Dưới i , với i i, ọ , ù ả ướ là ê ắ lợi vĩ i ủ ộ C g ă 1945. C ộ iải ộ (CMG D ) vừ ữ é , vừ o ữ é iê i và iê i o với i ư o ả ướ . Vì v y, iê ứ v t ì v ộ CMGPDT ô ỉ o é ú ấy li o , o o ì v ộ CMGPDT ư , à ò góp là õ i vấ v CMGPDT Vi N .
C o ế y, i ô ì iê ứ ế CMGPDT Hóa. Tuy nhiên, vi iê ứ v ì v ộ CMGPDT giai o 1939 - 1945 vẫ ò iế í yê và . N i vấ ư: ì ẩ v ư l i, l lượ ; ữ i ổi ủ CMGPDT o với ư … vẫ ư ượ lý iải và i ộ ỏ . Do v y, iê ứ v ì v ộ CMGPDT i i o 1939 - 1945 ô ỉ ôi ụ l i ứ ổ và oà i , mà ò iú ú l iải ắ , ừ ó ư ữ ế l o ọ v ì v ộ CMGPDT .
ă ôi , ữ ài ọ i i ủ CMGPDT vẫ ò yê i . Do , vi i iê ứ v ì v ộ CMGPDT hanh Hóa giai o 1939 – 1945 ô ỉ là ắ ộ i i o l ào ù ủ ứ , í vào vi i o ụ y yê ê ư , ấ ướ à vi v ụ o ữ ài ọ i i ủ CMGPDT còn góp ướ o i i ế - ội o i i o i y.
Với ữ ý ĩ o ọ và iễ ê ê , ú ôi ọ vấ Qúa trình o 1939 - 1945” là ài l iế ĩ.
: i ài ày, ú ôi ướ ới ữ ụ í : - P ọ l i ứ ổ ì ì v ộ CMGPDT
o i i o 1939 – 1945;
- C ỉ ữ nét iê i , ữ ư i và ế ủ ì v ộ
CMGPDT …;
1
- Là õ v i ò và ủ i với ắ lợi ủ
C ă 1945 Vi N .
: - Là õ i ả l ủ ì v ộ CMGPDT ; - Là õ ì ẩ o CMGPDT : ẩ v ư l i,
ổ ứ , v l lượ í , l lượ vũ , y ă ứ ;
- Phân tích t i , ủ ư i ĩ , iễ iế và ì i i ĩ
ià í y ;
- í ư , ượ i ủ quá trình v ộ CMGPDT giai
o 1939 - 1945 và ú ữ ài ọ i i ừ ì v ộ ày.
: i ượ iê ứ ủ ài là ì v ộ ủ CMGPDT
ừ ă 1939 ế ă 1945.
: : ú ôi lấy ă 1939 là vi iê ứ và s i C ủ C í Mi yê à l ướ Vi N D n c ủ Cộ ò vào ày 2/9/1945 là ế ú ủ vi iê ứ ài.
: vi iê ứ ộ v ộ CMPDT ượ iế à ê ấ ả ư ủ ỉ o ữ ă 1939 - 1945, ũ í là vi ô i ủ oà ỉ ày y.
: ú ôi iê ứ ữ ội í : - Tình hình và o ào yê ướ , ướ ă 1939; - ú ì ẩ o CMGPDT ư: ẩ v ư l i, ổ
ứ , v l lượ , xây ă ứ ;
- Phong trào ủ o ữ ă 1939 – 1945; - i và ủ ư i ĩ ià í y ; - Diễ iế í và hình thái ủ ộ i ĩ ià í y
ư .
: ú ôi ê ữ ài li : - C ài li ư: Vă i ả Cộ ả Vi N ; ỉ , yế ủ ỉ ủy và Tỉ ộ Vi Mi … N ữ ài li ày ượ i i lữ ữ i và lư ữ ủ . ài li là ữ i ý .
2
- N ài li là ô ì iê ứ v CMGPDT o vi ả
ướ , ũ ư ư ủ .
4.2. ơ p áp ậ , p ơ p áp ếp ậ p ơ p áp - P ươ l : l ượ iê ứ ê l ư củ S ọ mác xít, i ủ C ủ ĩ M - Lênin, Tư ư C í Mi h và ư l i ủ ả Cộ ả Vi N v CMGPDT.
- P ươ ế : c ú ôi ụ ư ế ệ ố ì ì v ộ CMG D eo ộ ỉ , i i í yế o ì v ộ CMG D .
P ươ ê ứ : ú ôi ế ợ ư l , ư lô i và ư iê ả, í , ổ ợ i i ì v ộ CMGPDT . Các ư ê, so sánh ượ ụ kê các i l iê i , o ào ấ ủ ...
: L ữ ổi : - Bổ ữ ư li ới liê ế ì v ộ CMGPDT
i 1939 – 1945;
- T i i ộ , oà i và i ộ v o ào i i o 1939 - 1945, ừ là õ v i ô, ội , í ấ ủ ì v ộ CMGPDT ;
- Là õ ì ẩ l lượ o i i o 1939 - 1945, i v í ủ ộ , o ủ ỉ ủy và v i ò ủ Vi Mi o ì l o, ỉ o o ào o ỉ ;
- C ỉ ữ é iê i , ộ o, i ì ủ ì v ộ CMGPDT . P í , i và o ọ v i ò, v í và ữ ủ i với ắ lợi ủ C g t 1945 Vi N ;
- L là ài li ổ vào o ư li ì i v CMGPDT
Vi N i và ì v ộ i iê .
N oài M , ế l , ài li ảo và ụ lụ , Nội í
ủ l ượ ì ày o 4 ư :
C : ổ ì ì iê ứ C : ú ì ẩ v ư l i, l lượ và y ă ứ
(tháng 9/1939 - tháng 3/1945)
C : Qúa trình ấ ià , iữ í y (tháng 3 - tháng 9/1945) C : N é v CMGPDT và ộ ài ọ i i
3
CHƯƠ 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
P T ở V N ủa á ọ ả ro ớ CMG D Vi N là vấ ượ i à iê ứ o ướ . Trong , ú ý các công trình: C ủ ệ Nam ủ ư C i , NXB S , 19 5; Lị sử C ủ iả Vă o, NXB S ọ , 196 ; C - ổ ĩ à N à ị ươ , Vi S ọ , 196 … y là ữ iê ứ iú ú ôi ắ vữ ữ vấ lý l i iê ứ ì v ộ CMG D Thanh Hóa, i iú ú ôi ộ i ì ổ ú ữ é , o v CMG D o với o ào ủ ả ướ .
Cho ế y ũ ộ ô trình iê ứ ế ì v ộ CMGPDT o vi ủ v y ủ ừ ư , ư: ổ ĩ 1945 ồ bằ Bắ B ủ N yễ ì Cả, NXB CTQG, 2010; C ă 1945 ỉ Bắ r B , ủ ỗ M ù , i ọ ế, 2 16… o , cô ì ủ iả ỗ M ù i vấ liê ế CMG D . Tuy nhiên, y là ô ì iê ứ v CMG D Bắ Bộ, ê iả ư iê ứ và v ì v ộ CMG D i i o 1939 - 1945.
ủa á ọ ả ớ o C o ế y, CMG D Vi N ượ à iê ứ ướ oài ế ư: trong công trình e N So olo e ’ e erre, iả Paul Mus ỉ yê ủ C Vi N í là ủ ; y o Paris - Sài Gòn - à N : à l ệ lư rữ ế r 1944 - 1947, iả Philippe Devillers ư ữ phân tích tính , í í ĩ ủ C ă 1945 Vi N … Qua iê ứ ê , ấy ượ iế và l iải v CMG D Vi N ừ ướ .
q rì ộ CM P T ở T H 1.2.1. Về o ả ị sử, ề k ủa q á rì ậ ộ CMGPDT Cho ế y, o ộ ô ì iê ứ í ấ ổ v l ũ ư v o ào o v í i ế i ả l và i i ủ ì v ộ CMGPDT Thanh Hóa.
4
o P o lị sử ế ( ừ yê ủy ế ă 1945), NXB KHXH, 2 4, iả Vă ấ iới i ượ ữ é ả v í i ế ủ và i N i Hóa. là ú ôi í , i v ì ì i ế và i , v í i ủ và i N .
T o ô ì iê ứ v l i 193 - 1945, ú ấ là n Lị sử , (1930 - 1945) ủ B N iê ứ và Biê o L , NXB KHXH, 1996. Cô ì ày ấ ư li ọ và ư iê ứ ú ôi ế ừ trong quá trình iê ứ v ì v ộ CMGPDT ừ 1939 ế 1945. y iê , ô ì ê ượ ì ày ưới ô , ê n i vấ ư: ì ẩ v ư l i, l lượ í , l lượ vũ ; v v i ò, v í ủ o o ào oà … ư ượ í , i ộ y ủ .
1.2.2. Về q á rì ẩ bị cho CMGPDT ở T a Hóa T ấ , v sự r à lã o ủ Đ b à ệ M Thanh Hóa ượ trong các công trình iê ứ : N ữ sự ệ lị sử Đ b ỉ o 1925 – 1945 ủ B C ấ à ả ộ ỉ o , NXB Thanh Hoá, 1978; Lị sử Đ b ỉ 1930 - 1954 ủ B C ấ à ả ộ ỉ , NXB , 2 1 … T o , thông qua công trình Lị sử Đ b ỉ 1930 - 1954 ấy ượ ữ ủ ư , í ú ắ và i ủ ỉ ủy o ình ẩ l lượ , ớ i l o o ỉ i ĩ ư iế lê ià í y o vi oà ỉ .
Bê , c o ế y, ế y ủ ỉ oà à vi iê ứ , iê o v l ả ộ ủ y ì , o ế i ả l , i và ì l o o ào ủ ổ ứ ả ư o ỉ . là ư li ọ ú ôi iê ứ v ì v ộ CMGPDT o vi oà ỉ .
T a , q rì ẩ bị lự lượ , ổ ứ ấ r ro o 1939 - 1945 ượ o ô ì iê ứ ư: P o rào ế ứ q ố à C ế N r o (1940 - 1941), B N iê ứ l ả oá, NXB Thanh Hoá, 1971; C ế N r o, B N iê ứ l ả ỉ ỷ o , NXB Thanh Hoá, 1977… C cô ì iê ứ ê ê ả ì ẩ l lượ í và l lượ vũ .
5
Cô ì iê ứ C ế Q r ro o rào N ứ ướ à ổ ĩ ă 1945 củ iả Bùi N ọ i quát vai trò và ữ ủ o ì y và o ộ ủ C iế , ũ ư ả ư ủ C iế i với i ủ o ào . y là ư li ú ôi ế ừ và i , ừ là õ i liê iữ o ào với ư , ũ ư ữ ủ i với i ủ ả ướ .
1.2.3. Về q á rì ấu tranh giành và giữ chính quyền ở Thanh Hóa Q ì ấ và i ĩ ià í y Thanh Hóa ượ o ộ ô ì iê ứ , t o , ông trình ĩ , do B yê ấ ỉ ủy iê o iới i i lượ quá trình y l lượ , ớ i ià í y , v nguyên nhân, ý ĩ ủ C ... y iê , o y là ô ì í ấ ụ vụ ô yê y , nê ì v ộ GPDT hanh ỉ ượ iới i ộ i ấ à ư i i i , í v vấ ủ ì v ộ GPDT . Bê , ữ iê ứ v CMGPDT ủ, y là ài li ú ôi iê ứ v ì v ộ ủ CMGPDT ê vi oà ỉ .
1.3. Nhận xét về tình hình nghiên cứu và những vấn đề luận án cần giải quyết 1.3 ậ xé ề ì ì M là, ì v ộ CMGPDT giai o 1939 - 1945 ượ
i ứ i ộ v l .
Hai là, n oài ữ iê ứ v phong trào ê vi oà ỉ , ì v ộ CMGPDT ò ượ o ô ì iê ứ v l ủ ư o ỉ . là ư li o ú, ú ôi là õ ữ vấ iê ứ .
Ba là, o ế y, vẫ ư ộ ô ì iê ứ ào í chuyên sâu và toàn i v ú ì v ộ CMGPDT i i o 1939 - 1945. Do , ò i vấ v ì v ộ CMGPDT trong i i o này ượ iế ụ iê ứ ộ yê .
1.3 ữ ấ ề ậ á ầ ả q yế ứ ấ , ươ ế : chúng tôi ụ ư ế ệ ố khi iê ứ q ì v ộ CMGPDT ì vấ eo ộ ỉ .
6
ứ , ồ ư l ệ ê ứ : oài vi ủ yế vào ư li ừ í , ú ôi ẽ i các báo cáo ủ í y ; báo o ủ … ộ ù ợ i , , toàn i và i ộ v ì ấ GPDT ủ .
ứ b , ê ứ : ú ôi ẽ là ỏ ữ vấ ới : M là, sự lã o, ỉ o ủ Xứ ủy Bắ ỳ à Xứ ủy r ỳ ố ớ o rào . y là ộ o ữ i i ủ . Do v y, ú ôi ẽ i iê ứ là õ i ặ ù ày, i i v v i ò, ả ư ủ Xứ ủy Bắ và Xứ ủy i với ì v ộ CMGPDT .
Hai là, ố q ệ ữ ớ ị ươ à ủ ố ớ ướ : c ú ôi ẽ i iê ứ là õ v i iữ với ủ ư ũ ư ữ ủ i với ắ lợi ủ ả ướ .
Ba là, q rì ẩ bị ư lố , ố ấ ổ ứ à ẩ bị lự lượ , o ế y ư ô ì ào iê ứ y ủ v ữ vấ ày. Do v y, ú ôi iê ứ sâu ư i v ữ thành ô và ế ủ ô ẩ l lượ và là õ v i ò, v í ủ ừ l lượ i với ắ lợi ủ Thanh Hóa.
Bố là, q rì x y ự ă ứ ị , o ỗ ứ , o ế à lự o cách : ú ôi iê ứ là õ ì y ă ứ , i i ú v i ò ủ iế ũ ư ô ẩ ă ứ i với ắ lợi ủ CMG D .
Nă là, o ế y ộ ài li i v ư , yế i , ý ĩ , ài ọ i i ủ C . Tuy nhiên, theo chúng tôi ữ vấ ày vẫ ư ượ i ộ ẩy ủ. T ê iê ứ oà i và v ì v ộ CMGPDT , ú ôi ẽ í ữ ư , yế i và ú ộ ài ọ ừ ì ày.
Sáu là, o ế y ư ô ì ào iê ứ ộ yê , oà i và v ì v ộ CMGPDT i i o 1939 – 1945. Do v y, ế ừ ữ à ả iê ứ , với ư iế ù ợ và ổ ư li , ú ôi iế à iê ứ ộ oà i và v ì ày, ừ i i l i ì v ộ CMGPDT i i o 1939 - 1945 ộ , và i ộ .
7
CHƯƠ 2: Q Á TRÌ H CH Ẩ Ị VỀ ƯỜ Ố , ỰC ƯỢ VÀ XÂY
Ự CĂ CỨ ỊA CÁCH Ạ (THÁNG 9/1939 - THÁNG 3/1945)
2.1. Khái quát v tình hình Thanh Hóa và phong trào y ớc, cách m ng
T H ến ă 9 9
2.1.1. Vị trí và truyền th ng o là ộ ỉ ằ Bắ Bộ, ì khá , với ủ lo i ì : , i úi, vù ve i và lụ . V vă , với i i iê o ú, l i iế i i vù vă Bắ Bộ và vù vă ứ N , o ì i , o o ì ữ i vă vừ ả ắ ộ , vừ ữ é iê i . V l , rong i ài ướ và iữ ướ ủ ộ Vi N , i o lớ và oà i . C í v í, v ế và y ấy o ê ứ o lớ ướ vào ộ ấ lượ và ủ , ià ộ l ộ .
2.1.2. Tình hình rị, k ế, ă óa - xã ộ T a Hóa ừ k ự
dâ áp xâ ế ă 9 9
Sau khi hoàn thành vũ lượ , iế à i i và oà i . í rị: ứ í y ủ ư i Hóa là viên Cô ứ, y ặ o ứ iế ỉ o ọi o ộ ừ ỉ . Bê , í y o iế do ổ ứ vẫ ượ duy trì. Dưới í y ấ ỉ là viê i ủ, i y , i ắ y i , ế, ắ e , ... Dưới ù là í y ấ ác làng, xã do ư , lý ư ứ . ế: i i v vé ài yê , lộ ứ l , i ủ ủ ư i dân. ă - xã : i í ”, ế i v i o ụ , í ộ lý i ẽ oà ế ộ , l y ội o ú ... C í ủ là cho i i ấ , g lớ o lò ội y , phân hóa ộ õ é .
2.1.3. Phong trào y ớ á ở Thanh Hóa ừ k ự dâ áp
xâ ế ă 1939
N y i ổ ú ấ ô , p o ào C Vư Thanh Hóa iễ ộ ắ i ă ứ B ì , ù Lĩ … Tuy ô ượ ế ả ư o ào C Vư i i ấ ấ ủ ư i ứ . ừ ế ỷ XX, ộ ấ eo ướ ủ ư ả ũ ượ ì à . ế ữ ă 2 ủ ế ỷ XX, phong trào yê ướ ủ óa iễ i o ộ ôi ổi, o ữ i
8
i lợi o ì y ủ ĩ M - Lênin vào Thanh Hóa. iế , ày 29/ /193 , ả ộ ả Cộ ả Vi N ỉ Thanh Hóa ượ à l . y là i ấ ướ i v ấ ủ o ào Hóa. T o ữ ă 1932 - 1935, ặ dù ải i ặ với à ủ ẻ ù, ư í ủ ộ ả viê và ú , i ả ừ ướ ượ ụ i. Do v y, ù ổ ứ ả i l vỡ, ư vẫ ô ắ ượ phong trào ủ .
o ữ ă 1936 - 1939, ù với ả ướ , ũ ướ vào i ấ ô i, ợ và ợ , với ữ ụ tiêu í là òi y i , ủ. ừ iữ ă 1939, i iế à ủ ê oà õi ô Dư , ữ ổ ấ ặ . Tuy nhiên, ộ, ả viê , ú vẫ í ợ l lượ , ổ ứ ấ y ì và i o ào. í là o ào l i ù lê i ữ i i lợi.
Qú rì ẩ bị ờ , ấ ổ ã o ữ ă 193 - 19340, ò iế ấ v ư l i và ổ ứ l o, i i là s i i i ả ộ ” o ộ ộ i l . Do v y, yê i với là ải y ộ ổ ứ ả ấ v ổ ứ , ấ v ư ư và à ộ . ướ ì ì , tháng 10/194 , Xứ ủy í Bùi San í v ặ í o ỉ ủy” , ằ à l ộ B C ấ ả ộ ấ . 11/194 , ưới ỉ o ủ í Bùi S , ội í l o … ượ ổ ứ i làng ấ í ộ B C ấ à ả ộ l i. ừ y, tình o ộ , iê ẽ ủ ổ ứ ỉ ủy” ấ ứ , ặ ưới l o y ấ ủ ả ộ ỉ .
S ấ v ổ ứ là i i ấ v ư ư và à ộ o oà ả ộ ũ ư iữ ư o ỉ . Tháng 7/1941, ướ tình hình ộ ộ, ả viê ữ i i i l o l o , ỉ ủy ả ỉ i í ứ o ỉ , nêu lên ữ yê ắ o ộ ằ ả ảo í ấ o à ộ iữ ổ ứ ả , iữ ả ộ ỉ với i ộ ả o oà ỉ .
5/1942, o i ả ả ộ ỉ , í Lê ấ ắ , oà iế ì … à l B liê l ” ằ y l i phong trào. Tháng 7/1942, í o B liê l ” ổ ứ ội i là ượ , yế à l ỉ ủy l i o í Lê ấ ắ là Bí
9
ư. iế , ữ ỗ l ì ắ liê l , ă 1943, ỉ ủy Thanh Hóa ượ ư ả ô là l o hính ứ ủ ả Hóa. S i ộ l ữ ẳ vai trò l o ủ ỉ ủy Thanh Hóa i với o ào o ỉ .
Tháng 6/1944, B C ấ à ả ộ ỉ à N yế , ế vấ v ổ ứ ả . Thông qua N yế , mộ l ữ o ấy ả ộ ấ và oi ọ ô ổ ứ ủ ả . ừ y, oà à vi ẩ v ư l i và ổ ứ l o o ỉ .
2.3. Qúa rì ẩ bị ự rị ự ũ r 2.3.1 Về ự rị Tháng 6/1939, ả ộ ỉ óa ủ ư ă ư r ể ơ s Đ à ổ ứ q ầ ú ”. í là iế à y l lượ í o i i o ới. Tháng 11/1940, hội i i ả ượ ổ ứ ấ i ủ ổ ứ , ộ viê ú ằ ư o ào ứ o ỉ lê ộ ướ ới. Tháng 7/1942, ội i i ả o ỉ ổ ứ là ượ (N S ) yế à l ì ứ ổ ứ r , lấy ê là “ q ố ”. eo , i ội” - mộ ổ ứ ú ộ i ủ i. iế , gày 15/3/1943, ỉ ủy yế y i ội” à Mặ Vi Mi ” ư o ào o ỉ ò với o ào ả ướ . Vi Mi o i là ọ ụ ú ẩy phong trào cách m o ướ i i o ới.
Cù với vi ẩ v ổ ứ ặ , ũ ấ oi ọ ô yê y , v ộ ú . ê í ì ì , ỉ ủy yế o ổi iặ ướ ” là yê y , ổ ộ ủ i ội”, ày là Vi Mi . Bê , ỉ ủy ò yế o ụ ữ lấy ê là “G r r ” ằ ướ ới ộ l lượ ú ô ảo là ụ ữ. S i ủ o là o ả ư ủ i ội” ày à ă .
ừ iữ ă 1943, ướ phong trào ấ ắ và v vé iễ i i, Vi Mi i ỉ ọ ư: ẩ ấ yê y ”, C lú ”, Nỗ l ấ ” v ư ủ , N , i ỉ õ i , ướ o ào ấ ủ ú . i ỉ ê , nhân dâ oà ế , iế à
10
i ộ ấ yế li . Qua , y í và ả ư ủ Vi Mi ày à lê o, ú i ổ ứ ủ Vi Mi ày à ă lê .
Từ iữ ă 1945, ướ í ế ẵ à i ĩ o ỉ và ộ y ủ vù ô ô ư ấ i l , ỉ ủy ủ ư “ ế ụ ẻ ù, , l éo ổ lý ứ í ủ ”. i ủ ư ê , i ộ v ộ , iễ yế , à iễ oằ , ọ X , Yê … ô , l lượ í ô ừ lớ . C o ế iữ ă 1945, l ú ượ ôi l y và ư à , ặ oà ế lớ ượ ộ , ì à ộ ặ o v y, ô l ù. í là ộ o ữ i ộ i ĩ ià í y ù ổ và ià ắ lợi.
2.3.2 Về ự ũ ra Tháng 2/1941, i ế o ủ Xứ ủy , ả ộ yế xú ế ẽ ệ x y ự ự ệ, ẩ bị lự lượ ế lê ấ r ũ r ”. y là l iê ả ộ í ứ ê lê vấ ẩ l lượ vũ o .
Ngày 19/9/1941, ội í iê ủ ỉ ượ à l i eo ộ C iế N ọ o, 21 iế ĩ, là q ũ r ầ ê ủ Đ b à ”. ừ ội í N ọ o, l lượ vũ ô ừ lớ . Tuy nhiên, sau khi phát i ội í N ọ o, và í y y i iế à ữ ộ à é iế o ội í và iế N ọ o .
ừ /1942, ỉ ủy i ủ ư và i ằ i l lượ vũ . Tháng 9/1943, ỉ ủy í oà iế ì i lớ ấ l y 2 ổ ứ à r ể lự lượ ũ r ị ươ à ấ l yệ o ỉ ủy”. iế , ă 1944, ỉ ủy Thanh Hóa xú ế r ể lự lượ ũ r , ổ ứ í à lớ ấ l yệ q sự, í rị o q ầ ú ể o , ẩ bị ớ lấy ơ ĩ ”. Tháng 3 và tháng 4/1944, ỉ ủy các lớ ấ l y , chí ấ ỉ i N S và i ằ ữ vấ v ổ ứ , v í , iế … cho các ư . C lớ ấ l y i ê o ê ữ ò ố ể x y ự ự ệ - lự lượ ũ r ẩ bị ĩ à í q y ”.
Tháng 6/1945, ỉ ủy C ỉ Sắ vũ í ổi ù ”, nêu rõ i vụ ải ắ lo i vũ í ẵ à i ĩ ià í y .
11
i ỉ i ê , o ào è , ắ vũ í o ội v , o ào l y liê iế iễ ả ày lẫ ê ắ ư . N , o ế ướ i i ĩ ià í y , l lượ vũ lớ ả v lượ và ấ lượ .
2.4. Xây ự ă ị , ế chân cho Tháng 2/1941, i ội o C , ỉ ủy ủ ư … l à ă ứ ị ừ y Bắ x ố Đ N ”. y là l iê ủ ư v y ă ứ o ượ ả ộ í ứ ê lê . iế , háng 6/1941, ỉ ủy i ội ng i là ú ĩ (Yê ) à vi ú iế y ă ứ . eo , N ọ o - ộ là i i i ứ o vi y ă ứ ượ ọ iế à y iế .
Ngày 10/7/1941, ỉ ủy i 11 ội viê í v N ọ o i vi y iế . C i /1941, ỉ ủy yế chí ứ à l B C ỉ o iế , ấ i ủ C iế N ọ o. S ộ i i o ộ , ả ư ủ c iế N ọ o ày à ượ ộ . y iê , o o ô ổ ứ , ngày 7/10/1941, pháp iế à à dã man iế N ọ o. S ữ ày iế ấ o ư , B L o iế yế l lượ à ừ ổ ỏ l i o ộ i vù o ỉ . Ngày 24/10/1941, ội í N ọ o yê iải , iế N ọ o vỡ.
Tham gia x y ự C ế ò - Ninh - , C ế Q r Ngày 3/2/1945, C iế ò - Ninh - ượ hình thành i Lư (Ninh Bình). i i vụ ủ C iế , o ào y ă ứ và l lượ vũ iễ ôi ổi ủ, y ủ . Các khu ă ứ ũ ừ ướ ượ ú iế y à , N S , à ... y là ữ o ộ ọ ủ o vi ẩ o i và i ủ C iế sau này.
Ngày 20/5/1945, i N yế ội Bắ , C iế ượ à l i ô S y (Ninh Bình). i i vụ C iế , trên à Thanh Hoá, à ượ y à ộ o ữ ă ứ ủ iế . Trong quá trình y iế , vừ i v i ò và ữ i với phát i ủ C iế , vừ ủ ượ ữ i i lợi i y ă ứ , o ỗ ứ o o ào o ỉ .
12
CHƯƠ 3: Q Á TRÌ H Ấ TRA H À H VÀ Ữ CHÍ H Q YỀ (THÁNG
3/1945 - THÁNG 9/1945)
ấ r , ữ q y r k ở ĩ ừ
ầ (9/3 - 16/8/1945)
Cao r o k á ậ ớ ở T a Hóa ữ ề ề o
k ở ĩa q yề
Ngày 12/3/1945, B ư vụ ư ả Cộ ả ô Dư ra C ỉ N - P bắ à à ủ ú ”, p ộ o ào N ứ ướ làm ti o ộ ổ i ĩ . ừ y, Vi N ướ vào C o ào kháng N ứ ướ , iế ới i ĩ ià í y . i , i ấ ẳ , i N t i à i í lừ , lộ ế ứ à o. Chính sách ủ i N ẩy Thanh Hóa vào i ủ iế , iế lò ă ẫ ủ n Thanh Hóa o ộ ộ. o i ả , ỉ ủy i ộ o ào úng, ẩy ữ vi i C ỉ í o i ĩ ”. ừ 3/1945, phong trào phá kho thóc ủ N iễ i i o ỉ , i ẩ i o , iải yế i” i ượ ội ủ chúng i ừ ì ứ ấ í , iế lê ế ợ ấ í với ấ vũ trang. Tháng 7/1945, Uỷ d ộ iải oặ Uỷ l i ượ à l ộ i. í là ộ ướ ộ iế lê y í y .
ướ i ủ o ào , i ấ ủ dân, o iế l l y, . N i i ổ , lý ư i ặ Vi Mi ộ i và ế ô là vi o . o i , chúng nhân dân ày à i i ư vào Vi Mi và ă i i vào oà ứ . C i, Vi Mi ứ i à ọi ô vi .
N ư v y, lú ày p o ào ướ vào i i o ấ
ụ ôi, yế li , o i o ộ i ĩ ià í y .
3.1.2. ấ ra iành q yề , xây dự ế ộ ớ bảo q ả
á ở y Hoằ Hóa
ế /1945, phon ào oằ i ộ hanh chóng. ướ ì ế , i N và tay sai ấ lo ợ, vì ế ấ í y oằ ẽ ẫ ế ụ ổ ủ í y o oà ỉ . Vì v y, gày 23/7/1945, Tỉ ư i ộ v lí ảo éo v oằ ằ ù o l ắ o ào y.
13
Nắ ượ ư và ế o trên, i ày 23, ày 24/7, nhân dân oằ iế à làm vư ô à ”, ế lý ư , i í ụ í , ẵ à o v y ảo ù. Sáng ngày 24/7/1945, l lượ ấ ô iê i ẻ ù y o i ụ . iế , au khi ắ ượ i ủ ọ Bào, C i ộ ả và B Vi Mi oằng H ổ ứ ộ í i lớ , ê ọi ú iế ụ ấ . i ộ í tinh này, i ủ ọ Bào úi ội và i ượ nhân dân lượ o . i i ĩ oằ í i.
Vào lú 3 i i ày 24/ /1945, ội v ưới ỉ o ủ Vi Minh, iế à iế ủ ư . o lú , ú ắ i o y ũ éo v o v y ủ lỵ. iế , í i C ư L y ặ B Vi Mi oằ , yê ỏ í y o iế . C ộ i ĩ ià í y oằ ià ắ lợi.
S i ià ượ í y , oằ ướ i ới - i y ế ộ ới, iữ vữ à ả . Dưới ỉ o ủ ỉ ủy, Chi ộ ả và Vi Mi oằ yế à l và ỉ C ủ Uỷ d ộ iải là , ổ o oà y . eo , ế ày 27/7/1945, Uỷ ộ iải ượ à l i là , ổ , i ứ ă , i vụ ủ í y ủ .
Trong các ngày 1/8, 6/8 và 10/8/1945, i N và y i l i quân lí với lượ ày à ă éo v oằ à o ào , ià l i í y n. y iê , ả l i N và tay sai vào ế vư ô à ” và ụ í ủ l lượ v . C ộ ấ ảo v à ả oằ oà oà ắ lợi.
3.2. K ở ĩ q y sự r ờ q y
ỉ Thanh Hóa
T ờ ơ á ủ r ơ k ở ĩa q yề C o ế 8/1945, sau ắ lợi à oằ ià ượ o ì ấ ià và iữ í y , phong trào cách m ày à i ẽ. ướ ì ì , í y ủ i i lung lay, tan rã. oả ợ ướ o ào ấ ủ ú , quân i N li ư N yễ lê y à Vă i là ỉ ư Hóa hòng ứ v ì ế. Bê , i ứ ừ ấ i o C iế ế iới ứ i là o N ê . o i , i ư , í y ư ê li , ỉ i ê ĩ , ò ê ế, Vi Mi và oà ú ứ ả lý, i à ọi ô vi .
14
ế o ấy, o ế iữ 8/1945, t i o ộ i ĩ ià í y ê vi oà ỉ ấ i . Trướ ì ì , ngày 13/8/1945, ỉ ủy Thanh Hóa i ội ộ và ư ữ yế ọ : yế i ổ i ĩ o oà ỉ là 12 i ê ngày 18/8/1945”; q yế à l UBKN và UBNDCM l i ấ ỉ ; thông qua c ủ ư i ĩ ; ỉ UBKN và UBNDCM l i y …
o ô í ế ẩ ư và i ụ ôi ủ , ê ày 18, ày 19/8/1945, UBKN ỉ l ổ i ĩ ià í y o oà ỉ . C ộ i ĩ ià í y trên í ứ ắ .
3.2.2. Khởi nghĩa giành chính quyền ở các phủ, huyện đồng bằng, trung du
và thị xã
Ở L : êm ngày 17/8/1945, í i C ư L i ội ẩ ấ à ế o ià í y . ê ày 18/8/1945, l lượ i ĩ Lộ ấ lo iế v v í iế ấ . ướ ứ ấ ô ủ ú , i y Lê í o ộ i , ổ và i ượ o . L lượ yê ỏ í y , o iế , l í y ê vi oà y . Cũ o ày 19/8/1945, ổ , là o oà y , l lượ lo ổi y ià í y . C ộ i ĩ ià í y ê oà y Lộ ế ú ắ lợi.
N Sơ : khi iế à i ĩ , ọ viê ư í vẫ lớ ấ l y N S . Do v y, ộ i ĩ N S , oài l lượ v ò i ủ ọ viê ư quân chính. y là ộ o ữ lý o iế ộ i ĩ N S ià ượ ắ lợi. ê ày 18/8/1945, l lượ ấ ô và ià ắ lợi nhanh chóng i i ộ. o i , oả 5 v và ọ viê ư í , ù à ì ú ấ ô y ư , ắ i y C o X i và l i, oà ộ vũ í, ổ … S ày 19/8/1945, ộ i ĩ ià í y N S giành ắ lợi.
Ở Hà Trung: c i i ày 18/8/1945, UBKN à l ấ , ội v ủ l và v iế ấ ủ là , ổ ượ l iế lĩ nhanh chóng v í phân công. ú i ày 19/8/1945, các ộ i ĩ ê oà ủ à lo iễ . R ày 19/8, t ướ ấ ô ủ , i ủ à y i o ộ i , ài li , ổ o . C ộ i ĩ ià í y à oà oà ắ lợi.
15
Q Xương: c o ế i i ĩ , i ộ ả ả Xư vẫ ư ượ à l , l lượ Vi Mi và v ì lượ ư ô , vũ í ư ủ... Mặ ù v y, ưới ỉ o ủ ỉ ủy và ỉ ộ Vi Mi , êm ngày 18/8/1945, ú ừ các éo v iế y lỵ, ộ toàn ộ lính cùng y ư Lê N yê à . Cù với ộ iế y lỵ, i v ư G é , ấ S S , y L i à , l lượ vừ iế à o v y, vừ ê ọi i lí hàng. ế ày 2 /8/1945, l lượ ià ượ í y i ê . C ộ i ĩ ià í y ả Xư ế ú ắ lợi.
ệ : ướ ày i ĩ , l lượ i v ộ tay sai ủ i o ộ í y , ư i ủ Lữ y . ữ , s i ượ ỉ ư o i 4 lí ảo v ỗ ợ, chính y i l i à ỏ ă , yế ế ù . Do v y, i là i iễ ộ i ĩ yế li ấ và là i y ấ ổ .
T i ày 18/8/1945, l lượ v i ừ i í ả và ữ ô C , iế v ủ lỵ. C ộ iế ấ yế li iễ i i i . R ày 19/8/1945, ấy ô ượ , ội l o lí ảo ư o y. UBKN y ỉ y v iế ụ y ắ ữ ả ộ ò ư à , í ẵ à iế ấ … Ngày 20/8/1945, i ổ ứ í i ào ừ UBNDCM lâm i ắ . C ộ i ĩ ià í y i oà oà ắ lợi.
Đ Sơ : sáng ngày 19/8/1945, v và ú ổ iế à ộ í i , à , iế v là , yê iải í y , iấy , i ủ i ổ , lý ư . C i i ày 19/8/1945, ộ í i à vũ ià í y ắ lợi ấ ả ổ , là . Trong khi , ộ iê o ổ ứ iê A ” ợ ú iế vào ủ ư , ộ i ủ ô S à và à l Ủy l i y o Lê ì Dưỡ là C ủ . ướ ì ì , UBNDCM l i ỉ Thanh Hóa i i v ô S iế à ấ với Ủy l i ô g S à l í y i i o lợi í ủ . Ngày 27/8/1945, UBNDCM l i - í y i i o ô S ượ à l . C ộ ấ ià í y ô S ắ lợi oà oà .
Yê Đị : sáng ngày 18/8/1945, là , ổ Yê ụ ôi í ế ổi y ià í y . ú 12 i ê ày 18/8/1945, l i ĩ ượ , l lượ v iế à v y í y ư . ướ í ế , i y i N o Li ải à ụ , i o ộ oà ộ iấy , ổ , ấ í và vũ í o . ế ày 19/8/1945, í y o 16
oà y v y . C ộ i ĩ ià í y Yê ắ lợi oà oàn.
X : sáng ngày 19/8/1945, các o oà ủ ọ X lo i ĩ . i ủ lỵ, l lượ ộ i ủ Phan Qu Lư à , e i o ấ í , ổ . C í y ủ lỵ v tay nhân dân. S i ià ắ lợi ủ lỵ, l lượ e eo Lư , iế lê ỗ ợ l lượ B i ượ . Biế i i ủ ắ và ủ lỵ iế , ĩ , i lí B và B i ượ ải i à , i o oà ộ ú . Sáng ngày 19/8/1945, UBNDCM l i y ắ , ộ i ĩ ià í y ọ X oà oà ắ lợi.
Ở ĩ L : S i ỉ ủ UBKN ỉ , UBKN y Vĩ Lộ ũ ượ à l , o í ặ Vă ỷ là ư . Sáng ngày 19/8/1945, ưới ỉ o ủ UBKN, l lượ v iế vào y ư ướ vũ khí, ắ i y ộ o ấ và . ế 9 i ày 19/8, oà ộ ộ y í y ừ y ế ổ , là Vĩ Lộ oà oà v y , ộ i ĩ ià í y Vĩ Lộ ắ lợi oà oà .
ị xã : r ày 19/8/1945, ọi ô vi ẩ o , l lượ v iế ấ , ả ợ ội ũ ẵ à l . o lú l lượ ẩ iế ô ì ội N v ư Giòng, l lượ v iế ấ iế ả , i ội N vừ ú . Sáng ngày 20/8, sa i iế ả i lí ảo , oà i ì iế v bắ ỉ ư N yễ i o ộ 6 ẩ ú và o ấ , , ổ . Chi ày 2 /8/1945, UBNDCM l i ắ . C ộ i ĩ ià í y ế ú ắ lợi oà oà .
ĩ G : c o ế ă 1945, ĩ Gi vẫ ư à l ượ i ộ ả và ư i ủ Vi Mi . ừ háng 6/1945, Vi Mi ĩ Gi ượ à l , í o ộ ẩ l lượ i ĩ ià í y .
C i ngày 19/8/1945, i oà ủ Vi Mi ủ ĩ Gi ù ú iế vào ủ ư , yế ụ i ủ Vũ ế ù o ả í y o . S ày 2 /8/1945, i ủ ĩ Gi ộ ải i o ộ i và toàn ộ vũ í o Vi Mi . C ộ i ĩ ià í y ủ lỵ ĩ Gi giành t ắ lợi. iế , ú ổ , là ũ giành ượ í y . N ày 21/8/1945, l lượ v vũ iế Bi S , k i ĩ ià í y ĩ Gi ắ lợi ọ vẹ ê vi oà ủ.
N Cố : o y ằ và , Nô C là i ià ượ í y ộ ấ . ê ày 2 ày 21/8/1945, UBKN Nôn C l i ĩ , l lượ vũ và ú iế 17
hành bao vây ủ lỵ. 6 i ày 21/8/1945, Tri ủ Nô C à , giao ộ oà ộ , vũ í. S i ià ượ í y ủ lỵ, l lượ v và ú éo v là , ổ , ià í y , à l í y . o i , l lượ v o Yê Mỹ ũ vũ i ĩ ià y ả lý v y ô .
N ư v y, o ế ày 21/8/1945, ấ ả ủ, y ằ , và iế à i ĩ ià í y ắ lợi. ế ả là í y ỉ i, i ụ ú ẩy y iế ủ o ào ấ , y i úi.
ấ ra q yề ở á â , y ề ú i ội M o X , ỉ ủy ủ ư i ĩ i ôi o ẽ ù l í , i ĩ ià í y i úi. y iê , o ấy ữ ă , ứ , ỉ ủy ư , lượ là l ừ bướ , à ắ lợ ừ b , ế ớ à ắ lợ oà oà , ớ q rì yê r y , o q ầ ú ể q ầ ú ự ứ lê là ủ ệ ủ ì ”.
à : s ớ ày 19/8/1945, ội v o v y ủ ư , ộ i y à ải ộ i o UBKN. C ộ i ĩ ià í y y lỵ à ià ắ lợi. Cù lú , là , ổ o y , ổ , lý ư ũ ộ ải i o í y o Vi Mi . ế i ày 19/8/1945, à ò i ổ là ả ế và Cư ư ià ượ í y . T ướ ì ế , ê ngày 19/8/1945, UBKN o l lượ v iế ấ í o vây, y iế và yế ụ Mư o ả í y . ấy ô , Mư ải yê à , à i o l i i , ổ o . C ộ i ĩ ià í y à ià ắ lợi ê vi oà y .
Cẩ ủy: êm ngày 13/8/1945, l lượ Vi Mi ấ ô iế i ú Do, ắ ô ư i , th i oà ộ ài ả , ổ . êm ngày 18/8/1945, ộ là , ổ Cẩ ủy ổ ứ ấ , ắ hào lý i o ộ ổ , i và iế à à l í y . ướ ì ì , i y S Vă i ỏ y lê i Lư ứ à Cô ắ . C í y v y . R ày 2 /8/1945, l o à Cô ắ éo ừ B ướ v , iả Vi Mi ỉ ướ l i í y . Tuy nhiên, ướ ứ ủ l lượ , à Cô ắ ộ ải o y v B ướ . C í y Cẩ ủy ượ iữ vữ . iế , trong các ngày 20 và 21/8/1945, là , ổ ò l i o y Cẩ ủy giành
18
ượ ắ lợi và yê à l UBNDCM l i. Ngày 21/8/1945, UBNDCM l i y Cẩ ủy ắ , c ộ CMGPDT ủ y Cẩ ủy ắ lợi oà oà .
ư X : ngày 20/8/1945, i ủ ư ủ ỉ ủy, l lượ v và ú ổ B i ( ọ X ) iế lê ỗ ợ o ú ư X o v y lỵ C ặ , ê ọi i C B Bảo và y vũ í à . ướ ứ é ủ ú , C B Bảo ộ ải ấ à vô i i . í Lư ì i i o i ĩ yê ướ ỏ ứ i ủ C B Bảo và à l í y l i ư X . Qúa t ì ấ ià í y ư X ià ượ ắ lợi. S i ià ượ í y lỵ, i ủ ư ủ ỉ ủy v vi ê ọi à ũ ổ lý, l o i và ủ ộ , l lượ i o l i ứ C ủ l i y ư X o C B Bảo ả .
N ư X : trong các ngày 20/8/1945 và 21/8/1945, nhân dân các làng Cán Khê, Xuân Du… l lượ ổi y ỏ í y ũ, à l í y . Ngày 21/8/1945, t ướ ứ ủ l lượ i ĩ , i và l i N ư X oả ỏ y, ú oà oà là ủ Bế Sung. Tuy nhiên, c i 8/1945, các ổ y, l o i o y ủ l lượ , éo v Bế S òi ư lượ với l lượ . ướ ì ì ấy, ỉ ủy í ộ l o ắ ữ ư v ủ o í y l i, i ư ộ ủ ả vào i , ỉ o vi i í ủ í y ới. C i 9/1945, oà công tác ủ ỉ Thanh Hóa v N ư X iế à ội i ư à l í y . Ủy l i N ư X ượ à l và ộ v y ính y ổ , ò l i.
N L : ngày 23/8/1945, i Cẩ ủy ià í y ắ lợi, í Lê Vă i và ào L éo N ọ Lặ , y ộ ê v và ú iế v lỵ C . ướ ứ ủ l lượ , i N ọ Lặ là ú iê ộ ải i o l i í y ù oà ộ , ổ o . C ộ ấ ià í y lỵ N ọ Lặ ế ú ắ lợi. S i ià í y lỵ, í N yễ X úy y ặ ỉ ủy v N ọ Lặ ỉ o à l í y ới. Ngày 10/9/1945, Ủy l i y N ọ Lặ í ứ ắ .
L C : ỗ ợ o L C ấ ià í y , ỉ ủy i o UBNDCM l i y ọ X i ộ ộ v v , ế ợ với l lượ L C o v y, iải í y ũ, 19
à l UBNDCM l i o Lê X í là C ủ . Tuy nhiên, s i ượ ắ í y , Lê X í với ả ấ o i à i í ả ộ . ướ ì ì trên, ỉ ủy i í ô éo vừ i l lượ , vừ , ô l í y ủ Lê X í . ế 9/1945, i l lượ ủ , ằ i vừ yế ụ , vừ dùng l lượ vũ y iế , ấ , í h y L C v y , o í Lê X Biê là C ủ . (B ướ ) à Q : nă 1945, i e i í y o iế i i ổ, i ủ i ày oả ợ ỏ vào ừ . Lợi ụ ì ế , l o à Cô ắ éo lê iế lỵ i X ( ), l í y ới, ư là ư . Sau , Hà Cô ắ i à i í ả ộ , i lợi ụ ĩ Vi Mi , i í lừ , ứ ào ế ứ .
ướ ữ à ộ ủ à Cô ắ , tháng 9/1945, oà ô ủ Ủy T ượ e eo l lượ vũ v và , ỉ o, iú ỡ i ày ấ , ấ ế l ả ộ . Bằ í v ộ , yê y , y ứ é và ả ằ ữ ộ ấ vũ , í y ủ à Cô ắ và ỏ.
3.2.4. Sự ra ờ q yề á ỉ Thanh Hóa T i ội M o X , ỉ ủy Thanh Hóa yế h ú ắ là thành l UBNDCM l i ỉnh. là yế ả ư ế vi i ủ í y ấ o ì i ĩ ià í y .
o ày ừ 18/8 ế 25/8/1945, UBNDCM l i - í y ắ ủ, y o ỉ iế à ắ , yê ỏ í y , o iế , iế l ế ộ ới. 12 i ư ày 23/8/1945, ướ ào ủ à v ú , í oà iế ì y ặ UBNDCM l i ọ l i i ắ í y ới. iế , í Lê ấ ắ - C ủ UBNDCM l i ỉ ọ ả Tuyên ô ỏ í y , o iế và à l í y , ô ả C ư ì ủ Vi Mi .
N ư v y, với ắ ủ UBNDCM l i ỉ và vi ô ả yê ô ỏ í y , o iế , ư í y v tay nhân dân, ộ C à ô ỡ. ắ lợi ủ ù ả ướ là ê ắ lợi vĩ i ủ C ă 1945 Vi N .
20
CHƯƠ : HẬ XÉT VỀ Q Á TRÌ H VẬ CÁCH Ạ Ả PHÓ
 T C THANH HÓA VÀ T SỐ À HỌC K H H Ệ
4.1. xé q rì ộ P T ở T H Ư ể ế 4.1.1.1. Ư ể : q ì iê ứ , ú ôi o ằ , ì v
ộ CMGPDT ữ ư i chính sau:
Thứ nhất, CMGPDT ược chuẩn bị m ê rì, o Từ ă 1939, ước vào th i k chuẩn b tr c tiếp và toàn di n cho cuộc kh i ĩ ià í y n trong tỉ . eo , chuẩn b kỹ càng v ư ng l i và tổ chứ ảng l o. Bên c , Tỉnh ủy có nhi u chủ ư , i n pháp nhằm từ ước xây d ng và phát tri n l lượng chính tr và l lượ vũ lớn m nh. Ngoài ra, trong quá trình v ộng GPDT, ũ ất coi trọng vi c xây d ă ứ a làm chỗ ứng chân cho l lượng cách m ng.
Thứ hai, quá trình v ng CM GPDT ú ược sự tham gia của o
các tầng lớp nhân dân
Trong quá trình v ộng CMGPDT, Thanh Hóa rất coi trọng vi c t p hợp rộng rãi các t ng lớp nhân dân nhằm hình thành một mặt tr oà ết, th ng nhất. Từ ă 1939 ế ă 1945, nhi u tổ chức hội và các hình thức mặt tr i và ho t ộng rất hi u quả. Bên c , h th c hi n t t các bi n pháp tuyên truy n, giác ngộ qu n chúng mà trong quá trình xây d ng l lượng chính tr , Tỉnh ủy và Tỉnh bộ Vi Mi i ộ cách m ng cho qu n chúng, v ộng các t ng lớp i ư a chủ phong kiế , ư ản dân tộc, nhân ĩ, í ức, bộ ph n quan l i, i lí , í các tôn giáo,... tham gia Vi t Minh.
Thứ ba, quá trình v ng CMGPD ược thực hiện bằng những s lược m m
dẻo, biện pháp linh ho à kiên quyết trong việc phân hóa, trấn áp kẻ thù
Tháng 7/1945, ng chí Lê Tấ ắc thay mặt Tỉnh ủy Thanh Hóa g Đốc Quế à ư ng Trác vớ ý ịnh là tranh thủ ày ể m t m t t o thu n lợi cho Việt Minh, m t khác, khi cách m ng thành công sẽ ư ro ư i ra làm Chủ tịch tỉnh”. Tiế , i Hội ngh M o X , ê phân tích tình hình sau khi Nh t à ng Minh, Tỉnh ủy Thanh Hóa ra chủ ư viế ư o í quy n quân phi t Nh kêu gọi binh lính Nh u hàng. Bên c , ỉnh ủy ũ ủ ư “ ối với b n tay sai ph ng thì bắt giữ l i. Những tên có vấ ũ m giữ. Còn những phần tử lư à rối tr t tự an ninh thì trừng trị t i chỗ và qu n chế”. Những vi c làm trên cho thấy, ra ượ lược m m dẻo, bi n pháp linh ho phân hóa, lôi kéo các thế l c tay sai
21
của Pháp, Nh t và trung l p kẻ thù chính là quân phi t Nh t, t o i u ki n thu n lợi cho cuộc kh i ĩ ià í y n diễn ra thắng lợi.
Thứ ư, hình thức kh ĩ linh ho t, qú rì ấu tranh giành chính quy n
diễn ra nhanh g n, ít tổn thất, hi sinh
Nhìn l i quá trình v ộng CMGPDT Thanh Hóa, chúng ta thấy, một trong nhữ ư i m của quá trình này chính là s linh ho t, phong phú trong các hình thức ấu tranh giành chính quy n. Ở h u hết các phủ, huy n, dưới s l o của chi bộ ảng và Vi Mi , v t v cùng với qu n chúng tiến hành bao vây trụ s phủ lỵ, huy ư ng, buộc chính quy n phong kiến phải u hàng. Tuy nhiên, một vài i ư i , B i ượng, l lượng cách m ải tấ ô , ước khí giới của binh lính, buộ ú u hàng. Bên c , Tỉnh ủy ũ chủ ư , sau khi giành chính quy n ng bằng và th xã sẽ tiến lên giành chính quy n mi n núi, ư o i u ki n khách quan, vi c giành chính quy n mi n úi y ổi là th c hi ướ ộ, chấp nh n s nắm quy n t m th i của các thổ y, l o r i iến hành cải cách bộ y, ư ư i củ ảng vào nắm chính quy n.
4.1.1.2. H n chế Thứ nhất, trong quá trình xây d ng l lượng cách m ng, Thanh Hóa còn thiếu kinh nghi m trong vi c xây d ội quân du kích ê ẫ ến vi ội du kích Ngọc Tr o nhanh chóng b ch phát hi và à , C iến khu Ngọc Tr o b tan vỡ. Bê , vi y l lượ í lú ư ượ ú ọ ú ứ và ư ù ợ với ì ì iễ . ữa, mặc dù ủ ư oà ết rộng rãi l lượng, tuy nhiên trong quá trình th c hi n l i bộc lộ những h n chế ư: không tổ chứ a chủ, phú nông vào các hội cứu qu c mà tổ chức vào hội nông dân cứu qu c, thanh niên cứu qu c; vi c tổ chức hội công nhân cứu qu ũ ô ượ ú ý ú ức nên hội này quá yếu... Những h n chế i ê n nào ả ư ến quá trình chuẩn b l lượng ũ ư s phát tri n chung của phong trào cách m ng Thanh Hóa.
Thứ hai, i ư ú ức m nh của kẻ ù ê ư yết tâm phát huy
thắng lợi của kh i ĩ ừng ph n.
Có th thấy, ngay từ ă 1945, Tỉnh ủy n thấy mâu thuẫn giữa Nh và ày à ă là ội t giành chính quy n, tuy nhiên, khi Nh t - Pháp bắn nhau, Tỉnh ủy l i thiếu kiên quyết trong vi ộng kh i ĩ từng ph n, trái l i l i ra chủ ư phải v ộng chiến thu o i ủ chuẩn b ”, ĩ là ô iế ô chuẩn b , không m rộng phong trào, không công khai và m nh b o ộ o ào ấu tranh tổ chức chuẩn b kh i ĩ , m th i không rải yê , eo …”. ế nữ , o ư í ú i m yếu 22
của quân phi t Nh t nên Tỉnh ủy c ư y ược vai trò của kh i ĩ Hoằng ộ ư ổi d y giành chính quy . Do ô phát huy hết tác dụng to lớn của thắng lợi Hoằng Hóa, ả ư ến vi c giành chính quy n trong ph m vi toàn tỉnh.
Thứ ba, vi c thiết l p chính quy n cách m i ià ược chính quy n còn ch m. Vấ chính quy n luôn là vấ quan trọng nhất của một cuộc cách m ng. Vi c l ổ chính quy ũ, ià y n v tay giai cấp cách m ng phải i ôi với vi c thiết l p chính quy n mới. Tuy nhiên, trong th c tế quá trình v ộng cách m ng Thanh Hóa, vi c thiết l p chính quy n mới l i ư ược Tỉnh ủy Thanh Hóa chỉ o k p th i. Do v y, sau ngày 24/7, vi c tri n khai và ki n toàn bộ máy chính quy n cách m ng ra ph m vi toàn huy n Hoằng Hóa còn ch m, nhấ là ư chỉ o vi c thành l p ủy ban nhân dân cách m ng huy n. y là ột trong những ượ i m trong quá trình v ộng CMGPDT . N ượ i ày ph n nào ả ư ến vi c phát huy thành quả của cách m ng, nhấ là i với vi c xây d ng chế ộ mới sau khi cách m ng thành công.
4.1.2. ặ ểm của quá trình vậ ộng cách m ng GPDT ở Thanh Hóa Thứ nhất, quá trình v ng cách m ng GPDT Thanh Hóa có sự lã o,
chỉ o ồng th i của Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ
Ngay từ nă 193 , i ảng Cộng sản Vi N i, n ược s chỉ o tr c tiếp của Xứ ủy Bắc K và Xứ ủy Trung K trong vi c thành l p tổ chức ảng và tổ chứ o ào ấu tranh. Trong nhữ ă 1939 - 1945, mặc dù phải ho ộ o i u ki n hết sức khó ă , ư Xứ úy Trung K vẫn luôn có s chỉ o sát sao, tr c tiế i với phong trào cách m ng Thanh Hóa. Bên c , trong quá trình xây d ng l lượng và tổ chứ ấu tranh, ũ nh ược s l o, chỉ o tr c tiếp của Xứ ủy Bắc K i với ì y l lượ vũ và ă ứ .
ứ , q rì GPDT ượ ự ệ
ướ sự lã o ư x yê , l ê ụ , rự ế ủ ỉ ủy
C ấy, trong ữ ă 1939 - 1945, i ư o ả ướ luôn ữ ổ ấ ặ , lớ ổ ứ ả phá vỡ. Ở , các ỉ N A , à ĩ , ả Bì .. có i o ế ày i ĩ ỉ ủy vẫ ư ượ l l i, oặ ô l o ấ . Cò Bắ , ộ ỉ ằ Bắ Bộ ư ải ò - iế A , N o ế ướ i iễ ổ i ĩ ò ắ ” ả l o và ội ũ ả viê . Trong khi , , y lú ì à ới 3 ổ ứ ỉ ủy”, o ộ iêng ẻ, ư ừ 11/194 , nhanh chóng ấ ượ B C ấ
23
hành ả ộ. Vì v y, nếu so với ư ư Sài Gò - Gi nh, hay với các tỉnh Bắc Trung Bộ, s th ng nhất nhanh chóng và vững chắc của tổ chức ảng là mộ ặ i m nổi b t của cách m ng Thanh Hóa.
Thứ ba, CMGPDT từ kh ĩ ừng phần tiến lên tổng kh ĩ , giành và
giữ vững chính quy n cấp huyệ rước khi có chủ rươ tổng kh ĩ
Ngày 24/7/1945, chi bộ ảng và Ban cán s Vi t Minh Hoằ chớp th i , iến cuộ ấu tranh ch ng khủng b thành cuộc kh i ĩ ià í y n cấp huy n. Diễn ra trong b i cảnh cách m ng cả ướ o ì ừ kh i ĩ ừng ph n tiến lên tổng kh i ĩ ià í y n, k i ĩ oằ ắ lợi o i vù y ià í y o vi oà ỉ , do , nó là ộ ộ i ĩ ừ , v i ò ọ i với ắ lợi ủ CMGPDT . i ũ o thấy, kh i ĩ ià í quy n Hoằng Hóa u quá trình kh i ĩ ià í y n Thanh Hóa, ư i ừ kh i ĩ ừng ph n tiến lên tổng kh i ĩ .
4.1.3. ó óp ủa cách m T a Hóa i với CMGPDT ở Vi t Nam Thứ nhất, n y i ảng bộ tỉnh ược thành l p, th c hi n s chỉ o của Xứ ủy Trung K , ổ chứ o ào ấu tranh ủng Xô Viết Ngh - ĩ , n cổ vũ, ộng viên nhân dân Ngh A và à ĩ vượt qua các cuộ ấu tranh ch ng khủng b củ ch. Tiế , ong th i k 1936 - 1939, Thanh Hóa góp ph n cùng cả ướ ià ược những thắng lợi quan trọng trong vi c òi y n lợi ản của nhân dân. Những kết quả ê y ph n nào cho thấy ủ i với phong trào cách m ng cả ước.
Thứ hai, trong th i k tr c tiếp chuẩn b l lượ và ấu tranh giành chính quy n 1939 - 1945, cách m ng Thanh Hóa tiếp tục có nhữ ọ i với phong trào cách m ng củ ư ũ ư cả ước. Thông qua s lãnh o, chỉ o của các Xứ ủy Bắc K và Xứ ủy Trung K , cách m ng Thanh Hóa ư ng xuyên có m i liên h với các tỉnh Ngh An, Ninh Bình, Hòa Bình và Hà Nội. Do , có th thấy, cách m gắn bó m t thiết với phong trào cách m ng củ ư , ù a phư i n khai th c hi n một cách hi u quả những chủ ư , ư ng l i củ ư .
Thứ ba, là ư ià ược chính quy n cấp huy n ước khi có l nh tổng kh i ĩ ủ ư , ắng lợi của nhân dân Hoằng Hóa ngày 24/7/1945, là s v n dụng sáng t o ư ng l i củ ư ảng v kh i ĩ ừng ph n, v ấu tranh giành và giữ chính quy n. Vì v y, thắng lợi của Hoằng Hóa không chỉ có ý ĩ ú ẩy phong trào cách m ng trong tỉnh, mà còn có tác dụng cổ vũ i với phong trào cách m ng các tỉ . ữa, những bài học từ ì ấu tranh
24
giành chính quy n và giữ vững thành quả cách m ng, xây d ng chế ộ mới của nhân dân Hoằng Hóa còn góp ph n bổ sung, hoàn thi n lý lu n v kh i ĩ vũ , chớp th i , y ộng sức m nh của qu ú ũ ư thu ấu tranh bảo v chính quy n cách m ng, xây d ng chế ộ mới.
Thứ ư, từ kh i ĩ ừng ph n tiến lên kh i ĩ trong toàn tỉnh i ư nh ược l nh củ ư , Thanh Hóa không chỉ v ngh thu t nắm bắt th i , v tính chủ ộng, sáng t o, mà vi c giành chính quy n thắng lợi Thanh c tiếp vào thắng lợi của cuộc tổng kh i ĩ ià í quy n Vi t Nam. Kh i ĩ p tan một bộ ph n quan trọng l c lượ ch, phá vỡ h th ng chính quy n củ ch Thanh Hóa, cùng cả ước l ổ ách th ng tr của bọ ế qu lược và chính quy n tay sai của chúng.
Thứ ă , cùng với vi c giành chính quy n thắng lợi, quá trình thiết l p chính quy n cách m ng trong ph m vi toàn tỉnh ũ là ộ ủa phong trào cách m i với cách m ng Vi t Nam. Chính quy n cách m ng Thanh Hóa là một bộ ph n trong h th ng chính quy n cách m ng Vi N , là i i di n cho lợi ích của nhân dân, của dân tộc Vi t Nam. Vi c thiết l p chính quy n cách m ng Thanh Hóa góp ph n khẳ nh s thắng lợi của cách m ng Vi t Nam.
4.2. Một s bài h c kinh nghi m 4.2.1. Bài học về xây dựng tổ ch c ảng T o ì ẩ o CMG D , ả ộ vượ ọi ă , y ượ ộ ổ ứ ả ộ ỉ ấ và i ữ ủ ư l o o ào o vi oà ỉ . Bê , ỉ ủy i à ữ ỉ , yế ằ ă ư í ỷ l và o i ả ủ ổ ứ ả . N v y, ả ộ à ộ ổ ứ ả ặ ẽ, ấ và ỷ l , ừ y ượ v i ò là l o y ấ ủ o ào . ừ iễ ê ê , vi , ă ư ấ v ý í và à ộ o ả và y ổ ứ ả ặ ẽ, i ả là ữ ài ọ i i ượ y o ô y ả i y.
4.2.2. Phát huy tính chủ ộng, sáng t o, nắm chắc thờ ơ ro c giải
quyết những vấ ề lịch sử
Qúa trình v ộng CMGPDT Thanh Hóa cho thấy, o i u ki n b khủng b , ki m soát gắt gao, vi c liên l c giữa Thanh Hóa với các xứ ủy và ư ết sức k ă , vì v y, nhi u chủ ư , ỉ th , ngh quyết củ ư ảng và Tổng bộ Vi t Minh ến Thanh Hóa ch m. Mặc dù v y, Tỉnh ủy và Tỉnh bộ Vi t Minh
25
Thanh Hóa luôn nêu cao tính chủ ộ th c hi n một cách k p th i và sáng t o ư ng l i của Trung ư và ứ ủy. Do v y, chủ ộng, sáng t o và nắm chắc th i ô ỉ là nhữ ư i m nổi b o ì l o CMGPDT Thanh Hóa, mà còn là một trong những bài học c ượ y o ì l o cách m ũ ư vi c xây d ng và phát tri ê ư , ấ ước hi n nay.
4.2.3. C ú ý ặ ù ù ề ể ề ra sá ú ắ , p ù p
ro sự p á ũ xây dự p á r ể k ế - xã ộ
T o ì v ộ CMG D , iế y v i ò ủ v ô ô , lấy à ô ô là ă ứ, i vào l lượ ú ô ô với y i là ô o ộ . Bê , ỉ ủy l ô í ù ợ và ú ắ o ì ỉ o ấ ià í y v i úi. i iế o ì ià í y i úi y ă , ứ ư ô ổ . iễ ủ ì v ộ CMG D o ấy ằ , vi í, ụ ội ũ ộ l o, ả lý ũ ư vi i í ặ ù o ì i i ế - ội các v , ấ là v ô thôn và i úi là ài ọ i i ượ y o i i o i y.
4.2.4. B ọ ề ập p ự , xây dự k o kế , ấ o ì ẩ iế o CMG D , ỉ ủy ấ oi ọ và o vấ ợ l lượ , y i oà ế ộ i lớ . Vi ă ư ặ oà ế i thành công chính sách phân hóa, lôi kéo l lượ i v í . y là ộ ài ọ ô ỉ ý ĩ o i G D à ò yê i o ô ộ y và i i y. ừ i i ủ l , ú iế ụ ẳ v i ò và ứ ủ ú , ủ i i oà ế oà .
4.2.5. Tra ủ ế ề ị r ịa ý ể p á r ể k ế - xã ộ Nghiên cứu quá trình v ộng CMGPDT Thanh Hóa cho thấy, vi c Xứ ủy Bắc K và Xứ ủy Trung K cùng tham gia chỉ o là mộ é ộ o ủa cách m ng Thanh Hóa so với ư o ả ước. Vi c Thanh Hóa cùng lúc nh n ược s chỉ o của cả hai xứ ủy là do nhi u yếu t y nh, o , v í a lý giáp ranh là một trong những yếu t quan trọng. Từ th c tiễ , chúng tôi cho rằng, với v í a lý nằm giáp ranh giữa các vùng kinh tế, vă ọng củ ất ước, Thanh Hóa c n phát huy bài học kinh nghi m từ l ch s , tranh thủ i u ki n thu n lợi v v í lý i y ti ă và y ế m n phát tri n.
26
K T Ậ
là vù ấ v í ọ o ì i ủ l ộ . Do v y, iê ứ v l i , i v ộ CMGPDT nói riêng ẽ l iải i vấ l , ấ là l o trào CMG D Vi N . N iê ứ v ì v ộ CMGPDT Hóa i i o 1939 - 1945, chúng tôi rút ra ộ ế l sau:
ứ ấ , ì v ộ CMG D là ộ ì v ộ liê ụ , ượ ẩ ộ ô , o và oà i , với ữ ủ ư , lượ ú ắ và ữ ướ i ù ợ . o ó, ì à l , ôi ụ , ấ ỉ ả ộ”, ấ v ủ ư và à ộ ê vi oà ỉ là ế ứ iế , ú ắ , ả ộ o ữ é i ủ ì v ộ o với i ư o ả ướ . y í là v i ò yế ấ i với ắ lợi ủ ì v ộ CMGPDT .
N iê ứ v ữ o ộ ủ o vi y C iế N ọ o, C iế ò - Ninh - , C iế , cho phép chúng ẳ ằ , vi y ă ứ o là ì l ài và ượ ẩ ế ứ o. o , C iế N ọ o vai trò là ă ứ iê , là ứ o i ủ l lượ vũ , ò ă ứ o i C iế ò - Ninh - Thanh, C iế là ữ i o ê ế và l o iế lê i ĩ ià í y .
Cù với vi y ă ứ , i ủ l lượ vũ chính quy Thanh Hóa vào ă 1941 là ộ i ấ yế , vừ ứ yê ủ , vừ ứ yê ủ ả ướ ừ i yế ủ ư ả . Bê , công tác ẩ l lượ í Thanh Hóa ũ ượ ả ộ, Vi Mi và ấ oi ọ . S lớ ủ l lượ í là i i i ế ợ ấ í với ấ vũ ià í y .
ứ , o với i ư o ả ướ , ì v ộ CMGPDT Thanh Hóa i ữ é ộ o, i . ướ ế , là ỉ y ấ ượ l o, ỉ o i ủ Xứ ủy Bắ và Xứ ủy . C í l o, ỉ o i ủ i Xứ ủy o i i o ào i liê ụ và ià ượ ắ lợi . Bê , l o yê và v i ò o lớ ủ ả ộ ỉ ũ là ộ o ữ i ủ Thanh Hóa. ũ là ộ o
27
ữ lý o lý iải i ẽ ủ o với ư o ù v . N oài , v ộ ừ i ĩ ừ iế lê ổ i ĩ , ià ượ í y ấ y ớ , ừ ướ i l ổ i ĩ ủ ư ũ là é ộ o ủ o với i ư o ả ướ .
ứ b , ì v ộ CMGPDT có ữ ư i ổi là: ẩ ộ iê ì, o; v ộ , ợ ượ ô ảo lớ , y ượ v i ò, ứ ủ ú ; ượ ữ ủ ư , i ú ắ , o, iế i lượ ẻo, i li o o vi hân hóa ẻ ù; v ụ li o ì ứ i ĩ , ư ú ì ấ ià í y iễ ọ , í ổ ấ , i sinh. Tuy nhiên, bê ữ ư i là ả , ì v ộ CMGPDT ũ ộ lộ ữ ế ấ ư: iế i i o vi y ội í , dẫ ế vi ội í N ọ o i và ủ ; do i ư ú ứ ủ ẻ ù ê ư yế ú ẩy ộ ấ ià í y o i i o i ĩ ừ ; vi iế l í y i ià ượ í y ò ê ả ư ế ì y ế ộ ới .
ứ ư, ắ lợi ủ CMGPDT ô ỉ ộ i ới i với l Thanh Hóa, à ò ữ ấ i với o ào ả ướ : cả v lý lu n và th c tiễn trong vi c nắm bắt th i , v tính chủ ộng, sáng t o trong cách m ng. Bên c , vi c giành chính quy n thắng lợi Thanh Hóa có ộng tr c tiế ến s phát tri n của phong trào cách m ng các tỉnh lân c ư N An, Ni Bì , ò Bì , ng th i góp ph n vào thắng lợi của cuộc tổng kh i ĩ ià í y n Vi t Nam. Thắng lợi của cách m p tan một bộ ph n quan trọng l lượ ch, phá vỡ h th ng chính quy n của th c dân, phong kiến Thanh Hóa, góp ph n cùng cả ước l ổ ách th ng tr của ế qu c, quân phi t và chính quy n tay sai.
ứ ă , ì v ộ CMGPDT l i ữ ài ọ i i o ú: ài ọ v xây d ng tổ chức ảng, b trí và s dụ ội ũ cán bộ quản lý; v phát huy tính chủ ộng, sáng t o, nắm chắc th i o vi c giải quyết những vấ l ch s ; bài học v t p hợp l lượng, xây d ng kh i oà ết; v vi c chú trọ í ặ ù có chủ ư , í ù ợp nhằm phát huy vai trò, v thế của từng vùng, mi n, khu v c trong s phát tri n chung của mỗi a ư ũ ư ả ướ . S ă , ững bài học kinh nghi m vẫn còn nguyên giá tr trong quá trình xây d ng và phát tri ê ư , ấ ước hi n nay.
28
