Báo cáo y học: "NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NGƯỠNG ĐAU CỦA BỆNH NHÂN TRONG HỘI CHỨNG CỔ - VAI - TAY ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG ĐIỆN CHÂM"

Chia sẻ: Nguyễn Phương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tìm hiểu sự biến đổi ng-ỡng đau c?a b?nh nhõn (BN) trong h?i ch?ng c? - vai - tay du?c di?u tr? b?ng di?n chõm sau 30 lần châm cho thấy: diện châm có tác dụng hồi phục vận động cột sống cổ và vai tay cho BN trong hội chứng cổ - vai - tay do thoái hoá đốt sống cổ. Trong 50 BN nghiên cứu, 36 BN (72%) đạt loại tốt, 14 BN (28%) loại khá. Các triệu chứng tê cánh tay, cẳng tay, ngón tay và hạn chế vận động cột sống cổ có tiến triển rõ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo y học: "NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NGƯỠNG ĐAU CỦA BỆNH NHÂN TRONG HỘI CHỨNG CỔ - VAI - TAY ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG ĐIỆN CHÂM"

NGHIªN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NGƯỠNG ĐAU CỦA BỆNH NHÂN TRONG HỘI CHỨNG CỔ - VAI - TAY ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG ĐIỆN CHÂM Vò Th−êng S¬n* TÓM TẮT T×m hiÓu sù biÕn ®æi ng−ìng ®au của bệnh nhân (BN) trong hội chứng cổ - vai - tay được điều trị bằng điện châm sau 30 lÇn ch©m cho thÊy: điÖn ch©m cã t¸c dông håi phôc vËn ®éng cét sèng cæ vµ vai tay cho BN trong héi chøng cæ - vai - tay do tho¸i ho¸ ®èt sèng cæ. Trong 50 BN nghiªn cøu, 36 BN (72%) ®¹t lo¹i tèt, 14 BN (28%) lo¹i kh¸. C¸c triÖu chøng tª c¸nh tay, c¼ng tay, ngãn tay vµ h¹n chÕ vËn ®éng cét sèng cæ cã tiÕn triÓn râ rÖt. §iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au víi biÓu hiÖn trªn l©m sµng lµ t¨ng ng−ìng chÞu ®au sau 30 phót lÇn ch©m ®Çu tiªn vµ sau ®ît ®iÒu trÞ. Ng−ìng ®au trung b×nh tr−íc ®iÒu trÞ: 142,0 ± 26,9 g/s, sau ®iÖn ch©m 30 phót: 156,0 ± 26,3 g/s. Ng−ìng ®au trung b×nh sau 30 lÇn ®iÖn ch©m: 166,6 ± 26,5 g/s. * Từ khóa: Héi chøng cæ - vai - tay; ĐiÖn ch©m. Study of pain level in patients with cervical vertebral degeneration syndrome by eletro-acupuncture SUMMARY The author studied changes of pain level in 50 patients suffered from cervical - vertebra - shoulder syndrome treated by electro-acupuncture (EA). 36 patients (72%) had good result and 14 patients (28%) showed moderate result. The symptom of numbness of arm, hand, finger; the limitation of cervical vertebra movement improved significantly. EA decreased painful feeling after 30 minutes of the first and after treatment. The mean pain level before treatment: 142 ± 26.9 g/s, after 30 minutes: 156 ± 26.3 g/s and the main pain level after 30 times of EA: 166.6 ± 26.5 g/s. * Key words: Cervical vertebral shoulder syndrome; Electro-acupuncture. §Æt vÊn ®Ò Héi chøng cæ - vai - tay gÆp kh¸ phæ biÕn trong l©m sµng, ë mäi løa tuæi vµ giíi tÝnh. Héi chøng nµy hay gÆp trong c¸c bÖnh vÒ khíp vµ cét sèng. Nguyªn nh©n th−êng lµ do tho¸i ho¸ ®èt sèng cæ. T¹i BÖnh viÖn B¹ch Mai, TrÇn Ngäc ¢n cho thÊy, tho¸i ho¸ cét sèng chiÕm 65,4% trong sè c¸c bÖnh lý vÒ khíp do tho¸i ho¸, trong ®ã có h− ®èt sèng cæ [1]. Cét sèng cæ cã mèi liªn quan gi¶i phÉu ®Æc biÖt víi c¸c rÔ thÇn kinh cña ®¸m rèi thÇn kinh c¸nh tay, héi chøng vai - tay lµ biÓu hiÖn l©m sµng th−êng gÆp cña bÖnh. BÖnh tuy kh«ng nguy hiÓm trùc tiÕp tíi tÝnh m¹ng nh−ng th−êng kÐo dµi nhiÒu th¸ng, g©y ®au ®ín vµ h¹n chÕ vËn ®éng, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ, kh¶ n¨ng lao ®éng và sinh ho¹t hµng ngµy cña ng−êi bÖnh. * BÖnh viÖn Ch©m cøu TW Ph¶n biÖn khoa häc: PGS. TS. Lª V¨n S¬n
Y häc cæ truyÒn m« t¶ chøng bÖnh nµy trong ph¹m vi chøng “Tý” cã nghÜa lµ "§au". §iÖn ch©m víi kü thuËt ch©m s©u, xuyªn huyÖt, kÝch thÝch b»ng m¸y ®iÖn ch©m theo tÇn sè thÝch hîp cã t¸c dông gi¶m ®au, gi·n c¬ côc bé. V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu nµy nh»m môc tiªu: 1. §¸nh gi¸ t¸c dông ®iÒu trÞ cña ®iÖn ch©m ®èi víi héi chøng cæ - vai - tay. 2. X¸c ®Þnh t¸c dông gi¶m ®au qua biÕn ®æi ng−ìng ®au do ®iÖn ch©m. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. 50 BN tuæi tõ 35 - 69. Kh«ng ph©n biÖt nghÒ nghiÖp, ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh theo tiªu chuÈn l©m sµng vµ cËn l©m sµng, kh«ng cã bÖnh m¹n tÝnh kh¸c, ®iÒu trÞ t¹i BÖnh viÖn Ch©m cøu TW tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 11 - 2002. Lo¹i trõ c¸c tr−êng hîp viªm quanh khíp vai, chÊn th−¬ng vïng cæ g¸y, vÑo cæ cÊp, c¸c tæn th−¬ng nhiÔm khuÈn, u, lao ®èt sèng cæ. Viªm d©y thÇn kinh ngo¹i vi do c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau. Kh«ng ®ñ liÖu tr×nh ®iÒu trÞ. 2. Phương pháp nghiên cứu. Nghiªn cøu can thiÖp, thö nghiÖm l©m sµng cã ®èi chøng tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. * ChØ tiªu ®¸nh gi¸: BiÓu hiÖn l©m sµng gåm: ®au vïng g¸y ©m Ø, t¨ng tõng c¬n nhÊt lµ vÒ ®ªm, lan lªn vïng chÈm, xuèng vai vµ c¸nh tay. Tª b× c¸c ngãn tay, gi¶m tÇm vËn ®éng cét sèng cæ. YÕu vËn ®éng ë ngãn tay, c¸nh tay, c¼ng tay. Chãng mÆt khi thay ®æi t− thÕ cña ®Çu. CËn l©m sµng: chôp X quang 3 t− thÕ: h×nh ¶nh thay ®æi ®−êng cong sinh lý, gi¶m chiÒu cao khoang gian ®èt, gai x−¬ng th©n ®èt, tæn th−¬ng ë lç liªn hîp. * Møc ®é ®au: ®o ng−ìng ®au cña BN tr−íc vµ sau ®ît ®iÒu trÞ. * VËn ®éng cét sèng cæ: tèt: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ > 30o, nghiªng ph¶i, tr¸i, xoay sang tr¸i, ph¶i > 40o. Kh¸: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ > 20 - 30o, nghiªng ph¶i, tr¸i, xoay sang tr¸i, ph¶i > 20 - 39o. KÐm: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ < 20o, nghiªng ph¶i, tr¸i xoay sang tr¸i, ph¶i < 25o. * VËn ®éng khíp vai: tèt: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn > 120o, khi ®−a tay ra tr−íc lªn trªn > 120o, khi ®−a tay ra sau > 61o. Kh¸: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn tõ 61 - 120o, khi ®−a tay ra tr−íc lªn trªn tõ 61 - 120o, khi ®−a tay ra sau tõ 31 - 60o. KÐm: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn tõ 0 - 60o, khi ®−a tay ra tr−íc lªn trªn tõ 0 - 60o, khi ®−a tay ra sau tõ 0 - 30o. * KÕt qu¶ chung: tèt: 3 chØ sè ®Òu ë møc ®é tèt. Kh¸: 3 chØ sè ë møc ®é kh¸. KÐm: 3 chØ sè ë møc ®é kÐm. So s¸nh c¸c th«ng sè tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. * Ph¸c ®å huyÖt, kü thuËt ch©m: Theo ph¸c ®å huyÖt cña NguyÔn Tµi Thu [4]. Ch©m t¶: tÇn sè tõ 5 - 10 Hz, c−êng ®é tõ 5 - 10 µA, c¸c huyÖt Phong tr× (VB 20), Gi¸p tÝch C 3-4-5-6, Thiªn trô (V 10), Kiªn trinh (IG 9), Kiªn tØnh (GI 21), Kiªn ngung (GI 15) xuyªn Tý nhu (GI 14), Thñ tam lý (GI 11) xuyªn Khóc tr× (GI 10), Ngo¹i quan (TR 5) xuyªn Chi c©u (TR 6), Hîp cèc (GI 4). Ch©m bæ: tÇn sè tõ 0,5 - 10 Hz, c−êng ®é tõ 5 - 1 0µA, c¸c huyÖt Can du (V 18), ThËn du (V 23). Thêi gian ch©m: 30 phót/lÇn/ngµy. LiÖu tr×nh: 30 lÇn ch©m. * Ph−¬ng tiÖn nghiªn cøu: M¸y ®o ng−ìng c¶m gi¸c ®au Anagesymeter do h·ng Ugobasile (Italia) s¶n xuÊt. M¸y ®iÖn ch©m M7 2 tÇn sè bæ t¶ (BÖnh viÖn Ch©m cøu TW s¶n xuÊt). Kim ch©m cøu 6 - 15 cm b»ng thÐp kh«ng gØ. X¸c ®Þnh c¶m gi¸c ®au khi t¸c ®éng mét lùc thay ®æi t¨ng dÇn tÝnh b»ng gam trong mét gi©y (g/s) t¹i mét ®iÓm ®o quy ®Þnh. Lùc nµy t¨ng dÇn liªn tôc do mét thanh kim lo¹i h×nh nãn di ®éng theo mét thang th¼ng n»m ngang. ¸p lªn lùc thanh kim lo¹i mét ®iÓm ë gÇn gèc
mãng ngãn tay ót. Ngãn tay ót ®Æt trªn mét ®Õ nhá ph¼ng, mòi nhän h×nh nãn vµ ®Õ nµy lµm b»ng chÊt teflon tr¬ vÒ mÆt sinh häc vµ tr¬n nh½n, cã hÖ sè ma s¸t rÊt thÊp, v× vËy khi cã c¶m gi¸c ®au th× ngãn tay cã thÓ giËt ra dÔ dµng. HÖ sè c¶m gi¸c ®au K ®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy møc c¶m gi¸c ®au sau khi ®iÖn ch©m (W2) chia cho ng−ìng ®au tr−íc khi ®iÖn ch©m (W1). K = W2/W1 (g/s). Thu thËp, xö lý sè liÖu theo ch−¬ng tr×nh to¸n thèng kª sinh häc Epi.info 6.04 vµ Excel 2000 cïng víi c¸c thuËt to¸n thèng kª. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn 1. Gãc vËn ®éng cét sèng cæ vµ vai. B¶ng1: VËn ®éng cét sèng cæ tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. p Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ XÕp lo¹i VËn ®éng ®èt sèng cæ n % n % > 30o° 28 56 49 98 Tèt < 0,01 o Cói ngöa 18 36 1 2 Kh¸ < 0,01 20 - 30 ° < 20o° 4 8 0 0 KÐm < 0,05 Nghiªng xoay o > 40 ° 38 76 49 98 Tèt < 0,05 ®èi diÖn bªn 25 - 39o ®au 11 22 1 2 Kh¸ < 0,05 25o° 1 2 0 0 KÐm > 0,05 28 BN (56%) vËn ®éng cét sèng cæ theo t− thÕ cói ngöa tèt tr−íc ®iÒu trÞ, sau ®iÒu trÞ t¨ng lªn 49 BN (98%). Lo¹i kh¸ tr−íc ®iÒu trÞ chiÕm 36%, sau ®iÒu trÞ cßn 2%, kh«ng cßn BN lo¹i kÐm. ë t− thÕ nghiªng xoay bªn ®èi diÖn, tr−íc ®iÒu trÞ 76% lo¹i tèt, sau ®iÒu trÞ 98%. Lo¹i kh¸ chØ cßn 2% so víi tr−íc lµ 22%. Kh«ng cã BN lo¹i kÐm. B¶ng 2: Gãc vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra ngang, lªn trªn. p Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ Gãc vËn ®éng n % n % 18 36 50 100 < 0,01 o Tèt (121 - 180 ) 14 28 0 0 < 0,05 Kh¸ (61 - 120o) 18 36 0 0 < 0,05 KÐm (0 - 60o) 50 100 50 100 Tæng sè Tr−íc ®iÒu trÞ 18/50 BN cã gãc vËn ®éng khíp vai lo¹i kÐm, sau ®iÒu trÞ kh«ng cßn BN nµo. Lo¹i kh¸: tr−íc ®iÒu trÞ 14 BN (28%), sau ®iÒu trÞ kh«ng cßn BN nµo cã khã kh¨n trong vËn ®éng khíp vai. Lo¹i tèt: 18/50 BN (36%) tr−íc ®iÒu trÞ, sau ®iÒu trÞ t¨ng lªn 50/50 BN (100%). Trung b×nh: gãc vËn ®éng khíp vai tr−íc ®iÒu trÞ 94,5 ± 4,39o, sau ®iÒu trÞ lµ 174,1 ± 8,55o (p < 0,01). B¶ng 3: Gãc vËn ®éng khíp vai ®−a tay ra tr−íc lªn trªn. p Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ Gãc vËn ®éng n % n % Tèt (121 - 180o) 22 44 50 100 < 0,01 o Kh¸ (61 - 120 ) 8 16 0 0 < 0,05 KÐm (0 - 60o) 20 40 0 0 < 0,05 Tæng sè 50 100 50 100
Sau ®iÒu trÞ, kh«ng cßn BN nµo cã gãc vËn ®éng khíp vai lo¹i kh¸, kÐm. Gãc vËn ®éng khíp vai lo¹i tèt lµ 22/50 BN (44%), sau ®iÒu trÞ t¨ng lªn 50/50 BN (100%). Trung b×nh: gãc vËn ®éng khíp vai ë t− thÕ nµy thay ®æi râ rµng sau ®iÒu trÞ (165,74 ± 1,37o so víi 109 ± 4,78o) (p < 0,01). B¶ng 4: Gãc vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra sau. p Gãc vËn ®éng Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ n % n % Tèt (61 - 90o) 0 0 4 8 > 0,05 o Kh¸ (31 - 60 ) 43 86 46 92 > 0,05 o KÐm (0 - 30 ) 7 14 0 0 > 0,05 Tæng sè 50 100 50 100 Sau ®iÒu trÞ, kh«ng cã lo¹i kÐm, lo¹i kh¸ t¨ng tõ 86% lªn 92%, lo¹i tèt t¨ng tõ 0% lªn 8%. TrÞ sè trung b×nh cña thay ®æi vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra sau lµ 59,96 ± 4,05o (tr−íc ®iÒu trÞ 43,34 ± 6,05o). 2. BiÕn ®æi ng−ìng ®au trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ. B¶ng 5: BiÕn ®æi ng−ìng ®au tr−íc, sau 1 lÇn ch©m vµ sau 30 lÇn ch©m. p Thêi ®iÓm Ng−ìng ®au Tr−íc ®iÖn ch©m (1) 142 ± 26,9 g/s (1) p (1-2) < 0,05 Sau ®iÖn ch©m 30 phót (2) 156 ± 26,3 g/s (2) p (1-3) < 0,001 Sau 30 lÇn ch©m (3) 166,6 ± 26,5 g/s (3) Sau 30 phót ®iÖn ch©m, ng−ìng ®au ®· thay ®æi vµ sau 30 lÇn ch©m, ng−ìng ®au kh¸c biÖt râ rÖt so víi tr−íc ®iÒu trÞ (p < 0,001). Biªn ®é vËn ®éng c¸c ®èt sèng cæ, c¸nh tay ®−îc më réng, cã lÏ do ®iÖn ch©m c¸c huyÖt ë Gi¸p tÝch (cæ), Phong tr×, Kiªn tØnh, Kiªn ngung cã t¸c dông gi·n c¬ côc bé, t¨ng l−u l−îng tuÇn hoµn t¹i chç, ®ång thêi cã thÓ do t¸c dông cña c¸c chÊt ®−îc tiÕt ra trong hÖ thÇn kinh TW nh− endorphin, enkephalin [2, 3]. Theo Nghiªm H÷u Thµnh [3], ng−ìng ®au cña BN trong mæ xoang sµng hµm ®−îc v« c¶m b»ng ch©m tª tr−íc ®iÖn ch©m lµ 200,00 ± 67,13 g/s, sau phÉu thuËt: 375,66 ± 11,93 g/s. NguyÔn ThÞ V©n Th¸i [3] nghiªn cøu thay ®æi ng−ìng ®au trong ®iÖn ch©m ®iÒu trÞ viªm quanh khíp vai cho 32 BN nhËn thÊy ng−ìng ®au tr−íc ®iÖn ch©m 96,87 ± 20,41 g/s, sau ®iÖn ch©m 20 phót lµ 133,75 ± 32,38 g/s, sau ngõng ®iÖn ch©m lµ 107,33 ± 12,35 g/s. Nh− vËy, hÖ sè gi¶m ®au trong nghiªn cøu nµy thÊp h¬n (K = 1,17) so víi Nghiªm H÷u Thµnh (K = 1,87) vµ NguyÔn ThÞ V©n Th¸i (K = 1,38), cã thÓ do chÕ ®é kÝch thÝch cña chóng t«i kh¸c víi hai t¸c gi¶ trªn. Trong thùc tÕ, ngay sau ®iÖn ch©m, BN cã c¶m gi¸c dÔ chÞu, ®ì ®au, bít co cøng c¬ so víi tr−íc ®iÖn ch©m. Theo y häc Cæ truyÒn, "thèng t¾c bÊt th«ng" cã nghÜa ®au lµ do hiÖn t−îng kinh l¹c, khÝ huyÕt bÞ ø trÖ, kh«ng l−u th«ng. Do vËy, khi ®iÖn ch©m vµo c¸c huyÖt ®¹o lµm khai th«ng kinh l¹c, khÝ huyÕt l−u th«ng, c©n c¬ th− gi·n gióp BN gi¶m ®au, t¨ng c−êng vËn ®éng. B¶ng 6: So s¸nh c¸c triÖu chøng l©m sµng tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. Tr−íc ®iÒu trÞ p Sau ®iÒu trÞ BiÓu hiÖn l©m sµng Cã (1) Cßn (2) % Khái % % (1-2) §au vai g¸y 50 100 45 90 5 10 < 0,01
Tª c¸nh tay, c¼ng tay 36 72 26 52 10 20 < 0,01 Tª b× c¸c ngãn tay 18 36 18 36 0 0 < 0,05 H¹n chÕ vËn ®éng cét sèng cæ 50 100 49 98 1 2 < 0,01 H¹n chÕ vËn ®éng khíp 39 78 35 70 4 8 < 0,01 vai Chãng mÆt khi thay ®æi 9 18 8 16 1 2 > 0,05 t− thÕ MÖt mái toµn th©n 12 24 12 24 0 0 > 0,05 TÊt c¶ BN ®Òu cã triÖu chøng h¹n chÕ vËn ®éng cét sèng cæ vµ ®au vai g¸y tr−íc ®iÒu trÞ, sau ®iÒu trÞ, tû lÖ gi¶m triÖu chøng râ rÖt. Sau ®iÒu trÞ, tû lÖ BN khái tª c¸nh tay, c¼ng tay vµ h¹n chÕ vËn ®éng khíp vai lµ 72,2 - 89,7% so víi ban ®Çu. Nhãm cã triÖu chøng tª b× c¸c ngãn tay vµ mÖt mái toµn th©n khái hoµn toµn. Nh− vËy, ®iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au trong rèi lo¹n c¶m gi¸c n«ng ë héi chøng nµy. ChÝnh v× vËy sau ®iÖn ch©m, ng−ìng ®au cña BN t¨ng râ rÖt, c¶m gi¸c tª b× gi¶m, gi¶m kÝch thÝch c¸c nhãm c¬ côc bé nªn cã t¸c dông gi·n c¬ t¹i chç biªn ®é vËn ®éng c¸c ®èt sèng cæ, khíp vai ®−îc më réng h¬n tr−íc. Bảng 7: Mối liên quan giữa kết quả và thời gian mắc bệnh. Thêi gian m¾c KÕt qu¶ Tû lệ (%) Loại khá Lo¹i tèt Tỷ lệ (%) < 1 tháng (1) 23 46 3 6 1 đến 3 tháng (2) 13 26 9 18 > 3 tháng (3) 0 0 2 4 Tổng số 36 72 14 28 p (1-2) > 0,05. p (1-3) < 0,05 p (1-2) > 0,05. p (1-3) > 0,05 Theo dâi kÕt qu¶ ®iÒu trÞ theo thêi gian m¾c bÖnh, chóng t«i thÊy: Víi BN m¾c bÖnh < 1 th¸ng (26 BN), sau 5 ngµy ®iÒu trÞ 10 BN ®¹t lo¹i tèt, sau 10 ngµy ®iÒu trÞ 16 BN cßn l¹i ®¹t lo¹i tèt ). Víi BN m¾c bÖnh tõ 1 - 3 th¸ng (22 BN), sau 15 ngµy ®iÒu trÞ 10 BN ®¹t lo¹i tèt, sau 30 ngµy ®iÒu trÞ, 12 BN cßn l¹i ®¹t lo¹i kh¸. 3 BN m¾c bÖnh > 3 th¸ng, sau 30 ngµy ®iÒu trÞ BN chØ ®¹t lo¹i kh¸, c¸c triÖu chøng kh«ng tiÕn triÓn thªm. Nh×n chung, sau 20 ngµy ®iÒu trÞ BN ®· cã tiÕn triÓn kh¶ quan, c¸c triÖu chøng l©m sµng æn ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng triÖu chøng nµy cã thÓ cßn t¸i ph¸t nÕu tæn th−¬ng do tho¸i ho¸ t¹i chç ch−a ®iÒu trÞ triÖt ®Ó. Do vËy, theo chóng t«i cÇn kÕt hîp víi y häc hiÖn ®¹i trong ®iÒu trÞ héi chøng cæ - vai - tay. KÕt luËn 1. §iÖn ch©m cã t¸c dông håi phôc vËn ®éng cét sèng cæ vµ vai tay cho BN trong héi chøng cæ - vai - tay do tho¸i ho¸ ®èt sèng cæ. Trong 50 BN nghiªn cøu, 35 BN (70%) ®¹t lo¹i tèt. 15 BN (30%) lo¹i kh¸. C¸c triÖu chøng tª c¸nh tay, c¼ng tay, ngãn tay vµ h¹n chÕ vËn ®éng cét sèng cæ cã tiÕn triÓn râ rÖt. 2. §iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au víi biÓu hiÖn trªn l©m sµng lµ t¨ng ng−ìng ®au sau 30 phót ®iÖn ch©m vµ sau ®ît ®iÒu trÞ. Ng−ìng ®au trung b×nh tr−íc ®iÒu trÞ 142 ± 26,9 g/s.
Sau ®iÖn ch©m 30 phót lµ 156 ± 26,3 g/s. Ng−ìng ®au trung b×nh sau 30 lÇn ®iÖn ch©m: 166,6 ± 26,5 g/s. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TrÇn Ngäc ¢n. BÖnh khíp do tho¸i ho¸. B¸ch khoa th− bÖnh häc. TËp 2. Tõ ®iÓn b¸ch khoa. 1996, tr.68-72. 2. Nghiªm H÷u Thµnh. Nghiªn cøu kÕt hîp ®iÖn ch©m víi thuèc hç trî trong v« c¶m phÉu thuËt xoang sµng-hµm. LuËn ¸n TiÕn sü Y häc. Häc viÖn Qu©n y. 1995. 3. NguyÔn ThÞ V©n Th¸i. ¶nh h−ëng cña ®iÖn ch©m lªn ng−ìng c¶m gi¸c ®au vµ mét sè ®Æc ®iÓm cña huyÖt ch©m cøu. LuËn ¸n TiÕn sü Y häc. Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn. 1996. 4. NguyÔn Tµi Thu. Ch©m cøu ch÷a bÖnh. NXB Y häc. 1991.