Biểu hiện về trí tuệ xúc cảm của học sinh trường trung học phổ thông chuyên Thái Nguyên - Tỉnh Thái Nguyên

Đinh Đức Hợi và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 121(07): 49 - 53<br /> <br /> BIỂU HIỆN VỀ TRÍ TUỆ XÚC CẢM CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC<br /> PHỔ THÔNG CHUYÊN THÁI NGUYÊN – TỈNH THÁI NGUYÊN<br /> Đinh Đức Hợi*, Nguyễn Thị Yến<br /> Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trí tuệ cảm xúc là loại trí tuệ đặc biệt, nó có liên quan đến nhận thức, tình cảm và hành động ý chí<br /> của con người. Trí tuệ xúc cảm phát triển trong quá trình con người sống và hoạt động. Có thể hiểu<br /> trí tuệ xúc cảm là loại hình trí tuệ thể hiện năng lực của chủ thể đối với các vấn đề có liên quan đến<br /> xúc cảm, thể hiện ở năng lực cảm nhận và kiểm soát xúc cảm của bản thân và người khác, phân<br /> biệt chúng và sử dụng thông tin này để hướng dẫn tư duy nhằm giải quyết tốt các nhiệm vụ trong<br /> cuộc sống”. Nhà trường là nơi bồi dưỡng và phát triển trí tuệ xúc cảm cho người học.<br /> Từ khóa: Trí tuệ, xúc cảm, học sinh, năng lực<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Cuối của thế kỷ XX, hàng loạt công trình<br /> khoa học nghiên cứu về cảm xúc đã ra đời.<br /> Nhờ có nhiều phương pháp đổi mới, như công<br /> nghệ về hình ảnh chúng ta có thể thấy rõ bộ<br /> não hoạt động như thế nào, điều gì thật sự<br /> diễn ra khi chúng ta suy nghĩ, cảm nhận,<br /> tưởng tượng và ước mơ. Đôi khi chúng ta hay<br /> đồng nhất trí tuệ với chỉ số IQ (chỉ số thông<br /> minh). Vậy cái gì giúp chúng ta thành công<br /> hơn, hạnh phúc hơn trong cuộc sống? Đâu là<br /> những nhân tố tác động? Liệu nó có nằm ở<br /> năng lực Trí tuệ cảm xúc (emotional<br /> intelligence) là l loại hình trí tuệ thể hiện năng<br /> lực của chủ thể với những vấn đề có liên quan<br /> đến cảm xúc. Với những năng lực đó giúp con<br /> người nhận biết, sử dụng và kiểm soát được<br /> cảm xúc ở bản thân và ở người khác từ đó<br /> giúp chủ thể giải quyết tốt các tình huống<br /> đang diễn ra trong cuộc sống. Trường Trung<br /> học phổ thông Chuyên là loại hình trường<br /> chuyên biệt, đối tượng học sinh THPT chuyên<br /> là đối tượng học sinh độ tuổi từ 15 – 18 tuổi,<br /> có chỉ số thông minh (IQ), chỉ số sáng tạo<br /> (CQ) ở mức khá cao thể hiện ở việc có năng<br /> lực nổi trội trong một môn học như Toán,<br /> Văn, Sinh, Anh,… Động cơ học tập, thái độ,<br /> hứng thú học tập và niềm say mê thể hiện rõ<br /> đối với một môn học nhất định. Nhờ đó học<br /> sinh THPT Chuyên thường đạt được những<br /> thành công đối với môn học họ đam mê. Chỉ<br /> *<br /> <br /> Tel: 0915 943456<br /> <br /> số IQ, CQ cao và có những thành công trong<br /> hoạt động học tập gợi dẫn cho các nhà nghiên<br /> cứu tâm lý học câu hỏi: liệu học sinh THPT<br /> có thể nhận thức tốt những cảm xúc của mình<br /> và đâu là môi trường phát triển trí tuệ xúc<br /> cảm cho học sinh.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Chúng tôi tiến hành đo trắc nghiệm và khảo<br /> sát tại Trường THPH Chuyên tỉnh Thái<br /> Nguyên: là học sinh trường THPT chuyên<br /> tỉnh Thái Nguyên các khối lớp Chuyên 10,<br /> 11, 12; phân ra thành 2 khối chuyên tự nhiên<br /> và chuyên xã hội.<br /> Chúng tôi sử dụng thang đo của MSCEIT để<br /> đo lường mức độ trí tuệ cảm xúc chung của<br /> học sinh THPT chuyên tỉnh Thái Nguyên,<br /> thang đo đã được dịch ra Tiếng Việt bản dịch<br /> của tác giả Nguyễn Công Khanh, cùng nhóm<br /> chuyên gia thẩm định, Việt hóa: Trần Trọng<br /> Thủy, PGS. TS. Lê Đức Phúc, Nguyễn Huy<br /> Tú, Nguyễn Công Khanh. Trí tuệ cảm xúc của<br /> học sinh trường THPT chuyên tỉnh Thái<br /> Nguyên được thể hiện và đánh giá thông qua<br /> 4 năng lực sau: Năng lực nhận biết xúc cảm;<br /> Năng lực hiểu xúc cảm; Năng lực xúc cảm<br /> hóa ý nghĩ; Năng lực điều khiển và quản lý<br /> xúc cảm.<br /> Kết quả mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc<br /> của học sinh trường THPT chuyên tỉnh<br /> Thái Nguyên<br /> Năng lực trí tuệ cảm xúc của một người theo<br /> thang đánh giá MSCEIT của J. Mayer và P.<br /> 49<br /> <br /> Đinh Đức Hợi và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Salovey được cấu trúc bởi 4 năng lực thành<br /> phần: Năng lực nhận thức xúc cảm, năng lực<br /> hiểu xúc cảm, năng lực xúc cảm hóa suy nghĩ<br /> và năng lực điều khiển và quản lý xúc cảm.<br /> Vì vậy, chỉ số trí tuệ cảm xúc của một người<br /> tính bằng điểm được tính bằng tổng điểm của<br /> cả 4 năng lực hợp thành đó.<br /> Bảng 1 cho thấy: kết quả điểm thô trung bình<br /> mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh<br /> trường THPT chuyên tỉnh Thái Nguyên là 77<br /> với độ lệch chuẩn 20. So với điểm lý tưởng<br /> của thang đo MSCEIT là 141, điểm thô trung<br /> bình trắc nghiệm của học sinh trường THPT<br /> chuyên tỉnh Thái Nguyên đạt khoảng 55%.<br /> Điều này cho thấy mức điểm của học sinh<br /> chỉ giữ ở mức điểm trung bình so với điểm<br /> lý tưởng.<br /> Xét điểm trung bình EQ trên với thang đánh<br /> giá Wechsler cho ta đánh giá tổng quan về<br /> mức độ trí tuệ cảm xúc của học sinh chuyên ở<br /> nhóm trung bình (90 < EQ = 100 < 109). Tuy<br /> vậy, độ lệch chuẩn lại rất cao (SD = 15) nói<br /> lên rằng chỉ số EQ của từng học sinh chuyên<br /> là không đồng đều, có học sinh đạt điểm rất<br /> cao nhưng có những học sinh đạt điểm rất<br /> thấp. Cụ thể như học sinh Phương Việt Bùi<br /> lớp 11 Anh có chỉ số EQ = 122 điểm thuộc<br /> nhóm có EQ cao (120