Biến chứng niệu khoa sau ghép thận, kết quả 37 trường hợp ghép thận từ người cho sống tại Bệnh viện Nhân Dân 115

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> BIẾN CHỨNG NIỆU KHOA SAU GHÉP THẬN,<br /> KẾT QUẢ 37 TRƯỜNG HỢP GHÉP THẬN TỪ NGƯỜI CHO SỐNG<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHÂN DÂN 115<br /> Trương Hoàng Minh*, Trần Thanh Phong*, Đỗ Anh Đức*, Trương Sỹ Vinh*, Trần Lê Duy Anh*,<br /> Lê Đình Hiếu*, Nguyễn Thúy Quỳnh Mai*, Tạ Phương Dung**, Phạm Mạnh Sùng**, Phạm Văn Bùi***,<br /> Hồ Thị Minh Châu****, Nguyễn Phước Hải****, Nguyễn Bá Hải****<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Ghép thận đã trở thành phẫu thuật thường quy ở một số bệnh viện tại Việt Nam hiện nay. Biến<br /> chứng niệu khoa sau ghép thận có tỷ lệ thấp, tuy nhiên khi xuất hiện có thể ảnh hưởng đến chức năng mảnh<br /> ghép. Đề tài nhằm mục tiêu khảo sát các biến chứng niệu khoa sau ghép thận từ người cho sống.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tất cả các trường hợp ghép thận tại bệnh viện Nhân Dân 115 từ<br /> tháng 3 năm 2004 đến tháng 6 năm 2011. Các bệnh nhân được cắm niệu quản vào bàng quang theo phương<br /> pháp Lich-Grégoir có cải biên. Theo dõi các biến chứng niệu khoa sau ghép qua siêu âm, chụp CT-Scan, xét<br /> nghiệm nước tiểu ở tất cả các bệnh nhân sau ghép.<br /> Kết quả và bàn luận: Có 37 trường hợp được ghép thận từ người cho sống. Tuổi hiến thận chủ yếu từ 2039 tuổi (75,68%), tỷ lệ nam/nữ là 27/10. Tuổi nhận thận chủ yếu từ 30-49 (56,75%), tỷ lệ nam/nữ là 20/17. Tỷ<br /> lệ lấy thận trái/phải là: 29/8. Tỷ lệ ghép vào hố chậu phải/hố chậu trái: 27/10. 100% các trường hợp cắm niệu<br /> quản vào bàng quang theo phương pháp Lich-Grégoir cải biên. Có 19 trường hợp được đặt sonde JJ niệu quản, 18<br /> trường hợp không đặt sonde JJ. Tỷ lệ xì dò nước tiểu là: 1 trường hợp (2,7%). Nhiễm khuẩn niệu là 4 trường hợp<br /> (10,8%). Không có trường hợp nào tử vong do biến chứng niệu khoa.<br /> Kết luận: Biến chứng niệu khoa sau ghép thận có tỷ lệ thấp. Việc đặt sonde JJ niệu quản không cần thiết một<br /> cách hệ thống. Với kỹ thuật cắm niệu quản vào bàng quang theo Lich-Grégoir cải biên là kỹ thuật an toàn, có thể<br /> áp dụng rộng rãi.<br /> Từ khóa: Biến chứng niệu khoa, ghép thận<br /> <br /> ABSTRACT<br /> UROLOGICAL COMPLICATIONS FOLLOWING RENAL TRANSPLANTATION, RESULTS 37 CASES<br /> OF LIVING RELATED RENAL TRANSPLANTATION AT PEOPLE 115 HOSPITAL<br /> Truong Hoang Minh, Tran Thanh Phong, Do Anh Duc, Truong Sy Vinh, Tran Le Duy Anh,<br /> Le Dinh Hieu, Nguyen Thuy Quynh Mai, Ta Phuong Dung, Pham Manh Sung, Pham Van Bui,<br /> Ho Thi Minh Chau, Nguyen Phuoc Hai, Nguyen Ba Hai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 221 – 228<br /> Background: Renal transplantation was the operation regular in Vietnam. Urological complications<br /> following renal transplantation are low, however it may to influence on graft survival. We evaluated urological<br /> Khoa Ngoại Niệu-Ghép Thận - Bệnh viện Nhân Dân 115<br /> Khoa Nội Thận-Miễn Dịch Ghép - Bệnh viện Nhân Dân 115<br /> *** Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, **** Khối Thận-Niệu - Bệnh viện Nhân Dân 115<br /> Tác giả liên lạc: Ths.Bs.Trương Hoàng Minh ĐT:0903982107 Email: truonghminh2000@yahoo.com<br /> *<br /> <br /> **<br /> <br /> 222<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> complications following renal transplantation.<br /> Materials and Methods: Patients were operated renal transplantation at people 115 hospital from March<br /> 2004 to June 2011. The ureter was inserted into the bladder with Lich-Grégoir technique has a modification.<br /> Determine urological complications by Echo, CT-Scan, analyse urinary.<br /> Results: All 37 renal transplantations from living donor performed. The essential donor age: 20-39<br /> (75.68%), Rate male/female: 27/10. The essential receiver age: 30-49 (56.75%), Rate male/female: 20/17. Rate<br /> nephrectomy for living donor left/right: 29/8. Rate implant fosse iliac right/left: 27/10. 100% cases were inserted<br /> into the bladder with Lich-Grégoir technique has a modification. 19 cases were introduced stent, 18 cases not were<br /> introduced stent. Rate urinary leaks: 1 patient (2.7%). Rate of urinary infection: 4 patients (10.8%). Not patient<br /> mortal concern urological complications.<br /> Conclusions: Rate of urological complications following renal transplantation was low. Routine Double –J<br /> stenting prevents urological complication is not necessary systematically. The anastomosis uretero- vesical with<br /> Lich-Grégoir technique was safe, capable of practice extensive.<br /> Key words: Urological complication, Renal transplantation.<br /> tháng 6 năm 2011.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ghép thận đã trở thành một phẫu thuật<br /> thường quy ở một số bệnh viện hiện nay tại Việt<br /> Nam. Biến chứng niệu khoa sau ghép thận tuy<br /> xuất hiện ít, từ 1-15% tùy theo từng trung tâm<br /> (Loughlin et al)(2,4,8,10,13), tuy nhiên, khi biến<br /> chứng niệu khoa xuất hiện nó thực sự đe doạ<br /> đến chức năng mảnh ghép và đôi khi ảnh<br /> hưởng đến tính mạng người bệnh khi những<br /> bệnh nhân này đang sử dụng thuốc ức chế miễn<br /> dịch. Các biến chứng niệu khoa sau ghép thận<br /> bao gồm: dò nước tiểu, hẹp niệu quản, sỏi niệu,<br /> bí tiểu, và rối loạn cương dương… Việc phòng<br /> ngừa, chẩn đoán và điều trị sớm sẽ mang lại kết<br /> quả khả quan và bảo vệ được chức năng thận<br /> ghép. Bệnh viện Nhân Dân 115 đã thực hiện<br /> ghép thận từ năm 2004, cho tới nay chúng tôi đã<br /> thực hiện được 37 trường hợp ghép thận và trở<br /> thành phẫu thuật thường quy. Do vậy, chúng<br /> tôi thực hiện đề tài này nhằm đánh giá tỷ lệ biến<br /> chứng niệu khoa sau ghép thận, rút ra những<br /> kinh nghiệm bước đầu trong chẩn đoán và điều<br /> trị sớm góp phần nâng cao kết quả điều trị ghép<br /> thận tại bệnh viện Nhân Dân 115.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả các trường hợp ghép thận tại bệnh<br /> viện Nhân Dân 115 từ tháng 3 năm 2004 đến<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Tiền cứu mô tả các trường hợp lâm sàng.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Việc thực hiện ghép thận được thực hiện<br /> theo quy trình ghép thận của bệnh viện Nhân<br /> Dân 115 dựa trên quy trình ghép thận của Bộ Y<br /> tế năm 2002.<br /> Sau khi được tư vấn ghép thận cả người cho<br /> thận và người nhận thận kỹ càng, bệnh nhân ký<br /> cam kết mổ ghép theo đúng thủ tục pháp lý.<br /> Việc lấy thận được thực hiện qua mổ mở<br /> hoặc mổ nội soi.<br /> Thận được lấy ra khỏi người cho và rửa<br /> bằng dung dịch Euro-Collins ở nhiệt độ 4 độ<br /> Celcius hoặc dung dịch HTK-Custodial.<br /> Thận ghép được đặt vào hố chậu phải hoặc<br /> trái ở người nhận thận, tĩnh mạch thận ghép<br /> cắm vào tĩnh mạch chậu chung hoặc tĩnh mạch<br /> chậu ngoài tùy từng trường hợp. Động mạch<br /> thận ghép được thông nối với động mạch chậu<br /> trong (tận-tận) hoặc động mạch chậu ngoài hay<br /> chậu chung (tận- bên) tùy từng trường hợp.<br /> Niệu quản được cắm vào bàng quang theo<br /> phương pháp Lich-Gregoir: cho vào bàng quang<br /> 250-300 ml nước muối sinh lý có pha Betadine<br /> loãng để nhận mầu, xẻ thành bàng quang bằng<br /> dao điện theo hướng về cổ bàng quang dài 3-<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2011<br /> <br /> 223<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> 4cm cho tới niêm mạc bàng quang lộ ra thì dừng<br /> lại. Bóc tách phần dưới niêm mạc đủ rộng để<br /> cho niệu quản nằm vừa đủ. Xẻ 1 lỗ niêm mạc<br /> bàng quang ở đầu dưới gần cổ bàng quang<br /> đường kính 0,5cm. Tiến hành may thông nối<br /> niệu quản thận ghép (có cắt vát đầu niệu quản<br /> và cột đầu mút mạch máu niệu quản bằng chỉ<br /> vicryl 4/0) với niêm mạc bàng quang quanh lỗ<br /> xẻ niêm mạc bàng quang bằng chỉ PDS 5/0,<br /> chúng tôi có cải biên cách may so với LichGregoir cổ điển như sau:<br /> + Chúng tôi may mối may liên tục 2 nửa<br /> miệng niệu quản bằng chỉ PDS 5/0.<br /> <br /> toàn bộ thành bàng quang, sau đó là may thành<br /> niệu quản với niêm mạc bàng quang.<br /> + May lại thành bàng quang bằng 3 mối chỉ<br /> Vicryl mối rời tại vị trí không may với niệu quản<br /> sau khi đặt đầu mũi kéo phẫu tích ở dưới để<br /> tránh xiết chặt đường hầm dưới niêm mạc và để<br /> cho niệu quản nằm dưới niêm mạc, đoạn niệu<br /> quản này có tác dụng chống trào ngược nước<br /> tiểu bàng quang-niệu quản.<br /> + Tùy theo từng trường hợp (tình trạng niệu<br /> quản khi lấy thận, tưới máu niệu quản sau khi<br /> mở kẹp cuống mạch máu thận ghép) mà quyết<br /> định đặt sonde JJ niệu quản hay không.<br /> <br /> + 2 mối đầu mút niệu quản được may với<br /> <br /> (Hình: Cắm niệu quản vào bàng quang theo Lich-Grégoir có cải biên)<br /> Phác đồ thuốc ức chế miễn dịch: Ức chế<br /> calcineurin (CsA hoặc Tacrolimus) + MMF<br /> (Cellcept) + Steroid (Prednisolon) + dẫn nhập<br /> (Simulect) tùy theo từng trường hợp.<br /> Chúng tôi ghi nhận các biến chứng niệu<br /> khoa sau mổ và kết quả điều trị các biến chứng.<br /> Các bệnh nhân sau mổ được tái khám 1<br /> lần/tuần, ghi nhận các biến chứng nếu có, cho<br /> siêu âm, thử nước tiểu, nếu nghi ngờ cho chụp<br /> bàng quang có bơm thuốc cản quang, ghi nhận<br /> kết quả điều trị các biến chứng theo hồ sơ bệnh<br /> án. Lập bệnh án nghiên cứu, ghi đầy đủ các<br /> thông số nghiên cứu.<br /> Sử lý số liệu với phần mềm SPSS 11.5. Biến<br /> số định tính được trình bày dưới tỷ lệ %, biến số<br /> định lượng trình bày dưới dạng số trung bình<br /> và độ lệch chuẩn.<br /> <br /> 224<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Từ tháng 3 năm 2004 đến tháng 6 năm 2011,<br /> chúng tôi thực hiện được 37 trường hợp ghép<br /> thận từ người cho sống.<br /> <br /> Một số đặc điểm lâm sàng của người cho<br /> thận<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Tuổi<br /> <br /> Giới tính<br /> <br />