ, c¸c nghÒ diÔn mµ cøng cái gi÷ m×nh, kh«ng phiÕn ®o¹n ®ã còng ®−îc ph©n bè kh¸ thÑn lµ bËc ®oan nh©n chÝnh sÜ. Tuy ®Òu. Cã thÓ liÖt kª ra nh− sau (chóng lµm mét diÔn viªn nh−ng nµo cã g× ®¸ng t«i gäi tªn mçi phiÕn ®o¹n kÝ t¶ theo néi ng¹i? Thiªn h¹ h¸ ch¼ng ph¶i cã ®Çy dung chÝnh cña ®o¹n): nh÷ng h¹ng sÜ ®¹i phu mµ hµnh tung Håi 24: “Nam Kinh thµnh kÝ” vµ kh¸c g× ®µo kÐp, danh gäi lµ nho mµ “Nam Kinh kÞch nghÖ kÝ” thùc chÊt lµ ®ãng kÞch. Nay hä B·o râ Håi 37: “C¶nh Vò Hoa §µi ë Nam rµng lµ mét kÐp h¸t mµ thùc kh«ng xÊu Kinh” hæ khi xÕp vµo hµng sÜ ®¹i phu, Êy Håi 41: “TÇn Hoµi xu©n, thu c¶nh chÝnh lµ danh lµ ®µo kÐp mµ thùc lµ vËt- phong tôc kÝ” nho nh©n vËy.” Nh×n theo con m¾t cña Håi 53: “Nam Kinh thanh l©u kÝ” nhµ b×nh ®iÓm nµy kh«ng khã ph¸t hiÖn hoÆc “Nam Kinh thËp nhÞ lÇu kÝ”. thÊy ®¸m thêi danh sÜ phong l−u trong Nh− võa nãi ë trªn, tõ sau håi 25 tiÓu thuyÕt chuyÓn sang mét bèi c¶nh (11) Nguyªn v¨n håi môc: B·o V¨n Khanh Nam Kinh ngé cùu Nghª §×nh TØ An Kh¸nh chiªu th©n B¶n dÞch ChuyÖn lµng nho: §Êt Nam Kinh B·o V¨n Khanh gÆp b¹n Phñ An Kh¸nh Nghª §×nh TØ thµnh h«n 50
  9. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh nh÷ng håi truyÖn tiÕp theo sau c©u dùng, thuû lîi ®ông ®Çu Ngu ®· biÕt chuyÖn B·o V¨n Khanh thùc míi lµ kÐp ®u«i. V¨n ch−¬ng ngang tÇm Mai Thõa, h¸t cña thêi ®¹i, sù nghiÖp hµnh xö cña T− M· T−¬ng Nh−, thi phó kh«ng kÐm ®¸m nµy còng chØ lµ tuång diÔn mµ LÝ B¹ch, §ç Phñ. Ng−êi cè tõng lµm th«i. Nam Kinh thËt nh− mét ®¹i s©n th−îng th−, «ng néi lµ hµn l©m, cha lµm khÊu, chÝnh nh©n qu©n tö ¸o mò diÔn tri phñ, thùc lµ ®¹i gia. Khæ nçi tuy trß mµ ng−îc l¹i trong c¸i thÕ giíi nhá Ngu häc vÊn s©u réng thÕ nh−ng d©n bÐ cña nghÒ kÞch kia mét anh kÐp h¸t Ngò Hµ ch¶ bao giê ®Ó cho Ngu ®−îc më (nguyªn v¨n hÝ tö) nh− B·o V¨n Khanh måm” (Håi 47, tr. 507)(12). kia l¹i tÝnh t×nh hån hËu, ch©n ph−¬ng TiÕp liÒn ®o¹n giíi thiÖu gia thÕ nh©n vËt chÝnh cña c©u chuyÖn lµ ®o¹n lµm ng−êi. cã tÝnh chÊt kÝ lôc vÒ nh©n t×nh phong Giê ®©y vÉn trªn lËp tr−êng cho tôc Ngò Hµ: r»ng c¸c phiÕn ®o¹n cã tÝnh chÊt t¶n v¨n bót kÝ trong Nho l©m ngo¹i sö lµ “Phong tôc Ngò Hµ nãi ®Õn ng−êi mét phÇn tÊt yÕu cña mét kÕ ho¹ch kÕt nµo cã phÈm h¹nh hä liÒn c−êi mÐo c¶ hîp ®a thÓ tµi nh»m môc ®Ých kiÕn cÊu måm; Nãi ®Õn thÕ gia ®¹i téc dßng dâi chØnh thÓ tù sù cho tiÓu thuyÕt chóng mÊy chôc n¨m vÒ tr−íc hä bÌn c−êi kh× ta h·y quay l¹i víi ®o¹n Ngò Hµ nh©n trong mòi; Nãi ®Õn ai biÕt lµm th¬ phó viÕt cæ v¨n(13) hä th× c−êi chau c¶ mµy. t×nh phong tôc kÝ. Nh− ®· thÊy, phiÕn Hái huyÖn Ngò Hµ cã phong c¶nh nói ®o¹n nµy xuÊt hiÖn trong ®¬n nguyªn s«ng g×, r»ng cã cô th©n hµo hä Bµnh; nhãm håi c©u chuyÖn Ngu L−¬ng. RÊt Hái huyÖn Ngò Hµ cã s¶n vËt quý hiÕm dÔ nhËn ra t¸c gi¶ tiÓu thuyÕt cã ý ®èi g×, ®¸p cã cô th©n hµo hä bµnh; Hái lËp nhµ hä Ngu víi c¸i tiÓu x· héi Ngò huyÖn Ngò hµ ai ng−êi cã phÈm väng, Hµ huyÖn. Nãi ®óng h¬n x· héi Ngò Hµ khen r»ng cã cô Bµnh; Hái ai ng−êi cã dung tôc vÞ lîi ®· c« lËp nhµ hä Ngu ®øc h¹nh, khen r»ng cã cô Bµnh; Hái ai thµnh mét èc ®¶o. §Ó tiÖn h×nh dung ng−êi tµi t×nh, r»ng chØ biÕt khen cã cô vÊn ®Ò chóng t«i dÉn nguyªn c¶ mét Bµnh. L¹i cßn cã mét chuyÖn ng−êi ta ai tr−êng ®o¹n: còng h·i, Êy lµ nhµ cô Bµnh kÕt th«ng “L¹i nãi Ngu Hoa Tuyªn còng gia víi nhµ cô Ph−¬ng ë Huy Ch©u; Mét kh«ng ph¶i h¹ng ng−êi th−êng. Tõ n¨m chuyÖn n÷a ng−êi ta còng rÊt phôc, ®ã lªn b¶y lªn t¸m ®· lµ mét thÇn ®ång. VÒ lµ viÖc nhµ cô Bµnh vèc b¹c ra mua sau, kinh sö cho ®Õn b¸ch gia ch− tö ruéng.” kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng ®äc kÜ, kh«ng Nh− trªn ®©y ®· nãi ®Õn, kh«ng c¸i g× lµ kh«ng ®Ó t©m ®Õn, kh«ng cã g× ph¶i lµ ngÉu nhiªn khi t¸c gi¶ tiÓu lµ kh«ng th«ng triÖt. N¨m hai m−¬i thuyÕt ®Æt bªn c¹nh nhau hai phiÕn tuæi, häc vÊn toµn tµi. Mäi thø tõ binh, ®o¹n tù sù trªn. Hai phiÕn ®o¹n trë nªn n«ng, lÔ, nh¹c, thuû, ho¶ cho ®Õn x©y (12) T−¬ng øng víi ChuyÖn lµng Nho. Nxb. V¨n Häc, tr. 47 (13) Trong bèi c¶nh tù sù cña cuèn tiÓu thuyÕt “cæ v¨n” ë ®©y chØ v¨n xu«i truyÒn thèng dïng ®Ó tr−íc t¸c nghiªm tóc ®èi lËp víi “thêi v¨n” mµ nhµ n−íc quy ®Þnh (xem håi 1) dïng ®Ó thi cö - c¸i gäi lµ v¨n b¸t cæ ®· ®Èy c¶ nÒn v¨n ho¸ ®i vµo chç trèng rçng vµ ch«n vïi hµng thÕ hÖ trÝ thøc Trung Hoa. §©y lµ mét nÐt chñ ®Ò quan träng trong Nho l©m ngo¹i sö. 51
  10. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh t−¬ng ph¶n soi chiÕu lÉn nhau do sù tiÓu môc, tr−êng ®o¹n nµy ®−îc vËn thay ®æi cña bót ph¸p: trÇn thuËt ch©n dông trong ®¬n nguyªn “truyÖn võa” ChuyÖn thÇy tó so¹n s¸ch «n thi - nhãm ph−¬ng nghiªm tóc kiÓu sö truyÖn håi 13B ~15A. Xem B¶ng ph©n ®Þnh). trong ®o¹n thø nhÊt vµ lèi kÓ t¶ giÔu nh¹i hÝ kÞch trong ®o¹n thø hai. LÞch sö Xin nh−êng lêi cho nhµ b×nh ®iÓm næi tiÕng Nho l©m ngo¹i sö thêi Thanh - cô qu¶ cã chuyÖn x−a nay - truyÒn thèng (v¨n ch−¬ng thi phó, häc vÊn toµn diÖn, Tr−¬ng V¨n Hæ: “Cùc t¶ c¸i ®Ñp thanh dßng hä thi th−) trë thµnh trß c−êi tr−íc tó u tÜnh cña T©y Hå cïng c¶nh phån mét hiÖn thêi quy tÊt c¶ gi¸ trÞ ý nghÜa hoa cña phong tôc vïng hå lång víi kÓ vµo trong hai ch÷ tiÒn tµi thÕ lùc. X· chuyÖn thÇy M· hñ nho gµn gë bÇn héi còng cã chuyÖn mét thiÓu sè bÞ c« cïng. Ng−êi vµ c¶nh ¸nh chiÕu lÉn lËp tr−íc qu¶ng ®¹i xu thêi - c¸i qu¶ng nhau, lµm ng−êi ®äc h×nh dung ®Õn tËn ®¹i c¶ tiÕng nãi c−êi hái ®¸p “ch¶ bao cïng ®−êng nÐt”. T©y Hå nh− g−¬ng soi giê ®Ó cho” c¸i thiÓu sè kia “®−îc më râ bãng thÇy tó kiÕt. KÕt hîp thÓ t¶n måm”. Khi ®· c¶m nhËn ®−îc tÊt c¶ v¨n kÝ t¶ vµo trong mét tù sù nhÑ nh÷ng ý vÞ tù sù nh− vËy, thËt khã mµ nhµng b×nh ®¹m cho ta thiªn tiÓu cho r»ng ®©y chØ lµ mét ®o¹n miªu t¶ thuyÕt giµ dÆn biÕt mÊy vÒ bót ph¸p. ngo¹i c¶nh xuÊt hiÖn tuú tiÖn trong v¨n Toµn bé c«ng viÖc ph©n tÝch kh¶o b¶n trÇn thuËt vµ lµ “mét thø trang søc s¸t trªn ®©y kh«ng nh»m ®¬n gi¶n ®Ó miÔn phÝ” cho tiÓu thuyÕt. §Æt ®o¹n v¨n ph©n xuÊt ra tõ chØnh thÓ v¨n b¶n trÇn trong kÕt cÊu trÇn thuËt cô thÓ nh− thuËt ch−¬ng håi tiÓu thuyÕt Nho l©m trªn, ta còng sÏ khã mµ nãi ®−îc trong ngo¹i sö nh÷ng phiÕn ®o¹n tù sù gäi lµ ®o¹n ®ã t¸c gi¶ tiÓu thuyÕt “râ rµng ®· “trung thiªn truyÖn võa” hay “®o¶n ®¸nh mÊt ®i sù chõng mùc tù k×m nªn thiªn truyÖn ng¾n” hoÆc “bót kÝ”. C«ng cã trong nghÖ thuËt phóng thÝch” “trùc viÖc ph©n xuÊt ®ã sau khi ®· ®−îc tæng tiÕp ra mÆt b×nh thuyÕt” (xem phÇn ®Çu hîp hîp l¹i d−íi mét quan ®iÓm thèng tiÓu môc nµy). Thùc ra, nãi mét c¸ch nhÊt vÒ diÖn m¹o thÓ lo¹i cña t¸c phÈm x¸c ®¸ng, trong ®o¹n v¨n trªn ®éc gi¶ tiÓu thuyÕt cô thÓ, chÝnh lµ nh»m tinh tai ®· cã thÓ nghe ra ®−îc cã sù chøng minh cho tÝnh c¸ch t©n còng nh− thÈm thÊu vµo trong tõng tõ giäng mai vÎ ®éc ®¸o cña Nho l©m ngo¹i sö xÐt tõ mØa nh¹o c−êi cña nh©n vËt chÝnh cña ph−¬ng diÖn cÊu t¹o v¨n thÓ. Mäi thao c©u chuyÖn, kÎ ®−îc giíi thiÖu trùc diÖn t¸c tõ ph©n tÝch cho ®Õn chøng minh, trong ®o¹n ®Çu - Ngu L−¬ng(14). Nãi ®Õn tÊt c¶ ®Òu diÔn ra d−íi t− t−ëng lÝ luËn nh÷ng ®o¹n t¶ c¶nh trong Nho l©m chñ ®¹o mµ chóng t«i ®· viÖn dÉn ngay ngo¹i sö phµm ng−êi ®· ®äc qua tiÓu tõ ®Çu - t− t−ëng cho r»ng “mçi bé tiÓu thuyÕt nµy kh«ng thÓ kh«ng nghÜ ngay thuyÕt tù thµnh thÓ lo¹i”, “mçi bé tiÓu ®Õn ®o¹n “t¶ c¶nh T©y Hå” ë håi 14. thuyÕt chÝnh lµ b¶n th©n t¸c gi¶ cña nã, §©y lµ tr−êng ®o¹n cã tÝnh c¸ch t¶n v¨n b¶n chÊt cña tiÓu thuyÕt chÝnh lµ ë chç kÝ lôc ®Çu tiªn trong tiÓu thuyÕt mµ ®ã”. chóng t«i tõng thèng kª (xem phÇn ®Çu (14) Gièng nh− ta cã thÓ nghe ra giäng cña anh ChÝ ngay tõ nh÷ng dßng ®Çu tiªn cña tiÓu thuyÕt ChÝ PhÌo vËy. 52
  11. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 4B-2007 §¹i häc Vinh T i liÖu tham kh¶o [1] Ng« KÝnh Tö, Nho l©m ngo¹i sö, T©n thÕ giíi xuÊt b¶n x·, 2000. [2] ChuyÖn lµng Nho, Phan Vâ - Nh÷ Thµnh dÞch, NXB V¨n häc, 2001. [3] Andrew H. Plaks, Trung Quèc tù sù häc - Chinese narrative, B¾c Kinh ®¹i häc xuÊt b¶n x·, 1998. [4] TrÞnh B¸ §Ünh, Chñ nghÜa cÊu tróc vµ v¨n häc, NXB V¨n häc - Trung t©m Ngiªn cøu Quèc häc. [5] TrÇn MÜ L©m chñ biªn, Thanh ®¹i v¨n häc nghiªn cøu, B¾c Kinh ®¹i häc xuÊt b¶n x·, 2002. [6] D−¬ng NghÜa, Trung Quèc cæ ®iÓn tiÓu thuyÕt sö luËn, Trung Quèc x· héi khoa häc viÖn xuÊt b¶n x·, 2004. [7] Long Ph¸c chñ biªn, Kinh ®iÓn th−êng ®éc, Qu¶ng T©y s− ph¹m §¹i häc xuÊt b¶n x·, 2003. Summary STRUCTURE oF types of Ju-lin-whai-shi novel Implicated in cover of legendary acts and chapters, Ju-lin-whai-shi is implicit with a new concept of novel types, which makes this narrative saga unique in its structure, quite different from other famous act-chapter novels. By stating series of narrative utterances characterized as short stories and notes, evenly distributed in the length of narrative, we have deeply mentioned one part of this typical novel’s structure. This has not been paid much attention and properly explained by researchers. (a) Khoa Ng÷ V¨n, tr−êng §¹i Häc Vinh. 53
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2068 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0