Bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam - Đại thắng mùa Xuân 1975: Phần 2

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:154

Thêm vào BST

Báo xấu

181
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 2 Tài liệu Đại thắng mùa Xuân 1975 - bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Namvới tiêu đề Đại thắng mùa Xuân 1975 chiến thắng của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam đem đến cho người đọc cái nhìn khái quát nhất qua những đánh giá, nhận định từ nhiều phía. Đối với Việt Nam, chúng ta đã đánh giá tổng kết nêu bật ý nghĩa lịch sử và những kinh nghiệm quý báu đến nay vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước. Về phía Mỹ là những lời tự thú nhận đã thất bại thảm hại và nặng nề trong cuộc chiến tranh phi nghĩa tại Việt Nam. Đối với bạn bè yêu chuộng hoà bình trên thế giới, đại thắng mùa Xuân năm 1975 của Việt Nam là thắng lợi mang tầm vóc thời đại, cổ vũ mạnh mẽ tất cả các dân tộc và nhân dân bị áp bức trên thế giới đứng lên đấu tranh giành độc lập, tự do, giải phóng dân tộc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam - Đại thắng mùa Xuân 1975: Phần 2

Phẩn thứ hai ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN 1975 - CHIẾN THẮNG CỦA BẢN l ĩ n h VÀ TRÍ TUỆ VIỆT NAM ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN - NGHỆ THUẬT CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG KẾT THÚC cuộc KHÁNG CHlẾN CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC "... Giỗn-xơn v à bò lũ p h ả i biết rằn g; c h ú n g có th ể đvía 50 v ạ n quân, m ội triộu quân, hoặc n h iề u hơn n ữ a dể dẩy m ạ n h chiên t r a n h xâm lược ỏ m iền N am Việt N am . C h ú n g có thổ d ù n g h à n g n g h ìn m áy bay, tă n g cvíờng đ á n h p h á m iến Bắc. N h ư n g c h ú ng quyôt khôn g th ê lay chuycn dược chí k h í sắt đá, quyết Lâm chống Mỹ, cứu nước của n h â n d â n Việt N a m a n h hùng. C h ú n g càn g h u n g h ă n g thì tội của c h ú n g càng thôm nặng. Chiên t r a n h có thế kéo dài 5 n ầ m . 10 năm, 20 n a m hoặc lâu hdn nữa. l ĩ à Nội, l lả i Phòng và mộl số t h à n h phô^, xí nghiệp có th ổ bị tà n phá, song n h â n dán Việt N a m q u y ế t k hông sợ! K hông có gì quý hơn độc lập, iự do... 8- ĐTMX A 113
Vì độc lập của Tổ quốc, vì n g h ĩa vụ đối VÓI các d â n tộc đ a n g chông đê^ quốc Mỹ, to à n d â n và q u â n t a đoàn kêt một lòng k h ô n g sỢ hy sin h gian khổ, kiên q u y ế t chiên đ ấ u đên t h ắ n g lợi h o à n toàn...". Trích Lời kêu gọi toàn dán chống Mỹ, cứii nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 17 tháng 7 năm 1966 // Hổ Chí M in h toàn tập, lập 12, Nxb Chính Irị quô’c gia, H.1996, tr.108-109. Vối t h ắ n g lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiê n công và nổi dậy m ù a X u â n n ă m 1975, đ á n h bại h o à n to à n chiến t r a n h xâm lược và ách th ố n g trị th ự c d â n mối c ủ a đế quôc Mỹ, giải phó ng h o à n to à n m iền N am , q u â n v à d â n ta đ ã thực hiện trọ n vẹn lòi căn d ặ n tro n g Di chúc th iê n g liêng của C h ủ tịch Hồ Chí Minh: "... Cuộc k h á n g chiến chông Mỹ có th ể còn kéo dài m ấ y n ă m n ữ a . Đồng bào t a có th ê p h ả i hi sin h n h iề u của, n h iề u người. D ù sao, c h ú n g ta p h ả i qu yết tâ m đ á n h giặc Mỹ đến t h ắ n g lợi h o à n toàn... D ù khó k h ă n gian k h ổ đến mấy, n h â n d â n t a n h ấ t đ ịn h sẽ h o à n to à n t h ắ n g lợi. Đ ế quốc Mỹ n h ấ t đ ịn h p h ả i c ú t khỏi nước ta. Tổ quốc t a n h ấ t đ ịn h sẽ th ố n g n h ấ t. Đồng bào N a m Bắc n h ấ t đ ịn h sẽ s u m họp một n h à . Nước t a sẽ có v in h dự lớn là m ột nước n h ỏ m à đã a n h d ũ n g đ á n h t h ắ n g hai đ ế quốc to - là P h á p và Mỹ; và đã góp p h ầ n xứng đ á n g vào phong tr à o giải p h ó n g d â n tộc". H ồ Chí Minh, Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quô”c gia, H.1996, tr.498-499. 114 8 - ĐTMX-B
Hội nghị Bộ C h ín h trị t h á n g 5 n ă m 1973 đã n h ấ t trí kết liaận nhiệm vụ cơ b ản của cách m ạ n g miền N a m tro n g giai đ o ạ n sau Hiệp đ ịn h Pa-ri là tiếp tụ c cuộc cách m ạ n g dân tộc dân chủ n h â n dân. Nhiệm vụ cơ b ản trong thời gian truớc m ắ t của ta là: Đoàn kết toàn dân, tiếp tục đấu tranh trên ba m ặ t chính trị, quăn sự, ngoại giao, tùy lúc, tùy nơi mờ kết hỢp các m ặ t trận đó với nhau m ột cách hết sức chủ động và linh hoạt, nắm. vững và giương cao ngọn cờ hòa hinh, độc lập, hòa hợp dân tộc, kiên quyết đánh bại mọi âm mưu và hành động của địch p h á hoại Hiệp định Pa-ri. Đồng thời g iữ vững và p h á t triển lực lượng cách m ạng về mọi mặt, thang địch từng bước, chuẩn bị điều kiện đ ầ y đủ nhất đ ể cỏ th ể chủ độ n g đối p h ó với địch trong mọi tinh huống, sẩn sàn g đưa cách m ạ n g miền N a m tiến lên giàn h thắng lợi hoàn toàn". Hội n g h ị Bộ C h ính tr ị t h á n g 5 n ă m 1973 đưa ỉ-a n h ữ n g k ế t lu ậ n trở t h à n h phương hướng h à n h động đáp ứng vêu c ầ u n ó n g bỏng của chiến trư ờ n g đ a n g đòi hỏi. N h ằ m đ á n h giá đ ú n g t ì n h h ì n h v à đ ề r a c h ủ trư ơ n g kịp thòi đ á p ứ n g y ê u c ầ u mối, Hội n g h ị l ầ n t h ứ 21 B a n C h ấ p h à n h T r u n g ư ơ n g Đ ả n g (k h ó a III) họp r a n g h ị q u v ế t n g à y 13 t h á n g 10 n ă m 1973: "Thắng lợi v ĩ đ ạ i của cuộc k h á n g chiến chống Mỹ, cứu nước và n h iệm vụ cách m ạ n g m iền N a m Việt N a m tro n g g ia i đ o ạ n mới". Đ á n h giá về t h ắ n g lợi c ủ a cuộc k h á n g c h iế n c h ô n g M ỹ s a u k h i q u â n M ỹ v à q u â n đ ồng m i n h r ú t k hỏ i m iề n '4am, hội n g h ị cho r ằ n g cuộc k h á n g c h iế n c h ố n g Mỹ, c ứ u nước c ủ a n h â n d â n t a là m ộ t cuộc đọ sức đ iên hình; Là ticu đ iể m của cuộc chiến tra n h vô cù n g q u yết liệ t g iữ a cách m ạ n g uà p h ả n cách m ạ n g trên thê giới, là cuộc 115
ch iến tr a n h g i ả i p h ó n g d â n tộc và b ả o vệ Tô quôc m a n g tín h thời đ ạ i sâu sắc. T rả i q u a 18 n ă m đ â u tra n h kiên cường, đ ồ n g bào v à ch iến s ĩ m iề n N a m , n h â n d â n cả nước ta đ ã liê n tiếp đ á n h b ạ i bốn ch iến lược của bốn đờ i tổ n g th ố n g k ế tiế p n h a u x â m lược nước ta. H iệ p đ ịn h P a - r i p h ả n á n h n h ữ n g th ắ n g lợi r ấ t to lớn của cuộc k h á n g ch iến c h ố n g M ỹ, cứu nước, đ á n h d â u m ộ t bước n g o ặ t tro n g cuộc đ ấ u tr a n h cách m ạ n g củ a n h ă n d â n ta, l à m đ ả o lộn chiến lược to à n cầu của đ ê quốc M ỹ, là m th ấ t b ạ i m ộ t bước q u a n trọ n g "học th u y ế t Nichxơn". Hội n gh ị B a n C h ấ p h à n h T r u n g ương Đ ả n g lầ n t h ứ 21 có ý n g h ĩa lịch sử q u a n trọ n g . Hội n g h ị m ỏ r a con đ ư ờ n g đ ư a cuộc cách m ạ n g d â n tộc, d â n c h ủ n h â n d â n ở m i ề n N a m tiế n s a n g g ia i đ o ạ n CUỐI c ù n g c ủ a cuộc c h iế n t r a n h c ác h m ạ n g giải p h ó n g h o à n t o à n m i ề n N a m . Đ â y còn là đ iề u k iệ n q u y ế t đ ị n h để h ư ớ n g tới k ế t t h ú c cuộc k h á n g c h iế n c h ô n g Mỹ, c ứ u nước. "Lúc n à y , c h ú n g t a có th ò i cơ... Đ â y là th ò i cơ t h u ậ n lợi n h ấ t để n h â n d â n t a h o à n t o à n giải p h ó n g m i ề n N a m , g ià n h t h ắ n g lợi t r ọ n v ẹ n cho c á c h m ạ n g d â n tộc, d â n chủ, đồng th ờ i g iú p L à o v à C a m p u c h i a h o à n t h à n h s ự n g h iệ p giải p h ó n g d â n tộc. N g o ài th ò i cơ n à y , k h ô n g có th ò i cơ n à o k h á c . N ế u đổ c h ậ m mươi, m ư òi lă m n ă m nữa, bọn n g ụ y gượng d ậ y được, các t h ế lực xâm IlíỢc đưỢc hồi p h ụ c th ì t ì n h h ì n h sẽ p h ứ c tạ p vô cùng". Lô D u ẩ n , Thư ưào Nam. N x b S ự T h ậ l, 1 là N ội, 1 9 8 5 , tr .3 6 0 . 116
T ừ n g à y 30 t h á n g 9 đến n gày 8 t h á n g 10 n ă m 1974, Bộ C h ín h tr ị họp b à n chủ trương giải phóng h o à n toàn m iề n N am , đ ã n ê u ra n h iệ m vụ t r u n g tâ m trước m ắ t của n h â n d â n cả nước ta là; động viôn n h ữ n g nỗ lực lớn n h ấ t c ủ a to à n Đ ảng, toàn q u â n , to à n d â n ở cả h a i miền, mở cuộc tổng tiế n công và nổi dậy cuối cùng, đưa chiên t r a n h cách m ạ n g p h á t t r i ể n đến mức cao n h ấ t, tiôu diệt và làm t a n r ã t o à n bộ q u â n ngụy, đ á n h chiếm Sài Gòn, sào h u y ệ t t r u n g t â m c ủ a địch c ũ n g n h ư t ấ t cả các t h à n h th ị khác, đ á n h đô n g ụ y q u y ề n ở t r u n g ương và các cấp, g ià n h to àn bộ c h ín h q u y ề n về ta v n h â n dân, giải phóng h o à n to à n m iề n N a m , h o à n t h à n h cách m ạ n g d â n tộc d ầ n chủ n h â n d â n trong- cả nước, tiến tối thông n h ấ t nước nhà. Theo p h ư ơ n g h ư ớ n g đó, Hội n g hị quyết địn h giải phóng miền N a m t r o n g h a i n ă m 1975-1976. D ự a t r ô n p h â n tích, đ á n h giá tì n h h ình , n h ấ t là n h ữ n g diễ n biên mối t r ê n chiến trường, Bộ C h ín h trị k ê t luận: " C h ú n g t a đ a n g đứ n g trước thời cơ chiến lược lớn, chưa bao giờ t a có điều kiện dầy d ủ vể q u â n sự và c h ín h trị n h ư h iệ n n a y dê h o à n t h à n h cách m ạ n g d â n tộc d â n chủ n h â n d â n ỏ m iề n N am ". Bộ C h ín h t r ị h ạ q u y ê t tâm ; "Đ ộng v iê n nỗ lực lốn n h ấ t của to à n Đ ản g , t o à n q uân, Loàn d â n ơ cả h a i m iề n tro n g th ò i g ia n 1975-1976, đẩy m ạ n h đ ấ u t r a n h q u â n sự và d ấ u t r a n h chính t r ị k ê t hỢp với đ ấ u t r a n h n g o ạ i giao, là m t h a y đôi n h a n h chóng và t o à n d iệ n so s á n h lực lượng t r ê n c h iê n trư ờ n g m iền N am t h e o h ư ớ n g có lợi cho ta, t i ế n h à n h r ấ t k h ẩ n t r ư ơ n g v à h o à n t h à n h công tác c h u ẩ n bị v ề mọi m ặ t tạo 117
điều k iệ n c h ín m uồi, t i ế n h à n h tổ n g công k íc h , tổn g khởi n g h ĩa , tiê u d iệ t v à là m t a n r ã n g ụ y q u â n , đ á n h đổ n g ụ y q u y ề n t ừ t r u n g ư ơ n g đ ế n đ ịa phương, g ià n h c h ín h quyền về ta y n h â n dân, giải phó ng m iề n Nam". N h ữ n g s ự kiện Lịch s ử Đảng, tập III (Về kháng chiến chông Mỹ, cứu nước 1954-1975), Nxb Thông tin lý luận, H,1985, tr,742. Bộ C h ín h trị cho r ằ n g k h i t a tiế n công m ạ n h , phong trà o đô th ị lên cao, k h ả n ă n g địch su y s ụ p n h a n h chóng, thời cơ sẽ x u ấ t hiện, ta có t h ể giải p h ó n g m iề n N am , kêt th ú c chiến t r a n h sớm h ơ n k h ô n g p h ả i chờ tới n ă m 1976. Do vậy Bộ C h ín h trị c h u ẩ n bị m ột p h ư ơ n g á n k h á c để lợi d ụ n g thòi cơ với phươ ng h ư ớ n g h à n h động là: "Nếu thời cơ đến vào đ ầ u hoặc cuối n ă m 1975 t h ì lậ p tức giải p h ó n g m iền N a m tro n g n ă m 1975". Cuộc k h á n g chiến chống Mỹ, cứu nước 1954-1975. N h ữ n g sự kiện quân sự, Nxb Quân đội nhân dân, H.1980, tr.283. Mgay t r o n g k h i c h iế n dịch g iả i p h ó n g T ây N g u y ê n đ a n g d iễ n b iế n t h u ậ n lợi, n g à y 18 t h á n g 3 n ă m 1975, Bộ C h ín h t r ị n h ậ n định: "Trưốc n g u y cơ s ụ p đổ c ủ a c h ín h q u y ề n ta y sai, M ỹ k h ó có k h ả n ă n g c a n th iệ p t r ự c tiế p để cứu nguy, d ù có can t h iệ p c ũn g k h ô n g th ể xoay c h u y ể n đưỢc t ì n h th ế . Thòi cơ c h iê n lược lớn đã đến... C h ư a b a o giồ có thời cơ t h u ậ n lợi b ằ n g lúc này". Bộ C h í n h t r ị q u y ế t địn h: " N ắ m v ữ n g th ờ i cơ c h i ế n lược h ơ i n ữ a , h ế t 118
sức t r a n h t h ủ th ò i g ia n n h a n h c h ó ng tậ p t r u n g lực lư ợ ng , h o à n t h à n h n h iệ m vụ giải p h ó n g m iề n N a m c àn g sớ m c à n g tốt". N h ữ n g sự kiện lịch sử Đảng, tập III (Về kháng chiên chông Mỹ, cứu nước 1954- 1975), Nxb Thông tin lý luận, H.1985, tr.753. Đ á n h giá t h ế và lực so s á n h ta - địch s a u chiến th ắ n g m iề n T r u n g , Bộ C hín h tr ị họp n gày 31 th á n g 3 n ă m 1975 ch o r ằ n g : "Về c h iến lược, về lực lượng q u â n sự, c h ín h t r ị , t a đ ã có sức m ạ n h á p đảo, địch đ a n g đ ứ n g trước ngu}' cơ s ụ p đổ v à d iệ t vong, M ỹ tỏ r a h o à n to à n b ấ t lực, d ù có t ă n g v iệ n c ũ n g k h ô n g t h ể cứ u v ã n được t ì n h th ê của ngụy Cuộc c h iế n t r a n h cách m ạ n g ở m iề n N a m k h ô n g n h ữ n g đ ã bước vào giai đ o ạ n p h á t t r i ể n n h ả y vọt, m à t h ờ i cơ đế mở cuộc tổ n g tiế n công và nổi dậy tạ i S à i G òn - G ia Đ ịn h đã c h ín muồi. T ừ giò p h ú t này , t r ậ n q u y ế t c h iê n , c h iế n lược cuôl c ù n g c ủ a q u â n và d â n ta b ắ t đầu". Cuộc k h án g chiến chống Mỹ, cứu nước. N h ữ n g sự kiện qu ăn sự, Nxb Quân dội nhân dân, H. 1980, tr.301 "Từ t h á n g 7 n ă m 1954 đ ế n t h á n g 5 n á m 1975 là th òi k ỳ đ ấ u t r a n h vô c ù n g sôi đ ộng v à p h o n g p h ú c ủ a cách m ạ n g V i ệ t N a m . Dưới á n h s á n g c ủ a đườ ng lôi do Đ ạ i hội l ầ n t h ứ I I I c ủ a Đ ả n g đề r a , n h â n d â n cả nước t a đ ã đ ấ u 119
t r a n h vô c ù n g a n h d ũ n g và b ể n bi đê th ự c h iệ n hai n h i ệ m vụ c h iê n ỉược: giái p h ó n g m iền N a m , x â v cỉựng c h ủ n g h ĩ a xã hội ỏ' m iề n Bắc, n h ằ m th ự c h iệ n m ộ t nước V iệ t N a m h ò a b ìn h , th ô n g n h ấ t , độc lập, d â n chủ v à g ià u m ạ n h ". Trích Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Dại hội đại biếu toàn quôc lần thứ IV ngày 14 tháng 12 năm 1976 // Văn kiện Đ ả n g toàn tập, tậ p 37, Nxb Chính trị quô’c gia, 11.2004, tr.477. "Trải q u a h a i mươi mô"t n ă m chiến đ ấu , n h â n d â n t a đ ã d á n h t h ắ n g cuộc chiên t r a n h x â m lược thự c d â n mới quy mô lớn n h ấ t, dài ngày n h ấ t, ác liệt và dã m a n n h ấ t t ừ s a u C hiến t r a n h th ê giới th ứ hai, Với cuồng vọng n g h iề n n á t lực lượng cách m ạ n g ở m iề n N a m và "đẩy lùi m iền Bắc trở lại thời kỳ dồ đá", đ ế quổc Mỹ đã t u n g vào nưốc ta m ột đội q u â n viễn ch inh hdn 60 v ạ n tê n gồm q u â n Mỹ và q u â n của n ă m nước chư h ầ u của Mỹ làm nò n g cốt cho hơn m ột t r i ệ u q u â n ngụy; riên g về q u â n đội Mỹ, c h ú n g đã h u y động lúc cao n h ấ t tới 68% bộ binh, 60% lính th ủ y d á n h bộ, 32% lực lượng k h ô n g q u â n chiến t h u ậ t , 50% lực lượng k h ô n g q u â n chiến lược. N ếu tín h cả s ố q u â n đóng ở nước ngoài th a m chiến ở Việt N a m th ì c h ú n g đã sử d ụ n g hơn 80 v ạ n q u â n Mỹ, v à tro n g cả cuộc chiến t r a n h , c h ú n g đã động viên tối 6 tr iệ u lượt b in h sĩ Mỹ, n é m x uông đ ấ t nước t a 7 t r i ệ u 850 n g h ìn t ấ n bom và tiê u tô n 352 tỷ đô la. Ngoài r a 120
c h ú n g còn d ù n g n h ữ n g p h á t m in h k h o a học, kỹ Lhuật mới n h ấ t đê gây vô vàn tội ác h ủ y diệt đôi với n h â n d â n ta. N gày nay, n h ìn lại tín h c h ấ t và quy mô của cuộc ch iên t r a n h , th ấ y h ế t n h ữ n g lực lượng m à kẻ địch đã t u n g ra, n h ữ n g ý đồ m à c h ú n g đã t h ú n h ậ n , nh ớ lại n h ữ n g tì n h h u ô n g cực kỳ phức tạ p và éo le m à con ih u y ể n cách m ạ n g đã vượt qua, c h ú n g ta càng th ấ y vĩ đại biết bao t ầ m vóc và ý n g h ĩa của cuộc chiên đ ấ u chông Mỹ, cứu nưốc của d â n tộc ta! Đôi vâi d ế quốc Mỹ, đây là t h ấ t bại lốn n h ấ t tro n g lịch sử nước Mỹ. N ếu t h ắ n g lợi của Cách m ạ n g t h á n g T á m và k h á n g chiến chống l^háp mở đ ầ u sự s ụ p đổ của chủ n g h ĩa Lhực d â n cũ, thì t h ắ n g lợi của cuộc k h á n g chiến chống Mỹ chứ ng m inh trước to à n t h ế giới sự p h á s ả n h o àn to à n của chủ n g h ĩa th ực d â n mới là k h ô n g t r á n h khỏi. Rõ r à n g ngày nay các lựclượng cách m ạ n g dã lớn m ạ n h và có lợi t h ế hơn bao giờ hết. Đ ế quốc Mỹ k h ô n g th ể đóng vai sen đầm quô"c t ế b ấ t cíi ở đ â u m à k h ô n g bị tr ừ n g p h ạ t, kh ô n g thô x â m chiếm một tấc đ ấ t của b ấ t k ỳ nưốc xã hội chủ nghĩa nào, kh ô n g th ể đẩy lùi phong trà o giải phón g d â n tộc và n g ă n c h ặ n con đường p h á t triể n của các nước lôn chủ nghĩa xã hội". Trích Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành '1'ning ương Dảng tại ỉ)ại hội đại biếu toàn quôc lần Lhứ IV ngày 14 tháng 12 năm 1976// Văn kiện Đ ả n g toàn tập, tập 37, Nxb Chính trị Quốc gia, H.2004, tr.483-484. 121
Khi nói đến sự lã n h đạo của Đ ảng, c h ú n g t a cần th ấ y r ằ n g sự lã n h đạo của Bộ C h ín h trị v à Q u â n ủy T r u n g ương, tro n g q u á t r ì n h cuộc Tổng tiến công và nổi dậy n à y là r ấ t ch ính xác và r ấ t sắc bén. T h ắ n g lợi h ô m n a y là k ế t q u ả một qu á t r ì n h lâu dài 30 n ă m k h á n g chiến, cả nước t a k h á n g chiến 30 n ă m và 30 n ă m ấy r è n lu y ệ n con ngưòi c h ú n g ta, rè n lu y ệ n bộ đội c h ú n g ta, cho t a n h iề u k in h n g h iệ m quý. T h ắ n g lợi của Cách m ạ n g t h á n g T á m tạ o điều kiện cho c h ú n g ta k h á n g chiến chống th ự c dân P h á p t h ắ n g lợi. K h á n g chiến chông thực d â n P h á p t h ắ n g lợi tạo điều kiện cho c h ú n g ta xây d ự n g m iề n Bắc t h à n h c ă n cứ cách m ạ n g v ững chắc của cả nước để t h ắ n g Mỹ. Ta đuối được q u â n Mỹ r a mới tạo điều kiện đ á n h cho ngụy n hào. N gay tron g cuộc Tổng tiế n công v à nổi dậy n à y cũng có sự liên tục chiến đ ấ u để g ià n h to à n th ắ n g . C h ú n g ta giải ph ó n g Buôn M a T h u ộ t mở r a đột p h á k h ẩ u chiến lược, và giải phóng Tây N g u y ên tạo r a cái t h ế đ á n h t h ắ n g địch ỏ Huế, Đà N ẵ n g v à to à n bộ K h u 5, đ ậ p t a n ý đồ co c ụ m chiến lược của địch. T h ắ n g lợi T ây N g uy ên, Huế, Đ à Nang, K h u 5 c ù ng với n h ữ n g cuộc tiế n công v à noi d ậ y có tín h c h ấ t dây c h u y ền ở các v ù n g rừ n g núi, n ô n g th ôn N a m Bộ đã tạo r a tiề n đề vô c ù n g t h u ậ n lợi cho trậ n q u y ế t chiến cuôi c ùn g - C hiến dịch Hồ Chí M in h đi đến t o à n thắng". Dại tướng Văn Tiên Dũng - Nguyên Tư lệnh Chiến dịch Hồ Chí Minh, Chiến dịch H ổ C h í M inh qua hồi ức các T / l ệ n h và Chính ủy, Nxb Quân đội m â n dân, H.2005, t r . 100-101, 122
"Đii t h ắ n g m ù a X uân 1975 là k ế t q u ả rực rõ c ủ a việc th ự c hiện ba đòn chiến lược: C hiến dịch Tây Nguyên, c h iến iịch H u ế - Đ à Nẳng, C hiến dịch Hồ Chí Minh, kết hỢp vòi các m ũ i tiê n công q u â n sự, c h ín h trị, b in h v ậ n sôi nổi c ủ a q u â n và d ân m iền N a m n g a y từ đ ầ u và tro ng c ả qué t r ì n h Tổng tiế n công và nổi dậy. Còn p h ả i k ể đến h a i mĩd tiế n công ngoài kê hoạch: đó là sự h ìn h t h à n h và ch iến đấu d ũ n g m ã n h , t h ầ n tô"c của c á n h q u â n p h ía đông, th ú c đẩy t ì n h h ìn h chiên trư ờ n g p h á t triể n m a u lẹ, kịp thời tảng cưòng lực lượng cho t r ậ n chiến đấu quy ết định diệt địch ỏ sào h u y ệ t cuôi cùng. Đó là m ũi tiến công sắc b é n trên v ù n g lã n h hải, n h a n h chóng giải phón g q u ầ n đảo Trường Sa và các đảo ven biển, h o à n t h à n h trọ n vẹn n h iệ m vụ giải p h ó n g m iền N am . ở đ ây các đòn tiến công q u â n sự m ạ n h m a n g ý n g h ĩa q u y ế t định. Các cuộc nổi dậy c ủ a n h â n d â n sôi nổi, rộng k h ắ p m u ô n h ìn h m u ô n vẻ là đòn chiến lược h ế t sức lợi hại, tiế n công địch k h ắ p nơi, làm cho thắng lợi đôh n h a n h . Một 3ự t r ù n g hỢp lịch sử t h ú vị đã diễn ra; h a i cuộc k h á n g chiên t h ầ n t h á n h của d â n tộc tro n g t h ế kỷ XX cùng k ế t thú c b ằ n g cuộc chiến đ ấ u 55 n g à y đêm. N ếu n h ư ở Điện Bién P h ủ , 55 n g à y đêm là thòi g ia n cần th iế t cho m ột trậr. tiế n công dài n gày vào m ột tậ p đoàn cứ điểm k iê n cô thoo p h ư ơ n g c h âm "đ ánh th ắ n g , tiến chắc", th ì 55 ngày đêm Tổng tiên công và nổi d ậy ở m iền N a m lại là bước kết th ú c chiến t r a n h k h ô n g n g ừ n g r ú t n gắn, k h ẩ n trương, 't h ầ n tô"c", n h a n h đến k h ô n g ngờ! Dù n g ắ n h ay dài, thời gian v ẫ n là lực lượng". Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Nguyên Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, 123
Chiến dịch H ồ C h í M in h qua hối ức các Tư lệnh và Chính ủy, Nxb Quân dội nhân dán, 11.2005, tr.62-63. Cuộc tổng tiến công và nổi dậy m ù a X u â n 1975 của quân và dân ta toàn thắng: "Mỏ ra một bước ngoặt vĩ đại trong Ịch sử dân tộc. Nó kết thúc vẻ vang q u á trìn h 30 n ă m chiên t r a n h giải phóng d â n tộc và bảo vộ Tổ quốc b ắ t dầu từ Cách m ạng th á n g Tám, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn rnộl thê kỷ của chủ nghĩa đ ế quốc tr ê n đ ấ t nước ta, làm cho Tô quốc ta vĩnh viễn độc lập, thống n h ấ t và đưa cả nước tiên lên chủ nghĩa xã hội. T h ắ n g lợi ấy đã là m t h ấ t bại cuộc chiên t r a n h xâm lược thực d ân mới quy mô lớn n h ấ t và dài ngày n h ấ t từ sau chiến t r a n h t h ế giới th ứ hai, làm đảo lộn chiên lược toàn cầu của tê n đ ế quốc đ ầ u sỏ, đẩy M ỹ vào tìn h thê khó k h ă n chưa từ n g thấy". Trích Nghị quyết Dại hội đại biểu Loàn quôc lần thứ IV - Dảng Cộng sản Việt Nam. "Ngày to à n t h ắ n g 30 t h á n g 4 n ă m 1975 di vào lịch sử n h ư một sự k ế t th ú c chiến lược vô song. T rải q u a cuộc trư ò n g ch inh 30 n ă m với b a mốc son chói lọi: Tổng khởi n g h ĩa t h á n g Tám, Điện Biên P h ủ và m ù a X u â n 1975 to à n th ắ n g , d â n tộc ta đã h o à n t h à n h vẻ v a n g sự ng hiệp cứu nước. Ach th ố n g trị của chủ n g h ĩa th ự c d â n cũ và mói kéo dài hơn một t h ế kỷ t r ê n đ ấ t nước t a đã v ĩn h viễn c h ấ m dứt. Tổ quôc ta h o à n to à n độc lập, th ô n g n h ấ t. Cả nưóc đi lên ch ủ n g h ĩa xã hội. 124
T rôn p h ạ m vi t h ê giới, dây là lần d ầ u tien tro n g lịch sử đ ấ u t r a n h của các d â n tộc nhưỢc tiểu, một d â n tộc vôn là thuộc địa, nửa ph o n g kiôn, k in h tô^ kóm p h á t triể n dà v ù n g lôn tự giải p hóng và liên tiôp đ á n h t h ắ n g n h ữ n g cừ òug qviôc dê quôc c h ủ n g h ĩa , c h ủ yếu b ằ n g sức của c h ín h m ìn h , nôu m ộ t t ấ m gương a n h düng, b â t k h u ấ t , I r í tuộ, t à i n ă n g t r o n g p h o n g t r à o giải p h ó n g d â n tộc t r ê n thô giới. Cụm t ừ "Viột N a m - Hồ Chí Minh" đi vào n g ô n ngữ của các d â n tộc, đồng n g h ĩa với lương tri và p h ẩ m giá con ngưòi, với c h ân lý "Kliông có gì quý hơn độc lậ p tự do". T h ắ n g lợi của n h â n dân Viột N a m có t ầ m quôc t ế lớn, dó củng là t h a n g lợi của n h â n loại tien bộ yêu chuộiiẹ hòa bìn h và công lý trô n thô^ giới. T h á n g lợi của n h â n d â n Viột N am có tín h thời dại sâu sác. T h ắ n g lợi ấy k h ả n g ciỊnh một c h ân lý: "Bất kỳ một quôc gia nào, dù có h ù n g m ạ n h đôn đâu, n ê u d ù n g bạo lực dô áp d ặ l ý chí của m ìn h lên d â n tộc k hác ihì cuôi cùng n h â t dịnh t h ấ t bại". Chiôn i h ắ n g Điộn Biôn Phủ, m ù a X u ân to à n Ih á n g 1975, đó là n h ữ n g Điểm h ẹ n m à Lịch sử d à n h cho n h ữ n g cuộc chiôn t r a n h x â m lược tro n g thòi dại nRày nay". Dại thắng mừa Xuân ỉ 975, Bản lĩnh và tr í íuệ Việt N a m , Nxb Quản đội nhân dân. ỉỉ.2()()6. Ir.74-75. 125
II. M Ỹ- NGỤY Tự THÚ NHẬN THẤT BẠI P.Xníp - c h u y ê n gia tìn h báọ ch iên lược (CIA) của Mỹ tạ i Sài Gòn đ ã t h ú n h ậ n : "Tuy có c h ú ý đ ế n n h ữ n g d ấ u hiệu về sự c h uy ển q u â n k h ô n g b ình th ư ờ n g c ủ a Bắc Việt ỏ p h ía tâ y và bắc Buôn M a Thuột, n h ư n g tôi k h ô n g dự k iế n một cuộc tiến công trực tiếp vào t h à n h phô m à chỉ dự kiến Cộng s ả n sẽ tìm cách cắt đứ t đường sá ti-ong k h u vực và cô lập t h à n h phô". T uy n h iê n k hông p h ả i chỉ có m ìn h tôi n g h ĩ n h ư vậy, cả DAO (cơ q u a n tù y viên quôc ph ò n g c ủ a Mỹ tạ i Sài Gòn) và các b ạ n đồng ng hiệp CIA của tôi c ù n g đều t ậ p t r u n g vào Plâycu, Kon T u m m à k h ô n g nói gì đ ê n Buôn M a Thuột". Lịch sử Đ ả n g Cộng sản Việt N a m , tập 11 (1954-1975), Nxb Chính trị Quô’c gia, H.1995, tr.662. "Chính sách n g ă n c h ặ n của c h ú n g ta đã p h ả i h ứ n g chịu một đòn r ấ t n ặ n g n ề tạ i Việt N am . Vòng quay th ự c sự của b á n h xe lịch sử đã vô cùng tồi tệ. B ên c ạ n h 56.000 b in h sĩ Mỹ bị t h i ệ t m ạ n g (con số t h ậ t còn cao hơn n h iề u ) và r ấ t n h iề u bị thương, n é t bi t h ả m n h ấ t của Mỹ là sự t a n vỡ từ n g m ả n g c ủ a xã hội ch ú n g ta. Sự t a n vỡ đó đã m a n g h ìn h thức m à t ấ t cả ch ú n g t a đều b iêt rõ: xã hội n g h iê n g n gả n ặ n g nề, p h o n g trà o chống đôl c h ín h p h ủ và chông đối q u â n sự được p h ả n á n h t r ê n báo chí; đòi hỏi gay gắl c ủ a n h ữ n g người tự do cực đoan, đòi h ủ y bỏ c h ín h p h ủ và t ừ 126
đ ấ y đòi hủy bỏ to à n bộ c h ế độ c h ín h trị: sự trô n t r á n h q u â n dịch lan trà n , tì n h t r ạ n g kỷ l u ậ t ngàv càng lỏng lẻo rõ rệt; n ạ n m a túy n gày càn g h o à n h h à n h m ạ n h mẽ tro n g các q u â n chủng: Các n gh ị sĩ quốc hội công k h a i gọi cuộc c h iế n t r a n h đã dược các c h ín h p h ủ Mỹ tiên h à n h ở Việt N a m là đô quô"c, t à n ác, x ấ u xa, vô đạo lý và không đ áng được người Mỹ ủ n g hộ. D ù c h ú n g ta lắ n g n gh e t h ế nào n h ữ n g lời an ủi của các bạn, dù c h ú n g ta cô" n g h iê n cứu tìm n g u y ê n n h â n của sự t h ấ t bại, dù c h ú n g ta đưỢc tống t h ô n g k h u y ê n n ê n q u ê n cuộc chiến t r a n h n ày đi và h ãy n h ì n về tương lai, th ì Việt N a m v ẫ n cứ... một cố g ắ n g lốn lao c ủ a nước Mỹ đã bị t h ấ t bại và t h ấ t bại h oàn toàn". Tạp chí Lục quân Mỹ tháng 7 năm 1975. "Điều gì b ạ n học được t ừ lịch sử là điều bạn khô ng th ể học t ừ lịch sử - Đó c h ín h là lịch sử". T ro ng suôt thòi gian c h iến t r a n h v ù n g Vịnh, tôi cảm n h ậ n t h ấ m th ìa câu nói này. Nước Mỹ m ột lầ n n ữ a lao vào m ộ t cuộc p h iê u lưu ở ngoài nước đ á n g ngờ - lầ n n à y để xóa t a n bóng m a của sự t h ấ t bại ỏ Việt N am . N h ư n g Việt N a m lại ghi d ấ u ấn tro n g lỊch sử nước Mỹ, chiêVi t r a n h Việt N am là m ột p h ầ n c ủ a ngưòi Mỹ. A. Ma-sơn, lác giả liêu thuyết "ở quê hương" // Báo "Sự kiộn và nhân chứng", tháng 4 năm 2002. "Sau t h ấ t bại c ủ a Mỹ tại Việt N am , một số đông nghị sĩ có tôn tuổi tro n g quốc hội đã p h á t biểu r ằ n g Mỹ phải 127
t h ừ a n h ậ n n h ữ n g giói h ạ n của sức m ạ n h q u â n sụ của m ìn h v à t ừ n a y trở đi p h ả i d ự a n h iề u hơn vào n h ữ n g p h ư ơ n g p h á p k h á c để ả n h hương đến n h ữ n g sự kiộn trô n t h ế giổi. S a u m ột loạt cuộc phỏn g vấn, có thổ rú t r a đưỢc m ột k ế t l u ậ n n h ư sau: các tư ốn g lĩnh và đô dôc Mỹ đã p h ạ m n h iề u sai lầ m c h ả n g k hác gì n h ữ n g n h â n v ạ t d â n sự tro n g c h ín h p h ủ Mỹ". Cả p h á i "diều h â u " lẫ n p h á i "bồ câu" tro n g quốc hội M ỹ đ ê u cho r ằ n g đ iề u t r ê n d ây có n g h ĩ a là t ừ n a y trơ di, s a u k h i q u y ế n sồ q uy ô t t o á n về V iệ t N a m đ ã đưỢc g ấ p lại, các chương tr ì n h của L ầu N ă m Góc sẽ vấp p h ả i t h ê m kh ó k h ă n k h i đưa r a để th ô n g q u a các n g â n k h o ả n chứ k h ô n g p h ả i sẽ g ặ p dỗ d à n g hd n n h ư tổ n g t h ố n g P h o đã m o n g đợi. N h i ề u n g h ị sĩ có t r u y ề n th ố n g ủ n g hộ giới q u â n sự n h ư C h ủ tịc h ủ y b a n Q u â n lực Quôc hội Mỹ Xten-nít,, ủ y viên ủ y ban chuẩn chi thượng nghị viện Mỹ Cơ-lon-lan, Gioóc M a-h ô n g c ũn g đều t h ừ a n h ậ n rằng: do Viộl N a m , đ a n g n ả y sin h r a n h ữ n g n h ậ n th ứ c mới về sức m ạ n h q u â n sự Mỹ. N h i ề u người c ầ m đ ầ u giối q u â n sự Mỹ được p h o n g v ấ n đ ã nói: họ h iể u đưỢc r ằ n g các c h ư ơ n g t r ì n h sản x u ấ t v ũ k h í c ủ a họ d a n g v ấ p p h ả i n h ữ n g t h ử t h á c h n g h i ê m trọ n g . M ột n h ó m n h à lập p h á p Mỹ, được n h iề u giới có t h ế lực là m h ậ u t h u ẫ n , sẽ tìm cách đòi h ủ y bỏ chương t r ì n h s ả n x u ấ t m á y b a y n é m bom c h iên lược B I c ủ a k h ô n g q u â n M ỹ h a y ít n h ấ t c ủ n g là là m tr ì h o ã n chvíơng Lrình s ả n x u ấ t đó. 128
N ghị sĩ cộng hòa Rơ-xơ, C h ủ tịch ủ y b a n N g â n h à n g - t i ề n tệ của h ạ n g h ị viện Mỹ, nói: "Tôi tin tư ở n g r ằ n g với niột n ề n k in h tê p h ồ n vinh, với sức m ạ n h t i n h t h ầ n được p h ụ c hồi lại (sau t h ấ t bại ở Việt Nam), nước Mỹ sẽ d u y t r ì được ả n h hưởng c ủ a m ìn h tôt h ơ n là th e o đuổi m ộ t c h ín h s á c h c a n th iệ p và p h iê u lưu bị ngộ n h ậ n là c h ủ n g h ĩa quốc t ế tro n g n h ữ n g n ă m g ầ n đây... C h ú n g t a k h ô n g c ầ n p h ả i có m ặ t ỏ T riều Tiên, ở Việt N a m , ở Ý h a y ở n h iề u nơi k h á c t r ê n t h ế giới n h ư h iệ n nay". N g h ị sĩ d â n c h ủ M a -h ô n g t h ừ a n h ậ n t r o n g m ộ t cuộc p h ỏ n g vấn; n h ữ n g t h ấ t b ạ i c ủ a M ỹ v ừ a q u a t ạ i V iệ t N a m đ ã c u n g cấp m ộ t t h ị tr ư ờ n g n g à y c à n g r ộ n g r ã i hơ n cho n h ữ n g ý k iế n m à n g h ị sĩ Rơ-xơ đ ã p h á t biểu, tức là M ỹ p h ả i tìm k iế m n h ữ n g p h ư ơ n g p h á p mới đ ể k i ế n tạ o "sức m ạ n h quốc gia!". M a - h ô n g t h ú n h ậ n r ằ n g n h ữ n g người c ầ m đ ầ u giới q u â n sự M ỹ c ũ n g đ ã n h ậ p cuộc với giới d â n sự tro n g m ộ t k h u n g c ả n h " tỉn h m ộng" c h u n g đôi với c h ín h p h ủ Mỹ. M a -h ô n g nói: " N h â n d â n M ỹ t h ấ y r ằ n g c h ú n g ta đ ã k h ô n g đ ạ t được n h ữ n g m ụ c t i ê u c ủ a c h ú n g t a (ở V iệt N am ). T h ư ợ n g nghị sĩ Cơ-len-lan đồng ý với M a-h ô n g về điều nói trê n . N ă m n a y ông t a sẽ tìm cách c ắ t giảm 5 tỷ đô la c ủ a n g â n sách quốc p h ò n g do L ầ u N ă m Góc đ ư a ra. Cơ-lcn-lan nói: " N h ữ n g bài học của Việt N a m là t ừ n a y trỏ đi, c h ú n g ta k h ô n g được d ấ n t h â n vào m ộ t cuộc chiên t r a n h k h á c nữa, t r ừ ph i c h ú n g t a có ý đ ịn h t h ắ n g tro n g cuộc chiến t r a n h đó (ở Việt N a m dĩ n h iê n Mỹ m u ô n t h ắ n g n h ư n g bị thu a). C h ú n g t a p h ả i h ế t sức t h ậ n t r ọ n g v à lựa 9- ĐTMX-A 129
chọn trong kh i q u y ế t đ ịn h sẽ chiên đ ấ u chống cộng sản ở chỗ nào. Cơ-len-lan đồng ý VỚI Rơ-xơ và n h iề u nghị sĩ k h á c r ằ n g Việt N a m đ ã c h ứ n g m in h là sức m ạ n h q u â n sự c ủ a Mỹ có n h ữ n g giới h ạn . ô n g ta nói: " C h ú n g t a k h ô n g th ổ là m sen đ ầ m chông cộng s ả n k h ắ p th ê giới. C h ú n g t a kh ô n g đủ k h ả n ă n g dể viện trỢ k in h t ế và q u â n sự cho t ấ t cả các nước đ a n g p h á t triển. T à i n g u y ê n c ủ a c h ú n g ta có giới hạn. 'Phượng nghị sĩ X len-nít cũng n h ư Cơ-lon-lan và Ma-hông, chắc c h ắn khônp: dưỢc xếp vào loại "bồ câu" khi l)àn den việc cấp ngán khoản cho các lực lượng q u â n sự". Báo "Sao và vạch" (Mỹ) ngày 3 tháng 5 năm 1975 // Báo "Quân đội nhân dân", ngày 30 tháng 6 năm 1975. "Các sĩ q u a n Mỹ đ a n g cố n u ô t n iề m cay đ ắ n g và tìm cách t r á n h k h ô n g n h ắ c đến chiến t r a n h Việt N am , m ột cuộc chiến t r a n h còn tiếp tụ c in s â u vào tâ m tr í họ n h ư là một chuỗi dài t h ấ t bại đ a u th ư ơ n g (th á n g 5 n ă m 1975)". Báo "Sao và vạch" (Mỹ) II Sách "Sức mạnh Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân, lià Nội, 1976, tr.I84. "Thực t ế là các con bài Đ ôminô đ a n g sụp đổ v à người t a ch ưa biết k h i n ào th ì k ế t thú c. Sự đổ võ ấy k h ô n g p h ả i là ảo tưởng. Có n h ữ n g người còn n g h ĩ r ằ n g niíớc Mỹ mỉa m ai k ia sẽ là con bài Đ ôminô cuối cùng". Báo "Bưu điện Oasinhtơn, sô' ra ngày 30 tháng 4 năm 1975. 130 9- ĐTMX-B
"Cuộc chiên t r a n h xâm lược t à n bạo và t h ấ t bại (của Mỹ) ò Đông D ương đã k ê t th ú c v à c ù ng với nó, cuộc đ ấ u t r a n h kéo dài su ô t 30 n ă m trời để t r a n h t h ủ trá i tim, khôi óc VỀ thực h iệ n giấc mơ làm bá c h ủ (của Mỹ) c ũ ng đã chấm dứt. Mỹ d ín h líu vào cuộc chiến t r a n h n à y m ấ t gần 10 nèm trời (!) n h ư n g cái giá của cuộc t h ậ p tự chin h n h ằ m cố’ ngán c h ặn chủ n g h ĩa cộng s ả n ở n ử a vòng bên k ia tr á i đ ấ t qaả là n ặ n g n ề và cuối cù ng là q u á n ặ n g nề. Cái giá p h ả i ;rả đó là 55.000 lính Mỹ chết, 150 tỷ đô la m ất, gia đ ìn h / à đ ấ t nước bị chia rẽ ch ưa từ n g t h ấ y kể từ n gày có nội cLiến". Trích hãng tin Mỹ UPI // Tạp chí "Lịch sử quân sự", sô' ra tháng 8 năm 1975. "^'ấn đề Việt N a m đã gây r a sự chia rẽ và th ù địch giữa Igưòi Mỹ với nhau, đó là điều tôi lo sỢ. Kìt th ú c n ă m 1968, s a u n h iề u n ă m điều h à n h cuộc chiến t r a n h gay c ấ n n h ấ t ở Việt N am , tôi thực sự không t i n rrinh có t h ể sông sót n ế u ở lại N h à t r ắ n g th ê m một n h i ệ n kỳ nữa. Vì tì n h h ìn h đen tôi c ủ a c h ú n g ta ở Việt N a m đã làm cho tôi p h ả i căng t h ẳ n g su ô t 1.886 đêm, ít kh i đĩỢc ngủ trưốc 2 giò sáng". Giôn-xơn, cố Tổng thông Mỹ // Nguyệt san "Sự kiện và nhân chứng", tháng 4 năm 2002. "ĩ’h ữ n g n ă m t h a m gia chiến t r a n h V iệt N a m là một thòi lỳ tụ t lùi và tự cô lập của Mỹ, thòi kỳ đư a đến sự 131
đ ình đốn ở tr o n g nưốc v à k h u y ê n k h íc h n h ữ n g nguy cơ mới ở nước ngoài (1973). Cuộc chiến t r a n h Việt N a m c à n g th ê m phức tạ p do có n h ữ n g yếu tô' trước đây ch ưa từ n g n ả y sinh. Ních-xơn, cô' Tổng thống Mỹ// "Sữc mạnh Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1976. "Trong q uá t r ì n h nưóc Mỹ tiế n h à n h chiến tr a n h . N h ữ n g người có t h ế lực n h ấ t tro n g phe cấp tiê n ỏ cả hai đ ả n g tron g Quốc hội, đ ã từ n g ủ n g hộ cuộc dín h líu của ch ú n g t a (Mỹ) vào Việt N am , th ì n a y đ a n g cố r ú t khỏi sự cam k ế t của họ". Ních-xơn, cô' Tổng thông Mỹ// Nguyệt san "Sự kiện và nhân chứng", tháng 4 năm 2002. "Mỹ đ ã t h ấ t bại n g h iê m trọ n g ở Đông Dương. T ìn h h ìn h N a m Việt N a m là m ột t h ả m h ọa với n h ữ n g mức độ kh ô n g th ể tưởng tư ợ n g được". Giê-rôn Pho, Cựu Tổng thông Mỹ// "Sức mạnh Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1976, tr. 182. "Tôi hy vọng r ằ n g n h ữ n g n g à y c h ú n g t a đơn phương can thiệp vào Việt Nam, C am puchia và Cộng hòa Đôminích đã q u a rồi. 132