intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bảo đảm an ninh con người trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa giai đoạn 2021-2030

Chia sẻ: Tưởng Trì Hoài | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST
Báo xấu
2
lượt xem 1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong phạm vi bài viết "Bảo đảm an ninh con người trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa giai đoạn 2021-2030", nhóm tác giả tập trung phân tích những khó khăn, thách thức mà Việt Nam phải đối mặt, từ đó gợi mở một số giải pháp mang tính định hướng trong việc bảo đảm an ninh con người - một trong những tiền đề tối quan trọng nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bảo đảm an ninh con người trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa giai đoạn 2021-2030

  1. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” BẢO ĐẢM AN NINH CON NGƯỜI TRONG ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THEO ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA GIAI ĐOẠN 2021 - 2030 Lê Nho Minh, Bùi Thị Hường Trường Đại học An ninh nhân dân Tác giả liên hệ: Lê Nho Minh, email: leminhdhan@gmail.com Tóm tắt: Việt Nam bước vào thời kỳ mới, thời kỳ hoà bình, hội nhập và phát triển, mục tiêu tổng quát phát triển đất nước trong những năm tới mà Đảng ta đã đưa ra là: “… phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 112). Tuy nhiên, bước vào giai đoạn mới, “Tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 109), tác động rất lớn đến sự nghiệp đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội của Việt Nam; ảnh hưởng trực tiếp đến mong muốn được sống ấm no, tự do, hạnh phúc trong một môi trường xã hội trật tự, kỷ cương, an ninh, an toàn, lành mạnh của người dân và cũng là thách thức lớn đối với mục tiêu phát triển con người toàn diện. Trong phạm vi bài viết này, nhóm tác giả tập trung phân tích những khó khăn, thách thức mà Việt Nam phải đối mặt, từ đó gợi mở một số giải pháp mang tính định hướng trong việc bảo đảm an ninh con người - một trong những tiền đề tối quan trọng nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030. Từ khóa: an ninh con người; định hướng phát triển kinh tế - xã hội; chủ nghĩa xã hội; Đảng Cộng sản Việt Nam. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta đã đưa ra định hướng phát triển đất nước từ nay đến năm 2025 và những năm tiếp theo, phấn đấu “đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành một nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 112). Để hiện thực hoá mục tiêu đó, các Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đưa ra 12 định hướng tổng quát trên các lĩnh vực của đời sống xã hội giai đoạn 2021 - 2030 để đưa đất nước vững bước tiến lên, phát 265
  2. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG triển nhanh và bền vững, trong đó có định hướng phát triển toàn diện con người Việt Nam. Bên cạnh đó, quan điểm về “an ninh con người” cũng đã được Đảng ta đề cập đến như là một trong những giải pháp tối quan trọng trong việc phát triển toàn diện con người Việt Nam trong những năm tiếp theo. Tuy nhiên, “… trong giai đoạn tới nền kinh tế phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và khả năng tụt hậu xa hơn về kinh tế vẫn là thách thức lớn; độ mở của nền kinh tế lớn làm các tác động tiêu cực của kinh tế thế giới đến kinh tế trong nước nhanh và mạnh hơn… Các vấn đề xã hội gây áp lực lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, như già hoá dân số, chênh lệch giàu - nghèo và trình độ phát triển. Thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn ngày càng nhanh với cường độ mạnh, khó lường” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021b, 92), điều đó khiến cho việc bảo đảm an ninh con người vấp phải những khó khăn, thách thức nhất định, ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu mà Đảng ta đã đề ra. Do đó, việc nghiên cứu những giải pháp để giải quyết khó khăn, thách thức mà Việt Nam phải đối mặt khi triển khai các giải pháp bảo đảm an ninh con người nhằm thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 là vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. 2. NỘI DUNG 2.1. Bảo đảm an ninh con người – một trong những giải pháp quan trọng để phát triển con người toàn diện trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 Hiện nay, vấn đề an ninh con người đang thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả, chính trị gia, nhà nước, tổ chức quốc tế và khu vực. Các nhà nghiên cứu đưa ra các quan niệm về an ninh con người hay an ninh, an toàn của con người được hiểu khá tương đồng với nhau. Theo Báo cáo phát triển con người của Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) năm 1994, đã đề cập một cách khá toàn diện đến khái niệm “an ninh con người”. Theo báo cáo này: “An ninh con người có nghĩa là an toàn thoát khỏi các mối đe dọa về đói nghèo, bệnh tật, tội phạm, sự đàn áp. Nó cũng có nghĩa bảo vệ khỏi sự đe dọa có hại và bất ngờ trong mẫu hình của đời sống hằng ngày tại gia đình, trong công việc, trong cộng đồng hay trong môi trường của chúng ta” (Trần, 2020, 171). 266
  3. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Để đưa đất nước tiến lên, hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới trong những năm tiếp theo, Đảng ta đã xác định định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gắn với hai sự kiện trọng đại: 100 năm thành lập Đảng (1930 - 2030), 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, nay là nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945 - 2045). Xuất phát từ tầm vóc và ý nghĩa quan trọng đó, trên cơ sở mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể, định hướng phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 đã được xác định thông qua 12 định hướng cơ bản. Trong đó, có một định hướng đề cập đến nhiệm vụ phát triển con người Việt Nam toàn diện và hai định hướng đề cập đến bảo đảm an ninh con người. Cụ thể, định hướng thứ tư trong 12 định hướng phát triển đất nước được Đảng ta xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 116); định hướng thứ năm được Đảng ta xác định: “Quản lý phát triển xã hội có hiệu quả, nghiêm minh, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; xây dựng môi trường văn hoá, đạo đức xã hội lành mạnh, văn minh” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 116) và định hướng thứ bảy là: “Kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Giữ vững an ninh chính trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, an ninh con người, an ninh kinh tế, an ninh mạng, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương…” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 117). Nhiệm vụ thứ tư trong sáu nhiệm vụ trọng tâm được Đảng xác lập trong nhiệm kỳ Đại hội XIII vạch rõ: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; giữ vững và phát huy giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế; có chính sách cụ thể phát triển văn hoá vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 202). 267
  4. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Như vậy, bên cạnh việc xem “văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội”, văn hoá thực sự là nguồn sức mạnh nội sinh, là động lực để phát triển đất nước thì Đại hội XIII của Đảng cũng xác định: “con người là trung tâm, chủ thể, là nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 47). Do đó, trong định hướng phát triển đất nước những năm sắp tới, Đảng ta đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của con người, nguồn lực con người, “Động lực và nguồn lực phát triển quan trọng của đất nước là khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc… phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, trong đó có nguồn lực nội sinh, nhất là nguồn lực con người là quan trọng nhất” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 34). Với việc xem nguồn lực con người là rất quan trọng trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 10 năm 2021 - 2030, việc phát triển con người toàn diện được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Tuy nhiên, để con người Việt Nam phát triển toàn diện, ngoài việc “gắn kết chặt chẽ, hài hoà giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 47); nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới, Đảng ta còn nhấn mạnh hơn nữa việc chăm lo cho con người, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc nhân dân, “thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội, nâng cao chất lượng và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 202). Như vậy, ta có thể hiểu rằng, muốn phát triển con người Việt Nam toàn diện, vấn đề cơ bản đầu tiên là phải bảo đảm an ninh con người. Vì, “an ninh con người là trạng thái người dân được sống ổn định, an toàn, không bị đe dọa bởi các nguy cơ xâm hại; bảo vệ an ninh con người là bảo đảm và thực thi đầy đủ các quyền con người, quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp năm 2013, bảo đảm mọi người dân được sống ấm no, tự do, hạnh phúc trong một môi trường xã hội trật tự, kỷ cương, an ninh, an toàn, lành mạnh” (Tô, 2021). Bảo đảm an ninh con người cũng là nhân tố quan trọng “đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 123). 268
  5. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” 2.2. Những vấn đề đặt ra đối với việc bảo đảm an ninh con người nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 Trong những năm tiếp theo, Việt Nam hội nhập quốc tế sâu, rộng hơn và sẽ đối mặt với những vấn đề mang tính toàn cầu như: “bảo vệ hoà bình, an ninh con người, thiên tai, dịch bệnh, an ninh xã hội, an ninh phi truyền thống, nhất là an ninh mạng, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ô nhiễm môi trường,… tiếp tục diễn biến phức tạp” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 106). Từ những dự báo của Đảng về tình hình quốc tế và trong nước trong những năm tiếp theo như trên đã chỉ ra rằng, Việt Nam cần phải giải quyết rất nhiều vấn đề trong quá trình bảo đảm an ninh con người nhiều vấn đối với việc bảo đảm an ninh con người trong những năm tiếp theo như sau: Thứ nhất, vấn đề về thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa còn nhiều trở ngại. Thực tế đã cho thấy rằng, sự ảnh hưởng của xu thế toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế càng nhanh, mạnh ảnh hưởng sâu sắc đến nền dân chủ xã hội chủ nghĩa của chúng ta khi chúng ta vẫn xác định “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 128). Do đó, vấn đề dân chủ và thực hành dân chủ không phải lúc nào cũng dễ dàng, điều này ảnh hướng rất lớn đến việc bảo đảm an ninh con người và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam. “Chúng ta cần một xã hội, mà trong đó, sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người” (Nguyễn, 2021). Vì vậy, chỉ khi nào nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang phấn đấu xây dựng là nền dân chủ thấm nhuần đầy đủ và sâu sắc nhất tính pháp lý và tính nhân văn thì lúc đó, con người Việt Nam mới có điều kiện phát triển toàn diện. Thứ hai, vấn đề tham nhũng vẫn còn bức xúc. Đảng ta khẳng định: “Tham nhũng vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 93). Theo thống kê, năm 2021, Việt Nam đạt 39/100 điểm, đứng thứ 87/180 trên bảng xếp hạng toàn cầu về chỉ số tham nhũng; Chỉ số CPI (chỉ số Cảm nhận tham nhũng do Tổ 269
  6. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG chức Minh bạch Quốc tế (TI) của Việt Nam thấp hơn điểm trung bình của khu vực ASEAN (42/100) (Song Minh, 2022). Trong những năm tiếp theo, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, các quan hệ chính trị, kinh tế sẽ tạo ra những tiền đề khách quan cho tham nhũng phát triển gây ảnh hưởng không tốt đến xã hội, làm mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng, gây nghèo hoá đất nước, đặc biệt là tác động tiêu cực với những người nghèo vốn đã khó khăn lại càng thêm khó khăn, ảnh hưởng đến việc bảo đảm an ninh con người, đến chiến lược phát triển toàn diện con người Việt Nam. Thứ ba, vấn đề việc làm và thất nghiệp. Quá trình hội nhập làm biến đối cơ cấu kinh tế truyền thống của Việt Nam, nó thúc đẩy sự xuất hiện của một số ngành nghề mới và một số ngành nghề cũ phải thay đổi hoặc bị mất đi, làm biến đổi cơ cấu lao động. Những tác động của việc ứng dụng công nghệ mới khiến cho yêu cầu về công việc thay đổi kéo theo hệ lụy sẽ là có một lực lượng lao động mất việc do không thay đổi kịp với yêu cầu mới của công việc. Điều này đặc biệt đáng chú ý đến những quốc gia vốn coi lao động giá rẻ là lợi thế cạnh tranh như Việt Nam. Hơn nữa, từ tháng 01/2020, Dịch Covid-19 xuất hiện tại Việt Nam đã ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình lao động trong các ngành và tại các tỉnh, thành. Dù Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra những quyết sách thích ứng với đại dịch trong tình hình mới, số lao động bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch Covid- 19 đã giảm. Tuy nhiên, “Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cho rằng khả năng phục hồi của thị trường lao động năm 2022 và những năm tới vẫn còn chậm và không chắc chắn do đại dịch sẽ tiếp tục tác động đáng kể đến thị trường lao động toàn cầu… Tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu dự kiến sẽ duy trì ở mức cao hơn trước đại dịch Covid-19 ít nhất cho đến năm 2023” (Tổng cục Thống kê, 2022). Bên cạnh đó, tình hình thế giới có nhiều thay đổi từ khi chiến sự giữa Nga và Ukraine diễn ra ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phục hồi kinh tế toàn cầu “từ việc làm giảm nguồn cung năng lượng và thực phẩm, đến sự gia tăng giá cả và nghèo đói,… từ đó cản trở đà phục hồi của nền kinh tế thế giới từ đại dịch Covid-19” (Khánh Ly, 2022) và Việt Nam cũng không khỏi bị ảnh hưởng và sẽ là thách thức lớn trong quá trình bảo đảm an ninh con người, hiện thực hoá mục tiêu phát triển con người toàn diện trong những năm tiếp theo. 270
  7. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Điều đáng nói là tình trạng này sẽ còn kéo dài, việc phục hồi nền kinh tế không phải một sớm một chiều và vì vậy sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến những năm đầu của kế hoạch. Thứ tư, vấn đề về thu nhập và phân hoá giàu - nghèo. Theo báo cáo của Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) công bố ngày 27/9/2021 cho rằng, đại dịch Covid-19 là một cuộc khủng hoảng sức khỏe mà hệ lụy của nó là nỗi đau khổ to lớn và thiệt hại đó là mạng sống con người. Đại dịch Covid-19 và tình hình thế giới diễn biến phức tạp cũng gây ra thách thức kinh tế nghiêm trọng, làm giảm số lượng và chất lượng nguồn vốn FID, việc thu hút nguồn vốn FDI trở nên khó khăn hơn do nguồn cung lao động được thắt chặt. Như vậy, với tình hình trong nước và trên thế giới diễn biến hết sức phức tạp sẽ ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu GDP bình quân đầu người khoảng 4.700 - 5000 USD mà Đảng ta đã đề ra. Bên cạnh đó, chênh lệch về thu nhập bình quân đầu người giữa các vùng miền, giữa thành thị và nông thôn, giữa các tầng lớp dân cư cũng là một trong những vấn đề rất đáng quan tâm vì nó là một trong những nguyên nhân làm cho tình trạng phân hoá giàu - nghèo gia tăng. Điều đáng quan ngại là nguy cơ phân hoá giàu - nghèo dưới tác động của quá trình hội nhập quốc tế là rất lớn. Điều này tất yếu dẫn đến chênh lệch về tiếp cận các dịch vụ cơ bản, tiếp cận thị trường, việc làm giữa các vùng, nhóm dân cư, tác động rất lớn đến bảo đảm an ninh con người và định hướng phát triển con người toàn diện, ảnh hưởng trực tiếp đến bản chất và mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội trong những năm tiếp theo. Thứ năm, vấn đề về an sinh xã hội khó thực hiện đồng bộ. Tình hình thế giới và trong nước thời gian qua đã và đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội nói chung và vấn đề bảo đảm an sinh xã hội nói riêng. Trước sức ép rất lớn về tài chính, các chính sách an sinh xã hội sẽ gặp rất nhiều trở ngại, khó khăn khi “kinh tế thế giới lâm vào khủng hoảng, suy thoái nghiêm trọng” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 106). Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức không dễ để giải quyết trong cấu trúc của hệ thống an sinh xã hội như: Việc đảm bảo thu nhập cho người lao động sẽ khó khăn rất nhiều sau đại dịch khi nền kinh tế bị “tổn thương”; Việc nâng mức chi trả, hỗ trợ 271
  8. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG bảo hiểm xã hội cho người dân, nhất là nhóm người yếu thế trong xã hội tăng cao trong khi ngân sách của của bảo hiểm xã hội đứng trước sức ép rất lớn về tài chính; Việc xây dựng sàn an sinh xã hội và mức cơ bản trong chính sách trợ giúp xã hội cũng gặp trở ngại lớn khi đối tượng cần hỗ trợ sẽ rất lớn (trẻ em, người khuyết tật, người cao tuổi, phụ nữ, lao động tự do, lao động bị mất việc làm… ); Bảo đảm việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, thông tin truyền thông, môi trường… cho người dân cũng là thách thức không nhỏ trong khi năng lực của hệ thống dịch vụ ở cấp cơ sở còn nhiều hạn chế (thực tế công tác phòng chống dịch Covid-19 thời gian qua đã cho thấy rõ điều đó). Theo đánh giá của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), “mỗi năm các nước thu nhập thấp cần phải đầu tư thêm 77,9 tỷ USD; các nước có thu nhập trung bình thấp sẽ phải đầu tư thêm 362,9 tỷ USD; còn các nước có thu nhập trung bình cao phải đầu tư thêm 750,8 tỷ USD. Những con số này tương ứng với 15,9%, 5,1% và 3,1% GDP của các quốc gia” (Cổng thông tin Điện tử Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 2021) mới có thể ít nhất đảm bảo được an sinh xã hội cơ bản. Con số trên đối với nước ta trong những năm tới là rất lớn. Thế nhưng, nếu cắt giảm chi cho an sinh xã hội, hành động đó sẽ mang lại hậu quả nghiêm trọng trong chiến lược phát triển toàn diện con người Việt Nam. Thứ sáu, vấn đề về trật tự trị an xã hội có diễn biến mới. Trong những năm tới, Việt Nam hội nhập quốc tế sâu, rộng hơn và sẽ phải thực hiện đầy đủ, hiệu quả các cam kết khi tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. “Nền kinh tế phát triển chưa bền vững, còn nhiều hạn chế, yếu kém, đứng trước những khó khăn, thách thức mới” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 107), nguy cơ làm tăng tội phạm trên lĩnh vực kinh tế là rất lớn, “nguy cơ xuất hiện tội phạm kinh tế, tham nhũng có tổ chức, xuyên quốc gia, một số hành vi phạm tội kinh tế, tham nhũng được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam. Tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm diễn ra phức tạp” (Nguy cơ xuất hiện tội phạm kinh tế, tham nhũng có tổ chức, xuyên quốc gia, 2020). Điều này cho thấy, việc vận hành nền kinh tế thị trường của nước ta vẫn còn tồn tại rất nhiều vấn đề bất cập về thể chế quản lý và giám sát. Nếu không có đối sách giải quyết triệt để vấn đề này sẽ dẫn đến những điểm bất ổn đối với việc phát triển toàn diện con người Việt Nam trong những năm tiếp theo. 272
  9. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Thứ bảy, vấn đề về chăm sóc sức khoẻ người dân, nhất là người cao tuổi trong bối cảnh già hoá dân số. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030, Đảng đã đề ra: “Bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi; khuyến khích người cao tuổi tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội; tích cực, chủ động xây dựng môi trường thân thiện với người cao tuổi; bảo đảm 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, được quản lý sức khỏe, khám, chữa bệnh, chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 271). Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, quá trình già hóa dân số đang tăng nhanh. “Dự báo đến năm 2035, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số già và tỷ lệ người cao tuổi chiếm 20% tổng dân số. Già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh đang đặt ra những thách thức lớn về chăm sóc y tế cho người cao tuổi” (Đặng, 2021). Đây là bài toán không dễ để giải quyết khi mà “Chi phí điều trị cho người cao tuổi thường cao gấp tám đến mười lần so với người trẻ; mặc dù người cao tuổi chiếm hơn 10% số dân nhưng sử dụng tới hơn 50% chi phí điều trị mỗi năm” (Đào & Nguyễn, 2018). Qua những phân tích trên đây, chúng ta thấy rõ việc bảo đảm an ninh con người nhằm hiện thực hoá mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam đã được đề ra trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 là không hề đơn giản, đòi hỏi Đảng Cộng sản Việt Nam cần phải có chính sách cụ thể trong từng bước đi, từng giai đoạn để kịp thời giải quyết tốt các vấn đề từ thực tiễn đặt ra. 2.3. Những giải pháp cơ bản bảo đảm an ninh con người góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng con người toàn diện trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 Việt Nam, trong quá trình hội nhập quốc tế, đối diện với nhiều mối đe dọa tác động đến an ninh con người như an ninh chính trị, anh ninh kinh tế, an ninh văn hoá, an ninh môi trường,… Do đó, để đảm bảo an ninh con người một cách bền vững, Đảng và Nhà nước ta cần phải tiếp cận một cách hệ thống, đa chiều trong bối cảnh các nguy cơ, thách thức đang gia tăng, đan xen, chuyển hóa phức tạp tác động đến an ninh con người, từ đó mới có những biện pháp thích hợp toàn diện trên tất cả các lĩnh vực để bảo đảm an ninh con người, từ đó mới có thể hiện thực hoá mục tiêu phát triển con người toàn diện giai đoạn 2021 - 2030. Để làm được điều này, trong thời gian tới, theo nhóm tác giả cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau: 273
  10. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Một là, cần nỗ lực thực hiện các mục tiêu cơ bản về an ninh con người mà Liên Hợp quốc đề ra. Việt Nam là quốc gia đang phát triển, việc bảo đảm các mục tiêu cơ bản về an ninh con người của Liên hợp quốc cũng là một yêu cầu cần thiết. Do đó, trong thời gian tới, cần bảo đảm những lợi ích cơ bản và nhu cầu ở mức độ cho phép của người dân như: bảo đảm mức sống, bảo đảm về lương thực, y tế, giáo dục, việc làm, nhà ở, môi trường sống, bảo đảm quyền cơ bản của con người... Hai là, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bảo đảm tốt an ninh chính trị. Đảng ta luôn coi con người là vốn quý nhất, xác định phát triển con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng, là nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng. Phát triển toàn diện con người Việt Nam, điểm mấu chốt là ở Đảng. Cần phải phát huy đầy đủ vai trò hạt nhân lãnh đạo của Đảng, tạo ra sự đảm bảo có hiệu và vững mạnh về mặt chính trị để đảm bảo mọi quyền lợi trong xã hội đều thuộc về nhân dân. Do đó, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước chính là để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, để bảo đảm an ninh con người. Như vậy, tiếp tục làm tốt công tác xây dựng Đảng, đảm bảo an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội; chủ động đối phó với các nguy cơ làm mất ổn định chính trị như khủng bố, nguy cơ xung đột về nguồn nước, an ninh lương thực…, làm sạch bộ máy Đảng và Nhà nước, làm lành mạnh các quan hệ xã hội là tạo điều kiện chính trị tốt nhất để bảo đảm an ninh con người, tạo điều kiện thuận lợi cho con người phát triển toàn diện. Ba là, phát triển bền vững kinh tế, đảm bảo an ninh kinh tế. Con người phát triển toàn diện, trước hết xã hội phải phát triển. Phát triển toàn diện con người quyết định phần lớn bởi trình độ phát triển của nền kinh tế, quyết định bởi tính vững chãi của an ninh kinh tế. Do đó, để con người phát triển toàn diện, việc cần thiết là phải xây dựng và phát triển một nền kinh tế ổn định, chất lượng, năng suất, hiệu quả, phải bảo đảm an ninh con người trên lĩnh vực kinh tế. Đồng thời phải gắn chặt tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân. Để làm được điều này, cần phải thấm nhuần tinh thần “duy vật triệt để” - muốn phát triển con người toàn diện phải bảo đảm an ninh con người, phải lấy phát 274
  11. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” triển kinh tế làm trọng tâm và an ninh con người trên lĩnh vực kinh tế phải được gắn chặt với việc làm và thu nhập của chính con người. Bốn là, thực hiện chính sách việc làm tích cực, phát triển hài hoà mối quan hệ lao động. Vấn đề việc làm và một trong những mối quan tâm hàng đầu thời kỳ hậu Covid-19. Do đó, trong những năm tới, coi mở rộng việc làm, phát triển kinh tế - xã hội và điều chỉnh kết cấu kinh tế, thực hiện sự hỗ trợ lẫn nhau giữa phá triển triển kinh tế và mở rộng việc làm là nhiệm vụ trong tâm để bảo đảm an ninh con người, phát triển con người toàn diện. Để làm được điều này, phải tăng thêm việc làm bằng nhiều cách và nhiều kênh. Thực hiện việc thúc đẩy các chính sách tiền tệ, thuế, tài chính, tích cực ủng hộ giúp đỡ sự tự chủ sáng tạo ngành nghề, tự tạo việc làm. Kiện toàn chế độ bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp cho tất cả những người lao động, tăng cường bồi dưỡng sáng tạo ngành nghề và bồi dưỡng tái tạo việc làm. Tăng cường chức năng thúc đẩy việc làm của Chính phủ, làm tốt công tác quy hoạch tổng thể tái tạo việc làm cho những người mất việc làm. Việc thực hiện tốt giải pháp này sẽ góp phần quan trọng để ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ đe dọa an ninh con người về đói nghèo, khổ sở, thiếu hụt về các điều kiện vật chất do thất nghiệp, tạo tiền đề để phát triển toàn diện con người Việt Nam. Năm là, hoàn thiện chế độ phân phối thu nhập. Dưới tác động của các yếu tố khách quan (đại dịch Covid-19 và tình hình chiến sự Nga – Ukraine là một ví dụ điển hình) sẽ ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu thu nhập bình quân tính theo đầu người như trong định hướng phát triển đã đề ra. Ngoài ra, nhằm hạn chế sự chênh lệch về thu nhập làm ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam. Do đó, những năm tiếp theo, cần kiên trì chế độ phân phối lấy phân phối theo lao động làm chủ thể, nhiều hình thức phân phối cùng tồn tại, tăng cường điều tiết vĩ mô đối với phân phối thu nhập trên cơ sở phát triển kinh tế, chú trọng hơn nữa đến công bằng xã hội, ra sức nâng cao mức thu nhập của người có thu nhập thấp, từng bước mở rộng tỷ lệ người có thu nhập trung bình, điều tiết một cách có hiệu quả thu nhập quá độ, kiên trì xóa bỏ tận gốc thu nhập phi pháp, thúc đẩy cùng giàu có… Thực hiện giải pháp này sẽ giải quyết được vấn đề về bất bình đẳng thu nhập và là tiền đề quan trọng để đạt được mức thu nhập như mục tiêu đã đề ra, góp phần 275
  12. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG bảo đảm an ninh con người, tạo tiền đề vững chắc để phát triển toàn diện con người Việt Nam. Sáu là, hoàn thiện chế độ an sinh xã hội, bảo đảm mức sống tốt của quần chúng nhân dân. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng đối với việc bảo đảm an ninh con người, góp phần phát triển toàn diện con người ở nước ta hiện nay. Để làm tốt điều này, Đảng và Nhà nước ta cần từng bước hoàn thiện chế độ an sinh xã hội để phù hợp với tình hình già hoá dân số, đô thị hoá và đa dạng hoá các hình thức việc làm; đa dạng hoá các kênh thu nhập nguồn vốn an sinh xã hội; tăng cường quản lý, giám sát ngân sách an sinh xã hội, bảo đảm sự duy trì và tăng giá trị nguồn ngân sách an sinh xã hội; hoàn thiện chế độ bảo hiểm lương hưu; từng bước xây dựng chế độ bảo đảm mức sống tối thiểu ở nông thôn; hoàn thiện chế độ bảo hiểm y tế; đẩy nhanh xây dựng chế độ an sinh xã hội cho nhóm người yếu thế; phát triển hệ thống phúc lợi xã hội cho người già, phụ nữ và trẻ em… để bảo đảm “không ai bị bỏ lại phía sau” trong mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam trong những năm tiếp theo. Bảy là, tăng cường quản lý tổng hợp an ninh xã hội, tăng cường cảm giác an toàn cho quần chúng nhân dân. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Do đó, phát triển toàn diện con người, trước hết phải bảo đảm an ninh con người về quyền con người, quyền công dân, các “giá trị cốt lõi” và các điều kiện để mọi người phát triển toàn diện. Để làm được điều này, trước tiên, con người phải được đặt vào trung tâm của quá trình phát triển kinh tế - xã hội; chăm lo nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; tăng cường quản lý xã hội, kiên trì phương châm kết hợp phòng và chống, dự phòng là chính, kết hợp chuyên nghiệp với quần chúng, dựa vào quần chúng, hoàn thiện hệ thống an ninh xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, triển khai rộng rãi các hoạt động sáng tạo, xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh… tạo môi trường thuận lợi để con người phát triển toàn diện cá nhân. Tám là, bảo đảm an ninh sức khoẻ cho người dân. Sức khoẻ là một trong những thành tố quan trọng và trực tiếp nhất để con người phát triển toàn diện. Bởi lẽ, một người bị ốm đau, bệnh tật sẽ luôn có cảm 276
  13. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” giác thiếu an toàn, khó có thể phát triển. Do đó, cần phải bảo đảm công bằng trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân giữa các địa bàn, các nhóm đối tượng. Tiếp tục thực hiện tốt chính sách y tế, bảo vệ sức khoẻ, bà mẹ, trẻ em”. Tiếp tục xây dựng và phát triển hệ thống bệnh viện, trạm y tế, phòng khám bệnh, đảm bảo cơ hội tiếp cận bình đẳng về chăm sóc sức khoẻ cho người dân. Thực hiện tốt chính sách bảo hiểm y tế cho toàn dân và từng bước đổi mới, nâng cao chất lượng y tế… Đó là những giải pháp chiến lược rất thực tế để đảm bảo cho con người Việt Nam phát triển toàn diện hiện nay. 3. KẾT LUẬN Việt Nam đang bước vào giai đoạn hội nhập quốc tế với mục tiêu cụ thể là “đến năm 2025, nước ta trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Đến năm 2030, là nước đang phát triến, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, 36). Đây cũng là giai đoạn mà các mối đe dọa mới đến an ninh con người ngày một gia tăng theo chiều rộng lẫn chiều sâu, tác động tiêu cực đến mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam mà Đảng ta đã đề ra. Vấn đề phát triển toàn diện con người Việt Nam cũng đang đứng trước những thách thức mới trong những năm tiếp theo do quá trình hội nhập trực tiếp hoặc gián tiếp mang lại. Do đó, việc nhận thức đầy đủ về những vấn đề đặt ra đối với việc bảo đảm an ninh con người trong quá trình hiện thực hoá mục tiêu phát triển toàn diện con người Việt Nam đoạn 2021 - 2030 là một vấn đề hệ trọng, cần được chú trọng nghiên cứu cả về lý luận lẫn thực tiễn. Với quan điểm coi nguồn lực con người là vốn quý giá và quan trọng nhất, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề phát triển con người toàn diện và thực hiện đồng bộ các giải pháp để bảo đảm an ninh con người… Do đó, an ninh con người được bảo đảm, là tiền đề bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, là điều kiện quan trọng trong việc xây dựng và phát triển toàn diện con người mới xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. 277
  14. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Cổng thông tin Điện tử Bảo hiểm xã hội Việt Nam. (2021, September 26). Đại dịch Covid-19 và một số vấn đề đặt ra đối với chính sách an sinh xã hội. https://baohiemxahoi.gov.vn/tintuc/Pages/an-sinh-xa- hoi.aspx?CateID=0&ItemID=17349 [2]. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021a). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (Vol. 1). Chính trị quốc gia Sự thật. [3]. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021b). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (Vol. 2). Chính trị quốc gia Sự thật. [4]. Đặng, T. Á. T. (2021, February 9). Bảo hiểm y tế cho người cao tuổi ở Việt Nam hiện nay. Tạp chí Cộng sản. https://www.tapchicongsan.org.vn/ web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/823984/bao-hiem-y-te-cho-nguoi-cao-tuoi- o-viet-nam-hien-nay.aspx [5]. Đào, Q. V., & Nguyễn, M. H. (2018, April 14). Tăng tỷ lệ người cao tuổi tham gia bảo hiểm y tế. Báo Nhân Dân. https://nhandan.vn/tin-tuc-y-te/tang-ty-le-nguoi- cao-tuoi-tham-gia-bao-hiem-y-te-321433/ [6]. Khánh Ly. (2022, March 18). Cảnh báo tác động kinh tế sâu rộng từ chiến sự Nga- Ukraine. Vietnam+. https://www.vietnamplus.vn/canh-bao-tac-dong-kinh-te- sau-rong-tu-chien-su-ngaukraine/778979.vnp [7]. Nguy cơ xuất hiện tội phạm kinh tế, tham nhũng có tổ chức, xuyên quốc gia. (2020). Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam. https://dangcongsan.vn/thoi-su/nguy-co-xuat- hien-toi-pham-kinh-te-tham-nhung-co-to-chuc-xuyen-quoc-gia-563449.html [8]. Song Minh. (2022). Việt Nam tăng điểm trong xếp hạng Chỉ số nhận thức tham nhũng 2021. Báo Lao Động. https://laodong.vn/thoi-su-quoc-te/viet-nam-tang- diem-trong-xep-hang-chi-so-nhan-thuc-tham-nhung-2021-998866.ldo [9]. Tổng cục Thống kê. (2022). Báo cáo tác động của dịch Covid-19 đến tình hình lao động, việc làm quý I năm 2022. General Statistics Office of Vietnam. https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2022/04/bao-cao-tac- dong-cua-dich-covid-19-den-tinh-hinh-lao-dong-viec-lam-quy-i-nam-2022/ [10]. Trần, V. H. (2020). An ninh con người trong bối cảnh toàn cầu hoá. Chính trị quốc gia Sự thật. 278
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2