Từ Sài Gòn, theo tỉnh lộ 741 xuôi theo hướng đông bắc tỉnh bình dương (đường đi bình Phứoc và các tỉnh tây nguyên), đoạn qua huyện Phú Giáo có một cây cầu bị gãy đôi nẳm song song với cầu Phước Hòa, đó là cầu Sông Bé.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: CẦU SÔNG BÉ - CHỨNG TÍCH CÁCH MẠNG BI HÙNG CỦA NHÂN DÂN BÌNH DƯƠNG
- C U SÔNG BÉ- CH NG TÍCH CÁCH
M NG BI HÙNG C A NHÂN DÂN
BÌNH DƯƠNG
- C U SÔNG BÉ - CH NG TÍCH CÁCH M NG BI HÙNG C A
NHÂN DÂN BÌNH DƯƠNG.
Phan Thanh Dân (1)
T Sài Gòn, theo T nh l 741 xuôi v hư ng ñông b c t nh Bình Dương
(ñư ng ñi Bình Phư c và các t nh Tây Nguyên), ño n qua huy n Phú Giáo có m t
cây c u b gãy ñôi n m song song v i c u Phư c Hòa, ñó là c u Sông Bé.
C u Sông Bé
C u Sông Bé n i li n 2 xã Phư c Hòa và xã Vĩnh Hòa, huy n Phú Giáo, t nh
Bình Dương.
Cây c u gãy cùng tên v i dòng Sông Bé ñ phù sa c l ng l s ng 36 năm v i
m t nh p gãy ñ gi mãi cho nh ng th h sau này tâm ñi m c a câu chuy n d ng
nư c và gi nư c. L ch s c a cây c u Sông Bé không ch là l ch s c a riêng nó
mà ñó là l ch s c a c Phú Giáo và Bình Dương.
Trong th i kỳ ch ng Pháp, phong trào ñ u tranh c a công nhân cao su nơi ñây
r t m nh m . lúc ñ u ch là nh ng cu c ñ u tranh t phát c a m t nhóm nh công
nhân ñòi c i thi n m c s ng. Nhưng sau năm 1930, phong trào ñư c Đ ng C ng
S n Đông Dương t ch c, nh ng ñòi h i chính tr ñã xu t hi n, hơn 5.000 công
nhân liên k t l i, ñòi ñ c l p dân t c,1 th c dân Pháp ñàn áp dã man, nhi u cu c
(1) Ban qu n lý Di tích và Danh th ng t nh Bình Dương
1
- bi u tình b d n trong bi n máu. Nhà tù m c lên bên r ng cao su. C u Sông Bé ñã
có lúc thành ño n ñ u ñài, nh ng nh p bê tông hóa c c x b n. Dòng Sông Bé ñã
có ngày là huy t m sâu c a nh ng ngư i theo cách m ng.
Cao trào cách m ng 1945, c ñ sao vàng ñã ph n ph t bay trên c u Sông Bé.
Ngày 23 tháng 9 năm 1945, nhân dân Nam B ñã b t ñ u cu c kháng chi n 9 năm
ch ng th c dân Pháp, ñ t này v i cây c u Sông Bé ñã tr thành vùng ñ m gi a
chi n khu Đ và ph n ñ t Đông Nam b còn l i mà gi c Pháp m i tái chi m. Đơn v
c a chi n binh thi sĩ Huỳnh Văn Ngh g m 4 phân ñ i ñã b t ñ u phát tri n l c
lư ng xây d ng căn c , công binh xư ng th c hi n di t ác tr gian t ch c nhi u
tr n ñánh l tiêu hao sinh l c ñ ch. C u Sông Bé tr thành c a ngõ chi n khu Đ. T
c a ngõ anh hùng này, t nh ng ngày ñ u kháng chi n, câu thơ b t h c a ngư i
thi sĩ chi n binh Huỳnh Văn Ngh ñã t i v i c nư c như m t l i cam k t:
“T ñ mang gươm ñi m cõi
Tr i Nam thương nh ñ t Thăng Long”.
D u tích thu mang gươm y như v n còn ñây - trên C u Sông Bé và dư i
kia, nư c dòng sông Bé v n ch y âm th m, c n cù gi a hai b xóm thôn.
C u Sông Bé là cây c u mang ñ y chi n tích bi hùng c a th i chi n tranh tàn
kh c. Trong th i M - Ng y, c u Sông Bé n i li n hai t nh Bình Dương và Phư c
Thành. Đây là tuy n giao thông huy t m ch c a Ng y quy n Sài Gòn . Ph i m t
m t ñ i c m t hy sinh ta m i c t ñ t ñư c con ñư ng v n chuy n vũ khí và hàng
hóa t Sài Gòn lên Phư c Thành do t nh trư ng Nguy n Minh M n c m quân.
Và cũng chính nơi ñây, b n ác ôn dư i trư ng T nh trư ng Nguy n Minh M n
dùng làm nơi x b n các ñ ng chí ñ ng bào ho t ñ ng cách m ng. Chúng lôi
nh ng ngư i có tham gia cách m ng ho c b tình nghi tham gia cách m ng t i ñây
b n ch t r i ñ y xác xu ng sông.
Hình th c tra t n c a b n M - Ng y r t dã man. Chúng cho b t nh ng ngư i
chúng nghi ng theo cách m ng xét h i, n u ai không khai, chúng li n b vào bao
t i, c t mi ng bao l i ñ p xu ng sông, sau ñó v t lên tra h i ti p, C như th chúng
làm ñi làm l i cho t i khi nào ch u khai ra m i thôi, có nh ng ngư i chúng b
xu ng sông cho ñ n lúc ch t trôi m t xác.
Theo Thi u tư ng Nguy n Văn Phê – nguyên Ti u ñoàn trư ng Ti u ñoàn 1 –
Trung ñoàn 4, nguyên ch huy trư ng – B CHQS t nh Sông Bé cho bi t: “Sông Bé
nhưng th c ch t không ph i là bé, nó có truy n th ng cách m ng t lâu ñ i, th i
ch ng Pháp, k c th i ch ng M , nó ñi vào l ch s c a t nh Sông Bé cũ, nay là
Bình Dương, cho nên nó v a oai hùng, v a ñ ng v ng truy n th ng cách m ng.
Cho nên dù mưa to, gió l n nó v n ñ ng v ng. Đ ng th i, nó ñem l i ngu n s ng
2
- cho nhân dân khu v c Phú Giáo t trư c t i nay. Hai bên ñ t ñai r t màu m , nó
t o nên ngu n s n xu t lương th c v a ph c v cho b ñ i ñánh gi c, v a nuôi
s ng ñ ng bào”.
“Khi quân gi i phóng ñánh di t lính c a tên thi u tá Nguy n Minh M n – t nh
ñ i trư ng Phư c Thành bao nhiêu thì chúng dùng danh sách tù nhân chính tr và
ñ ng bào ta, chúng c m cây vi t t trên chúng g t xu ng ñ n m y ch c ngư i thì
chúng ñem ñ n c u Sông Bé và b n t i ñây. Nh ng t i ác ñó t t c nhân dân
vùng Phú Giáo và Phư c Thành cũ ñ u bi t, nhi u ñ ng bào ñã xuôi dòng sông
này ñ v t xác nh ng anh em cán b chi n sĩ c a mình b chúng b n ñem lên chôn
c t…”.
Do ñây là tuy n giao thông huy t m ch c a Ng y quy n Sài Gòn nên c u
Sông Bé có tính ch t r t quan tr ng. Chính vì v y, M - Ng y ñã cho quân ch t
ch n, ki m tra liên t c hai bên ñ u c u. Trư c kia, hai bên ñ u c u có nhi u tháp
canh, h th ng h m hào, chúng cho gài mìn giáp vòng xung quanh c u, do ñó hai
bên ñ u c u ñ u có bãi mìn.
Tháng 4 năm 1975, cùng v i th xã Th D u M t, uy th c a cách m ng và
cu c ti n quân th n t c c a các binh ñoàn ch l c ñã t o nh ng ñi u ki n thu n l i
cho Đ ng b , quân dân các huy n nam B n Cát, Phú Giáo, Lái Thiêu, Dĩ An, ñ y
m nh cu c ti n công và n i d y gi i phóng ñ a phương. Trong ñêm 27 r ng sáng
ngày 28 tháng 4, l c lư ng vũ trang huy n Phú Giáo ñã di t ñ ch và b t rút toàn b
ñ n bót trên hai xã Bình M và Bình Cơ d c tr c l 16, m ñư ng cho hai cánh
c a Quân ñoàn 1 ñánh qua phía tây (nam B n Cát) xu ng Dĩ An, Lái Thiêu.
Đ b o v tuy n ñư ng 14, Huy n ñ i Phú Giáo ñã c m t t ñ c công ñi u
nghiên b n ñ ch gi c u Sông Bé, chu n b ti n công ñánh chi m, nhưng t ñ c
công không may ñ p ph i mìn ñ ch gài, c 4 cán b , chi n sĩ ñ u hy sinh ngay
trư c ngày chi n th ng: Chi u ngày 20 tháng 4 năm 1975, m t s sĩ quan ñ c công
ñư c Huy n ñ i d n ñ n g p l c lư ng xã, nh anh em d n ñư ng ñ trinh sát c u
Sông Bé. Đêm ñó, ñ ng chí Ba Trung cùng các chi n sĩ ñ c công bò vào c u Sông
Bé xem xét tình hình. Sau ñó ñ n báo cáo riêng cho bí thư bi t là hư ng ti n công
này có xe tăng, pháo binh ph i h p, nhưng c u y u quá, không bi t gi i quy t ra
sao. G n sáng, các sĩ quan ñ c công l i lên ñư ng ñi u nghiên tr n ñ a theo k
ho ch, ti c thay, c 4 anh em ñ u vư ng mìn n hy sinh. Nhân dân xã Phư c Hòa
t n li m, chôn c t 4 anh g n khu v c c u (sau này ñã bàn giao hài c t l i cho ñơn
v ).
Ngày 29 – 4 – 1975, ñ ch chi khu Phú Giáo (Phư c Vĩnh) rút qua c u Sông
Bé (Phư c Hòa) ñ ch y v Lai Khê, b b ñ i và du kích Phú Giáo ch n ñánh di t
30 tên. 9 gi sáng ngày 29 – 4 – 1975, Khu, trung ñ i trư ng bi t kích chi khu
3
- Phư c Vĩnh cùng 4 tên lính khác ñã phá s p c u Vàm Giá. Nghe tin c u Vàm Giá
b phá s p ñ ch n ñư ng truy ñu i c a quân Gi i phóng và c n ñư ng không cho
xe tăng c a ta qua, s lính còn l i c c kỳ ho ng lo ng, chúng chen l n, giành nhau
rút ch y h t xu ng c u Sông Bé. Chi u ngày 29/4/1975, quân ñ ch tràn v Phư c
Hòa ñ tìm ñư ng rút ch y. Đ tránh b truy kích, tên ch huy trung ñ i bi t kích
ng y t i Phư c Vĩnh ñã cho ñ t mìn phá h y c u Sông Bé. Đ n 13 gi , l c lư ng
vũ trang huy n, ph i h p v i l c lư ng m t, l c a Phư c Vĩnh ñánh chi m chi
khu quân s Phư c Vĩnh, di t bót Phư c Hòa; chi b xã Tân Bình t ch c du kích
ch ñ ng ñón lõng, ch n ñánh b n ñ ch rút ch y t Phư c Vĩnh v và k t h p, v n
ñ ng qu n chúng n i d y phá p chi n lư c, phá tr s t ng y, g i hàng binh lính
và truy lùng b n ác ôn ngoan c , b t hơn 200 tên, thu hơn 200 súng các lo i. Trưa
ngày 30/4, huy n Phú Giáo ñã hoàn toàn ñư c gi i phóng.
Năm 2011, ñ ghi l i t i ác c a th c dân Pháp và ñ qu c M ñ i v i nhân
dân ta trong chi n trang, Huy n y, y ban nhân dân huy n Phú Giáo ñã cho xây
d ng khu v c bia tư ng ni m tù chính tr Phư c Thành b ñ ch sát h i giai ño n
1959 - 1961 r ng kho ng g n 100m2 t i ñ u c u phía p Bưng Ri n, xã Vĩnh Hòa –
Nơi lính Ng y tra t n nh ng chi n sĩ cách m ng và nh ng ngư i mà chúng nghi
ng theo cách m ng.
Bia tư ng ni m tù chính tr Phư c Thành b ñich sát h i giai ño n 1959 -1961
Hi n nay, trên cây c u gãy này, Đ ng b huy n Phú giáo dùng làm nơi ñ giáo
d c truy n th ng cách m ng cho th h tr , dùng làm nơi ñ k t n p Đ ng viên
m i. L i th c a ngư i Đ ng viên tr nơi núi cao sông dài này d hòa nh p v i
l i T qu c kính yêu. Bên c nh ñó còn có m t s ho t ñ ng văn hóa ý nghĩa khác.
4
- C u Sông Bé là minh ch ng r t rõ nét c a chi n tranh. Theo nh ng nhân
ch ng ñây thì c u ñư c xây d ng t th i Pháp b t ñ u thành l p nh ng ñ n ñi n
cao su ñ u tiên t i vùng Phú Giáo này (kho ng sau năm 1925 – khi thành l p S
cao su Phư c Hòa) cho ñ n nay cũng ñã g n 100 năm. Đây là nơi ñ ch tra t n, x
b n ñ ng bào, chi n sĩ cách m ng c a ta, mang ñ m t i ác c a b n ñ qu c, th c
dân. Qua ñó cho ta th y tinh th n n ng nàn yêu nư c c a nhân dân Bình Dương
nói riêng và c nư c nói chung, th hi n tinh th n “thà ch t vinh còn hơn s ng
nh c”.
C u Sông Bé không ch th hi n giá tr l ch s c a riêng nó mà còn tiêu bi u
cho m t vùng ñ t, m t th i kỳ ñ u tranh cách m ng oanh li t c a quân và dân nơi
ñây. C u Sông Bé ñư c th c dân Pháp xây v i m c ñích khai thác thu c ñ a c a
chúng. Nhưng cũng chính nơi ñây b n ñ qu c M và chính quy n Ng y bu c ph i
ñánh s p ñ rút ch y, tránh s truy ñu i c a quân ta, ñánh d u cho s th t b i hoàn
toàn c a b n ñ qu c, th c dân và chính quy n bù nhìn trên ñ t nư c ta.
Tr i qua g n 100 năm t ngày xây d ng cho ñ n nay, và ñã b b hoang ph
hơn 35 năm nay, nhưng cây c u v n ñ ng v ng cùng v i th i gian. Ngoài nh p
gi a ñã b ñánh s p năm 1975, các ph n còn l i c a c u Sông Bé v n còn khá
nguyên v n và ch c ch n.
V i nh ng giá tr l ch s truy n th ng vô cùng to l n, C u Sông Bé vinh d
ñư c y ban nhân dân t nh Bình Dương x p h ng Di tích l ch s - văn hóa c p t nh
t i quy t ñ nh s 1778/QĐ-UBND ngày 03 tháng 7 năm 2012.
Ông Nguy n Phú Yên – Phó giám ñ c S VH – TT – DL Bình Dương trao b ng công nh n
di tích c p t nh C u Sông Bé cho lãnh ñ o UBND huy n Phú Giáo
5
- Lãnh ñ o huy n Phú Giáo ch p nh lưu ni m cùng nh ng nhân ch ng l ch s , nh ng c u tù
chính tr Phư c Thành t i l ñón nh n danh hi u di tích l ch s - văn hóa C u Sông Bé.
Tài Li u tham kh o:
1. Ban ch p hành Đ ng b t nh Bình Dương, L ch s Đ ng b t nh Bình
Dương (1930 – 1975). NXB chính tr Qu c gia, Hà N i, 2003.
2. Ban ch p hành Đ ng b huy n Phú Giáo, L ch s Đ ng b huy n Phú Giáo
(1930 – 2005). NXB Chính tr Qu c gia, Hà N i, 2010.
3. Ban ch p hành Đ ng b xã Phư c Hòa, L ch s truy n th ng Đ ng B và
nhân dân xã Phư c Hòa anh hùng (1930 – 2010), Bình Dương – 2011.
4. Ban t ch c l k ni m 50 năm chi n th ng Phư c Thành, phim tài li u
“Dòng sông và cây c u gãy” Đài truy n hình Vi t Nam – VTV9, s n xu t
năm 2011.
5. Tư li u ñi n dã.
6
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
