Chương 18: Quản lý tổng hợp chất thải rắn theo vùng hay liên đô thị

Chia sẻ: Nguyen The Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 109
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo về quản lý tổng hợp chất thải rắn theo vùng hay liên đô thị

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 18: Quản lý tổng hợp chất thải rắn theo vùng hay liên đô thị

18 Qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n theo vïng hay liªn ®« thÞ L−u §øc H¶i 18.1. Sù cÇn thiÕt cña qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n theo vïng ViÖt Nam lµ n−íc ®ang ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ë ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n cã tèc ®é cao nhÊt tõ tr−íc tíi nay. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2003, tû lÖ d©n sè sèng ë ®« thÞ ViÖt Nam chiÕm 25% vµ sÏ t¨ng 33% vµo n¨m 2010, kho¶ng 45% (4) vµo n¨m 2020. MÆc dï vËy tû lÖ ®« thÞ ho¸ t¹i ViÖt Nam vÉn cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn víi tû lÖ ®« thÞ ho¸ 75-90%. Tèc ®é ®« thÞ hãa qu¸ nhanh sÏ ®i kÌm víi sù ph¸t triÓn thiÕu ®ång bé cña hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt dÉn ®Õn m«i tr−êng sèng bÞ « nhiÔm. ë ViÖt Nam hiÖn nay, chÊt th¶i r¾n (CTR) ®−îc qu¶n lý theo tõng ®« thÞ, mçi ®« thÞ cã mét khu ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n (CTR) riªng cña m×nh. Víi c¸ch qu¶n lý nµy, hiÖn nay ®· cã mét sè vÊn ®Ò n¶y sinh ë c¸c thµnh phè lín nh− thñ ®« Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng. GÇn ®©y nhÊt lµ ë b·i ch«n lÊp CTR Trµng C¸t – H¶i Phßng, d©n kh«ng cho xe vµo b·i r¸c, nguyªn nh©n do khu ch«n lÊp CTR cã diÖn tÝch nhá, qu¸ gÇn khu d©n c−, c«ng nghÖ xö lý CTR l¹c hËu, g©y « nhiÔm m«i tr−êng sèng cña d©n. Cã nh÷ng ®« thÞ kh«ng thÓ t×m kiÕm ®−îc quü ®Êt cho viÖc xö lý CTR, nh−ng ng−îc l¹i còng cã nh÷ng vïng cã quü ®Êt rÊt dåi dµo nh−ng kh«ng cã c¬ chÕ sö dông. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn nh−: Mü, §øc, Ph¸p,... CTR ®· ®−îc qu¶n lý theo vïng tØnh, bang, liªn bang (4) 1 . V× vËy viÖc qu¶n lý CTR theo vïng ®· ®−îc quan t©m vµ nghiªn cøu ®Ó ¸p dông t¹i ViÖt Nam. 1 (4) tµi liÖu tham kh¶o thø 4 môc tµi liÖu tham kh¶o 425
18.2. Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n theo vïng 18.2.1 §Þnh nghÜa Qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n lµ tæng hîp c¸c qu¸ tr×nh qu¶n lý chÊt th¶i r¾n tõ kh©u thu håi, ph©n lo¹i t¹i nguån, thu gom, vËn chuyÓn ®Õn kh©u xö lý cuèi cïng lµ tiªu hñy. Qu¶n lý tæng hîp CTR theo vïng lµ qu¸ tr×nh qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n ®−îc thùc hiÖn kh«ng chØ trong ph¹m vi mét ®« thÞ mµ phôc vô cho mét vïng bao gåm nhiÒu ®« thÞ thuéc mét hoÆc nhiÒu tØnh. 18.2.2. Tiªu chÝ cña qu¶n lý CTR theo vïng • C¸c ®« thÞ thuéc vïng n»m trong vßng b¸n kÝnh ≤ 50 km. • HÖ thèng giao th«ng gi÷a c¸c ®« thÞ ®−îc nèi liÒn, l−u th«ng thuËn lîi. • Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn CTR vïng ph¶i c¬ ®éng, hiÖn ®¹i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng. • Cã bé m¸y vµ c¬ chÕ qu¶n lý CTR theo vïng. 18.2.3 Ph−¬ng ph¸p quy ho¹ch CTR theo vïng 18.2.3.1. X¸c ®Þnh tæng l−îng CTR Tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n (T): 1. ChÊt th¶i sinh ho¹t tÝnh b×nh qu©n trªn mét ng−êi d©n ®« thÞ trong khu vùc dù kiÕn thu gom, vËn chuyÓn trong mét ngµy. Tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n ®−îc x¸c ®Þnh phô thuéc vµo quy m« cña ®« thÞ vµ giai ®o¹n lËp quy ho¹ch ®−îc ¸p dông theo b¶ng 18.1: 2. ChÊt th¶i y tÕ: tÝnh theo sè l−îng gi−êng bÖnh cña bÖnh viÖn, c¬ së y tÕ tuú theo giai ®o¹n lËp quy ho¹ch vµ lo¹i ®« thÞ. BÖnh viÖn ë c¸c thµnh phè lín th−êng cã l−îng chÊt th¶i r¾n nhiÒu h¬n c¸c thµnh phè nhá vµ thÞ x·. Khi lËp quy ho¹ch, tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n y tÕ ¸p dông nh− sau: (5) - §Õn n¨m 2010: 1,8 - 2,0 kg/gi−êng-ngµy - §Õn n¨m 2020: 2,0 - 2,2 kg/gi−êng-ngµy 426
B¶ng 18.1. Tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t ®« thÞ (kg/ng−êi-ngµy) (6) N¨m 2010 N¨m 2020 T Tiªu chuÈn HÖ sè thu HÖ sè thu Lo¹i ®« thÞ T (kg/ng−êi.ng®) gom Tiªu chuÈn gom (Kthg, %) (Kthg, %) §« thÞ lo¹i ®Æc biÖt, 1 0,80 – 1,00 80 - 90 1,00 – 1,20 95 - 100 lo¹i I vµ lo¹i II 2 §« thÞ lo¹i III 0,70 – 0,80 75 - 80 0,90 – 1,00 90 - 95 3 §« thÞ lo¹i IV, lo¹i V 0,55 – 0,70 60 - 70 0,70 – 0,80 80 - 90 Ghi chó : §é Èm cña chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t dao ®éng trong kho¶ng 46 – 70 %, gi¸ trÞ trung b×nh cã thÓ lÊy 50%. Dung träng cña chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t dao ®éng trong kho¶ng 480 – 580 kg/m3. (6) ChÊt th¶i r¾n y tÕ kh«ng nguy h¹i th−êng chiÕm kho¶ng 75 % trong tæng sè chÊt th¶i y tÕ. Khèi l−îng chÊt th¶i r¾n y tÕ th−êng chiÕm kho¶ng 1,4 - 1,6 % trong tæng sè khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn ®« thÞ, hoÆc chiÕm 2,5 % so víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t cña ®« thÞ. Dung träng cña chÊt th¶i r¾n y tÕ kho¶ng 150 kg/m3; ®é Èm 37% - 42 %. Chi tiÕt vÒ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ ®−îc m« t¶ ë ch−¬ng 21. 3. ChÊt th¶i c«ng nghiÖp tÝnh theo sè liÖu thùc tÕ tõng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp. Trong tr−êng hîp kh«ng cã sè liÖu cô thÓ, cã thÓ −íc tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp trong kho¶ng 15 – 26 % khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ; trong ®ã, chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp nguy h¹i chiÕm 35 – 41 % (5). Khi giai ®o¹n quy ho¹ch ®Õn n¨m 2020, cã thÓ dù b¸o khèi l−îng chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 20 % so víi toµn bé khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ hoÆc chiÕm 32 % so víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t cña ®« thÞ. (5) 4. ChÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng: HiÖn nay, ch−a cã ph−¬ng ph¸p hoÆc sè liÖu nµo tÝnh to¸n ®−îc khèi l−îng chÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng v× khèi l−îng chÊt th¶i lo¹i nµy kh«ng cè ®Þnh vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c ®« thÞ. Trong c¸c ®å ¸n quy ho¹ch, cã thÓ t¹m −íc tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng kho¶ng 15 % trong tæng sè khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn ®« thÞ, hoÆc chiÕm 25 % so víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t cña ®« thÞ. 427
X¸c ®Þnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n Khèi l−îng chÊt th¶i r¾n trong vïng chñ yÕu ph¸t sinh tõ c¸c thµnh phè, thÞ x· vµ c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp trong vïng. C¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp cã thÓ ë r¶i r¸c trªn ®Þa bµn vïng vµ còng cã thÓ n»m trong c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, t¸ch khái khu vùc ®« thÞ. Trong c¸c ®« thÞ, c¸c lo¹i chÊt th¶i r¾n cÇn thu gom gåm c¸c lo¹i chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t ë c¸c hé gia ®×nh, c¬ quan, kh¸ch s¹n, nhµ hµng ¨n uèng, chî, tr−êng häc, chÊt th¶i y tÕ kh«ng nguy h¹i, chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp kh«ng nguy h¹i, chÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng. 1. §èi víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t gia ®×nh, c¬ quan c«ng së, chî, tr−êng häc cÇn −íc tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n trªn c¬ së dù b¸o d©n sè cña ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ®« thÞ vµ l−îng chÊt th¶i r¾n tÝnh theo ®Çu ng−êi tuú theo lo¹i ®« thÞ. 2. §èi víi chÊt th¶i r¾n y tÕ, cã thÓ tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n theo tiªu chuÈn theo sè gi−êng bÖnh cña bÖnh viÖn; trong ®ã cÇn ph©n biÖt chÊt th¶i nguy h¹i vµ chÊt th¶i sinh ho¹t bÖnh viÖn. ViÖc ph©n lo¹i chÊt th¶i trong c¸c c¬ së y tÕ c¨n cø theo Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 2575/1999/Q§-BYT ngµy 27/8/1999 cña Bé tr−ëng Bé Y tÕ. ChÊt th¶i y tÕ kh«ng nguy h¹i cã thÓ ®−îc thu gom vµ xö lý chung cïng víi chÊt th¶i r¾n cña toµn ®« thÞ; nh−ng phÇn chÊt th¶i nguy h¹i cÇn ph¶i ®−îc bÖnh viÖn xö lý riªng. Tuy nhiªn, cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng tù thu gom vµ xö lý cña bÖnh viÖn nh− lß ®èt chÊt th¶i cho toµn bé l−îng chÊt th¶i r¾n cña bÖnh viÖn nh»m tr¸nh kh¶ n¨ng « nhiÔm bëi v× chÊt th¶i r¾n y tÕ cã nhiÒu chÊt nguy h¹i ®Õn søc khoÎ céng ®ång vµ m«i tr−êng. CÇn yªu cÇu c¸c bÖnh viÖn ph¶i ®Çu t− lß ®èt chÊt th¶i r¾n theo quy ®Þnh. Khi cã nhiÒu bÖnh viÖn trong mét ®« thÞ, cã thÓ ®Ò xuÊt mét lß ®èt chÊt th¶i r¾n chung ®Ó xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cho tÊt c¶ c¸c bÖnh viÖn hoÆc mét lß ®èt chung cho mét côm bÖnh viÖn nh− ®· nªu trong Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ. Trong tr−êng hîp c¸c bÖnh viÖn cã kh¶ n¨ng tù thu gom vµ xö lý chÊt th¶i r¾n, kh«ng tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n bÖnh viÖn vµo tæng khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn bé ®« thÞ. 3. §èi víi chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp, cÇn liÖt kª c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã vµ dù b¸o trong vïng; tÝnh to¸n khèi l−îng chÊt th¶i r¾n theo tõng c¬ së nhµ m¸y, xÝ nghiÖp; trong ®ã cÇn ph©n ra chÊt th¶i r¾n nguy h¹i vµ kh«ng nguy h¹i. ChÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp kh«ng nguy h¹i cña c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp n»m trong ph¹m vi thu gom cña ®« thÞ cã thÓ sÏ ®−îc thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý 428
cïng víi chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. Riªng chÊt th¶i r¾n nguy h¹i sÏ ®−îc c¸c c¬ së c«ng nghiÖp tù xö lý vµ kh«ng tÝnh chung vµo tæng khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn ®« thÞ. ViÖc qu¶n lý vµ xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i ph¶i tu©n thñ theo Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i ®· ®−îc ChÝnh phñ ban hµnh. Khi kh«ng cã sè liÖu cô thÓ, cã thÓ −íc tÝnh chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp theo tû lÖ phÇn tr¨m so víi khèi l−îng chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t cña ®« thÞ. Trong c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung trªn ®Þa bµn vïng, cÇn tæ chøc thu gom vµ xö lý riªng cho toµn bé khèi l−îng chÊt th¶i r¾n b»ng c¸c gi¶i ph¸p xö lý ®Æc biÖt, ®¶m b¶o tiªu chuÈn quy ®Þnh. TÝnh to¸n khèi l−îng chÊt th¶i r¾n: Khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn vïng (S) ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: S = Kthg(Ssh + Syt + Scn + S®p) (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy); trong ®ã: Kthg: hÖ sè thu gom chÊt th¶i r¾n ®« thÞ, (%), ®−îc lÊy theo b¶ng 18.1 Ssh : ChÊt th¶i r¾n sinh ho¹t (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) Syt : ChÊt th¶i r¾n y tÕ (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) Scn : ChÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) S®p: ChÊt th¶i r¾n ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) a) ChÊt th¶i sinh ho¹t (Ssh) Ssh = Tsh x N (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) trong ®ã: Tsh: tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t (kg/ng−êi-ngµy) N: sè d©n ®« thÞ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm quy ho¹ch (ng−êi) b) ChÊt th¶i y tÕ (Syt) Syt = Tyt x Ngb (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) trong ®ã: Tyt: tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n tÝnh trªn mét gi−êng bÖnh (kg/gi−êng bÖnh-ngµy) Ngb: sè gi−êng bÖnh cña bÖnh viÖn (gi−êng) 429
CÇn tÝnh riªng khèi l−îng lo¹i chÊt th¶i r¾n y tÕ kh«ng nguy h¹i vµ lo¹i chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. ChÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i sÏ ®−îc thu gom vµ xö lý riªng vµ kh«ng tÝnh vµo khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña toµn ®« thÞ. c) ChÊt th¶i c«ng nghiÖp (Scn) ChÊt th¶i c«ng nghiÖp tÝnh theo sè liÖu thùc tÕ tõng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp. Mçi mét ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu cã ®Þnh l−îng chÊt th¶i r¾n kh¸c nhau. HiÖn nay ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ng−êi thiÕt kÕ cã thÓ tham kh¶o tiªu chuÈn cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ë n−íc ngoµi nh− b¶ng sau 18.2: B¶ng 18.2. B¶ng tham kh¶o x¸c ®Þnh tiªu chuÈn CTR mét sè ngµnh c«ng nghiÖp Ngµnh c«ng nghiÖp §¬n vÞ tÝnh Tiªu chuÈn chÊt th¶i r¾n 1 §ãng hép vµ thùc phÈm ®«ng l¹nh tÊn/tÊn s¶n phÈm 0,04 - 0,06 2 In vµ xuÊt b¶n tÊn/tÊn s¶n phÈm 0,08 - 0,10 3 ¤ t« tÊn/« t« 0,70 - 0,90 4 Läc ho¸ dÇu tÊn/ng−êi-ngµy 0,04 - 0,05 5 Cao su tÊn/tÊn cao su th« 0,01 - 0,03 Nguån: "Integrated Solid Waste Management" Engineering Principles and Management Issues, George Tchbanoglous, Hilary Theisen vμ Samuel A. Vigil §èi víi cña c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp n»m trong ph¹m vi thu gom cña ®« thÞ, trong tr−êng hîp kh«ng cã sè liÖu cô thÓ, cã thÓ −íc tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp so víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t. Scn = P x Ssh (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) HÖ sè P, cã gi¸ trÞ trong kho¶ng 0,20 ÷ 0,32, phô thuéc vµo lo¹i ®« thÞ vµ c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cña ®« thÞ. Cã thÓ ¸p dông gi¸ trÞ lín cho c¸c ®« thÞ lo¹i ®Æc biÖt, lo¹i I; gi¸ trÞ trung b×nh cho c¸c ®« thÞ lo¹i II vµ gi¸ trÞ nhá cho c¸c ®« thÞ lo¹i III; tuy nhiªn, cÇn ph¶i c¨n cø vµo thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh cho phï hîp. §èi víi c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, cÇn tÝnh to¸n khèi l−îng chÊt th¶i r¾n cña tõng khu c¨n cø vµo lo¹i h×nh c«ng nghiÖp vµ tõng c¬ së c«ng nghiÖp bè 430
trÝ trong khu c«ng nghiÖp tËp trung. CÇn ph¶i t¸ch khèi l−îng chÊt th¶i r¾n nguy h¹i vµ kh«ng nguy h¹i ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p xö lý phï hîp trong khu c«ng nghiÖp. d) ChÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng (S®p) HiÖn nay ch−a cã ph−¬ng ph¸p hoÆc sè liÖu nµo tÝnh to¸n ®−îc khèi l−îng chÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng v× khèi l−îng chÊt th¶i lo¹i nµy kh«ng cè ®Þnh vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c ®« thÞ. Trong c¸c ®å ¸n quy ho¹ch, cã thÓ t¹m −íc tÝnh khèi l−îng chÊt th¶i ®−êng phè vµ mét phÇn phÕ th¶i x©y dùng kho¶ng 25 % chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t. (5) S®p = 0,25 x Ssh (kg/ngµy hoÆc tÊn/ngµy) Sau khi tÝnh ®−îc khèi l−îng cña tõng lo¹i chÊt th¶i r¾n, liÖt kª toµn bé khèi l−îng chÊt th¶i r¾n trong vïng theo b¶ng 18.2. CÇn t¸ch riªng khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ, khèi l−îng chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp trong vïng ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p xö lý thÝch hîp. 18.2.3.2 X¸c ®Þnh vÞ trÝ khu xö lý tæng hîp CTR §Ó x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ khu xö lý tæng hîp CTR theo vïng, tr−íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c ®« thÞ trong vïng, quy m« d©n sè, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn, x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®« thÞ trong vïng. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®« thÞ trong vïng lµ mét yÕu tè rÊt quan träng trong viÖc quy ho¹ch qu¶n lý CTR theo vïng, ®−îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c ph−¬ng tiÖn dïng trong chuyªn trë CTR. B¶ng 18.3. B¶ng thèng kª khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ toµn vïng C¸c lo¹i chÊt th¶i r¾n (tÊn/ngµy) Tæng khèi Sè Ghi H¹ng môc Sinh Y tÕ C«ng §−êng l−îng TT chó ho¹t nghiÖp phè (tÊn/ngµy) 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Thµnh phè (thÞ x·) A 2 Thµnh phè (thÞ x·) B 3 Thµnh phè (thÞ x·) C 4 KCN tËp trung A 5 KCN tËp trung B Tæng céng 431
1. Tiªu chÝ lùa chän vÞ trÝ khu xö lý tæng hîp CTR theo vïng a) C¸c tiªu chuÈn thÝch hîp cho c¸c vÞ trÝ khu xö lý tæng hîp CTR theo vïng • DiÖn tÝch ®ñ lín cho viÖc x©y dùng mét khu xö lý tæng hîp CTR. • Cã kh¶ n¨ng ®−îc quyÒn sö dông ®Êt cña n¬i ®ã. • Cã kh¶ n¨ng thÝch hîp cho thiÕt kÕ kü thuËt vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. • Cã kh¶ n¨ng cã ®−îc sù nhÊt trÝ cña khu vùc xung quanh. • VÞ trÝ cã c¬ héi ph¸t triÓn réng h¬n, ph¶i cã quü ®Êt cho ph¸t triÓn trong t−¬ng lai • Cã kho¶ng c¸ch hîp lý ®Õn c¸c ®« thÞ trong vïng. b) C¸c tiªu chuÈn lo¹i trõ ®iÓn h×nh • C¸c khu vùc b¶o vÖ nguån n−íc ¨n uèng ®· ®−îc quy ho¹ch (®· ®−îc ®¨ng ký chÝnh thøc) hoÆc hiÖn hµnh. • Khu vùc hay bÞ lôt. • C¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn ®Êt cho phÐp n−íc vµ n−íc r¸c dÔ thÊm n−íc vµ ®i nhanh tíi tÇng ngËm n−íc tiÕp theo. • C¸c khu vùc cã líp ®Êt kh«ng æn ®Þnh nh− ®Çm lÇy, ®Êt hoang. • C¸c khu vùc cã ®Þa h×nh ®Æc thï. (dèc ®øng, cã nguy c¬ lë ®Êt...) • C¸c khu vùc bÞ ®e däa bëi c¸c hè ngÇm. c¸c b·i ®Êt sËp, bÞ ®µo bíi. • C¸c khu vùc gÇn vïng ®«ng d©n • C¸c khu vùc c¸ch s©n bay ch−a ®Õn 2,0 km. • C¸c c«ng viªn quèc gia, khu vùc b¶o vÖ thiªn nhiªn, t−îng ®µi tù nhiªn, c¸c khu vùc cã nhiÒu tÇng ®éng thùc vËt quý. • C¸c c«ng tr×nh lÞch sö, t«n gi¸o vµ di s¶n v¨n hãa quan träng kh¸c. 2. Tiªu chuÈn lùa chän c¸c khu xö lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ b»ng ph−¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh • §Êt ®ñ søc chøa r¸c trªn 10 n¨m. • §Êt má cÇn kh«i phôc. • C¸c hè ®Êt sÐt ch−a ®−îc khai th¸c hÕt. • §Êt cã ®é Èm thÊp (nh− ®Êt sÐt hay than bïn) • C¸c khu vùc cã ®Êt kh«ng s¶n xuÊt ®−îc. 432
• §Êt ë xa c¸c céng ®ång. • §Êt ë xa nguån n−íc nh¹y c¶m. • §Êt ë khuÊt tÇm nh×n cña tuyÕn ®−êng giao th«ng , s©n bay... • §Êt cã ®−êng ®i l¹i thuËn tiÖn vµ gÇn trôc giao th«ng chÝnh . • §Êt kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sinh th¸i vµ v¨n hãa. • §Êt cã ®é Èm thÊp (nh− ®Êt sÐt hay than bïn) • §Êt cã ®−êng ®i l¹i thuËn tiÖn vµ gÇn trôc giao th«ng chÝnh . • §Æt c¸ch xa trung t©m ph¸t sinh r¸c trong vßng hai giê ®i xe. 18.2.3.3. Quy m« khu xö lý tæng hîp CTR ViÖc x¸c ®Þnh quy m« khu xö tæng hîp CTR phô thuéc vµo c«ng nghÖ xö lý CTR ®−îc lùa chän. Trong c«ng t¸c quy ho¹ch, viÖc x¸c ®Þnh quy m« khu xö lý tæng hîp dùa vµo tæng l−îng CTR ph¸t sinh trong n¨m vµ tra b¶ng 18.3, b¶ng 18.4 tøc b¶ng 1-TCVN 6696:2000 vµ b¶ng 1-TCXDVN 261:2001 B¶ng 18.4. Ph©n lo¹i b·i ch«n lÊp theo diÖn tÝch TCVN 6696:2000 TT Lo¹i b∙i DiÖn tÝch, ha 1 Nhá D−íi 10 2 Võa Tõ 10 ®Õn dø¬i 30 3 Lín Tõ 30 ®Õn d−íi 50 4 RÊt lín B»ng vµ trªn 50 B¶ng 18.5, Lùa chän quy m« b·i ch«n lÊp TCXDVN 261:2001 Lo¹i ®« thÞ, khu D©n sè Khèi l−îng Thêi gian Quy c«ng nghiÖp (1000 ng−êi) chÊt th¶i sö dông m« (1000 tÊn/n¨m) (n¨m) b∙i 1 §« thÞ cÊp 4,5, côm D−íi 100 D−íi 20 D−íi 5 Nhá CN nhá 2 §« thÞ cÊp 3,4, khu 100-500 20-65 Tõ 5-10 Võa CN, côm CN võa 3 §« thÞ cÊp 1,2,3, khu 500-1000 65-200 Tõ 10-15 Lín CN, khu chÕ xuÊt 4 §« thÞ cÊp 1,2, khu RÊt Trªn 1000 trªn 200 Tõ 15-30 CN lín, khu chÕ xuÊt lín 433
18.3. VËn chuyÓn vµ xö lý CTR theo vïng hay liªn ®« thÞ Trong qu¶n lý tæng hîp CTR, c¸c c«ng viÖc thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý CTR cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Ph−¬ng thøc thu gom, ph−¬ng tiÖn thu gom, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn sÏ quyÕt ®Þnh viÖc vËn chuyÓn vµ xö lý CTR. 18.3.1. VËn chuyÓn CTR vïng 18.3.1.1 C¸c ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn CTR C¸c ph−¬ng tiÖn ®−îc dïng trong vËn chuyÓn CTR vïng lµ c¸c lo¹i xe vËn chuyÓn chuyªn dông cã ®éng c¬ nh− ®· ®−îc m« t¶ ë ch−¬ng 4. 18.3.1.2. TÝnh to¸n vËn chuyÓn 1. V¹ch tuyÕn ®−êng vËn chuyÓn C¸c yÕu tè xem xÐt - ChÝnh s¸ch, quy ®Þnh hiÖn hµnh cña quèc gia nãi chung vµ thµnh phè (thÞ x·) nãi riªng liªn quan ®Õn viÖc tËp trung r¸c, sè lÇn thu gom trong mét tuÇn - §iÒu kiÖn lµm viÖc cña hÖ thèng vËn chuyÓn, c¸c lo¹i xe m¸y vËn chuyÓn - TuyÕn ®−êng cÇn chän cho lóc b¾t ®Çu hµnh tr×nh vµ kÕt thóc hµnh tr×nh ë c¸c ®−êng phè chÝnh - ë vïng ®Þa h×nh ®åi dèc th× hµnh tr×nh nªn xuÊt ph¸t tõ chç cao ®Õn chç thÊp - R¸c ph¸t sinh t¹i c¸c nót giao th«ng, khu phè ®«ng ®óc th× thu gom vµo giê cã mËt ®é giao th«ng thÊp - Tæ chøc thu gom r¸c vµ vËn chuyÓn hîp lý. §èi víi khèi l−îng r¸c lín, cÇn tæ chøc vËn chuyÓn vµo lóc Ýt g©y ¸ch t¾c giao th«ng, tr¸nh v−¬ng v·i g©y ¶nh h−ëng m«i tr−êng 2. T¹o lËp tuyÕn ®−êng vËn chuyÓn - ChuÈn bÞ b¶n ®å vÞ trÝ c¸c ®iÓm tËp trung chÊt th¶i r¾n trªn ®ã chØ râ sè l−îng, th«ng tin nguån chÊt th¶i r¾n. - Ph¶i ph©n tÝch th«ng tin vµ sè liÖu, cÇn thiÕt ph¶i lËp b¶ng tæng hîp th«ng tin. 434
- Ph¶i s¬ bé chän tuyÕn ®−êng theo hai hay ba ph−¬ng ¸n. - So s¸nh c¸c tuyÕn ®−êng c©n nh¾c b»ng c¸ch thö dÇn ®Ó chän ®−îc tuyÕn ®−êng hîp lÝ. 3. TÝnh to¸n Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n chuyªn chë CTR tõ c¸c ®iÓm tËp trung CTR ®Õn tr¹m trung chuyÓn, tr¹m xö lý hay b·i ch«n lÊp CTR, còng ®−îc thùc hiÖn t−¬ng tù nh− ®· m« t¶ ë ch−¬ng 4 trªn ®©y. 18.3.2 Xö lý chÊt th¶i r¾n C¸c ph−¬ng ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n ®· ®−îc m« t¶ ë ch−¬ng 5. ë ViÖt Nam mét sè n¨m gÇn ®©y, b¾t ®Çu ¸p dông ph−¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh ®Ó xö lý CTR cho c¸c ®« thÞ. Tíi 31 th¸ng 12 n¨m 2004, ®· cã 13 trong sè 64 ®« thÞ tØnh lþ ®· x©y dùng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh. 18.4. VÝ dô vÒ qu¶n lý CTR theo vïng: „Quy ho¹ch qu¶n lý chÊt Th¶I r¾n liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh” HiÖn nay ë n−íc ta, viÖc qu¶n lý CTR ®−îc thùc hiÖn theo tõng ®« thÞ. §Ó ®¸p øng víi sù gia t¨ng CTR ®« thÞ trong giai ®o¹n ®« thÞ hãa m¹nh mÏ nh− hiÖn nay, c¸c ®Ò tµi NCKH ®· ®i tiªn phong trong viÖc nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt ph−¬ng ph¸p qu¶n lý tæng hîp CTR theo vïng nh»m ¸p dông vµ nh©n réng trong c¶ n−íc. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc “Quy ho¹ch qu¶n lý CTR liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh” ®· ®−îc nhµ n−íc nghiÖm thu vµ sÏ triÓn khai thùc hiÖn trong thêi gian tíi. §Ò tµi nµy lµ nhiÖm vô nghiªn cøu cÊp nhµ n−íc, ®−îc nghiÖm thu n¨m 2003, do ViÖn Quy ho¹ch ®« thÞ-n«ng th«n, Bé X©y dùng thùc hiÖn. 18.4.1 Môc tiªu cña ®Ò tμi Môc tiªu tr−íc m¾t: • ThÝ ®iÓm ¸p dông qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ trªn thÕ giíi vµo thùc tiÔn ë n−íc ta. • T− vÊn cho c«ng t¸c quy ho¹ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ cho vïng tØnh B¾c Ninh. 435
• Gãp phÇn cô thÓ ho¸ “ChiÕn l−îc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ë c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020”. Môc tiªu l©u dµi: • Lµm c¬ së vµ rót kinh nghiÖm ®Ó thùc hiÖn quy ho¹ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cho c¸c vïng, côm vµ tõng ®« thÞ kh¸c trong c¶ n−íc. • Gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn ®« thÞ quèc gia, c¸c vïng t¨ng tr−ëng vµ thùc hiÖn c¸c ®å ¸n quy ho¹ch chung x©y dùng ®« thÞ ®· ®−îc phª duyÖt trªn quan ®iÓm b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ bÒn v÷ng. 18.4.2. Tæng quan vÒ qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ Qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ trªn thÕ giíi T¹i Singapore viÖc thu gom CTR do c¸c c«ng ty t− nh©n ®¶m tr¸ch, CTR ®−îc ph©n lo¹i t¹i nguån nh−ng xö lý CTR do nhµ n−íc víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, gi¶m thiÓu tèi ®a ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng. C¸c c«ng ty t− nh©n ph¶i tr¶ phÝ xö lý cho nhµ n−íc, viÖc t¸i chÕ CTR còng rÊt ®−îc quan t©m. ë Mü, viÖc t¸i chÕ CTR rÊt ®−îc quan t©m, t¸i chÕ chiÕm 15% tæng l−îng chÊt th¶i hµng n¨m, 16% ®−îc ®èt ë c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÊt th¶i thµnh n¨ng l−îng, phÇn cßn l¹i 67% ®−îc ch«n lÊp. ë Mü viÖc qu¶n lý CTR r¾n ®−îc thùc hiÖn theo vïng tØnh, liªn bang. ë Thôy §iÓn chiÕn l−îc qu¶n lý CTR lµ gi¶m thiÓu chÊt th¶i, thu håi phÕ liÖu cã thÓ t¸i chÕ. HiÖn nay Thuþ §iÓn ®· ¸p dông ph−¬ng ph¸p vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ph©n lo¹i, thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i. Ph−¬ng ph¸p hót ch©n kh«ng tù ®éng ®Ó thu gom chÊt th¶i, r¸c ®−îc tù ®éng chuyÓn ®Õn xe chë r¸c. T×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ ë ViÖt Nam HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy : Tuy ®· cã LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng nh−ng cßn thiÕu c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn d−íi luËt vµ c¸c tiªu chuÈn cô thÓ hoÆc nÕu cã v¨n b¶n th× cßn ch−a hoµn chØnh. ChÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp ë c¸c ®« thÞ ViÖt Nam ch−a ®−îc thu gom vµ xö lý riªng. ChÊt th¶i y tÕ ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh ch÷a trÞ bÖnh, bao gåm c¸c silanh vµ kim tiªm, chai lä, èng vµ bao b× ®ùng thuèc, bÖnh phÈm vµ c¸c lo¹i 436
hãa chÊt qu¸ h¹n sö dông... ®−îc th¶i lÉn lén chung víi c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t kh¸c mµ kh«ng ®−îc ph©n lo¹i vµ xö lý côc bé. Kh¶ n¨ng thu gom chÊt th¶i r¾n cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu ®Æt ra. ë nhiÒu thÞ x· tû lÖ thu gom chÊt th¶i r¾n trung b×nh chØ ®¹t tõ 20%-40%, thËm chÝ cã mét sè thÞ x· vµ nhiÒu thÞ trÊn ch−a cã tæ chøc thu gom chÊt th¶i r¾n vµ ch−a cã b·i ®æ r¸c chung cña ®« thÞ. BiÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ ë n−íc ta hiÖn nay chñ yÕu lµ ch«n lÊp, nh−ng chØ cã 13 b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n ®¹t tiªu chuÈn kü thuËt vÖ sinh m«i tr−êng. ViÖc t¸i chÕ chñ yÕu th¶ næi cho t− nh©n kh«ng cã sù qu¶n lý kiÓm tra cña Nhµ n−íc. ViÖc chÕ biÕn chÊt th¶i r¾n h÷u c¬ thµnh ph©n bãn vi sinh (compost) chØ míi thùc hiÖn t¹i mét sè thµnh phè nh− Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, ViÖt Tr×... Tuy nhiªn, trong kh©u thu gom r¸c ch−a thùc hiÖn ph©n lo¹i tõ nguån nªn dÉn ®Õn ¶nh h−ëng ®èi víi chÊt l−îng ph©n vµ qu¸ tr×nh vËn hµnh cña c¸c nhµ m¸y. 18.4.3.§iÒu tra vμ ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ tØnh B¾c Ninh B−íc nµy rÊt quan träng, néi dung nghiªn cøu bao gåm: • §iÒu tra hiÖn tr¹ng c¸c nguån ph¸t sinh chÊt th¶i r¾n ®« thÞ thuéc tØnh B¾c Ninh (thÞ x· vµ c¸c thÞ trÊn huyÖn lþ thuéc tØnh). • X¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. • §iÒu tra t×nh h×nh thu gom vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. • §iÒu tra t×nh h×nh xö lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. • §iÒu tra c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý cã liªn quan. • §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. • « nhiÔm m«i tr−êng do chÊt th¶i r¾n ë mét sè khu vùc ®iÓn h×nh. Néi dung nghiªn cøu m« t¶ vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, hiÖn tr¹ng d©n c−, ®iÒu kiÖn h¹ tÇng kü thuËt, t×nh h×nh thu gom, xö lý CTR cña tõng ®« thÞ. Nghiªn cøu còng cung cÊp khèi l−îng CTR ®−îc thu gom, thµnh phÇn CTR cña tõng ®« thÞ, vÞ trÝ, quy m« b·i ch«n lÊp, c«ng nghÖ xö lý. 437
CTR ®−îc nghiªn cøu bao gåm CTR sinh ho¹t, y tÕ, c«ng nghiÖp, lµng nghÒ. T×nh h×nh t¸i chÕ CTR ë tõng ®« thÞ, c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý CTR cña c¸c ®« thÞ. Trªn c¬ së ®ã nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm m«i tr−êng, t×m ra nguyªn nh©n, nh÷ng −u nh−îc ®iÓm trong viÖc qu¶n lý CTR ë ®Þa ph−¬ng. 18.4.4. Quy ho¹ch qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ theo vïng tØnh Néi dung chÝnh bao gåm: • Dù b¸o khèi l−îng chÊt th¶i r¾n ®« thÞ trong t−¬ng lai. • §Ò xuÊt quy ho¹ch qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ. + Lùa chän c¸c c«ng nghÖ thu gom vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n. + Lùa chän c«ng nghÖ xö lý tæng hîp. + Lùa chän c¸c vÞ trÝ xö lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n. + X¸c ®Þnh quy m« c¸c khu xö lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n. • LËp b¶n ®å quy ho¹ch qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ theo vïng tØnh. Dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu quy ho¹ch ph¸t triÓn cña c¸c ®« thÞ vÒ quy m« d©n sè, kinh tÕ x· héi, h¹ tÇng kü thuËt kÕt hîp víi kÕt qu¶ ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ vµ nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý CTR cña c¸c n−íc ®Ó ®−a ra ph−¬ng ph¸p qu¶n lý CTR phï hîp. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®−a ra m« h×nh qu¶n lý CTR phï hîp cho B¾c Ninh lµ qu¶n lý tæng hîp CTR liªn ®« thÞ tøc toµn bé c¸c ®« thÞ thuéc vïng sÏ cã mét khu xö lý tæng hîp CTR. T¹i ®©y sÏ cã khu xö lý CTR lµm ph©n compost, khu xö lý CTR b»ng ph−¬ng ph¸p ®èt, khu ch«n lÊp hîp vÖ sinh. T¸i chÕ CTR sÏ do c¸c c¬ së t¸i chÕ ®¶m tr¸ch, kh«ng n»m trong khu vùc nµy. CTR ®−îc thu gom ph©n lo¹i t¹i nguån, bao gåm: ChÊt th¶i r¾n sinh ho¹t ®−îc ph©n thµnh ba lo¹i cô thÓ: • ChÊt th¶i r¾n h÷u c¬: C¸c lo¹i rau, cñ qu¶, tr¸i c©y, thøc ¨n thõa…, ®ùng b»ng tói nilon mµu xanh, thÓ tÝch tói trªn 10 lÝt (chøa tõ 3,5-4 kg). C¸c chÊt th¶i lo¹i nµy sÏ ®−îc chuyÓn tíi nhµ m¸y chÕ biÕn ph©n vi sinh (compost). • ChÊt th¶i r¾n cã thÓ t¸i chÕ: GiÊy, nhùa, kim lo¹i, thñy tinh, sö dông tói nilon mµu tèi. Sau khi qua ph©n t¸ch cô thÓ, chÊt th¶i t¸i chÕ tõng lo¹i sÏ ®−îc tiÕp tôc chuyÓn tíi c¸c c¬ së t¸i chÕ t−¬ng øng. 438
• ChÊt th¶i r¾n kh¸c: Bao gåm cao su, xØ than, ®Êt ®¸, sµnh sø vì, vµ c¸c chÊt th¶i cßn l¹i. §Ó l−u gi÷ lo¹i chÊt th¶i nµy sÏ vËn ®éng nh©n d©n dïng chÝnh c¸c tói nilon phÕ th¶i hoÆc c¸c ®å chøa kh¸c s½n cã trong d©n. Nh÷ng thµnh phÇn nµy sÏ ®−îc xö lý b»ng biÖn ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh t¹i c¸c b·i ch«n lÊp cña mçi ®« thÞ. ChÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp vµ lµng nghÒ ®−îc t¸ch riªng ngay tõ nguån thµnh 2 lo¹i: • Thµnh phÇn cã thÓ t¸i chÕ ®−îc chuyÓn ®Õn c¸c c¬ së t¸i chÕ • Thµnh phÇn chÊt th¶i r¾n kh¸c ch«n lÊp t¹i c¸c b·i ch«n lÊp cña mçi ®« thÞ. ChÊt th¶i r¾n bÖnh viÖn • CTR y tÕ nguy h¹i ®−îc xö lý b»ng ph−¬ng ph¸p ®èt t¹i khu xö lý tæng hîp CTR liªn ®« thÞ. • Thµnh phÇn chÊt th¶i r¾n kh¸c ch«n lÊp t¹i c¸c b·i ch«n lÊp cña mçi ®« thÞ. 18.4.5. KiÕn nghÞ chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh. ViÖc qu¶n lý CTR cã hiÖu qu¶ nh− mong muèn hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý CTR cña tØnh B¾c Ninh nãi riªng vµ t¹i ViÖt Nam nãi chung ®−îc kiÕn nghÞ nh− sau 18.4.5.1. Qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ §Ó c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ ®−îc thùc hiÖn trong ph¹m vi toµn quèc, Bé X©y dùng cÇn ban hµnh th«ng t− h−íng dÉn c¸c tØnh lËp quy ho¹ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ. Nh− vËy, ®èi víi tØnh B¾c Ninh viÖc tæ chøc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ sÏ thuéc sù qu¶n lý gi¸n tiÕp cña Bé X©y dùng, Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng vµ UBND tØnh B¾c Ninh. • Bé X©y dùng chÞu tr¸ch nhiÖm ban hµnh th«ng t− h−íng dÉn lËp quy ho¹ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ theo vïng tØnh. §ång thêi h−íng dÉn c¸c c¬ quan chuyªn m«n cña tØnh B¾c Ninh thùc hiÖn qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh theo quy ho¹ch nµy. 439
• Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng chÞu tr¸ch nhiÖm h−íng dÉn c¸c c¬ quan qu¶n lý m«i tr−êng cña ®Þa ph−¬ng kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ cña tØnh B¾c Ninh ®¶m b¶o kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng, phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn m«i tr−êng cña ViÖt Nam. • UBND tØnh B¾c Ninh chØ ®¹o UBND c¸c cÊp trong tØnh, ®Æc biÖt lµ UBND c¸c ®« thÞ phèi hîp chÆt chÏ trong viÖc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ trong tØnh.UBND tØnh chØ ®¹o c¸c c¬ quan thuéc tØnh ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó tØnh ban hµnh nh»m lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ ngµy cµng hoµn thiÖn. 18.4.5.2. Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n−íc cÊp tØnh vÒ chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ T¹i tØnh B¾c Ninh, qu¶n lý chÊt th¶i r¾n (h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ) liªn ®« thÞ lµ tr¸ch nhiÖm cña Së X©y dùng, c¬ quan nµy lµm chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n−íc. ViÖc chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng viÖc sÏ do mét c«ng ty trùc thuéc UBND tØnh thùc hiÖn. Tªn gäi: C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh B¾c Ninh. C«ng ty cã c¸c phßng ban chuyªn m«n, nghiÖp vô, ®éi chuyªn ngµnh ®Ó phôc vô thÞ x· vµ c¸c thÞ trÊn thuéc tØnh B¾c Ninh theo c¸ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c ®« thÞ. T¹i c¸c huyÖn trong tØnh cã c¸c xÝ nghiÖp hoÆc ®éi vÖ sinh m«i tr−êng trùc thuéc c«ng ty vÒ mÆt chuyªn m«n, nghiÖp vô. UBND huyÖn, thÞ trÊn qu¶n lý c¸c xÝ nghiÖp hoÆc ®éi vÖ sinh m«i tr−êng vÒ mÆt hµnh chÝnh. Nh©n lùc cña c¸c xÝ nghiÖp hoÆc ®éi vÖ sinh m«i tr−êng do chÝnh quyÒn c¸c ®« thÞ tuyÓn chän. NhiÖm vô cña C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh B¾c Ninh C¸c xÝ nghiÖp hoÆc ®éi vÖ sinh m«i tr−êng kh«ng nh÷ng lµm nhiÖm vô qu¶n lý chÊt th¶i r¾n mµ cßn cã nh÷ng bé phËn ®¶m nhiÖm c«ng t¸c x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh kü thuËt ®« thÞ kh¸c (®−êng x¸, vØa hÌ, c«ng viªn c©y xanh, qu¶n lý hÖ thèng tho¸t n−íc, vÖ sinh c«ng céng, ®iÖn chiÕu s¸ng...) vµ lµm c¸c dÞch vô c«ng Ých (hót ph©n bÓ tù ho¹i, tang lÔ...). ViÖc kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ë ®©y chØ ®Æt vÊn ®Ò vÒ nhiÖm vô qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cña liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh. 440
18.4.5.3. Trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt Nhµ n−íc ®Çu t− ban ®Çu theo LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc ho¹t ®éng c«ng Ých. Khu xö lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n liªn ®« thÞ cho toµn tØnh B¾c Ninh cã dù ¸n ®Çu t− riªng. C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh B¾c Ninh cÇn ®−îc ®Çu t− thªm: • 5 xe chë r¸c chuyªn dông träng t¶i 5 tÊn/xe ®Ó vËn chuyÓn r¸c liªn ®« thÞ vÒ khu xö lý chung cña tØnh. • 2 xe chë r¸c chuyªn dông träng t¶i 2 tÊn/xe ®Ó vËn chuyÓn r¸c th¶i y tÕ tõ c¸c bÖnh viÖn vµ Trung t©m y tÕ c¸c huyÖn vÒ lß ®èt r¸c cña tØnh. C¸c xÝ nghiÖp hoÆc ®éi vÖ sinh m«i tr−êng cña c¸c huyÖn cÇn ®−îc ®Çu t−: • 500 m2 ®Êt t¹i thÞ trÊn huyÖn lþ ®Ó lµm trô së. • Tõ 20-30 xe gom r¸c ®Èy tay. Bé m¸y qu¶n lý vµ lao ®éng: • C¸n bé l·nh ®¹o vµ mét ng−êi gióp viÖc. • 15-30 c«ng nh©n lao ®éng trùc tiÕp, ®¶m nhËn c¸c nhiÖm vô chuyªn m«n nªu trªn, trong ®ã c¸c nhiÖm vô vÒ chÊt th¶i r¾n thùc hiÖn x· héi hãa. • C¸c nhiÖm vô cßn l¹i huyÖn thanh to¸n tõ nguån chi ng©n s¸ch cho kiÕn thiÕt ®« thÞ hµng n¨m. • Nhµ n−íc (tØnh) hç trî ban ®Çu vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt: ®Êt, nhµ, ph−¬ng tiÖn trÞ gi¸ 100.000.000 ®/c¬ së cho mçi ®« thÞ cÊp huyÖn. 18.4.5.4.VÒ chi phÝ tµi chÝnh cho c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n Thùc hiÖn c¬ chÕ x· héi hãa trong viÖc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cô thÓ: • X· héi hãa phÇn kinh phÝ chi cho nhiÖm vô thu gom chÊt th¶i r¾n hµng ngµy vÒ n¬i tËp kÕt t¹i b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n v« c¬ cña tõng huyÖn. • Thùc hiÖn ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n tõ nguån, tõ c¸c hé gia ®×nh, tõ c¸c c¬ quan... thµnh 3 lo¹i: chÊt th¶i r¾n v« c¬ t¸i chÕ ®−îc, chÊt th¶i r¾n h÷u c¬, chÊt th¶i r¾n v« c¬ ®em ch«n lÊp. • Cung cÊp ph−¬ng tiÖn chøa chÊt th¶i r¾n tói hoÆc x« nhùa cho c¸c hé d©n vµ c¸c c¬ quan. 441
• ChÊt th¶i r¾n h÷u c¬ ®−îc thu gom 2-3 lÇn/ngµy vµ ®−a ra khu xö lý tËp trung. • ChÊt th¶i r¾n v« c¬ kh«ng t¸i chÕ ®−îc thu gom tõ 1-2 ngµy/lÇn tuú theo khèi l−îng vµ ®−a vÒ b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n v« c¬ cña tõng thÞ trÊn. • ChÊt th¶i r¾n v« c¬ t¸i chÕ ®−îc thu gom 1-2 lÇn/tuÇn tïy theo khèi l−îng chÊt th¶i r¾n vµ chuyÓn vÒ c¸c lµng nghÒ hoÆc khu xö lý chÊt th¶i r¾n tËp trung. • Thu tiÒn phÝ vÖ sinh cña c¸c hé d©n c−, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ trªn ®Þa bµn thu gom ®Ó tr¶ c«ng cho ng−êi lao ®éng, qu¶n lý vµ mua s¾m dông cô lao ®éng, phßng hé lao ®éng. • Kinh phÝ thu ®−îc tõ phÝ vÖ sinh trÝch ra 10% ®Ó mua tói nilon hoÆc x« nhùa ph¸t cho c¸c hé gia ®×nh, c¬ quan, tr−êng häc theo ®Þnh kú. • Kinh phÝ cho vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n ®Ó lµm ph©n vi sinh tÝnh tõ ®iÓm trung chuyÓn cña c¸c ®« thÞ cÊp huyÖn vÒ khu xö lý chÊt th¶i r¾n chung cña tØnh. Kinh phÝ nµy chñ yÕu do ng©n s¸ch cña tØnh thanh to¸n theo khèi l−îng vµ ®¬n gi¸ ®−îc duyÖt nh−ng cã phÇn ®ãng gãp kho¶ng 20% tæng ng©n s¸ch thu ®−îc tiÒn phÝ vÖ sinh cña tõng huyÖn nép cho tØnh ®Ó gi¶m bít ng©n s¸ch tØnh ph¶i chi. • C¸c ®¬n vÞ cã chÊt th¶i r¾n nguy h¹i nh−: y tÕ, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp, cÇn ph¶i ®¨ng ký chÊt th¶i r¾n nguy h¹i ph¶i xö lý vµ ký hîp ®ång vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i víi C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh B¾c Ninh. CTR nµy ®−îc xö lý t¹i khu xö lý tæng hîp CTR B¾c Ninh. • C¸c c¬ quan trong thÞ x·, thÞ trÊn cã chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t cÇn xö lý ph¶i ký hîp ®ång vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n víi C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh, hoÆc ký hîp ®ång víi xÝ nghiÖp, ®éi m«i tr−êng ®« thÞ ®Ó chuyÓn vÒ n¬i xö lý tËp trung. 18.4.5.5.VÒ thuÕ C«ng ty M«i tr−êng vµ C«ng tr×nh ®« thÞ tØnh B¾c Ninh lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn, ®Ò nghÞ ®−îc miÔn thuÕ vµ ®−îc hç trî kinh phÝ mua vÐ qua cÇu, ®−êng t¹i c¸c tr¹m thu phÝ giao th«ng. 442
Tμi liÖu tham kh¶o 1. Trung t©m Nghiªn cøu vµ Quy ho¹ch M«i tr−êng ®« thÞ-n«ng th«n: §Ò tµi NCKH cÊp Nhµ n−íc “Quy ho¹ch qu¶n lý tæng hîp chÊt th¶i r¾n vμ chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cña c¸c nhμ m¸y, xÝ nghiÖp thuéc thμnh phè ViÖt Tr× vμ huyÖn L©m Thao - tØnh Phó Thä, trªn quan ®iÓm kinh tÕ chÊt th¶i”. 2004. 2. Trung t©m Nghiªn cøu vµ Quy ho¹ch M«i tr−êng ®« thÞ-n«ng th«n: §Ò tµi NCKH cÊp Bé: “Hç trî nghiªn cøu lùa chän ®Þa ®iÓm di chuyÓn, n©ng cÊp, c¶i t¹o 3 b·i r¸c ph¶i xö lý triÖt ®Ó ®Õn n¨m 2005 (Vòng §ôc-CÈm Ph¶; Nói Bμ Háa-Quy Nh¬n; Ch©u §èc-An Giang)” theo QuyÕt ®Þnh 64/2003/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ xö lý triÖt ®Ó c¸c c¬ së g©y « nhiÔm. 2004. 3. Trung t©m Nghiªn cøu vµ Quy ho¹ch M«i tr−êng ®« thÞ-n«ng th«n: §å ¸n "Quy ho¹ch x©y dùng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh thÞ x· s«ng C«ng, tØnh Th¸i Nguyªn" vµ B¸o c¸o NCKT dù ¸n "X©y dùng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh thÞ x· s«ng C«ng, tØnh Th¸i Nguyªn". 2004 4. ViÖn Quy ho¹ch ®« thÞ-n«ng th«n: §Ò tµi NCKH cÊp Nhµ n−íc “Quy ho¹ch qu¶n lý CTR liªn ®« thÞ tØnh B¾c Ninh”. 2004. 5. ViÖn Quy ho¹ch ®« thÞ-n«ng th«n: §Ò tµi NCKH cÊp Bé “H−íng dÉn thiÕt kÕ hÖ thèng thu gom vμ xö lý CTR ®« thÞ”. 2003. 6. TrÇn HiÕu NhuÖ vµ céng sù: Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n. Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng. 2001. 7. George Tchobanoglous: Integrated Solid Waste Management: Engineering Principles and Management Issues. Irwin/McGraw-Hill. 1993. 443