Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vấn đề gắn kết nghiện cứu khoa học với sản xuất ở Trung Quốc "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quan hệ nghiên cứu khoa học với sản xuất là vấn đề rất đ-ợc quan tâm ở Trung Quốc. Đồng thời Trung Quốc phải đối mặt với hai loại quan hệ nghiên cứu và sản xuất khác nhau phải xây dựng. Một loại gắn liền với quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp sang cơ chế thị tr-ờng và loại khác là mô hình gắn kết hiện đại mới xuất hiện trên thế giới. Bài viết sẽ đ-a ra những phân tích dựa trên cơ sở cho rằng kết hợp hai...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vấn đề gắn kết nghiện cứu khoa học với sản xuất ở Trung Quốc "

27 VÊn ®Ò g¾n kÕt nghiªn cøu khoa häc… Hoµng Xu©n Long* chØ tån t¹i kªnh giao tiÕp theo chiÒu däc uan hÖ nghiªn cøu khoa häc Q vµ thiÕu kªnh giao tiÕp ngang, kh«ng t¹o víi s¶n xuÊt lµ vÊn ®Ò rÊt ®iÒu kiÖn tiÕp xóc gi÷a c¬ quan khoa häc ®−îc quan t©m ë Trung Quèc. §ång thêi Trung Quèc ph¶i ®èi mÆt víi vµ c¬ së s¶n xuÊt,… Nh− vËy, cã thÓ hai lo¹i quan hÖ nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt chung quy vÒ mét ®iÓm lµ thiÕu c¬ chÕ kh¸c nhau ph¶i x©y dùng. Mét lo¹i g¾n thÞ tr−êng. Trong bµi ph¸t biÓu t¹i §¹i liÒn víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ héi KH & CN quèc gia n¨m 1985, Cùu kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao Thñ t−íng TriÖu Tö D−¬ng ®· nãi: “Kinh cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ lo¹i kh¸c lµ nghiÖm cña 30 n¨m qua chØ ra r»ng, do m« h×nh g¾n kÕt hiÖn ®¹i míi xuÊt hiÖn mèi quan hÖ hµng ho¸ vèn tån t¹i trong trªn thÕ giíi. Bµi viÕt sÏ ®−a ra nh÷ng mét nÒn kinh tÕ, nªn chóng ta kh«ng thÓ ph©n tÝch dùa trªn c¬ së cho r»ng kÕt hîp ®¹t ®−îc kÕt qu¶ mong muèn trong bÊt hai lo¹i quan hÖ trªn lµ ®Æc tr−ng cña c¶i kú tæ chøc cã liªn quan tíi kinh tÕ nµo c¸ch ®ang diÔn ra ë Trung Quèc.(1) nÕu chóng ta bá qua quan hÖ hµng tiÒn, 1. Trung Quèc tõng duy tr× c¬ chÕ kÕ coi nhÑ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña c¸c ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp ®ßn bÈy kinh tÕ (…). §Ó nèi c¸c viÖn víi ®èi víi hÖ thèng khoa häc vµ c«ng nghÖ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong mét sù nghiÖp (KH & CN) trong mét thêi gian dµi. C¬ chung, ta ph¶i ¸p dông mét lo¹t c¸c biÖn chÕ nµy bÞ ®¸nh gi¸ g©y ¶nh h−ëng tiªu ph¸p kinh tÕ g¾n hä víi mèi quan hÖ lêi cùc vÒ nhiÒu mÆt, trong ®ã cã sù t¸ch l·i.” biÖt gi÷a nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. Dï C¶i c¸ch cña Trung Quèc diÔn ra ®· cã nh÷ng c¶i tiÕn nhÊt ®Þnh trong trong bèi c¶nh c¸ch m¹ng KH & CN vµ khu«n khæ cña c¬ chÕ cò diÔn ra vµo giai xu h−íng toµn cÇu ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ ®o¹n 1978 – 1985, nh−ng c¸c nç lùc ®Òu trªn thÕ giíi. Trung Quèc ®· thÓ hiÖn rÊt kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ mong muèn; tr¸i râ quyÕt t©m tranh thñ vµ hoµ nhËp vµo l¹i, chóng cµng lµm béc lé râ nh−îc ®iÓm c¬ b¶n cña hÖ thèng KH & CN dùa trªn * TS. ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l−îc vµ chÝnh c¬ chÕ cò nh−: c¸c viÖn nghiªn cøu “bÞ s¸ch KH&CN. kho¸ chÆt” trong hÖ thèng hµnh chÝnh,
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 28 Quèc ®©y l¹i lµ mét tÊt yÕu phï hîp víi nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chung qua c¸c hoµn c¶nh chung cña n−íc nµy do ph¶i chñ tr−¬ng nh− coi träng vai trß nÒn tiÕn hµnh c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau song t¶ng cña KH & CN trong ph¸t triÓn kinh song víi nhau: võa c«ng nghiÖp ho¸, võa tÕ (2), chñ ®éng ®èi mÆt víi toµn cÇu ho¸, tri thøc ho¸ kinh tÕ; võa chuyÓn tõ nÒn tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghÖ kinh tÕ kÕ ho¹ch sang nÒn kinh tÕ thÞ cao vµ míi,… §ång thêi, trªn thÕ giíi, tr−êng, võa chuyÓn tõ m« thøc t¨ng bèi c¶nh míi cho phÐp vµ ®ßi hái ra ®êi tr−ëng kinh tÕ bÒ réng sang ph¸t triÓn quan hÖ g¾n kÕt míi (t¹m gäi lµ g¾n kÕt kinh tÕ bÒ s©u;… hiÖn ®¹i) víi c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh−: 2. Mét trong nh÷ng thµnh c«ng næi nghiªn cøu khoa häc g¾n kÕt víi s¶n bËt cña c¶i c¸ch ë Trung Quèc trong thêi xuÊt th«ng qua c«ng nghÖ vµ trong gian qua lµ kiÕn t¹o kh¸ nhiÒu quan hÖ khung c¶nh ®æi míi; bªn c¹nh kªnh g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt. Nh÷ng th«ng qua thÞ tr−êng KH & CN, cßn cã quan hÖ nµy bao gåm c¶ g¾n kÕt theo thÞ quan hÖ g¾n kÕt thùc hiÖn b»ng c¸ch tr−êng vµ g¾n kÕt hiÖn ®¹i míi xuÊt hiÖn nhµ khoa häc trùc tiÕp tæ chøc tiÕn hµnh trªn thÕ giíi. s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së øng dông VÒ quan hÖ g¾n kÕt theo thÞ tr−êng, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña m×nh; nghiªn ho¹t ®éng th−¬ng m¹i th«ng qua ký kÕt cøu c¬ b¶n t¸c ®éng trùc tiÕp ë mét sè hîp ®ång t¨ng lªn rÊt nhanh. N¨m 1993 ngµnh nh− ho¸ chÊt, ®iÖn tö, c«ng nghÖ tæng gi¸ trÞ ký kÕt lµ 4,4 tû Nh©n d©n tÖ, th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc; ®Æt trong t¨ng 690 triÖu Nh©n d©n tÖ so víi n¨m quan hÖ g¾n kÕt víi nhau, b¶n th©n 1992, vµ t¨ng 1,71 tû Nh©n d©n tÖ so víi nghiªn cøu khoa häc vµ s¶n xuÊt ®· cã n¨m 1991. nÕu ë thêi ®iÓm 1993, sè hîp nhiÒu sù thay ®æi s©u s¾c; g¾n kÕt ®ång kü thuËt gi÷a c¬ quan NC-PT vµ xÝ nghiªn cøu víi s¶n xuÊt ®−îc th«ng qua nghiÖp c«ng nghiÖp lµ 4,6 v¹n b¶n th× c¸c h×nh thøc cô thÓ, ch¼ng h¹n nh− HÖ ®Õn n¨m 1998 con sè ®ã lµ 28,17 v¹n thèng ®æi míi quèc hÖ, Cluster, C«ng b¶n… §i ®«i vµ lµm c¬ së cho ho¹t ®éng viªn khoa häc vµ v−ên −¬m c«ng nghÖ, ký kÕt hîp ®ång kü thuËt gi÷a tæ chøc doanh nghiÖp khëi ®éng (star up), doanh KH & CN nghiªn cøu vµ doanh nghiÖp nghiÖp c«ng nghÖ míi (spin off), lµ hµng lo¹t ®æi míi trong c¬ chÕ qu¶n lý conxoocxiom nghiªn cøu, ch−¬ng tr×nh KH & CN; ®ã lµ t¨ng quyÒn ®éc lËp cho liªn kÕt, dù ¸n nghiªn cøu chung gi÷a tæ c¬ quan NC – PT ®Ó cã thÓ liªn hÖ trùc chøc khoa häc vµ doanh nghiÖp. §©y tiÕp víi thÞ tr−êng c«ng nghÖ, t¹o c¸c còng chÝnh lµ nh÷ng quan hÖ g¾n kÕt m«i tr−êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng mua b¾t buéc Trung Quèc chó ý tíi. b¸n c«ng nghÖ, thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch tµi chÝnh khuyÕn khÝch th−¬ng m¹i Cïng lóc h−íng tíi hai lo¹i h×nh quan ho¸ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, ph¸t triÓn hÖ nghiªn cøu víi s¶n xuÊt lµ tr−êng hîp hÖ thèng m«i giíi c«ng nghÖ (3). kh¸ ®Æc biÖt. Tuy nhiªn, ®èi víi Trung
29 VÊn ®Ò g¾n kÕt nghiªn cøu khoa häc… VÒ g¾n kÕt hiÖn ®¹i gi÷a nghiªn cøu ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Spin off vµ vµ s¶n xuÊt, cã thÓ nhËn thÊy c¸c biÓu còng x¸c ®Þnh râ tiªu chuÈn ®Ó cÊp giÊy hiÖn nh−: phÐp cho lo¹i doanh nghiÖp nµy. Nhê cã m«i tr−êng chÝnh s¸ch thuËn lîi, sau 10 - Cã nhiÒu dÊu hiÖu vÒ tinh thÇn s¸ng n¨m c¶i c¸ch (®Õn n¨m 1996) riªng 123 t¹o c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp, viÖn cña ViÖn Khoa häc Trung Quèc qua ®ã gãp phÇn n©ng cao vai trß cña ®· lËp ra 900 doanh nghiÖp d¹ng Spin doanh nghiÖp trë thµnh chñ thÓ chÝnh off. cña ®æi míi c«ng nghÖ(4). - Ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghÖ cao. - G¾n nghiªn cøu c¬ b¶n víi c¸c môc Tõ khi thµnh lËp Khu v−ên c«ng nghiÖp tiªu cô thÓ phôc vô kinh tÕ, x· héi. ë khoa häc Th©m QuyÕn, th¸ng 7-1985, Trung Quèc, ®Èy m¹nh nghiªn cøu c¬ ®Õn n¨m 2000, c¶ n−íc ®· x©y dùng ®−îc b¶n g¾n liÒn víi sù ph©n biÖt gi÷a “khoa 53 khu v−ên c«ng nghiÖp kü thuËt cao häc thuÇn tuý” vµ “nghiªn cøu c¬ b¶n cã víi tæng diÖn tÝch 576km2. ®Þnh h−íng”. Theo ®ã c¸c ch−¬ng tr×nh - ChuyÓn ®æi ph−¬ng thøc ®Çu t− tµi R-D träng ®iÓm quèc gia ®· tËp trung chÝnh tõ hç trî th«ng th−êng cho c¸c tæ vµo 6 lÜnh vùc −u tiªn lµ d©n sè vµ søc chøc nghiªn cøu khoa häc vµ c¸n bé khoÎ, c«ng nghÖ th«ng tin, n«ng nghiÖp, khoa häc sang hç trî víi ®Þnh h−íng vµo tµi nguyªn vµ m«i tr−êng, n¨ng l−îng vµ dù ¸n. §©y lµ ph−¬ng thøc tµi chÝnh phï vËt liÖu míi. hîp víi quan hÖ g¾n kÕt nghiªn cøu víi Mèi quan hÖ gi÷a nghiªn cøu c¬ b¶n s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vèn rÊt linh ho¹t, vµ c«ng nghÖ ®−îc thÓ hiÖn kh¸ râ. Mét nhanh nhËy. mÆt, Trung Quèc nh»m vµo nh÷ng c«ng - Ph¸t triÓn c¸c dù ¸n nghiªn cøu nghÖ ®ang næi lªn nµo mµ xÐt thÊy m×nh chung gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, cã n¨ng lùc nghiªn cøu c¬ b¶n m¹nh. tr−êng ®¹i häc vµ viÖn nghiªn cøu. MÆt kh¸c, nghiªn cøu c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, nh−ng kh«ng ph¶i Thùc tÕ diÔn ra ë Trung Quèc kh«ng ph¸t triÓn viÖc nghiªn cøu mµ kÕt qu¶ chØ næi bËt ë sù thiÕt lËp ®ång thêi hai nghiªn cøu ®ã ph¶i ®−îc triÓn khai ra vµ lo¹i quan hÖ nghiªn cøu víi s¶n xuÊt mµ ®Ó c«ng nghiÖp ho¸. KÕt hîp gi÷a nghiªn cßn ë mèi liªn hÖ gi÷a hai qu¸ tr×nh h×nh cøu c¬ b¶n víi c«ng nghÖ cao lµm næi bËt thµnh chóng. Cã thÓ nãi vÒ 4 ®iÓm c¬ vÞ trÝ cña ViÖn Khoa häc Trung Quèc vµ b¶n cña mèi liªn kÕt nµy. c¸c tr−êng ®¹i häc. §©y lµ ®iÓm míi bëi Tr−íc hÕt, g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n tr−íc kia ho¹t ®éng nghiªn cøu ë c¸c xuÊt ®Þnh h−íng thÞ tr−êng t¹o nh÷ng tr−êng ®¹i häc kh«ng ®−îc coi träng. ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh quan hÖ g¾n kÕt - NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc nghiªn cøu víi s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Ch¼ng chuyÓn giao vµo s¶n xuÊt th«ng qua c¸c h¹n, kh¸i niÖm s¸ng t¹o míi vÒ KH & doanh nghiÖp kiÓu Spin off. ChÝnh phñ CN kh«ng ph¶i do c¸c nhµ khoa häc mµ Trung Quèc cã c¸c khuyÕn khÝch vµ −u chÝnh lµ c¸c nhµ kinh tÕ Trung Quèc ®−a
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 30 ra. §ßi hái vÒ s¸ng t¹o KH & CN ®èi víi Thø hai, hai qu¸ tr×nh xóc tiÕn g¾n s¶n xuÊt ®· n¶y sinh khi c¸c doanh kÕt theo thÞ tr−êng vµ g¾n kÕt hiÖn ®¹i nghiÖp ®èi mÆt víi thÞ tr−êng vµ c¶m cã thÓ thèng nhÊt chÆt chÏ víi nhau nh− nhËn râ ý nghÜa cña KH & CN qua kinh tr−êng hîp chuyÓn c¸c viÖn nghiªn cøu nghiÖm thÞ tr−êng. Khi g¾n kÕt nghiªn thµnh doanh nghiÖp. Chñ tr−¬ng chuyÓn cøu víi s¶n xuÊt ®Þnh h−íng thÞ tr−êng viÖn nghiªn cøu thµnh doanh nghiÖp thÓ tá ra bÕ t¾c, th× quan hÖ g¾n kÕt hiÖn ®¹i hiÖn rÊt râ quan ®iÓm h−íng vÒ thÞ xuÊt hiÖn nh− lµ sù bæ sung, hç trî. §iÓn tr−êng cña ChÝnh phñ Trung Quèc. h×nh nh− c¸c doanh nghiÖp Spin off Nh÷ng viÖn nghiªn cøu cã kh¶ n¨ng ®· ra ®êi nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn g¾n th−¬ng m¹i ho¸ ®Òu xÕp vµo diÖn chuyÓn kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt tr−íc nh÷ng ®æi doanh nghiÖp ho¸. §ång thêi chuyÓn khã kh¨n tõ phÝa thÞ tr−êng c«ng nghÖ. viÖn thµnh doanh nghiÖp cßn cã t¸c dông t¨ng c−êng n¨ng lùc KH & CN cña Thùc ra ®· cã lóc Trung Quèc d−êng doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp ®ãng nh− tr«ng cËy tuyÖt ®èi vµo thÞ tr−êng, vai trß chñ thÓ chÝnh cña ®æi míi c«ng coi ®ã lµ ph−¬ng thøc duy nhÊt gi¶i nghÖ. quyÕt t×nh tr¹ng t¸ch rêi nghiªn cøu vµ §Æc biÖt, Trung Quèc rÊt khuyÕn s¶n xuÊt. Nh−ng nh÷ng h¹n chÕ cña gi¶i khÝch c¸c viÖn nghiªn cøu chuyÓn thµnh ph¸p thÞ tr−êng ®· sím béc lé. Quan hÖ doanh nghiÖp KH & CN. Tiªu chÝ x¸c mua b¸n c«ng nghÖ kh«ng diÔn ra tr«i ®Þnh doanh nghiÖp KH & CN lµ: (i) ch¶y nh− mong muèn. ViÖc xoay sang doanh nghiÖp võa vµ nhá (d−íi 500 lao c¸ch thøc g¾n kÕt kh¸c lµ hîp nhÊt viÖn nghiªn cøu vµo doanh nghiÖp (tõ n¨m ®éng); (ii) cã Ýt nhÊt 30% lµ c¸n bé khoa 1987) còng n¶y sinh vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc häc; (iii) s¶n phÈm s¶n xuÊt cña doanh cña doanh nghiÖp, thiÕu t−¬ng hîp gi÷a nghiÖp ®ßi hái vèn ®Çu t− lín, cã ®é rñi viÖn vµ doanh nghiÖp,…(5) ChÝnh ë ®©y ro cao, nh−ng kh¶ n¨ng thu lêi lín; (v) thÓ hiÖn râ vai trß cña quan hÖ g¾n kÕt ®Çu t− hµng n¨m cho nghiªn cøu khoa hiÖn ®¹i. Kh¸c víi c¸c biÖn ph¸p kh¾c häc chiÕm tõ 1-10% doanh thu cña phôc nh−îc ®iÓm cña thÞ tr−êng b»ng doanh nghiÖp. §©y chÝnh lµ m« h×nh c¸ch lo¹i bá quan hÖ thÞ tr−êng, quan hÖ doanh nghiÖp lý t−ëng trong qua hÖ g¾n g¾n kÕt nghiªn cøu s¶n xuÊt hiÖn ®¹i bæ kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. sung vµo quan hÖ thÞ tr−êng vµ cïng Dù ¸n ®æi míi c«ng nghÖ ®−îc ChÝnh quan hÖ thÞ tr−êng ph¸t triÓn. §iÓm n÷a phñ Trung Quèc thùc hiÖn tõ n¨m 1996 trong sö dông quan hÖ g¾n kÕt hiÖn ®¹i còng lµ sù kÕt hîp chÆt chÏ hai lo¹i quan lµ gi¶ ®Þnh nh−îc ®iÓm cña quan hÖ thÞ hÖ trªn. Môc tiªu kÐp cña Dù ¸n nµy lµ tr−êng ë Trung Quèc cã phÇn lµ do chÝnh tõng b−íc x©y dùng hÖ thèng ®æi míi c¬ chÕ thÞ tr−êng ch−a ph¸t triÓn, kh¸c c«ng nghÖ phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ víi quan ®iÓm tuyÖt ®èi ho¸ khuyÕt tËt tr−êng vµ ph¸t triÓn chÕ ®é doanh cè h÷u cña c¬ chÕ thÞ tr−êng. nghiÖp hiÖn ®¹i. Trung Quèc hy väng
31 VÊn ®Ò g¾n kÕt nghiªn cøu khoa häc… r»ng, Dù ¸n ®æi míi c«ng nghÖ sÏ t¹o ra doanh còng khiÕn c¸c nhµ khoa häc t¸c ®éng lín ®èi víi c¸c ho¹t ®éng KH & kh«ng cßn ®Ò cao danh tiÕng chuyªn CN vµ sù h×nh thµnh hÖ thèng KH & CN m«n nh− tr−íc kia. ThËm chÝ nhiÒu c¸n míi, thóc ®Èy doanh nghiÖp b−íc lªn vÞ bé khoa häc kh«ng cã tr×nh ®é vÒ th−¬ng thÕ lµ ng−êi võa tæ chøc c¸c ho¹t ®éng m¹i còng cè g¾ng trë thµnh nhµ doanh KH & CN, võa lµ ng−êi ®Çu t− chñ yÕu nghiÖp vµ nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp. cho KH & CN. Nh÷ng ®iÒu nµy lµm h¹n chÕ quan hÖ g¾n kÕt hiÖn ®¹i vèn dùa trªn chÊt l−îng Thø ba, quan hÖ g¾n kÕt nghiªn cøu nghiªn cøu khoa häc cao vµ gi¶ ®Þnh sù víi s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cã thÓ tù ph¸t ra tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña ®êi kÌm theo qu¸ tr×nh thiÕt lËp quan hÖ nhµ khoa häc kh«ng hÒ ¶nh h−ëng tíi g¾n kÕt dùa trªn thÞ tr−êng. Nh−ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng chuyªn nghiÖp cã kh«ng thÓ qu¸ tr«ng cËy vµo søc sèng tù ph¸t ®ã. ë Trung Quèc, tr−íc chñ tr−¬ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu th−êng mong muèn tho¶ m·n nhu cÇu c«ng nghÖ b»ng con c¾t gi¶m ng©n s¸ch vµ t×nh tr¹ng kh«ng ®−êng nhËp khÈu ®· lµm gi¶m mèi liªn ch¾c ch¾n cña thÞ tr−êng c«ng nghÖ, kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt trong n−íc. nhiÒu viÖn nghiªn cøu vµ tr−êng ®¹i häc ®· ph¶n øng b»ng c¸ch tù lËp riªng c¸c Ngoµi ra, ph¸t triÓn quan hÖ g¾n kÕt doanh nghiÖp d¹ng Spin off. NhËn thÊy hiÖn ®¹i tho¸t ly ®iÒu kiÖn cho phÐp cña t¸c dông cña lo¹i doanh nghiÖp míi vµ thiÕt chÕ thÞ tr−êng còng g©y nªn nh÷ng nh»m gióp chóng ph¸t triÓn, tõ n¨m hËu qu¶. Râ rµng nhÊt hiÖn t−îng liªn 1988 Nhµ n−íc Trung Quèc ®· xóc tiÕn quan tíi doanh nghiÖp d¹ng Spin off. Cã Ch−¬ng tr×nh Bã ®uèc vµ thµnh lËp mét tíi kho¶ng 70% sè doanh nghiÖp d¹ng lo¹t c¸c khu c«ng nghÖ cao. nµy ngay sau khi ra ®êi ®· ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ nh−ng vÉn ph¶i tån 3. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng quan hÖ t¹i bëi cßn thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn gi¶i g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt, ë quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi doanh Trung Quèc ®· xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò nghiÖp ph¸ s¶n. ph¶i gi¶i quyÕt. §¸ng chó ý lµ hai nhãm vÊn ®Ò vÒ m©u thuÉn gi÷a g¾n kÕt dùa Trung Quèc hiÖn vÉn thiÕu mét sè trªn thÞ tr−êng vµ g¾n kÕt hiÖn ®¹i, vµ ®iÒu kiÖn t−¬ng thÝch ®Ó ph¸t triÓn quan vÒ thiÕu ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó h×nh hÖ g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt hiÖn thµnh quan hÖ g¾n kÕt hiÖn ®¹i(6). ®¹i. Tr×nh ®é chung vÒ KH & CN cña n−íc nµy thua xa c¸c n−íc c«ng nghÖ M©u thuÉn gi÷a hai lo¹i g¾n kÕt nÈy ph¸t triÓn, søc c¹nh tranh quèc tÕ vÒ KH sinh trong c¶i c¸ch ë Trung Quèc gåm & CN l¹c hËu h¬n søc c¹nh tranh quèc c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau. KhuyÕn khÝch tÕ vÒ kinh tÕ. N¨m 1996, GDP cña Trung vµ Ðp buéc c¸c nhµ khoa häc g¾n víi thÞ Quèc ®øng thø 7 trªn thÕ giíi nh−ng søc tr−êng ®· g©y ¶nh h−ëng coi nhÑ nghiªn c¹nh tranh vÒ KH & CN ®øng thø 28. cøu c¬ b¶n vµ nghiªn cøu cã chÊt l−îng §ãng gãp cña c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ khoa häc cao(7). ViÖc bÞ Ðp buéc lµm kinh
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 32 vÊn ®Ò thiÕt lËp hÖ thèng ®æi míi quèc cña Trung Quèc chiÕm ch−a ®Çy 1% tæng gia ®· chÝnh thøc ®−îc nªu lªn. MÆt sè cña thÕ giíi. N¨ng lùc R – D ë c¸c kh¸c, cµng ngµy quan hÖ g¾n kÕt nghiªn doanh nghiÖp cßn yÕu. Lùc l−îng nghiªn cøu víi s¶n xuÊt cµng ®−îc nh×n nhËn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng gnhÖ t¹i s©u s¾c h¬n vµ thiÕt kÕ bµi b¶n, hÖ thèng doanh nghiÖp máng, tÝnh ®Õn n¨m 1999 h¬n. Trung Quèc ®· nhËn thøc r»ng ®Ó míi chiÕm 42,7% trong tæng sè 20.000 cã quan hÖ g¾n kÕt thùc sù cã hiÖu qu¶ cña c¶ n−íc (lµ sè lµm viÖc th−êng xuyªn th× ph¶i x©y dùng mét truyÒn thèng trong lÜnh vùc R-D). §Çu t− cho NC-PT nghiªn cøu cã chÊt l−îng vµ mét nÒn v¨n cña c¸c doanh nghiÖp rÊt khiªm tèn, chØ ho¸ ®æi míi. VÝ dô minh chøng ®iÓn h×nh chiÕm kho¶ng 0,7% tæng sè cña c¶ n−íc. cho tÝnh chÊt bµi b¶n, hÖ thèng trong Trªn thùc tÕ, sù tån t¹i vµ ph¸t huy x©y dùng quan hÖ g¾n kÕt nghiªn cøu vµ cña mèi g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n xuÊt s¶n xuÊt lµ chñ tr−¬ng thiÕt lËp HÖ hiÖn ®¹i ë Trung Quèc ®ang cã nhiÒu thèng s¸ng t¹o míi quèc gia cña Trung h¹n chÕ. HiÖu suÊt chuyÓn ho¸ thµnh Quèc lÊy ViÖn Khoa häc Trung Quèc lµm qu¶ nghiªn cøu khoa häc thÊp (®¹t 6-8% h¹t nh©n, kÐo dµi tõ 1998 ®Õn 2010 (chia trong khi ®ã ë c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t lµm 3 giai ®o¹n: 1998-2000 lµ giai ®o¹n triÓn ®· kho¶ng 50%), tû lÖ ®ãng gãp cña khëi ®éng; 2001-2005 lµ giai ®o¹n thóc KH & CN vµo t¨ng tr−ëng kinh tÕ còng ®Èy toµn diÖn; 2006-2010 lµ giai ®o¹n thÊp. Møc ®é ngµnh nghÒ ho¸ kü thuËt hoµn thiÖn tèi −u ho¸). Thªm n÷a, cµng cao t−¬ng ®èi thÊp. NhiÒu khu c«ng nghÖ ngµy vÊn ®Ò g¾n kÕt nghiªn cøu víi s¶n cao ch−a dùa ®−îc vµo c¸c tr−êng ®¹i xuÊt cµng tá râ lµ th¸ch thøc to lín ®èi häc, viÖn nghiªn cøu ®Ó ph¸t triÓn nguån víi Trung Quèc. Ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng kü thuËt chñ yÕu… nhËn ®Þnh vÒ “tÝnh chÊt hãc bóa cña viÖc C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra ®· ®−îc §¶ng vµ liªn kÕt nghiªn cøu – s¶n xuÊt” tõng Nhµ n−íc Trung Quèc quan t©m gi¶i ®−îc nªu lªn trong QuyÕt ®Þnh thóc ®Èy quyÕt. Nç lùc t×m kiÕm vµ sö dông c¸c tiÕn bé KH & KT (n¨m 1995) sÏ cßn ®−îc biÖn ph¸p kh¾c phôc c¶n trë quan hÖ nh¾c l¹i trong t−¬ng lai, vµ còng sÏ víi ý gi÷a nghiªn cøu khoa häc vµ s¶n xuÊt nghÜa lµ sù më ®−êng cho viÖc gi¶i quyÕt ®· t¹o nªn sù kh¸c biÖt chÝnh s¸ch gi÷a mèi quan hÖ nµy. c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¶i c¸ch. Xu h−íng chung lµ cµng ngµy chñ tr−¬ng Chó thÝch: x©y dùng quan hÖ g¾n kÕt nghiªn cøu 1. ë møc ®é nhÊt ®Þnh, ®©y lµ h−íng tiÕp víi s¶n xuÊt cµng ®Þnh h×nh râ trªn c¬ së cËn kh¸c gãp phÇn lµm phong phó c¸c kÕt hîp chÆt chÏ hai lo¹i g¾n kÕt. Tr¶i nghiªn cøu vÒ c¶i c¸ch ë Trung Quèc. §iÒu qua c¸c ®iÓm mèc n¨m 1985 – víi “NghÞ nµy còng gièng víi c¸ch lµm cña Shulin Gu quyÕt vÒ c¶i c¸ch hÖ thèng qu¶n lý KH & (trong “A review of reform policy the S & T KT”, n¨m 1995 – víi “QuyÕt ®Þnh thóc system in China: from paid trasaction for ®Èy tiÕn bé KH & KT”, ®Õn n¨m 2000, technology to organizational restructuring” – UNU/INTECH Working Paper No 17, 1995) th«ng qua “KÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 10”,
33 VÊn ®Ò g¾n kÕt nghiªn cøu khoa häc… khi nhÊn m¹nh ph©n tÝch h−íng vµo c¶i c¸ch qu¶ dù kiÕn; (iii) khÝch lÖ ®èi víi ng−êi lµm tæ chøc NC – PT bªn c¹nh h−íng c¶i c¸ch nghiªn cøu vµ ng−êi sö dông c«ng nghÖ c«ng dùa vµo më réng quan hÖ thÞ tr−êng … nghiÖp th«ng qua ®Æt gi¸ −u ®·i, tiÒn th−ëng… 2. Nhµ l·nh ®¹o §Æng TiÓu B×nh tõng ®−a ra ph−¬ng ch©m “KH & CN lµ lùc l−îng 6. Ngoµi ra cßn c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh− s¶n xuÊt hµng ®Çu”. §Õn thêi m×nh, Giang nh÷ng khã kh¨n trong thiÕt lËp thÞ tr−êng Tr¹ch D©n còng nªu lªn t− t−ëng “Chóng ta c«ng nghÖ, mÆt tr¸i cña quan hÖ g¾n kÕt míi… nhÊt thiÕt ph¶i lÊy s¸ng t¹o míi vÒ KH & CN dÉn ®Çu cho viÖc thóc ®Èy sù v−¬n lªn 7. Cã nhiÒu dÉn chøng minh ho¹ cho ®iÒu m¹nh mÏ vÒ chÊt cña ph¸t triÓn lùc l−îng nµy, ch¼ng h¹n, theo b¸o c¸o cña Bé Khoa s¶n xuÊt vµ ®Æt nã vµo vÞ trÝ hµng ®Çu cña häc c«ng nghÖ Trung Quèc n¨m 1996, cã ®Õn x©y dùng kinh tÕ”. 50% sè c¬ quan NC – PT ë Trung Quèc 3. Xem cô thÓ ë: Hoµng Xu©n Long “Kinh kh«ng hÒ ®¨ng mét bµi b¸o nµo trong suèt c¶ n¨m. nghiÖm cña Trung Quèc vÒ vÊn ®Ò th−¬ng m¹i ho¸ c¸c ho¹t ®éng KH & CN”, T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12-2000, tr.31- 36. Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh 4. Cã thÓ tham kh¶o thªm nhËn ®Þnh: 1. ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l−îc vµ ChÝnh “Quan ®iÓm cña Trung Quèc vÒ ®æi míi c«ng s¸ch KH & CN: Tµi liÖu tham kh¶o “To¹ nghÖ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu kÓ tõ lóc b¾t ®Çu ®µm chÝnh s¸ch qu¶n lý KH & CN tõ 25- thêi kú c¶i c¸ch… Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90, 26/12/2001 t¹i Hµ Néi”, TK 2002 – Kú 2, Hµ t− t−ëng cña Trung Quèc d−êng nh− ®· gÆp Néi, 1-2002. gì víi c¸c kh¸i niÖm vÒ ®æi míi ë c¸c n−íc c«ng nghiÖp ho¸ tiªn tiÕn. T− t−ëng nµy bao 2. ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l−îc vµ ChÝnh gåm sù ®Ò cao c¸c con ®−êng kh¸c nhau dÉn s¸ch KH & CN: S¸ch vµng Khoa häc Kü ®Õn ®æi míi, ý t−ëng vÒ mét hÖ thèng ®æi míi thuËt sè 2 cña UB Khoa häc Kü thuËt Trung vµ nh÷ng kh¸i niÖm liªn quan…” (Bé KH, Quèc, QuyÓn 2, Hµ Néi – th¸ng 8-1997. CN & MT – Trung t©m Th«ng tin T− liÖu 3. Hoµng Xu©n Long “Kinh nghiÖm cña KH & CN quèc gia: Tæng luËn Khoa häc Trung Quèc vÒ vÊn ®Ò th−¬ng m¹i ho¸ c¸c C«ng nghÖ kinh tÕ, sè 2-2002, tr 9). ho¹t ®éng KH & CN”, T¹p chÝ Th«ng tin 5. Chung quy ®©y còng thuéc vµo lo¹i “c¸c Khoa häc x· héi, sè 12-2000. nç lùc d−íi chÕ ®é kÕ ho¹ch” mµ Liªn X« vµ 4. Bé KH, CN & MT – Trung t©m Th«ng §«ng ¢u tõng thö nghiÖm. Tõ cuèi nh÷ng tin T− liÖu KH & CN quèc gia: Tæng luËn n¨m 1960 ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 1980, Liªn Khoa häc C«ng nghÖ Kinh tÕ, sè 2-2002. X« vµ c¸c n−íc §«ng ¢u ®· sö dông 3 lo¹i 5. Lª V¨n Sang: “§ãn b¾t xu thÕ kinh tÕ biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña chÕ tri thøc ë Trung Quèc”, T¹p chÝ “Nh÷ng vÊn ®é kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung: (i) ®−a c¸c viÖn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi”, sè 3-2001, tr 33-40. vèn riªng rÏ vµo hoÆc nhãm vµo c¸c xÝ 6. Bé KH,CN & MT – Trung t©m Th«ng nghiÖp hoÆc mét xÝ nghiÖp lín; (ii) x©y dùng tin T− liÖu KH & CN quèc gia: Tæng luËn kÕ ho¹ch nghiªn cøu theo chu tr×nh ®Çy ®ñ, Khoa häc Kü thuËt Kinh tÕ, sè 11-1996 – trong ®ã mçi mét dù ¸n chñ yÕu ®Òu cã môc “Nh×n l¹i chÝnh s¸ch c¶i c¸ch hÖ thèng KH & tiªu kÕ ho¹ch lµ bao trïm tõ viÖc ph¸t triÓn CN ë Trung Quèc tõ kinh doanh c«ng nghÖ c«ng nghÖ ®Õn viÖc ¸p dông c«ng nghÖ ®ã vµo tíi c¶i tæ tæ chøc”. s¶n xuÊt, cã nªu râ ng−êi sö dông vµ hiÖu