Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 10)

Chia sẻ: Romano Romano | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

192
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng phương pháp Chăm sóc sức khỏe phụ nữ . Nội dung bài 10 trình bày về Rò bàng quang - âm đạo. Tài liệu dành cho sinh viên khoa điều dưỡng tham khảo học tập mở mang kiến thức.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 10)

Bμi 10 Rß bμng quang - ©m ®¹o Môc tiªu 1. Nãi ®−îc 5 nguyªn nh©n g©y rß bμng quang - ©m ®¹o. 2. KÓ ®−îc c¸c triÖu chøng rß bμng quang - ©m ®¹o. 3. Tr×nh bμy ®−îc ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ rß bμng quang - ©m ®¹o. Rß tiÕt niÖu lμ sù nèi th«ng gi÷a ®−êng tiÕt niÖu víi mét c¬ quan l©n cËn, qua ®ã n−íc tiÓu cã thÓ tho¸t ra ngoμi. Th−êng gÆp nhÊt, ®ã lμ rß bμng quang - ©m ®¹o. 1. Nguyªn nh©n Cã thÓ m¾c ph¶i hoÆc bÈm sinh. Tuy nhiªn, nguyªn nh©n m¾c ph¶i, chiÕm tû lÖ cao. C¸c nguyªn nh©n hay gÆp lμ: − Thμnh ©m ®¹o vμ bμng quang bÞ r¸ch trong phÉu thuËt s¶n khoa, nh− khi ®Èy bμng quang ®Ó mæ ngang ®o¹n d−íi lÊy thai, nhÊt lμ trong tr−êng hîp cã vÕt mæ cò. − Thμnh bμng quang bÞ ho¹i tö do ®Çu thai nhi chÌn Ðp vμo x−¬ng mu, khi chuyÓn d¹ kÐo dμi vμ khã kh¨n. − Forceps cao, bμng quang ch−a th«ng tiÓu. − Vïng thμnh bμng quang béc lé bÞ r¸ch hoÆc bÞ xuyªn thñng, khi mæ c¾t tö cung. − Báng do bøc x¹ khi ®iÒu trÞ ung th− cæ tö cung. Lo¹i rß nμy th−êng x¶y ra sau khi ®iÒu trÞ nhiÒu n¨m. − Cã thÓ bÈm sinh: bμng quang hay niÖu qu¶n phô l¹c chç, cã thÓ ®æ vμo ©m ®¹o. BÖnh c¶nh nμy th−êng ®−îc ph¸t hiÖn ra trong thêi kú cßn th¬ Êu. 2. BÖnh häc − NÕu nguyªn nh©n do r¸ch khi phÉu thuËt, sÏ thÊy ngay, v× n−íc tiÓu sÏ theo ®−êng r¸ch ch¶y ra ngoμi. − NÕu nguyªn nh©n lμ ho¹i tö do chÌn Ðp, vïng bÞ th−¬ng sÏ bÞ ho¹i tö vμ n−íc tiÓu sÏ ch¶y ra sau ®Î khã vμi ngμy. 127
C¸c lç rß bμng quang - ©m ®¹o cã xu h−íng tù liÒn, nhê tæ chøc h¹t ph¸t triÓn, do x¬ hãa vμ do co rót l¹i. Song mét ®«i khi tån t¹i l©u, ¶nh h−ëng ®Õn h¹nh phóc, søc kháe cña ng−êi bÖnh. C¸c yÕu tè c¶n trë sù liÒn sÑo ®ã lμ: n−íc tiÓu ch¶y ra liªn tôc, nhiÔm khuÈn, hoÆc tån t¹i c¸c yÕu tè g©y bÖnh, nh− ung th− hoÆc ho¹i tö do bøc x¹ ch¼ng h¹n. 3. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n lç rß − BÊt th−êng vÒ tiÓu tiÖn + ChÈn ®o¸n th−êng dÔ, sau mét sè yÕu tè nguy c¬, ng−êi bÖnh thÊy n−íc ch¶y ra ë c¬ quan sinh dôc ngoμi, cã mïi khai. + Trong mét sè tr−êng hîp, ng−êi bÖnh vÉn cã thÓ ®i tiÓu ®−îc vμ vÉn cã n−íc bÊt th−êng ch¶y ra, lμm bÈn −ít c¬ quan sinh dôc ngoμi, khiÕn ng−êi bÖnh ph¶i ®Õn kh¸m. + Sãn tiÓu còng lμ mét triÖu chøng th−êng gÆp, cã thÓ xuÊt hiÖn ngay sau khi bÞ chÊn th−¬ng, nh−ng th−êng ®¸i khã, ®¸i ra m¸u nhiÒu ngμy víi c¸c triÖu chøng nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu, tr−íc khi cã dÊu hiÖu n−íc tiÓu th−êng xuyªn ch¶y ra ngoμi ©m hé. − DÞch ©m ®¹o bÊt th−êng − §au r¸t da vïng ©m hé vμ tÇng sinh m«n. − Da vïng tÇng sinh m«n cã thÓ bÞ báng, viªm ®á, cã thÓ bÞ loÐt. Ên vμo rÊt ®au. − Kh¸m b»ng má vÞt: khi ®Æt má vÞt cã thÓ lμm cho ng−êi bÖnh ®au, quan s¸t thÊy vïng thμnh tr−íc ©m ®¹o, hoÆc ë cïng ®å tr−íc cña ©m ®¹o cã mét lç rß n−íc tiÓu ®ang ch¶y, bê cña lç rß cã thÓ x¬ chai, nÕu bÖnh ®Ó l©u. KÝch th−íc cña lç rß cã thÓ kh«ng thÊy cho ®Õn réng 2cm. Cã nhiÒu lç rß nhá cã thÓ tù liÒn sau mét thêi gian (tõ 3 - 5 th¸ng). − Tr−êng hîp lç rß khã thÊy, ta cã thÓ tiÕn hμnh th¨m dß víi viÖc b¬m xanh methylen vμo bμng quang vμ quan s¸t chÊt mμu ch¶y ra ë ©m ®¹o. Cã thÓ chôp phim víi chÊt c¶n quang, ®Ó thÊy ®−êng rß trong tr−êng hîp phøc t¹p. 128
1. Rß bµng quang - ©m ®¹o: lo¹i hay 7. Rß vßm ©m ®¹o sau phÉu thuËt gÆp nhÊt c¾t tö cung 2. Rß niÖu ®¹o - bµng quang - ©m ®¹o: sãn n−íc tiÓu do stress th−êng x¶y ra sau khi ®ãng lç rß 3. Rß niÖu ®¹o - ©m ®¹o: ®©y lµ lo¹i lç rß duy nhÊt kh«ng g©y ra hiÖn t−îng sãn n−íc tiÓu 4. Rß quang quang - cæ tö cung - ©m ®¹o: do r¸ch tö cung khi ®Î 8. Rß niÖu qu¶n - ©m ®¹o: x¶y ra sau khi 5. Rß tö cung - bµng quang - ©m ®¹o: niÖu qu¶n bÞ tæn th−¬ng trong phÉu do r¸ch ®o¹n d−íi vµ bµng quang. thuËt c¾t tö cung 6. Rß bµng quang - ruét: cã thÓ xuÊt hiÖn do nhiÔm khuÈn sau phÉu thuËt lín hoÆc do lao H×nh 29: VÞ trÝ c¸c lç rß bµng quang - ©m ®¹o 4. Ch¨m sãc vµ §iÒu trÞ Th−êng rß bμng quang - ©m ®¹o lμ ph¶i mæ. §©y lμ mét phÉu thuËt t¹o h×nh ®ßi hái kü n¨ng cao, nh−ng viÖc ch¨m sãc còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. − NÕu ph¸t hiÖn ngay sau ®Î, cã thÓ kh©u ngay. − NÕu ph¸t hiÖn muén, ph¶i chê 2 th¸ng cho bê lç rß trë thμnh sÑo vμ hÕt viªm nhiÔm, råi míi mæ (trªn thùc tÕ l©m sμng th−êng sau ®Î 4 - 6 th¸ng sÏ mæ). + Tr−íc mæ: cÇn ®iÒu trÞ kh¸ng sinh chèng nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu. + Sau mæ: vai trß cña ng−êi hé sinh rÊt quan träng, v× viÖc ch¨m sãc lμ quan träng hμng ®Çu. Ph¶i gi÷ èng dÉn l−u bμng quang liªn tôc trong 10 - 14 ngμy. Hμng ngμy ph¶i b¬m röa bμng quang b»ng xanh methylen 2 lÇn, ®Ó èng dÉn l−u kh«ng t¾c, ®ång thêi ®Ó chèng viªm bμng quang. Mçi lÇn röa, b¬m kh«ng qu¸ 10ml, cho tho¸t hÕt, råi míi b¬m tiÕp. 129
Tr¸nh lμm c¨ng bμng quang, v× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn vÕt mæ ®ãng rß. Dïng kh¸ng sinh phèi hîp chèng nhiÔm khuÈn. 5. Dù phßng Theo dâi chuyÓn d¹, xö trÝ kÞp thêi, tr¸nh chuyÓn d¹ kÐo dμi . TiÕn hμnh thñ thuËt ®óng chØ ®Þnh, ®óng kü thuËt. 6. Ch¨m sãc Tuú tõng tr−êng hîp mμ cã chØ ®Þnh ch¨m sãc vμ ®iÒu trÞ kh¸c nhau. Nh×n chung nÕu rß míi ph¸t hiÖn ra cã chØ ®Þnh v¸ rß lu«n. Tr−êng hîp nÕu kh«ng ph¸t hiÖn sím, th−êng ch¨m sãc vμ phÉu thuËt v¸ rß sau 2 th¸ng. V× vËy trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc chia 2 giai ®o¹n: giai ®o¹n tr−íc vμ sau phÉu thuËt. KÕt qu¶ cña cuéc v¸ rß ngoμi vÊn ®Ò kü thuËt th× ch¨m sãc cã vai trß rÊt quan träng b¶o ®¶m sù thμnh c«ng cña kü thuËt nμy. 6.1. Ch¨m sãc tr−íc phÉu thuËt 6.1.1. NhËn ®Þnh − Toμn tr¹ng ng−êi bÖnh − VÞ trÝ rß, tr−êng hîp khã kh¨n ph¶i b¬m xanh methylen − Nguyªn nh©n rß − Thêi gian rß − T×nh tr¹ng vÕt rß: ®¬n gi¶n hay phøc t¹p; to hay nhá; cã viªm nhiÔm, loÐt kÌm theo kh«ng?... 6.1.2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc - nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc Tuú thêi gian rß mμ cã chØ ®Þnh kh¸c nhau. + NÕu rß míi, cã chØ ®Þnh ®ãng rß ngay. + NÕu ph¸t hiÖn ra muén, cÇn cã kÕ ho¹ch ch¨m sãc tuú cô thÓ tõng ng−êi bÖnh. Cô thÓ lμ: − Ch¨m sãc toμn th©n nh− c¸c phÉu thuËt phô khoa kh¸c. − Tinh thÇn lo l¾ng, mÖt mái, lu«n c¨ng th¼ng − Ch¨m sãc t¹i chç: th−êng ng−êi bÖnh rß l©u cã biÓu hiÖn viªm loÐt t¹i chç do cã n−íc tiÓu vμ ng−êi bÖnh ph¶i dïng b¨ng vÖ sinh kÐo dμi 6.1.3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc − Ch¨m sãc tinh thÇn − Chó ý chÕ ®é dinh d−ìng ®ñ chÊt ®Ó gióp liÒn lç rß nÕu nhá − ChÕ ®é vÖ sinh toμn th©n vμ ®Æc biÖt lμ vÖ sinh t¹i chç tr¸nh viªm loÐt 130
6.1.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch − §éng viªn gÇn gòi ng−êi bÖnh, th«ng c¶m vμ chia sÎ víi hä. §Æc biÖt lμ nh÷ng tr−êng hîp rß do tai biÕn cña phÉu thuËt, thñ thuËt, bÖnh nh©n lu«n cã xu h−íng cho r»ng ®ã lμ lçi cña nh©n viªn y tÕ. − ¨n uèng ®ñ vÒ sè l−îng vμ chÊt l−îng. T¨ng c−êng ®¹m nh− thÞt, c¸, trøng, s÷a. − Röa, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoμi, thay b¨ng vÖ sinh nhiÒu lÇn trong ngμy. Chó ý dïng b¨ng vÖ sinh mÒm, s¹ch sÏ. 6.1.5. NhËn ®Þnh kÕt qu¶ − NÕu trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc, vÕt rß nhá cã thÓ tù liÒn. − NÕu lç rß lín kh«ng liÒn, thÓ tr¹ng tèt, t¹i chç kh«ng viªm nhiÔm chç v¸ rß 6.2. Ch¨m sãc sau phÉu thuËt 6.2.1. NhËn ®Þnh − NhËn ®Þnh chung: nh− mét phÉu thuËt phô khoa − VÊn ®Ò quyÕt ®Þnh cho sù thμnh c«ng cña phÉu thuËt lμ bμng quang ph¶i lu«n xÑp. V× vËy theo dâi èng th«ng niÖu ®¹o lμ cÇn thiÕt (l−îng n−íc tiÓu l−u th«ng) 6.2.2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc vμ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc − Nguy c¬ do g©y mª gièng nh− mét phÉu thuËt phô khoa. − Nguy c¬ kh«ng thμnh c«ng do t¾c èng th«ng niÖu ®¹o hoÆc do thiÓu d−ìng. − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn t¹i chç hoÆc nhiÔm khuÈn ng−îc dßng. − T− vÊn cho bÖnh nh©n c¸ch ®Ó b¶o vÖ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ cña lÇn nμy. 6.2.3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc − Nh− mét phÉu thuËt phô khoa th«ng th−êng: chó ý chÕ ®é ¨n uèng vμ vËn ®éng. − VÖ sinh toμn th©n vμ t¹i chç. − Ch¨m sãc èng th«ng niÖu ®¹o − ChÕ ®é thuèc theo y lÖnh b¸c sÜ − T− vÊn ch¨m sãc sau ra viÖn vμ c¸ch b¶o vÖ nÕu cßn sinh ®Î lÇn sau. 6.2.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Ch¨m sãc chung nh− sau mét phÉu thuËt phô khoa th«ng th−êng. ¨n ®ñ chÊt cho vÕt rß nhanh liÒn. Uèng ®ñ n−íc. H−íng dÉn bÖnh nh©n vËn ®éng thÝch hîp v× bÖnh nh©n cã èng th«ng bμng quang nªn h¹n chÕ vËn ®éng h¬n c¸c phÉu thuËt kh¸c. 131
− VÖ sinh toμn th©n vμ t¹i chç − Ch¨m sãc th«ng tiÓu: l−u èng th«ng bμng quang liªn tôc 10-14 ngμy. Hμng ngμy theo dâi sè l−îng, mμu s¾c n−íc tiÓu. VÖ sinh b¬m röa bμng quang b»ng xanh methylen. Mçi lÇn 10 ml sau ®ã th¸o s¹ch kh«ng ®Ó bμng quang c¨ng. − Dïng kh¸ng sinh toμn th©n chèng nhiÔm khuÈn. − T− vÊn ch¨m sãc sau ra viÖn: nÕu lÇn sau cã thai ph¶i ®−îc ch¨m sãc ë tuyÕn cã c¬ së phÉu thuËt, kh«ng ®Ó chuyÓn d¹ kÐo dμi, nÕu cÇn phÉu thuËt lÊy thai ®Ó b¶o vÖ kÕt qu¶ phÉu thuËt lÇn tr−íc. 6.2.5. NhËn ®Þnh − NÕu toμn tr¹ng kh¸ lªn, bÖnh nh©n ¨n uèng b×nh th−êng, n−íc tiÓu trong, sè l−îng b×nh th−êng, kh«ng sèt lμ diÔn biÕn tèt. − NÕu cã biÓu hiÖn nhiÔm khuÈn, èng th«ng tiÓu t¾c kh«ng xö trÝ kÞp thêi, khi rót èng th«ng niÖu ®¹o vÉn rß n−íc tiÓu ... diÔn biÕn xÊu. CÇn ph¸t hiÖn sím c¸c dÊu hiÖu bÊt th−êng ®Ó cã kÕ ho¹ch ch¨m sãc vμ ®iÒu trÞ kÞp thêi. Tù l−îng gi¸ Tr¶ lêi ng¾n c¸c c©u tõ 1- 3 C©u 1. KÓ 5 nguyªn nh©n g©y rß bμng quang - ©m ®¹o C©u 2. M« t¶ 3 biÓu hiÖn bÊt th−êng vÒ tiÓu tiÖn trong rß bμng quang - ©m ®¹o. C©u 3. M« t¶ 4 viÖc ph¶i lμm trong ch¨m sãc sau mæ rß bμng quang - ©m ®¹o. Ph©n biÖt §óng - Sai trong c¸c c©u tõ 4 - 10 Néi dung §óng Sai C©u 4. ChuyÓn d¹ kÐo dµi cã nguy c¬ cao g©y rß bµng quang - ©m ®¹o C©u 5. Sau ®Î s¶n phô cã biÓu hiÖn sãn tiÓu, cÇn kiÓm tra xem cã rß bµng quang ©m ®¹o kh«ng C©u 6. TÊt c¶ c¸c lç rß bµng quang - ©m ®¹o nhá sau ®Î cã thÓ tù liÒn ®−îc. C©u 7. TÊt c¶ c¸c lç rß bµng quang - ©m ®¹o ®Òu ph¶i mæ sau 2 th¸ng C©u 8. Tr−íc mæ ®ãng lç rß bµng quang - ©m ®¹o bao giê còng ph¶i ®iÒu trÞ khái nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu C©u 9. Mäi tr−êng hîp ®iÒu trÞ ung th− b»ng tia x¹ ®Òu cã thÓ g©y rß bµng quang - ©m ®¹o C©u 10. B¬m xanh methylen vµo bµng quang, võa cã gi¸ trÞ chÈn ®o¸n, võa cã t¸c dông ®iÒu trÞ. 132