Báo cáo y học: "Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cộng hưởng từ ở Bệnh nhân người cao tuổi bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng"

Chia sẻ: Nguyễn Phương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu 65 bệnh nhân (BN) thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ) cột sống thắt l-ng (CSTL) (26 nam và 39 nữ) = 60 tuổi (trung bình 67,6 ± 4,7) cho thấy: bệnh xuất hiện chủ yếu ở nhóm lao động chân tay nhẹ (58,46%), đa số khởi phát từ từ (66,15%). Các triệu chứng lâm sàng hay gặp: điểm đau cột sống (100%), chỉ số Schober giảm (64,62%), điểm đau cạnh sống (75,38%), dấu hiệu Lasègue d-ơng tính (69,23%), hệ thống điểm đau Valleix d-ơng tính (63,08%) và rối loạn cảm giác nông gặp 73,85%. Đặc biệt 4,62% BN có...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo y học: "Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cộng hưởng từ ở Bệnh nhân người cao tuổi bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng"

Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cộng hưởng từ ở Bệnh nhân người cao tuổi bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng Phan Việt Nga*; Nguyễn Huy Thức* Tãm t¾t Nghiªn cøu 65 bÖnh nh©n (BN) tho¸t vÞ ®Üa ®Öm (TV§§) cét sèng th¾t l−ng (CSTL) (26 nam vµ 39 n÷) ≥ 60 tuæi (trung b×nh 67,6 ± 4,7) cho thÊy: bÖnh xuÊt hiÖn chñ yÕu ë nhãm lao ®éng ch©n tay nhÑ (58,46%), ®a sè khëi ph¸t tõ tõ (66,15%). C¸c triÖu chøng l©m sµng hay gÆp: ®iÓm ®au cét sèng (100%), chØ sè Schober gi¶m (64,62%), ®iÓm ®au c¹nh sèng (75,38%), dÊu hiÖu LasÌgue d−¬ng tÝnh (69,23%), hÖ thèng ®iÓm ®au Valleix d−¬ng tÝnh (63,08%) vµ rèi lo¹n c¶m gi¸c n«ng gÆp 73,85%. §Æc biÖt 4,62% BN cã biÕn d¹ng gï CSTL. TV§§ 1 tÇng cã tû lÖ cao nhÊt (73,84%). TV§§ L4-L5 vµ L5-S1 hay gÆp nhÊt (56,62% vµ 31,33%), thÓ tho¸t vÞ trung t©m 2 bªn gÆp 46,07% vµ 6,74% tho¸t vÞ Schmorl kÕt hîp. * Tõ kho¸: Tho¸t vÞ ®Üa ®Öm cét sèng th¾t l−ng; §Æc ®iÓm l©m sµng; H×nh ¶nh céng h−ëng tõ. Study of clinical features and MRI of lumber disc herniation in elderly patients Summary Study on 65 patients with the aged of 60 (average 67.6 ± 4.7), with lumbar disc herniaton, the results were seen: disease happened mainly in group of subjects with ligh labour (58.46%), slow onset is 66.15%. Clinical symptoms: spine pain (100%), decreased Schober - index (64.62%), positive LasÌgue sign (69.23%), positive Valleix point system (53.08%) and sensation troubled makes up 73.85%. Particular, there is 4.62% of patient with lumbar spine lordose. Herniation at one localization is the highest rate (73.84%). Discal herniation at L4-L5 and L5-S1 with high rate (56.62% and 31.33%). Central lumbar disc herniation is majority (46.07%) and 6.74% of Schmorl herniation. * Key words: Lumbar disc herniation; Clinical features; MRI. Theo Hå H÷u L−¬ng (1986), ®a sè TV§§ ®Æt vÊn ®Ò CSTL gÆp ë løa tuæi 20 - 49 (91,8%), > 50 Tho¸t vÞ ®Üa ®Öm CSTL lµ mét trong tuæi chiÕm 4,9%. nh÷ng nguyªn nh©n hµng ®Çu g©y ®au th¾t Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p cËn l©m sµng l−ng chiÕm 63,0% (Lambert). BÖnh gÆp ë gióp chÈn ®o¸n TV§§ CSTL, hiÖn nay MRI nam nhiÒu h¬n n÷, chñ yÕu ë løa tuæi lao ®éng, hiÕm gÆp ë trÎ em vµ Ýt ë ng−êi giµ. lµ ph−¬ng ph¸p cã −u thÕ nhÊt. * BÖnh viÖn 103 Ph¶n biÖn khoa häc: GS. TS. NguyÔn V¨n Ch−¬ng kh«ng ®iÓn h×nh, nªn viÖc chÈn ®o¸n cßn Theo quy −íc thèng kª d©n sè häc cña gÆp nhiÒu khã kh¨n. Do vËy, chóng t«i tiÕn Liªn Hîp Quèc, ng−êi cao tuæi lµ > 60 tuæi. hµnh ®Ò tµi nh»m môc tiªu: M« t¶ ®Æc ®iÓm BiÓu hiÖn l©m sµng, cËn l©m sµng cña l©m sµng vµ nhËn xÐt ®Æc ®iÓm h×nh ¶nh TV§§ CSTL ë ng−êi giµ th−êng kÐm râ nÐt,
céng h−ëng tõ TV§§ CSTL ë ng−êi cao * Xö lý sè liÖu: theo ph−¬ng ph¸p thèng kª y häc b»ng phÇn mÒm Epi.info 6.0. tuæi. . KÕt qu¶ nghiªn cøu ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p vµ bµn luËn nghiªn cøu 1. §Æc ®iÓm chung. 1. §èi t−îng nghiªn cøu. * Tuổi BN: 65 BN ®iÒu trÞ t¹i Khoa Néi ThÇn kinh vµ 60 - 69: 49 BN (75,38%); 70 - 79: 15 BN Ngo¹i ThÇn kinh, BÖnh viÖn 103 tõ 3 - 2008 (23,08%); ≥ 80: 1 BN (1,54%). Tuæi trung ®Õn 6 - 2009. b×nh 67,6 ± 4,7. §a sè BN ë ®é tuæi 60 - 69 * Tiªu chuÈn chän BN: BN ≥ 60 tuæi, (75,38%). BN nhiÒu tuæi nhÊt 81. KÕt qu¶ chÈn ®o¸n l©m sµng theo tiªu chuÈn nµy phï hîp víi nghiªn cøu cña Bïi Quang M.Saporta vµ chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh b»ng TuyÓn: víi ®é tuæi 60 - 69 gÆp nhiÒu nhÊt, ph−¬ng ph¸p chôp MRI CSTL. t−¬ng øng 58,7% vµ 87,1%. * Tiªu chuÈn lo¹i trõ: BN kh«ng ®−îc * Ph©n lo¹i BN theo giíi: nam: 26 BN chôp MRI hoÆc trªn phim kh«ng ®ñ tiªu (40,0%); nữ: 39 BN (60,0%). BN nữ cã tỷ lệ chuÈn chÈn ®o¸n TV§§. BN ®· mæ TV§§ CSTL. cao hơn BN nam. Tû lÖ n÷/nam = 1,5/1. KÕt qu¶ nµy t−¬ng tù nghiªn cøu cña K.Fujii vµ 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. Bïi Quang TuyÓn. Tuy nhiªn, kh¸c víi c¸c Nghiªn cøu tiÕn cøu, c¾t ngang m« t¶, nghiªn cøu ë ng−êi trÎ tuæi: theo Fujisawwa, thu thËp sè liÖu theo bÖnh ¸n mÉu thèng tû lÖ nam/n÷ = 1,38/1 - 3,46/1, cña NguyÔn nhÊt. V¨n Ch−¬ng lµ 2,82/1. Cã sù kh¸c biÖt nµy * Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: lµ do n÷ ë tuæi > 60 chÞu ¶nh h−ëng cña thêi M« t¶ l©m sµng: m« t¶ mét sè ®Æc ®iÓm kú m·n kinh, hay bÞ lo·ng x−¬ng, tho¸i hãa vÒ ®èi t−îng nghiªn cøu. Khai th¸c bÖnh sö, cét sèng, ®Üa ®Öm nhiÒu h¬n nam, kh¶ n¨ng tiÒn sö vµ kh¸m l©m sµng BN toµn diÖn. chÞu ®ùng c¸c sang chÊn c¬ häc, vi chÊn + ChÈn ®o¸n ®Þnh khu TV§§ theo quy th−¬ng kÐm h¬n vµ TV§§ x¶y ra nhiÒu h¬n. luËt xung ®ét ®Üa - rÔ. * TÝnh chÊt lao ®éng: + ChÈn ®o¸n giai ®o¹n tho¸t vÞ trªn l©m §a sè BN lao động ch©n tay nhÑ (38 BN = sµng: theo Arseni. K (1973). 58,46%), 20 BN (30,77%) lao ®éng mang - M« t¶ MRI CSTL: v¸c nặng vµ lµm viÖc hµnh chÝnh lµ 7 BN + X¸c ®Þnh vÞ trÝ TV§§, tÇng tho¸t vÞ vµ (10,77%). KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nghiªn thÓ tho¸t vÞ. cøu cña Hå H÷u L−¬ng, kh¸c víi Vò Hïng + §¸nh gi¸ møc ®é hÑp èng sèng theo Liªn, Ng« Thanh Håi víi tû lÖ nhãm lao ®éng tiªu chuÈn cña Joseph vµ Moller. mang v¸c nÆng t−¬ng øng lµ 79,0% vµ + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tho¸i hãa cét sèng. 76,81%. Sù kh¸c biÖt lµ do ®a sè BN trong nghiªn cøu kh«ng tham gia c«ng viÖc nÆng
nhäc n÷a nªn ¶nh h−ëng cña lo¹i h×nh lao khëi ph¸t ®ét ngét sau yÕu tè chÊn th−¬ng ®éng ®Õn xuÊt hiÖn bÖnh kh«ng cßn râ rµng. chiÕm ®a sè: theo NguyÔn Xu©n Th¶n lµ 54,0%, NguyÔn V¨n Th«ng lµ 75,0%. 2. §Æc ®iÓm l©m sµng. * §Æc ®iÓm khởi ph¸t: §©y lµ mét ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt khi TV§§ Sè BN khởi ph¸t đột ngột sau chÊn th−¬ng CSTL ë ng−êi cao tuæi, v× ®a sè BN ë ®é vïng CSTL chØ chiếm 33,85% (22 BN), thấp tuæi nµy ®Òu Ýt nhiÒu cã tho¸i hãa cét sèng, hơn so với sè BN khëi ph¸t từ từ (43 BN = ®Üa ®Öm d−íi t¸c ®éng cña c¸c vi sang chÊn lµm tho¸t vÞ x¶y ra tõ tõ. 66,15%). KÕt qu¶ nµy kh¸c víi c¸c nghiªn cøu ë ng−êi trÎ tuæi, c¸c t¸c gi¶ ®Òu thÊy Bảng 1: Đặc điểm l©m sµng. kÕt qu¶ triÖu chøng n % §au cã tÝnh chÊt c¬ häc 38 58,46 Co cứng cơ cạnh sống 29 44,62 Gi¶m, mất đường cong sinh lý 37 56,92 Gï CSTL 3 4,62 LÖch, vẹo CSTL 21 32,31 Chỉ số Schober giảm 42 64,62 Dấu hiệu chu«ng bấm dương tÝnh 27 41,53 Điểm đau Valleix dương tÝnh 41 63,08 Dấu hiệu LasÌgue dương tÝnh 45 69,23 Dấu hiệu Wassermann dương tÝnh 4 6,15 Giảm sức cơ tương ứng rễ chi phối 29 44,62 Giảm, mất phản xạ g©n xương 22 33,84 Gi¶m, mÊt c¶m gi¸c n«ng 48 73,85 Teo cơ t−¬ng øng rÔ chi phèi 23 35,38
KÕt qu¶ nµy phï hîp nghiªn cøu cña Bïi Quang TuyÓn ë cïng løa tuæi. C¸c dÊu hiÖu kÝch thÝch rÔ biÓu hiÖn t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ, trong ®ã dÊu hiÖu tæn th−¬ng rÔ chñ yÕu lµ rèi lo¹n c¶m gi¸c n«ng (73,85%). So víi nghiªn cøu ë ng−êi trÎ tuæi, kÕt qu¶ nµy thÊp h¬n: theo NguyÔn V¨n Th«ng 100% cã ®au d©y rÔ thÇn kinh h«ng to, ®iÓm ®au Valleix (+) 95,0%, dÊu hiÖu LasÌgue (+) 99,5% [8]. * VÞ trÝ rễ thần kinh bị chÌn Ðp: Rễ L3: 1 BN (1,54%); rễ L4: 4 BN (6,15%); rễ L5: 33 BN (50,77%); rễ S1: 12 BN (18,46%); 2 rễ cïng tầng: 5 BN (7,77%); 2 rễ kh¸c tầng: 6 BN (9,23%); tæn th−¬ng > 2 rÔ thÇn kinh: 4 BN (6,15%). §a sè BN cã chÌn Ðp 1 rÔ (76,92%), trong ®ã rễ L5 gÆp nhiÒu nhÊt (50,77%). Sè BN cã chÌn Ðp 2 rễ chiÕm 14,0%, trong ®ã 2 rễ kh¸c tầng cã tû lÖ cao h¬n (9,23%). KÕt qu¶ nµy t−¬ng tù cña A.Kurth, K.Fujii ë cïng løa tuæi. Tû lÖ tæn th−¬ng 2 rÔ ®ång thêi cao h¬n nghiªn cøu ë ng−êi trÎ: theo Hå H÷u L−¬ng tæn th−¬ng 2 rÔ lµ 18,0% vµ cña Bïi Quang TuyÓn lµ 16,57%. Gi¶i thÝch ®iÒu nµy do ë ng−êi giµ nhiÒu tÇng ®Üa ®Öm bÞ tho¸i ho¸ ®ång thêi, c¸c vßng x¬ bÞ r¹n nøt, sang chÊn c¬ häc t¸c ®éng vµo vïng CSTL cã thÓ lµm nhiÒu ®Üa ®Öm tho¸t vÞ ®ång thêi. Bảng 2: Ph©n bè BN theo giai đoạn TV§§ (n = 65). kÕt qu¶ giai ®o¹n bÖnh n % Giai đoạn 1 0 0 Giai đoạn 2 6 9,23 + 3a 41 63,08 Giai đoạn 3 + 3b 18 27,69 Giai đoạn 4 0 0 Tổng 65 100 §a sè TV§§ ë giai đo¹n 3a (63,08%). Kh«ng cã TV§§ ë giai ®o¹n 1 vµ giai ®o¹n 4. KÕt qu¶ nµy còng t−¬ng tù nghiªn cøu cña NguyÔn ThÞ Thu Hoa, víi tû lÖ giai ®o¹n 3a chiÕm 63,46%. 3. §Æc ®iÓm h×nh ¶nh céng h−ëng tõ. Bảng 3: Vị trÝ TVĐĐ trªn phim MRI. vÞ trÝ kÕt qu¶
n % L2-L3 1 1,54 L3-L4 4 6,15 TVĐĐ 1 tầng L4-L5 31 47,65 L5-S1 12 18,46 L4-L5; L4-L5 3 4,62 TVĐĐ L4-L5; L5-S1 12 18,46 2 tầng L3-L4; L5-S1 1 1,54 TVĐĐ L3-L4; L4-L5; L5-S1 1 1,54 3 tầng Tổng 65 100 TV§§ 1 tÇng chiÕm 73,84%, tËp trung chñ yÕu ë ®Üa ®Öm L4-L5 (47,65%). TV§§ 2 tÇng gÆp 24,62% vµ tho¸t vÞ L4-L5 + L5-S1 gÆp nhiÒu nhÊt (18,46%), kh«ng cã tr−êng hîp tho¸t vÞ 4 tÇng. TÝnh theo tæng sè ®Üa ®Öm bÞ tho¸t vÞ (n = 83): ®Üa ®Öm L4-L5 gÆp nhiÒu nhÊt (56,62%), tiÕp theo lµ L5-S1 (31,33%). KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nghiªn cøu cña K.Fujii ë cïng løa tuæi. Kh¸c víi nghiªn cøu ë ng−êi trÎ tuæi: theo NguyÔn V¨n Th«ng tho¸t vÞ 1 tÇng chiÕm 86,0%, cßn tho¸t vÞ ®a tÇng chØ gÆp 14,0%. VÒ vÞ trÝ tho¸t vÞ, kÕt qu¶ nµy t−¬ng tù nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc kh¸c vµ phï hîp víi c¬ chÕ bÖnh sinh cña TV§§ CSTL. Bảng 4: Thể TVĐĐ trªn phim MRI. KÕt qu¶ ThÓ TVĐĐ n % ThÓ trung t©m 41 46,07 ThÓ lÖch phải 17 19,10 TVĐĐ ra sau ThÓ lÖch tr¸i 22 24,72 Tho¸t vị lỗ ghÐp 3 3,37 TVĐĐ Schmorl 6 6,74 Tổng 89 100 §a sè BN tho¸t vị trung t©m hai bªn (46,07%), tho¸t vị vµo lç ghÐp chiÕm 3,37%, tho¸t vị Schmorl 6,74%. KÕt qu¶ nµy t−¬ng tù nghiªn cøu ë cïng løa tuæi cña Gaku Taira vµ Bïi Quang TuyÓn, kh¸c víi nghiªn cøu ë ng−êi trÎ: theo NguyÔn V¨n Ch−¬ng, tho¸t vÞ sau bªn gÆp nhiÒu nhÊt (69,23%), tho¸t vÞ trung t©m chØ gÆp 25,64%.
KÕt luËn 1. §Æc ®iÓm l©m sµng. - Tuæi trung b×nh nhãm BN nghiªn cøu 67,6 ± 4,7 tuæi, BN cao tuæi nhÊt 81. BN n÷ gÆp nhiÒu h¬n nam, tû lÖ n÷/nam = 1,5/1. - Nhãm BN lao động ch©n tay nhÑ lµ 58,46%, lao ®éng mang v¸c nặng chØ gÆp 30,77%. §a sè khởi ph¸t bÖnh từ từ (66,15%). - TriÖu chøng l©m sµng hay gÆp: ®au cã tÝnh chÊt c¬ häc (58,46%), biÕn ®æi ®−êng cong sinh lý cét sèng (56,92%), chØ sè Schober gi¶m (64,62%), dÊu hiÖu LasÌgue (+) (69,23%), hÖ thèng ®iÓm ®au Valleix (+) (63,08%) vµ rèi lo¹n c¶m gi¸c n«ng (73,85%). - §a sè BN cã chÌn Ðp 1 rÔ thÇn kinh (76,92%), trong ®ã rễ L5 gÆp nhiÒu nhÊt (50,77%). Tho¸t vÞ ë giai ®o¹n 3a lµ chñ yÕu (63,08%). 2. §Æc ®iÓm tho¸t vÞ trªn céng h−ëng tõ. - Tho¸t vÞ 1 tÇng chiÕm 73,84%, tËp trung chñ yÕu ë ®Üa ®Öm L4-L5 (47,65%). Tho¸t vÞ 2 tÇng gÆp 24,62% vµ tho¸t vÞ L4-L5 kÌm theo L5-S1 gÆp 18,46%. TV§§ 3 tÇng chØ chiÕm 1,54%. - VÞ trÝ tho¸t vÞ tÝnh theo tæng sè ®Üa ®Öm bÞ tho¸t vÞ: ®Üa ®Öm L4-L5 gÆp nhiÒu nhÊt (56,62%), tiÕp theo lµ L5-S1 (31,33%). - 100% tho¸t vÞ ra sau, thÓ tho¸t vÞ trung t©m gÆp nhiÒu nhÊt (46,07%) vµ 6,74% tho¸t vị Schmorl kÕt hîp. Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn V¨n Ch−¬ng. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ TV§§ CSTL b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶m ¸p ®Üa ®Öm qua da b»ng Laser. T¹p chÝ Y D−îc häc qu©n sù. Sè 4/2009. 2. NguyÔn ThÞ Thu Hoa. Nghiªn cøu gãc th¾t l−ng-cïng ë mét nhãm ng−êi khoÎ m¹nh, ®Æc ®iÓm l©m sµng vµ gãc th¾t l−ng- cïng ë BN TV§§ CSTL. LuËn v¨n Th¹c sü Y häc. 2007. 3. Vò Hïng Liªn. Tho¸t vÞ ®Üa ®Öm cét sèng th¾t l−ng. Bµi gi¶ng phÉu thuËt thÇn kinh. Nhµ xuÊt b¶n Qu©n ®éi Nh©n d©n. 2003, tr.133-144. 4. Hå H÷u L−¬ng. §au th¾t l−ng vµ TV§§. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. Hµ Néi. 2006. tr.7; 76. 5. NguyÔn V¨n Th«ng. Gãp phÇn nghiªn cøu l©m sµng vµ ®¸nh gi¸ ph−¬ng ph¸p xoa bãp-n¾n chØnh cét sèng ®iÒu trÞ TV§§ CSTL thÓ ra sau. LuËn ¸n Phã TiÕn sü Y häc. 1996. 6. NguyÔn Xu©n Th¶n, NguyÔn V¨n Ch−¬ng. ChÈn ®o¸n TV§§ CSTL. T¹p chÝ Y häc qu©n sù. Côc Qu©n y. 1998, 5, tr.12-16. 7. Bïi Quang TuyÓn. PhÉu thuËt TV§§ cét sèng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. Hµ Néi. 2007, tr.202-209. 8. A.A.Kurth, S. Rau, C. Wang. Treatment of lumbar disc herniation in the second decade of life. Eur Spine J. 1996, 5 (4), pp.220-224. 9. K. Fujii et al. Surgical treatment of lumbar disc herniation in elderly patients. 2003, pp.1146-1150.
10. Gaku Taira, Kenji Endo Koichi Ito, Katuji Ichimaru. Diagnosis of lumbar disc herniation by three demensional MRI. J Orthop Sci. 1998, 3 (1), pp.18-26.