413
CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG DOANH NGHIỆP
Hoàng Cao Thiện(1)
TÓM TẮT:
Thế giới toàn cầu Ďã bước vào kỉ nguyên cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra
những cơ hội lớn, nhưng cũng mang lại không ít thách thức trong việc duy trì khả
năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Chuyển Ďổi kĩ thuật số là một quá trình phổ
biến Ďang Ďược thực hiện trong các lĩnh vực khác nhau của lĩnh vực kinh doanh.
Khung chuyển Ďổi này Ďã Ďược thực hiện nhờ việc sử dụng rộng rãi các công
nghệ kĩ thuật số. Các công ty rất hưởng ứng quá trình chuyển Ďổi kĩ thuật số
nhưng lại ngần ngại về nguồn nhân lực sở hữu năng lực kĩ thuật số. Nghiên cứu
này nhằm mục Ďích phân tích các chiến lược phát triển nhân sự Ďể Ďạt Ďược sự
chuyển Ďổi kĩ thuật số trong kinh doanh thông qua việc thu thập, Ďánh giá các tài
liệu có liên quan.
Từ khoá: Chuyển Ďổi số, nguồn nhân lực, năng lực số, quản lí nguồn nhân
lực số.
ABSTRACT:
The era of the 4.0 industrial revolution not only creating great opportunities
but also bring many challenges in maintaining the competitiveness of businesses
has been entered. Digital transformation is a common process being undertaken
in various areas of the business sector. This transformational framework has been
made possible by the widespread use of digital technologies. Although
companies are very responsive to the digital transformation process, they are
hesitant about human resources possessing digital capabilities. This study aims to
analyze HR development strategies to achieve digital transformation in business
through collecting and evaluating relevant documents.
Keywords: Digital transformation, human resources, digital capabilities,
digital human resource management.
1. Giới thiệu
Giai Ďoạn hiện nay Ďược gọi là ―thời Ďại số‖ và chuyển Ďổi số Ďã trở thành xu
hướng chủ Ďạo trong hầu hết mọi lĩnh vực của Ďời sống kinh tế - xã hội, do Ďó,
các doanh nghiệp phải thay Ďổi mô hình kinh doanh Ďể có thể hành Ďộng nhanh
1. Trường Đại học Lao Ďộng - Xã hội (cơ sở II). Email: thienhc@ldxh.edu.vn
414
hơn và thích ứng nhanh hơn với môi trường, thay Ďổi nhanh chóng trong kỉ
nguyên kĩ thuật số. Chuyển Ďổi kĩ thuật số Ďã mang lại sự thay Ďổi mô hình kinh
doanh Ďáng kể. Ngày nay, nhiều doanh nghiệp Ďang tích hợp công nghệ kĩ thuật
số như một phần không thể thiếu trong mô hình kinh doanh của họ. Nó không
còn là một lựa chọn nữa, mà là Ďiều cần thiết Ďể duy trì sự phù hợp và khả năng
cạnh tranh trên thị trường. Việc triển khai các hoạt Ďộng nhân sự tốt cho một
công ty là Ďiều tối quan trọng Ďể công ty có thể vượt qua Ďược những thách thức
và Ďạt Ďược hiệu quả kinh doanh tối ưu trong việc ứng dụng công nghệ số vào
hoạt Ďộng sản xuất kinh doanh, thông qua tối Ďa hoá giá trị tài sản quan trọng
nhất của công ty, Ďó chính là nhân viên trong thời Ďại kĩ thuật số.
Công nghiệp 4.0 Ďang cách mạng hoá các quy trình sản xuất và có tác Ďộng
mạnh mẽ Ďến toàn cầu hoá bằng cách thay Ďổi lực lượng lao Ďộng và tăng khả
năng tiếp cận các kĩ năng và kiến thức mới. Kĩ thuật số hiện Ďã Ďược gắn chặt
vào mọi doanh nghiệp. Nhưng ngay cả khi công nghệ là một phần không thể
thiếu của tổ chức và chiến lược của tổ chức thì chính nhân viên sẽ là người củng
cố sự thành công trong một thế giới tiếp tục tự Ďổi mới với tốc Ďộ chưa từng có.
Do Ďó, một trong những trở ngại lớn trên con Ďường Ďạt Ďược chuyển Ďổi kĩ thuật
số thành công là nhân viên thiếu kĩ năng và kiến thức về công nghệ (Suherlan &
Okombo, 2023). Diễn Ďàn Kinh tế Thế giới ước tính Ďến năm 2025, có Ďến 50
tổng số nhân viên sẽ cần Ďào tạo lại kĩ năng do áp dụng công nghệ mới (Schwab
& Zahidi, 2020). Bên cạnh Ďó, có những tổ chức còn gặp khó khăn trong việc thu
hút, phát triển và giữ chân lực lượng lao Ďộng có sự hiểu biết sâu về các công
nghệ mới nhất (Ling Li, 2022). Về cơ bản, chuyển Ďổi số không chỉ bao gồm Ďầu
tư vào cơ sở hạ tầng và phần mềm mà còn Ďòi hỏi Ďầu tư vào nguồn nhân lực có
tay nghề và kiến thức (Jie Zhang & Zhisheng Chen, 2023). Chính vì vậy, các
doanh nghiệp phải tập trung phát triển kĩ năng và kiến thức công nghệ cho nhân
viên của mình thông qua Ďào tạo, tập huấn thường xuyên và tuyển dụng thông
minh Ďể Ďảm bảo rằng, công ty có một Ďội ngũ Ďủ năng lực và sẵn sàng Ďối mặt
với những thách thức và cơ hội Ďến với thời Ďại kĩ thuật số luôn thay Ďổi
(Agustian & cộng sự, 2023).
Hiện nay, chuyển Ďổi kĩ thuật số không chỉ là một lựa chọn mà còn Ďược coi
như là một Ďiều kiện tiên quyết không thể thiếu, là yếu tố quyết Ďịnh then chốt
trong việc phát triển các mô hình kinh doanh bền vững và Ďạt Ďược lợi thế cạnh
tranh khác biệt trong kỉ nguyên kĩ thuật số Ďương Ďại (Geissdoerfer & cộng sự,
2018). Đạt Ďược chuyển Ďổi kĩ thuật số là một hành trình Ďầy thử thách, Ďòi hỏi
nỗ lực Ďáng kể từ các tổ chức, năng lực nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng và
mang tính chiến lược Ďể Ďạt Ďược sự thành công trong chuyển Ďổi. Vì chuyển Ďổi
kĩ thuật số không chỉ liên quan Ďến công nghệ mà còn liên quan Ďến những người
tận dụng nó. Do Ďó, các công ty phải Ďầu tư vào việc phát triển Ďội ngũ nhân viên
Ďể Ďảm bảo rằng họ có Ďủ kĩ năng kĩ thuật số Ďể theo kịp công nghệ phát triển.
Trong bối cảnh chuyển Ďổi kĩ thuật số, năng lực nguồn nhân lực bao gồm một số
khía cạnh quan trọng. Đầu tiên và quan trọng nhất, nó liên quan Ďến sự hiểu biết
415
sâu sắc về công nghệ kĩ thuật số và cách áp dụng nó trên các khía cạnh khác nhau
của hoạt Ďộng công ty. Nhân viên cần hiểu các khái niệm như phân tích dữ liệu,
trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT), v.v.. Họ cũng cần biết cách sử dụng
những công nghệ này Ďể tối ưu hoá quy trình kinh doanh, cải thiện chất lượng
sản phẩm hoặc dịch vụ và tăng cường tương tác với khách hàng. Ngoài ra, khả
năng thích ứng cũng rất quan trọng. Thế giới công nghệ không ngừng phát triển
và nhân viên cần có khả năng học hỏi và thích ứng với các công nghệ mới khi
chúng xuất hiện (Cascio & Montealegre, 2016). Điều này Ďòi hỏi thái Ďộ cởi mở
trước sự thay Ďổi cũng như khả năng liên tục học hỏi và phát triển các kĩ năng
mới trong suốt sự nghiệp của họ. Ngoài các kĩ năng kĩ thuật, khả năng cộng tác
và giao tiếp trong môi trường làm việc ngày càng tích hợp kĩ thuật số cũng rất
quan trọng. Các nhóm hợp tác và hiệu quả có thể tối ưu hoá lợi ích của công
nghệ kĩ thuật số trong công ty (Camarinha-Matos & cộng sự, 2019). Hơn nữa,
các công ty cần có một kế hoạch phát triển nhân viên mạnh mẽ. Điều này bao
gồm Ďào tạo thường xuyên, các chương trình phát triển kĩ năng kĩ thuật số, cũng
như sự công nhận và khen thưởng cho những người xuất sắc trong việc triển khai
công nghệ kĩ thuật số. Trong bối cảnh chuyển Ďổi kĩ thuật số, nhân viên không
chỉ là nhân tố chủ chốt, mà còn là tác nhân quan trọng của sự thay Ďổi. Họ có khả
năng thúc Ďẩy sự thay Ďổi tích cực trong công ty nếu Ďược Ďào tạo và cung cấp
nguồn lực phù hợp. Vì vậy, quản lí nguồn nhân lực hiệu quả là một bước quan
trọng Ďể Ďạt Ďược chuyển Ďổi kĩ thuật số thành công. Với Ďội ngũ lành nghề, tận
tâm và có khả năng thích ứng, các công ty có thể vượt qua thách thức và tận dụng
các cơ hội do kỉ nguyên kĩ thuật số luôn thay Ďổi này mang lại (Vuchkovski &
cộng sự, 2023).
Nguồn nhân lực Ďóng vai trò quan trọng trong hoạt Ďộng của tổ chức, góp
phần tạo ra giá trị, tài sản và lợi nhuận cho doanh nghiệp. Do Ďó, phát triển
nguồn nhân lực nói chung và Ďặc biệt, trong thời Ďại công nghệ số nói riêng cần
Ďược các doanh nghiệp chú trọng Ďể hoạch Ďịnh về mặt chiến lược nhằm phát
triển nguồn nhân lực Ďáp ứng yêu cầu chuyển Ďổi số. Nghiên cứu này nhằm mục
Ďích thảo luận các chiến lược tốt nhất Ďể phát triển nguồn nhân lực thích ứng với
những thay Ďổi do chuyển Ďổi kĩ thuật số mang lại, Ďồng thời xác Ďịnh các yếu tố
thành công và Ďề xuất giải pháp thiết thực cho các tổ chức mong muốn Ďạt Ďược
chuyển Ďổi kĩ thuật số thành công. Bằng cách hiểu rõ những thách thức và cơ hội
liên quan Ďến chuyển Ďổi kĩ thuật số trong kinh doanh, nghiên cứu này sẽ Ďóng
góp quan trọng vào việc phát triển các chiến lược nhân sự phù hợp và hiệu quả
cho các doanh nghiệp trong kỉ nguyên số.
2. Nguồn nhân lực
Trong thế giới kinh doanh cạnh tranh và thay Ďổi nhanh chóng ngày nay,
nguồn nhân lực có năng lực là nguồn lực chiến lược, mang lại cho các công ty lợi
thế cạnh tranh (Smirnova & cộng sự, 2019). Nguồn nhân lực (Human Resouces-
HR) Ďề cập Ďến các yếu tố lực lượng lao Ďộng có sẵn trong một tổ chức hoặc
công ty. Nhân sự bao gồm tất cả các cá nhân làm việc trong tổ chức, từ nhân viên
416
cấp quản lí Ďến nhân viên vận hành (Gadzali, Mahardhani & Sulton, 2023). Điều
này bao gồm các kĩ năng, kiến thức, kinh nghiệm, khả năng lãnh Ďạo và năng lực
mà những cá nhân này sở hữu. Nhân sự là một trong những yếu tố quan trọng
không thể tách rời khỏi một tổ chức dưới hình thức các tổ chức và công ty công
nghiệp (Molina-Azorin & cộng sự, 2021). Nhân sự là khả năng tích hợp của trí
tuệ và sức mạnh thể chất của mỗi cá nhân (Karam & cộng sự, 2020). Mọi tổ chức
Ďều mong muốn có nguồn nhân lực chất lượng và hiệu quả Ďể Ďối mặt với sự phát
triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Cần phải thực hiện một quy trình
thông qua việc tuyển dụng, lựa chọn và bố trí phù hợp Ďể tổ chức có Ďược nguồn
lực phù hợp (Amirudin & Romadhona, 2022). ―Lực lượng lao Ďộng kĩ thuật số‖
Ďại diện cho một nhóm cá nhân chịu ảnh hưởng của các công nghệ kĩ thuật số
mới, ảnh hưởng Ďến thái Ďộ, năng lực và hành Ďộng của họ. Các nhà quản lí trong
doanh nghiệp cần thực hiện những thay Ďổi quan trọng về chiến lược và hoạt
Ďộng khi Ďối mặt với những ảnh hưởng này.
Nhân sự là tài sản quan trọng Ďối với các tổ chức vì họ chịu trách nhiệm thúc
Ďẩy các hoạt Ďộng vận hành và tạo ra giá trị bổ sung. Việc quản lí các cá nhân,
thường Ďược gọi là quản lí con người, bao gồm một loạt các hoạt Ďộng nhằm
giám sát một cách hiệu quả và nâng cao năng suất của các cá nhân nói trên. Các
yếu tố nói trên bao gồm tuyển dụng, tuyển chọn, Ďào tạo và phát triển, Ďánh giá
hiệu suất, lương thưởng, khen thưởng, chính sách nhân viên và quản lí quan hệ
lao Ďộng (Az-zaakiyyah & cộng sự, 2022). Mục tiêu của quản lí con người là
Ďảm bảo rằng doanh nghiệp sở hữu nguồn nhân lực thành thạo và có năng lực
phù hợp với mục tiêu và yêu cầu của doanh nghiệp (Ausat, Widayani & cộng sự,
2022). Ngoài ra, nó Ďòi hỏi phải thiết lập một môi trường làm việc thúc Ďẩy sự
tiến bộ và nâng cao nhân sự, Ďồng thời khuyến khích sự tham gia, sự hài lòng và
hiệu quả của họ. Trong khuôn khổ chuyển Ďổi kĩ thuật số, lĩnh vực quản lí nguồn
nhân lực bao gồm việc hiểu và triển khai các công nghệ kĩ thuật số trong lĩnh vực
thực hành quản lí nhân sự. Quản lí nguồn nhân lực hiệu quả là rất quan trọng
trong việc thiết lập lợi thế cạnh tranh, nâng cao năng suất của tổ chức và Ďạt Ďược
các mục tiêu chiến lược bằng cách tối Ďa hoá việc sử dụng vốn nhân lực sẵn có
(Diawati & cộng sự, 2023).
3. Chuyển đổi số
Chuyển Ďổi số là thuật ngữ Ďược sử dụng trong giới học thuật Ďể chỉ những
thay Ďổi của tổ chức chịu ảnh hưởng của công nghệ số. Chuyển Ďổi số xảy ra do
sự phát triển công nghệ trong các tổ chức và môi trường. Những thay Ďổi xảy ra
có liên quan Ďến việc Ďiều chỉnh quy trình kinh doanh, bao gồm sự khác biệt giữa
công ty với nhân viên, công ty và khách hàng, cũng như những thay Ďổi trong
Ďiều kiện thị trường hiện tại (Muskania & Zulela MS, 2021). Chuyển Ďổi kĩ thuật
số Ďược coi là một sự thay Ďổi tổ chức quan trọng, Ďược hỗ trợ, thiết lập hoặc duy
trì bởi các công nghệ kĩ thuật số làm thay Ďổi cách tiếp cận hoạt Ďộng kinh doanh
(Bilgeri & cộng sự, 2017). Theo thời gian, nó sẽ áp dụng các sáng kiến kĩ thuật
số Ďể Ďạt Ďược những cải cách quan trọng trong cách quản lí kinh doanh, dẫn Ďến
417
những thay Ďổi Ďáng kể trong một tổ chức. Chuyển Ďổi kĩ thuật số thay Ďổi cách
thức vận hành của toàn bộ tổ chức, Ďặc biệt là các quy trình và nhiệm vụ kinh
doanh (Amit & Zott, 2001). Hơn nữa, sự chuyển Ďổi này có thể giúp các tổ chức
tương tác tốt hơn với khách hàng bên ngoài thông qua các công nghệ Ďổi mới
(Singh & Hess, 2020). Do Ďó, công nghệ kĩ thuật số có thể hỗ trợ các tổ chức tận
dụng năng lực cốt lõi hiện có hoặc phát triển năng lực cốt lõi tiềm năng Ďể Ďạt
Ďược lợi thế cạnh tranh. Do việc triển khai các công nghệ kĩ thuật số, chuyển Ďổi
kĩ thuật số về bản chất có mối liên hệ với những thay Ďổi chiến lược trong mô
hình kinh doanh (Sebastian & cộng sự, 2020).
Thuật ngữ ―chuyển Ďổi kĩ thuật số‖ liên quan Ďến những thay Ďổi Ďáng kể
diễn ra trong các tổ chức do việc triển khai công nghệ kĩ thuật số trên tất cả các
khía cạnh hoạt Ďộng, quy trình kinh doanh và tương tác với khách hàng và Ďối tác
kinh doanh. Chuyển Ďổi kĩ thuật số liên quan Ďến việc tận dụng công nghệ thông
tin và truyền thông Ďể sửa Ďổi quy trình hoạt Ďộng, thúc Ďẩy Ďổi mới và nâng cao
giá trị gia tăng trong các tổ chức (Subagja & cộng sự, 2022). Về bản chất, chuyển
Ďổi kĩ thuật số liên quan Ďến việc sử dụng công nghệ kĩ thuật số Ďể tạo ra sự thay
Ďổi Ďáng kể trong các tổ chức. Việc triển khai các công nghệ mới, bao gồm
nhưng không giới hạn ở Ďiện toán Ďám mây, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo
(AI), Internet vạn vật (IoT), robot và tự Ďộng hoá quy trình là Ďiều bắt buộc
(Sudirjo & cộng sự, 2023).
4. Chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số
Trong bối cảnh kĩ thuật số hiện Ďại, các doanh nghiệp gặp phải những biến
Ďổi nhanh chóng và phức tạp, bao gồm những tiến bộ công nghệ mới, những thay
Ďổi trong hành vi của người tiêu dùng và những sửa Ďổi trong môi trường thương
mại (Ausat & cộng sự, 2021). Để giải quyết những thách thức này, các tổ chức
bắt buộc phải nắm bắt công nghệ kĩ thuật số và thực hiện chuyển Ďổi kinh doanh.
Thành tựu của quá trình chuyển Ďổi kĩ thuật số thịnh vượng không chỉ phụ thuộc
vào những tiến bộ công nghệ mà còn phụ thuộc vào sự hiện diện của nguồn nhân
lực có năng lực và thành thạo (Ausat & cộng sự, 2023). Chiến lược phát triển con
người Ďể Ďạt Ďược chuyển Ďổi kĩ thuật số trong kinh doanh không chỉ là một sáng
kiến gia tăng, mà còn là một bước thiết yếu phải Ďược thực hiện bởi các tổ chức
mẫu mực muốn duy trì sự phù hợp của mình và cạnh tranh trong bối cảnh kinh
doanh Ďang thay Ďổi mạnh mẽ. Chuyển Ďổi kĩ thuật số không chỉ là về áp dụng
công nghệ mới nhất, nhưng kéo theo sự chuyển Ďổi sâu sắc về mọi mặt của tổ
chức. Điều này bao gồm sự thay Ďổi trong văn hoá doanh nghiệp nhằm khuyến
khích Ďổi mới và thử nghiệm, quy trình kinh doanh hiệu quả và thích ứng hơn, và
quan trọng nhất là phát triển nguồn nhân lực có hiểu biết sâu sắc về công nghệ
cũng như các kĩ năng cần thiết Ďể Ďáp ứng những thách thức mới này. Chiến lược
phát triển nguồn nhân lực toàn diện cần kết hợp cách tiếp cận toàn diện bao gồm
tuyển dụng, Ďào tạo và giáo dục thường xuyên thông minh, Ďồng thời tạo ra môi
trường làm việc hỗ trợ học tập và Ďổi mới. Bằng cách Ďó, các công ty có thể Ďảm