C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Đc l p – T do – H nh phúcộ ậ ự ạ
BÁO CÁO SÁNG KI NẾ
“M T S GI I PHÁP RÈN KĨ NĂNG TH C HI N PHÉPỘ Ố Ả Ự Ệ CHIA
V I S TH P PHÂN CHO H C SINH L P 5”Ớ Ố Ậ Ọ Ớ
I. TÁC GI SÁNG KI N:Ả Ế
H và tên: Đoàn Th Thúyọ ị
Ch c v : Giáo viênứ ụ
Đn v : Tr ng Ti u h c Ng c Xuânơ ị ườ ể ọ ọ
II. LĨNH V C ÁP D NG:Ự Ụ
Sáng ki n đc áp d ng trong gi ng d y môn Toán; rèn kĩ năng th c ế ượ ụ ả ạ ự
hi n phép chia v i s th p phân cho h c sinh l p 5.ệ ớ ố ậ ọ ớ
III. TH C TR NG TR C KHI ÁP D NG SÁNG KI N:Ự Ạ ƯỚ Ụ Ế
Trong ch ng trình môn ươ toán l p 5, phép chia liên quan đn s th p phânớ ế ố ậ
có các d ngạ ki n th c:ế ứ
- Chia m t s th p phân cho m t s t nhiên.ộ ố ậ ộ ố ự
- Chia m t s th p phân cho 10,100, 1000,…ộ ố ậ
- Chia m t s t nhiên cho m t s t nhiên mà th ng tìm đc là m t sộ ố ự ộ ố ự ươ ượ ộ ố
th p phân.ậ
- Chia m t s t nhiên cho m t s th p phân.ộ ố ự ộ ố ậ
- Chia m t s th p phân cho m t s th p phân.ộ ố ậ ộ ố ậ
Trong các d ng toán th c hi n phép chia có liên quan đn s th p phân thìạ ự ệ ế ố ậ
có hai d ng h c sinhạ ọ còn g p nhi u khó khăn, h n ch và th ng m c ph iặ ề ạ ế ườ ắ ả
nh ng sai l m ữ ầ đó là: phép chia m t s th p phân cho m t s t nhiên (tr ngộ ố ậ ộ ố ự ườ
h p ph n nguyên c a s b chia bé h n s chia), chia m t s t nhiên cho m tợ ầ ủ ố ị ơ ố ộ ố ự ộ
s t nhiên mà th ng tìm đc là m t s th p phân. ố ự ươ ượ ộ ố ậ
- K năng th c hi n phép chia còn ch m.ỹ ự ệ ậ
- Ch a có k năng c l ng th ng trong phép chia.ư ỹ ướ ượ ươ
- Khi l y ch s đu tiên c a ph n th p phân c a s b chia vào th cấ ữ ố ầ ủ ầ ậ ủ ố ị ự
hi n phép chia nh ng không vi t d u ph y vào bên ph i th ng (Trongệ ư ế ấ ẩ ả ươ
tr ng h p chia m t s th p phân cho m t s t nhiên) ườ ợ ộ ố ậ ộ ố ự
- Khi vi t thêm 0 vào bên ph i s d đ ti p t c th c hi n phép chiaế ả ố ư ể ế ụ ự ệ
nh ng không vi t d u ph y vào th ng (Trong tr ng h p chia m t s tư ế ấ ẩ ươ ườ ợ ộ ố ự
nhiên cho m t s t nhiên mà th ng tìm đc là m t s th p phân). ộ ố ự ươ ượ ộ ố ậ
- Ch a vi t 0 vào bên ph i s b chia mà đã b d u ph y s chia vàư ế ả ố ị ỏ ấ ẩ ở ố
th c hi n phép chia (Trong tr ng h p chia m t s t nhiên cho m t s th pự ệ ườ ợ ộ ố ự ộ ố ậ
phân).
- Chuy n d u ph y s b chia sai (Trong tr ng h p chia m t s th pể ấ ẩ ở ố ị ườ ợ ộ ố ậ
phân cho m t s th p phân). ộ ố ậ
1
Qua vi c đi u tra kh o sát th c t c a l p tôi cho th y: Khi h c v phépệ ề ả ự ế ủ ớ ấ ọ ề
chia các s th p phân, h c sinh còn g p nhi u khó khăn, h n ch và th ngố ậ ọ ặ ề ạ ế ườ
m c ph i nh ng sai l m do nh ng nguyên nhân khác nhauắ ả ữ ầ ữ , d n đn k t quẫ ế ế ả
ki m tra kh o sát ể ả t i l p 5Aạ ớ đt nh sau:ạ ư
Năm h cọTS Đi m 9 – 10ểĐi m 7 – 8ểĐi m 5 – 6ểĐi m 1 – 4ể
2015 - 2016 41 4 = 9,8 % 15= 36,6 % 15 = 36,6% 7 = 17%
Tr c th c tr ng trên, tôi đã băn khoăn, trăn tr làm th nào đ h c sinhướ ự ạ ở ế ể ọ
không nh ng th c hi n t t cách ữ ự ệ ố chia s th p phân mà còn cho các em có kĩ năngố ậ
th c hành, v n d ng vào th c ti n.ự ậ ụ ự ễ
Trong năm h c tôi đã m nh d n áp d ng “M t s gi i pháp rèn kĩ năngọ ạ ạ ụ ộ ố ả
th c hi n phép chia v i s th p phân cho h c sinh l p 5”.ự ệ ớ ố ậ ọ ớ
IV- B N CH T C A SÁNG KI NẢ Ấ Ủ Ế
1. Tính m i, tính sáng t o, tính khoa h cớ ạ ọ
1.1. Tính m iớ
Sáng ki n này đc áp d ng l n đu trong nhà tr ng, không trùng v iế ượ ụ ầ ầ ườ ớ
b t k sáng ki n nào tr c đó. ấ ỳ ế ướ
1.2. Tính sáng t o, tính khoa h cạ ọ
V i phép chia s th p phân, nguyên t c c b n là d a vào phép chia sớ ố ậ ắ ơ ả ự ố
t nhiên mà h c sinh đã đc h c năm h c tr c. Tuy nhiên, trong tr ngự ọ ượ ọ ở ọ ướ ườ
h p chia m t s th p phân cho m t s t nhiên mà ph n nguyên c a s bợ ộ ố ậ ộ ố ự ầ ủ ố ị
chia bé h n s chia ho c chia m t s t nhiên cho m t s t nhiên mà th ngơ ố ặ ộ ố ự ộ ố ự ươ
tìm đc là m t s th p phân, h c sinh đã g p ph i không ít lúng túng và trìnhượ ộ ố ậ ọ ặ ả
bày không chính xác. M t khác, m t s h c sinh kĩ năng th c hi n phép chiaặ ộ ố ọ ự ệ
s t nhiên còn ch m và y u thì vi c th c hi n phép chia s th p phân càngố ự ậ ế ệ ự ệ ố ậ
g p khó khăn h n.Ch t l ng d y h c môn toán s không đc đm b oặ ơ ấ ượ ạ ọ ẽ ượ ả ả
n u chúng ta ch gi ng gi i và h ng d n thu n túy: cô gi ng, trò nghe.ế ỉ ả ả ướ ẫ ầ ả
Nh m nâng cao ch t l ng môn Toán nói chung và kĩ năng th c hành ằ ấ ượ ự chia số
th p phân nói riêng, tôi l a ch n và đa ra m t s gi i pháp nh m nâng cao kĩậ ự ọ ư ộ ố ả ằ
năng chia s th p phân trong môn Toán l p 5 nh sau:ố ậ ớ ư
* Gi i pháp 1: ảNâng cao nh n th c v v trí, vai trò c a môn h c đcậ ứ ề ị ủ ọ ặ
bi t là v phép chia.ệ ề
- Tr c h t giáo viên c n n m ch c m c tiêu d y h c toán ti u h c vàướ ế ầ ắ ắ ụ ạ ọ ở ể ọ
l p 5 đ có nh ng h ng d n và đnh h ng đúng cho h c sinh.ở ớ ể ữ ướ ẫ ị ướ ọ
- Khi l a ch n nh ng n i dung d y h c, giáo viên c n đa ra nh ng n iự ọ ữ ộ ạ ọ ầ ư ữ ộ
dung th t g n gũi đi v i đi s ng h ng ngày c a các em đ t đó các emậ ầ ố ớ ờ ố ằ ủ ể ừ
nh n th y s c n thi t ph i trau d i ki n th c c a môn h c, th y đc vaiậ ấ ự ầ ế ả ồ ế ứ ủ ọ ấ ượ
trò c a môn ủh c trong vi c h c t p các môn h c khác và trong đi s ng th cọ ệ ọ ậ ọ ờ ố ự
ti n.ễ
2
Ví dụ: May 25 b qu n áo nh nhau h t 70m v i. H i may 6 b qu n áo nhộ ầ ư ế ả ỏ ộ ầ ư
th c n mua bao nhiêu mét v i?ế ầ ả
- N u các em có ki n th c môn Toán s tính đc th c t mình c n muaế ế ứ ẽ ượ ự ế ầ
bao nhiêu mét v i; có ki n th c toán h c s giúp ích r t nhi u trong th c ti nả ế ứ ọ ẽ ấ ề ự ễ
đi s ng hàng ngày. ờ ố
* Gi i pháp ả2: Xác đnh d ng ki n th c.ị ạ ế ứ
Ví dụ: Trong phép chia m t s th p phân cho m t s t nhiên (tr ngộ ố ậ ộ ố ự ườ
h p ph n nguyên c a s b chia bé h n s chia): ợ ầ ủ ố ị ơ ố
- L n 1 đa ra phép chia 4,48 : 4, r i h ng d n cách chia nh sau:ầ ư ồ ướ ẫ ư
+ 4 chia 4 đc 1, vi t 1.ượ ế
1 nhân 4 b ng 4; 4 tr 4 b ng 0.ằ ừ ằ
+ Vi t d u ph y vào bên ph i th ng v a tìm đcế ấ ẩ ả ươ ừ ượ
+ H 4, đc 4; 4 chia 4 đc 1, vi t 1.ạ ượ ượ ế
1 nhân 4 b ng 4; 4 tr 4 b ng 0.ằ ừ ằ
+ H 8, đc 8; 8 chia 4 đc 2, vi t 2.ạ ượ ượ ế
2 nhân 4 b ng 8; 8 tr 8 b ng 0. ằ ừ ằ
- L n 2 đa ra phép chia 3,48 : 4, r i g i ý cho h c sinh nh n ra đi mầ ư ồ ợ ọ ậ ể
khác nhau gi a hai phép chia (phép chia 4,48 : 4 có ph n nguyên chia đc choữ ầ ượ
4, còn phép chia 3,48 : 4 có ph n nguyên không chia đc cho 4). Nh v yầ ượ ư ậ
tình hu ng có v n đ đây là khi l y ph n nguyên c a s b chia là 3 chia choố ấ ề ở ấ ầ ủ ố ị
4 thì 3 chia 4 đc m y. T th c m c trên giáo viên h ng d n h c sinh tìmượ ấ ừ ắ ắ ướ ẫ ọ
cách gi i quy t. ả ế
* Gi i pháp 3: H ng d n t m kĩ năng th c hành chia (chú ý đn kĩả ướ ẫ ỉ ỉ ự ế
năng c l ng th ng) các s th p phân đi v i t ng tr ng h p.ướ ượ ươ ố ậ ố ớ ừ ườ ợ
Ví d 1:ụ Tr ng h p chia m t s th p phân cho m t s t nhiên: 1,35 : 3ườ ợ ộ ố ậ ộ ố ự
- Đt tính : 1,35 3ặ
15 0,45
0
- Cách th c hi n: ự ệ
+ Chia ph n nguyên c a s b chia cho s chia: 1 chia 3 đc 0, vi t 0.ầ ủ ố ị ố ượ ế
+ Vi t d u ph y vào bên ph i th ng v a tìm đc, l y ch s đuế ấ ẩ ả ươ ừ ượ ấ ữ ố ầ
tiên ph n th p phân c a s b chia đ ti p t c chia: 13 chia 3 đc 4, vi tở ầ ậ ủ ố ị ể ế ụ ượ ế
4; 4 nhân 3 b ng 12; 13 tr 12 b ng 1, vi t 1. ằ ừ ằ ế
+ H 5, đc 15; 15 chia 3 đc 5, vi t 5 ; 5 nhân 3 b ng 15; 15 tr 15ạ ượ ượ ế ằ ừ
b ng 0, vi t 0. ằ ế
Ví d 2ụ: Chia m t s t nhiên cho m t s t nhiên mà th ng tìm đc làộ ố ự ộ ố ự ươ ượ
m t s th p phân: 54 : 12ộ ố ậ
- Tr c h t giáo viên yêu c u h c sinh nh c l i quy t c.ướ ế ầ ọ ắ ạ ắ
- H ng d n h c sinh th c hi n t ng b c theo quy t c.ướ ẫ ọ ự ệ ừ ướ ắ
- Đt tính: 54 12ặ
060 4,5
00
3
- Cách th c hi n: ự ệ
+ 54 chia 12 đc 4, vi t 4; 4 nhân 2 b ng 8; 4 không tr đc 8, l y 14ượ ế ằ ừ ượ ấ
tr 8 b ng 6, vi t 6, nh 1; 4 nhân 1 b ng 4, thêm 1 b ng 5; 5 tr 5 b ng 0,ừ ằ ế ớ ằ ằ ừ ằ
vi t 0. ế
+ Vi t d u ph y vào bên ph i th ng v a tìm đc r i vi t thêm vào bênế ấ ẩ ả ươ ừ ượ ồ ế
ph i ả
s d m t ch s 0 đc 60; 60 chia 12 đc 5, vi t 5; 5 nhân 2 b ng 10; 0ố ư ộ ữ ố ượ ượ ế ằ
không tr đc 10, l y 10 tr 10 b ng 0, vi t 0, nh 1; 5 nhân 1 b ng 5, thêmừ ượ ấ ừ ằ ế ớ ằ
1 b ng 6; 6 tr 6 b ng 0, vi t 0. ằ ừ ằ ế
* Chú ý: Đi v i tr ng h p còn d n a, ta l i vi t thêm vào bên ph i s dố ớ ườ ợ ư ữ ạ ế ả ố ư
m i m t ch s 0 mà không c n vi t d u ph y vào th ng r i ti p t c chia. ớ ộ ữ ố ầ ế ấ ẩ ươ ồ ế ụ
* L u ý :ư Trong khi h ng d n cách chia giáo viên k t h p h ng d n c ngướ ẫ ế ợ ướ ẫ ủ
c cách c l ng th ng, ch ng h n: Khi chia 369 cho 48 ta c l ngố ướ ượ ươ ẳ ạ ướ ượ
th ng b ng cách: Che ch s 8 s chia và ch s 9 s b chia (S 369) taươ ằ ữ ố ở ố ữ ố ở ố ị ố
đc 36 chia 4 đc 9, th th ng là 9 ta th y 9 ượ ượ ử ươ ấ
48 = 432, so sánh 432 v iớ
369 ta th y 432 > 369 nên b t đi 1 9 (9 - 1 = 8) đc 8, ti p t c th th ngấ ớ ở ượ ế ụ ử ươ
là 8, ta th y 8 ấ
48 = 384, so sánh 384 v i 369 l i th y 384 > 369, nên l i b tớ ạ ấ ạ ớ
đi 1 8 đc 7, ti p t c th th ng là 7 ta th y 7 ở ượ ế ụ ử ươ ấ
48 = 336, so sánh 336 v iớ
369 ta th y 336 < 369. V y 369 chia 48 đc 7. Trong tr ng h p này ta cònấ ậ ượ ườ ợ
có cách c l ng khác nh : làm tròn 369 thành 400 và 48 thành 50 r i l yướ ượ ư ồ ấ
400 chia cho 50 đ đc 8. Sau đó ta th v i th ng là 8.ể ượ ử ớ ươ
* Gi i pháp 5: Sau khi h c xong m i n i dung, cho h c sinh so sánh nh nả ọ ỗ ộ ọ ậ
xét v s gi ng và khác nhau gi a các tr ng h p:ề ự ố ữ ườ ợ
Ví d :ụ So sánh và nh n xét s gi ng nhau và khác nhau v cách chia gi aậ ự ố ề ữ
phép chia m t s t nhiên cho m t s th p phân và phép chia m t s th pộ ố ự ộ ố ậ ộ ố ậ
phân cho m t s th p phân.ộ ố ậ
* Gi ng nhau: ố
- Đm xem trong ph n th p phân c a s chia có bao nhiêu ch s .ế ầ ậ ủ ố ữ ố
- B d u ph y s chia.ỏ ấ ẩ ở ố
* Khác nhau:
- Đi v i phép chia m t s t nhiên cho m t s th p phân.ố ớ ộ ố ự ộ ố ậ
+ Sau khi đm đc bao nhiêu ch s ph n th p c a s chia thì vi tế ượ ữ ố ở ầ ậ ủ ố ế
thêm b y nhiêu ch s 0 vào bên ph i s b chia.ấ ữ ố ả ố ị
+ Th c hi n phép chia nh chia các s t nhiên.ự ệ ư ố ự
- Đi v i phép chia m t s th p phân cho m t s th p phân. ố ớ ộ ố ậ ộ ố ậ
+ Sau khi đm đc bao nhiêu ch s ph n th p phân c a s chia thìế ượ ữ ố ở ầ ậ ủ ố
chuy n d u ph y s b chia sang bên ph i b y nhiêu ch s . ể ấ ẩ ở ố ị ả ấ ữ ố
+ Sau khi b d u ph y s chia thì th c hi n phép chia nh chia cho s tỏ ấ ẩ ở ố ự ệ ư ố ự
nhiên.
* Chú ý: Giáo viên cũng c n l u ý cho h c sinh trong phép chia m t s th pầ ư ọ ộ ố ậ
phân cho m t s th p phân, tr ng h p s các ch s ph n th p phân c aộ ố ậ ườ ợ ố ữ ố ở ầ ậ ủ
4
s b chia ít h n s các ch s ph n th p phân c a s chia thì c n ph i vi tố ị ơ ố ữ ố ở ầ ậ ủ ố ầ ả ế
thêm ch s 0 vào bên ph i ph n th p phân c a s b chia sao cho phù h p.ữ ố ả ầ ậ ủ ố ị ợ
2. Hi u quệ ả
Th i gian th c hi n sáng ki n này đc tôi áp d ng trong năm h cờ ự ệ ế ượ ụ ọ
2015-2016, k t qu đt đc c a h c sinh l p tôi v môn toán, kĩ năng chiaế ả ạ ượ ủ ọ ớ ề
s th p phân ti n b rõ r t. T ch nhi u h c sinh th c hành lúng túng khiố ậ ế ộ ệ ừ ỗ ề ọ ự
th c hi n phép chia, chia còn sai, thì đn cu iự ệ ế ố năm h c ọkhông còn h c sinhọ
làm sai, h c sinh t tin h n khi th c hi n phép chia. ọ ự ơ ự ệ K t qu cu i năm h cế ả ố ọ
sau khi áp d ng sáng ki n c th nh sau:ụ ế ụ ể ư
Năm h cọTS Đi m 9 – 10ểĐi m 7 – 8ểĐi m 5 – 6ểĐi m 1 – 4ể
2015 - 2016 41 20 = 48,8 % 18= 43,8 % 3 = 7,4 % 0 = 0 %
3. Kh năng và các đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki n:ả ề ệ ầ ế ể ụ ế
*Sáng ki n có th áp d ng đi v i gi ng d y môn toán l p 5 trongế ể ụ ố ớ ả ạ ớ
tr ng Ti u h c.ườ ể ọ
* Các đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki n:ề ệ ầ ế ể ụ ế
- Đc Ban giám hi u, đng nghi p giúp đ v công tác chuyên môn.ượ ệ ồ ệ ỡ ề
- Giáo viên ph i tâm huy t v i ngh , luôn có lòng yêu ngh , m n tr , có ýả ế ớ ề ề ế ẻ
th c trách nhi m, không ng ng h c h i và m nh d n áp d ng nh ng cái m iứ ệ ừ ọ ỏ ạ ạ ụ ữ ớ
vào th c ti n gi ng d y.ự ễ ả ạ
- Giáo viên ph i th ng xuyên nghiên c u, d gi đng nghi p, tham dả ườ ứ ự ờ ồ ệ ự
đy đ các bu i t p huân chuyên môn.ầ ủ ổ ậ
Giáo viên n m v ng đi t ng h c sinh, hi u rõ m c đ nh n th c, hoànắ ữ ố ượ ọ ể ứ ộ ậ ứ
c nh, s thích c a t ng em, tâm sinh lí l a tu i c a các em.ả ở ủ ừ ứ ổ ủ
4. Th i gian và nh ng ng i tham gia tôt t ch c áp d ng sáng ki n l nờ ữ ườ ổ ứ ụ ế ầ
đuầ
Sáng ki n này đc áp d ng l n đu v i l p 5A trong năm h c 2015-ế ươ ụ ầ ầ ớ ớ ọ
2016 đt k t qu cao trong vi c rèn kĩ năng chia s th p phân.ạ ế ả ệ ố ậ
V. K T LU NẾ Ậ
Khi rèn h c sinh th c hi n c ng hai s th p phânọ ự ệ ộ ố ậ
- Không nên giao quá nhi u bài t p. Nên ch n m t s l ng bài v a đề ậ ọ ộ ố ượ ừ ủ
đ có đi u ki n kh c sâu ki n th c đc v n d ng và phát tri n cácể ề ệ ắ ế ứ ượ ậ ụ ể
năng l c t duy c n thi t trong gi i Toán.ự ư ầ ế ả
- Nên s p x p các bài t p thành m t chùm bài có liên quan v i nhau.ắ ế ậ ộ ớ
- Ch ra nh ng ch h c sinh c n kh c ph c.ỉ ữ ỗ ọ ầ ắ ụ
- Hãy đ h c sinh có th i gian làm bài và đ h c sinh h ng ni m vui ể ọ ờ ể ọ ưở ề
khi t mình tìm ra cách tính.ự
5