Chuyên đề 1: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu”

Chia sẻ: Lotus_123 Lotus_123 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

Thêm vào BST

Báo xấu

251
lượt xem 75
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phân tích dữ liệu trong nghiên cứu khoa học luôn đóng vai trò rất quan trọng. Hầu như bất cứ một công trình nghiên cứu y khoa nào cũng cần phân tích dữ liệu, từ đơn giản nhất như phân tích mô tả đến phức tạp như phân tích đa biến. Trong vai trò người duyệt bài cho các tập san y khoa, tôi có thể nói rằng đây là phần mà nhiều tác giả gặp khó khăn. Tập san càng nổi tiếng thì yêu cầu về phân tích càng cao. Với các tập san như...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyên đề 1: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu”

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT *** BAN TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN 2011 TÀI LIỆU THAM KHẢO Chuyên đề 1: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” LƯU HÀNH NỘI BỘ TP.HCM – T3/2011
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” MỤC LỤC A.KHAÙI QUAÙT VEÀ QUI TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU–XÖÛ LYÙ THOÂNG TIN 3 I. Qui trình cuûa moät cuoäc nghieân cöùu ......................................................... 3 II. Xöû lyù thoâng tin trong nghieân cöùu ........................................................... 3 III. Qui trình xöû lyù soá lieäu ............................................................................ 3 B. GIÔÙI THIEÄU VEÀ PHAÀN MEÀM SPSS VAØ THAO TAÙC CÔ BAÛN ........ 5 I. Khaùi quaùt veà SPSS .................................................................................. 5 II. Moät soá khaùi nieäm vaø thao taùc treân SPSS ............................................... 6 2
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” A. KHAÙI QUAÙT VEÀ QUI TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU – XÖÛ LYÙ THOÂNG TIN I. Qui trình cuûa moät cuoäc nghieân cöùu Thoâng thöôøng moät qui trình nghieân cöùu bao goàm 8 böôùc: Böôùc 1: Xaùc ñònh vaán ñeà caàn nghieân cöùu - Böôùc 2: Xaùc ñònh loaïi thoâng tin caàn thu thaäp vaø nguoàn cung caáp thoâng tin - Böôùc 3: Choïn maãu nghieân cöùu - Böôùc 4: Thieát keá nghieân cöùu vaø xaùc ñònh phöông phaùp thu thaäp thoâng tin. - Böôùc 5: Thieát keá baûng caâu hoûi - Böôùc 6: Thu thaäp döõ lieäu - Böôùc 7: Xöû lyù, phaân tích vaø dieãn giaûi caùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc xöû lyù - Böôùc 8: Trình baøy vaø baùo caùo keát quaû - II. Xöû lyù thoâng tin trong nghieân cöùu Coù hai daïng thoâng tin nghieân cöùu caàn thu thaäp: Thoâng tin thöù caáp laø nhöõng thoâng tin ñaõ hieän höõu treân caùc nguoàn taøi lieäu ñaõ ñöôïc - ñaêng taûi, ñöôïc toå chöùc thaønh baûng bieåu, ñoà thò. Loaïi thoâng tin naøy ngöôøi nghieân cöùu chæ vieäc söû duïng vaø dieãn giaûi theo nhu caàu nghieân cöùu cuûa mình maø khoâng caàn quaù trình xöû lyù ñoøi hoûi söï hoã trôï cuûa caùc phaàn meàm phaân tích chuyeân duïng. Thoâng tin sô caáp laø thoâng tin chöa hieän höõu, muoán coù thoâng tin naøy ñoøi hoûi caùc nhaø - nghieân cöùu phaûi thöïc hieän moät qui trình nghieân cöùu vôùi nhieàu böôùc. Trong nghieân cöùu thu thaäp thoâng tin sô caáp toàn taïi hai daïng nghieân cöùu chính yeáu nghieân cöùu ñònh tính vaø nghieân cöùu ñònh löôïng. Nhieäm vuï toång quaùt cuûa vieäc xöû lyù – phaân tích döõ lieäu laø chuyeån nhöõng maãu döõ lieäu quan saùt thoâ maø ta ñaõ tieán haønh maõ hoùa vaø kieåm tra thaønh nhöõng con soá thoáng keâ coù yù nghóa cho vieäc dieãn giaûi keát quaû nghieân cöùu. Toaøn boä coâng vieäc xöû lyù – phaân tích phöùc taïp naøy ñoøi hoûi caàn phaûi coù maùy tính vaø caùc phaàn meàm chuyeân duïng hoã trôï. III. Qui trình xöû lyù soá lieäu 3
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Vieäc xöû lyù döõ lieäu baét ñaàu töø khi ta nhaän ñöôïc baûng caâu hoûi ñaõ ñöôïc phoûng vaán, bao goàm caùc böôùc sau: Böôùc 1: Kieåm tra, hieäu chænh caùc traû lôøi treân baûng caâu hoûi - Böôùc 2: Maõ hoùa caùc caâu traû lôøi treân baûng caâu hoûi - Böôùc 3: Nhaäp döõ lieäu ñaõ ñöôïc maõ hoùa vaøo maùy tính - Böôùc 4: Xaùc ñònh caùc loãi trong cô sôû döõ lieäu vaø laøm saïch döõ lieäu - Böôùc 5: Taïo baûng cho döõ lieäu vaø tieán haønh caùc phaân tích thoáng keâ - Hai giai ñoaïn ñaàu tieân laø nhöõng böôùc chuaån bò cho vieäc phaân tích baèng maùy tính sau naøy. Giai ñoaïn 3 laø nhaäp caùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc maõ hoùa vaøo maùy tính. Quaù trình nhaäp lieäu naøy coù theå daãn ñeán nhöõng sai xoùt do ñoù moät böôùc keá tieáp phaûi ñöôïc thöïc hieän tröôùc khi tieán haønh phaân tích döõ lieäu laø phaûi laøm saïch döõ lieäu ñaõ ñöôïc nhaäp vaøo trong maùy. 4
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” B. GIÔÙI THIEÄU VEÀ PHAÀN MEÀM SPSS VAØ THAO TAÙC CÔ BAÛN I. Khaùi quaùt veà SPSS: SPSS (viết tắt của Statistical Package for the Social Sciences) là một chương trình máy tính phục vụ công tác thống kê. SPSS được sử dụng rộng rãi trong công tác thống kê xã hội. 1.Khaùi quaùt veà phaân tích döõ lieäu 2. Khaùi nieäm veà phaân tích döõ lieäu 2.1 Kieåm tra döõ lieäu (Data Screening) 2.2 Thoáng keâ moâ taû (Descriptive Statistics) 2.3 Kieåm nghieäm caùc so saùnh trung bình maãu (Tests for Comparing Means) Trong phaân tích thoáng keâ ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc pheùp kieåm nghieäm kieåm nghieäm caùc giaû thuyeát veà giaù trò trung bình cuûa caùc bieán ñònh löôïng, vaø thoáng keâ cung caáp cho ta caùc coâng cuï nhö kieåm nghieäm t (T-Test) hay kieåm nghieäm Z (Z-test) Kieåm nghieäm t cho moät maãu, caëp maãu vaø hai maãu ngaãu nhieân ñoäc laäp Ta coù ba daïng kieåm nghieäm t cho vieäc so saùnh caùc giaù trò trung bình cuûa maãu. Vieäc söû duïng daïng naøo tuøy thuoäc vaøo vaán ñeà ta ñang tieán haønh so saùnh vaán ñeà gì Söû duïng kieåm nghieäm t cho hai maãu ngaãu nhieân ñoäc laäp (Independent Samples T - Test) laø phöông phaùp nhaèm muïc ñích kieåm nghieäm so saùnh giaù trò trung bình cuûa moät bieán rieâng bieät theo moät nhoùm coù khaùc bieät hay khoâng ñoái vôùi giaù trò trung bình cuûa bieán rieâng bieät ñoù theo moät nhoùm khaùc. Vôùi giaû thuyeát ban ñaàu H0 cho raèng giaù trò trung bình cuûa hai nhoùm naøy laø baèng nhau. Ví duï ta kieåm nghieäm thu nhaäp trung bình (bieán thu nhaäp) theo hai nhoùm giôùi tinh laø nam vaø giôùi tính laø nöõ (bieán giôùi tính söû duïng ñeå chia caùc giaù trò quan saùt trong bieán thu nhaäp thaønh hai nhoùm) Coâng cuï kieåm nghieäm t cho caëp maãu (Paired-Samples T Test) ñöôïc söû duïng ñeå - kieåm nghieäm coù hay khoâng giaù trò trung bình cuûa caùc khaùc bieät giöõa caùc caëp quan 5
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” saùt laø khaùc giaù trò 0. Vôùi giaû thuyeát ban ñaàu H0 cho raèng giaù trò trung bình caùc khaùc bieät naøy laø baèng 0. Ví duï nhö kieåm nghieäm söï khaùc bieät veà ñieåm thi moân hoïc cuûa hai nhoùm sinh vieân coù tham gia vaø khoâng coù tham gia chöông trình phuï ñaïo ngoaøi giôø. Coâng cuï kieåm nghieäm t moät maãu (One-Sample T Test) ñeå kieåm nghieäm coù hay - khoâng giaù trò trung bình cuûa moät bieán laø khaùc bieät vôùi moät giaù trò giaû ñònh töø tröôùc. Vôùi giaû thuyeát ban ñaàu H0 cho raèng giaù trò trung bình kieåm nghieäm laø baèng vôùi giaù trò giaû thuyeát ñöa ra Phaân tích phöông sai moät chieàu (One-Way ANOVA) Phaân tích phöông sai laø moät daïng môû roäng cuûa phöông phaùp kieåm nghieäm t hai maãu ngaãu nhieân ñoäc laäp (Independent-Samples T Test), vaø ñöôïc söû duïng ñeå kieåm nghieäm cho nhieàu hôn hai nhoùm. Phöông phaùp phaân tích naøy khaûo saùt söï bieán thieân giöõa caùc trung bình maãu trong moái lieân heä vôùi söï phaân taùng cuûa caùc quan saùt trong töøng moãi nhoùm. Vôùi giaû thuyeát ban ñaàu H0 cho raèng caùc giaù trò trung bình naøy laø baèng nhau. 2.4 Kieåm nghieäm caùc moái quan heä (Testing Relationships) Kieåm nghieäm moái quan heä giöõa hai bieán vaø kieåm nghieäm moái töông quan vôùi cöôøng ñoä töông quan vaø chieàu cuûa töông quan giöõa caùc bieán trong cô sôø döõ lieäu II. Moät soá khaùi nieäm vaø thao taùc treân SPSS: 1.1 1.Caùc khaùi nieäm cô baûn: 1.2 Caùc cöûa soå trong SPSS: Data Editor: Cöûa soå naøy theå hieän noäi dung cuûa file döõ lieäu. Baïn coù theå laäp moät file döõ lieäu môùi hoaëc hieäu chænh thay ñoåi moät file ñaõ coù saün vôùi cöûa soå Data Editor. Cöûa soå Data Editor töï ñoäng môû ra khi baïn kích hoaït/khôûi ñoäng SPSS (khoâng theå môû hôn moät file döõ lieäu vaøo cuøng moät thôøi ñieåm). Viewer: Moïi keát quaû thoáng keâ, baûng, bieåu ñoà ñöôïc theå hieän trong cöûa soå Viewer. Baïn coù theå hieäu ñính keát xuaát vaø löu noù ñeå söû duïng sau naøy. Draft Viewer: Baïn coù theå trình baøy keát xuaát nhö laø caùc vaên baûn bình thöôøng (thay vì caùc baûng truï) trong cöûa soå Draft Viewer. 6
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Pivot Table Editor: Keát xuaát ñöôïc trình baøy trong caùc baûng truï coù theå ñöôïc chænh söûa baèng nhieàu caùch vôùi cöûa soå Pivot Table Editor. Chart Editor. Baïn coù theå chænh söûa caùc ñoà thò chaát löôïng cao trong caùc cöûa soå chart editor. Baïn coù theå thay ñoåi maøu, choïn loaïi phoâng hoaëc côõ chöõ, chuyeån ñoåi truïc tung vôùi truïc hoaønh, xoay caùc ñoà thò ba chieàu, vaø thaäm chí thay caû loaïi ñoà thò. Text Output Editor. Caùc keát xuaát daïng vaên baûn khoâng ñöôïc theå hieän trong caùc baûng truï coù theå ñöôïc chænh söûa vôùi cöûa soå Text Output Editor. Baïn coù theå hieäu ñính keát xuaát vaø thay caùc thuoäc tính cuûa phoâng chöõ (daïng, loaïi, maøu, côõ). Syntax Editor. Baïn coù theå daùn caùc löïa choïn trong caùc hoäp thoaïi vaøo moät cöûa soå syntax, nôi maø caùc löïa choïn cuûa baïn xuaát hieän döôùi daïng caùc cuù phaùp leänh. Baïn coù theå hieäu ñính caùc cuù phaùp leänh ñeå taän duïng caùc ñaëc tính ñaëc bieät cuûa SPSS khoâng coù saün trong caùc hoäp thoaïi. Baïn cuõng coù theå löu caùc maõ leänh naøy trong moät file ñeå söû duïng cho nhöõng coâng vieäc tieáp theo cuûa SPSS. Script Editor. Kyõ thuaät töï ñoäng OLE cho pheùp baïn tuyø bieán vaø töï ñoäng hoaù nhieàu nhieäm vuï trong SPSS. Söû duïng cöûa soå Script Editor ñeå laäp vaø hieäu ñính caùc trình nhoû cô baûn. 1.3 Hoäp thoaïi (Dialogue box) Haàu heát caùc löïa choïn menu môû ra caùc hoäp thoaïi. Baïn söû duïng hoäp thoaïi ñeå löïa choïn caùc bieán vaø caùc tuyø choïn cho phaân tích Danh saùch bieán nguoàn. Moät danh saùch caùc bieán trong file döõ lieäu laøm vieäc. Chæ coù caùc loaïi bieán ñöôïc pheùp bôûi caùc thuû tuïc ñöôïc choïn môùi ñöôïc theå hieän trong danh saùch nguoàn. Vieäc ding caùc bieán chuoãi daïng ngaén hay daøi bò haïn cheá bôûi raát nhieàu thuû tuïc. Danh saùch (hoaëc caùc danh saùch) bieán ñích. Moät hoaëc moät vaøi danh saùch theå hieän caùc bieán baïn vöøa choïn cho phaân tích, chaúng haïn nhö danh saùch bieán ñoäc laäp vaø phuï thuoäc. Nuùt aán ñieàu khieån {Command pushbutton}. Caùc nuùt chæ daãn chöông trình thöïc hieän moät taùc vuï, chaúng haïn nhö chaïy moät thuû tuïc, theå hieän phaàn thoâng tin Trôï giuùp, hoaëc môû ra moät hoäp thoaïi con ñeå tieán haønh caùc löïa choïn cuï theå boå sung. 7
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Ñeå coù ñöôïc thoâng tin veà caùc nuùt ñieàu khieån trong moät hoäp thoaïi, nhaép chuoät phaûi leân nuùt ñoù. Caùc boä phaän ñieàu khieån hoäp thoaïi Danh saùch Danh saùch bieán bieán ñích nguoàn Caùc nuùm nhaán caâu leänh Caùc nuùm nhaán hoäp thoaïi phuï Caùc nuùt trong hoäp thoaïi Coù 5 nuùt nhaán tieâu chuaån trong haàu heát caùc hoäp thoaïi: OK. Chaïy thuû tuïc. Sau khi baïn choïn caùc bieán nghieân cöùu vaø choïn baát kyø caùc tuyø choïn boå sung naøo, nhaép OK ñeå chaïy thuû tuïc. Ñieàu naøy cuõng ñoàng thôøi ñoùng hoäp thoaïi laïi. Paste. Taïo cuù phaùp caâu leänh töø caùc löïa choïn trong hoäp thoaïi vaø daùn cuù phaùp vaøo moät cöûa soå cuù phaùp. Sau ñoù baïn coù tuyø bieán caùc caâu leänh vôùi caùc ñaëc tính boå sung khoâng coù saün trong hoäp thoaïi. Reset. Boû choïn baát kyø bieán naøo trong danh saùch caùc bieán ñöôïc choïn vaø thieát laäp maëc ñònh cho moïi tuyø choïn trong hoäp thoaïi vaø baát kyø hoäp thoaïi phuï naøo. Cancel. Xoaù boû baát kyø thay ñoåi naøo trong thieát laäp hoäp thoaïi keå töø laàn cuoái noù ñöôïc môû ra vaø ñoùng hoäp thoaïi laïi. Trong moãi laàn laøm vieäc vôùi SPSS caùc thieát laäp trong hoäp thoaïi laø luoân toàn taïi cho ñeán khi baïn thoaùt khoûi SPSS. Moät hoäp thoaïi duy trì moïi thieát laäp maø baïn choïn cho ñeán khi baïn thieát laäp laïi. . Help. Nuùm naøy cho baïn cöûa soå trôï giuùp daïng chuaån cuûa haõng Microsoft bao goàm caùc thoâng tin veà hoäp thoaïi hieän taïi. Ñeå coù ñöôïc thoâng tin veà moät bieán trong moät danh saùch trong moät hoäp thoaïi Nhaép chuoät traùi leân moät bieán trong moät danh saùch ñeå choïn noù 8
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Nhaép chuoät phaûi baát keå nôi naøo trong danh saùch Choïn Variable Information trong menu pop-up Hình: Xem thoâng tin veà bieán duøng phím chuoät phaûi Ñeå nhaän ñöôïc thoâng tin veà nuùm ñieàu khieån trong hoäp thoaïi Nhaép chuoät traùi leân nuùm baïn muoán bieát Choïn What’s This? Trong menu pop-up. Moät cöûa soå pop-up theå hieän thoâng tin veà nuùm ñieàu khieån. Hình : Trôï giuùp daïng “What’s This?”pop-up baèng caùch nhaép phím phaûi chuoät 1.4 2. Thao taùc treân SPSS: 1.5 2.1 Khôûi ñoäng SPSS 1.6 Treân maøn hình desktop cuûa Widows nhaép vaøop bieåu töôïng Hoaëc môû phím Start, All programs, SPSS for WIndows, SPSS 12.0.1 for Windows 9
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Seõ xuaát hieän cöûa soå SPSS Data Editor vaø moät hoäp thoaïi nhö sau: Run the tutorial: Chaïy chöông trình trôï giuùp Type in data: Nhaäp döõ lieäu môùi Run an existing query: Chaïy moät truy vaán döõ lieäu ñaõ coù saün Create new query using Database Wizard: Laäp moät truy vaán döõ lieäu söû duïng Database Wizard Open an existing data source: Môû file döõ lieäu ñaõ coù saün (Chuù yù: Hoäp thoaïi naøy chæ xuaát hieän moät laàn khi baïn khôûi ñoäng SPSS) 1.7 Môû moät file Neáu ñaõ coù saün moät file döõ lieäu, baïn coù theå môû noù baèng löïa choïn Open an existing data source vaø nhaêp vaøo More Files; Neáu ñang ôû trong cöûa soå SPSS Data Editor: Töø thanh menu choïn File -> Open -> Data… Trong hoäp thoaïi Open File, choïn file maø baïn muoán môû Nhaép Open 10
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Beân caïnh caùc file ñöôïc löu döôùi ñònh daïng cuûa SPSS, baïn coù theå môû caùc file coù ñònh daïng cuûa Excel, Lotus, dBASE, tab-deliminated maø khoâng caàn phaûi chuyeån ñoåi chuùng sang moät ñònh daïng trung gian hoaëc nhaäp caùc thoâng tin ñònh nghóa döõ lieäu Ñeå môû moät teäp tin {file} Excel Taïi cöûa soå SPSS Data Editor, töø thanh menu choïn File -> Open -> Data… Trong hoäp thoaïi Open File, choïn file maø baïn muoán môû Nhaép Open Trong hoäp thoaïi Open File, choïn nnôi löu giöõ file (Look in); choïn loaïi file (Files of type) vaø sau ñoù choïn teân file (File name) Hoäp thoaïi Opening Excel Data Source xuaát hieän 11
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Haõy choïn Worksheet maø baïn ñònh môû (ñoái vôùi file coù nhieàu hôn moät worksheet). 12
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” 2.2 Thao taùc vôùi cöûa soå Data Editor: Cöûa soå Data Editor cung caáp moät phöông phaùp gioáng nhö baûng tính, thuaän tieän ñeå laäp vaø hieäu ñính caùc file döõ lieäu. Cöûa soå Data Editor töï ñoäng môû khi baïn khôûi ñoäng SPSS. Cöûa soå Data Editor cung caáp hai loaïi baûng xem döõ lieäu: Data view. Theå hieän trò soá döõ lieäu thöïc hoaëc caùc nhaõn trò soá ñöôïc xaùc ñònh Variable view. Theå hieän caùc thoâng tin ñònh nghóa veà bieán, bao goàm caùc nhaõn bieán vaø nhaõn trò soá bieán ñöôïc xaùc ñònh. Trong caû hai baûng, baïn coù theå boå sung, vaø xoaù caùc thoâng tin ñöôïc löu chöùa trong file döõ lieäu. 1.8 Data View Data view Söï khaùc bieät giöõa Data View vaø Excel: Caùc haøng laø caùc baûn ghi/ñoái töôïng/tröôøng hôïp. Töøng haøng ñòa dieän cho moät ñoái töôïng hoaëc moät quan saùt. Ví duï töøng ngöôøi traû lôøi ñoái vôùi moät baûng hoûi/phieáu ñieàu tra laø moät ñoái töôïng. Caùc coät laø caùc bieán. Töøng coät ñaïi dieän cho moät bieán hoaëc thuoäc tính ñöôïc ño ñaïc. Ví duï töøng muïc trong moät baûng hoûi laø moät bieán. Caùc oâ chöùa caùc trò soá. Töøng oâ chöùa moät trò soá cuûa moät bieán cho moät ñoái töôïng. OÂ laø söï keát hôïp cuûa ñoái töôïng vaø bieán. Caùc oâ chæ chöùa caùc trò soá bieán khoâng chöùa coâng thöùc. 13
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” File döõ lieäu coù hình chöõ nhaät. Hai höôùng cuûa file döõ lieäu ñöôïc xaùc ñònh bôûi soá löôïng caùc ñoái töôïng vaø soá löôïng caùc bieán. Variable View Cöûa soå Variable View Baûng Variable View chöùa ñöïng caùc thoâng tin veà caùc thuoäc tính cuûa töøng bieán trong file döõ lieäu. Trong moät baûng Data view: Caùc haøng laø caùc bieán. Caùc coät laø caùc thuoäc tính cuûa bieán Baïn coù theå boå sung hoaëc xoaù caùc bieán vaø thay ñoåi thuoäc tính cuûa caùc bieán, bao goàm: Teân bieán {Name} Loaïi döõ lieäu {Type} Soá löôïng con soá hoaëc chöõ {With} Soá löôïng chöõ soá thaäp phaân {Decimals} Moâ taû bieán/nhaõn bieán {Lable} vaø nhaõn trò soá bieán {Values} Caùc trò soá khuyeát thieáu do ngöôøi söû duïng thieát laäp {Missing} Ñoä roäng cuûa coät {Width} Caên leà {Align} Thang ño {Measure} Ñeå theå hieän hoaëc ñònh nghóa caùc thuoäc tính cuûa bieán Laøm cho cöûa soå Data Editor trôû thaønh cöûa soå hoaït ñoäng 14
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Nhaép ñuùp moät teân bieán ôû ñænh cuûa coät trong baûng Data View, hoaëc nhaép baûng Variable View. Ñeå ñònh nghóa moät bieán môùi, nhaäp moät teân bieán trong baát kyø haøng roãng naøo Choïn thuoäc tính maø baïn muoán ñònh nghóa hoaëc hieäu chænh. 1.8.1 Teân bieán Caùc qui taéc döôùi ñaây ñöôïc aùp duïng cho teân bieán: Teân phaûi baét ñaàu baèng moät chöõ. Caùc kyù töï coøn laïi coù theå laø baát kyø chöõ naøo, baát kyø soá naøo, hoaëc caùc bieåu töôïng nhö @, #, _, hoaëc $. Teân bieán khoâng ñöôïc keát thuùc baèng moät daáu chaám. Traùnh duøng caùc teân bieán maø keát thuùc vôùi moät daáu gaïch döôùi caàn (ñeå traùnh xung ñoät vôùi caùc bieán ñöôïc töï ñoäng laäp bôûi moät vaøi thuû tuïc) Ñoä daøi cuûa teân bieán khoâng vöôït quaù 8 kyù töï. Daáu caùch vaø caùc kyù töï ñaëc bieät (ví duï nhö !, ?, ‘, vaø *) khoâng ñöôïc söû duïng Teân bieán phaûi ñôn chieác/duy nhaát; khoâng ñöôïc pheùp truøng laëp. Khoâng ñöôïc duøng chöõ hoa ñaët teân bieán. Caùc teân NEWVAR, NewVar, vaø newvar ñöôïc xem laø gioáng nhau. 1.8.2 Caùc thang ño Baïn coù theå xaùc ñònh thang ño döôùi daïng tyû leä (döõ lieäu daïng soá treân moät thang ñoù khoaûng hoaëc thang ño tyû leä), thöù baäc hoaëc ñònh danh. Döõ lieäu ñònh danh hoaëc thöù baäc coù theå coù daïng chuoãi (chöõ a, b, c…) hoaëc daïng soá. 1.8.3 Loaïi bieán Variable Type xaùc ñònh loaïi döõ lieäu ñoái vôùi töøng bieán. Theo maëc ñònh, moïi bieán môùi ñöôïc giaû söû laø daïng soá. Baïn söû duïng Define Variable ñeå thay ñoåi loaïi döõ lieäu. Noäi dung cuûa hoäp thoaïi Variable Type phuï thuoäc vaøo loaïi döõ lieäu ñaõ ñöôïc thu thaäp. Ñoái vôùi moät soá loaïi döõ lieäu, coù nhöõng oâ cho ñoä roäng vaø soá thaäp phaân (Xem ví duï Hình 5-4); ñoái vôùi loaïi khaùc baïn chæ ñôn giaûn choïn moät ñònh daïng töø moät danh saùch cuoán (xem ví duï hình 5.4b) caùc loaïi döõ lieäu cho tröôùc. Hoäp thoaïi Variable Type 15
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Ñeå ñònh nghóa loaïi döõ lieäu Nhaép nuùm trong oâ Type ñoái vôùi bieán baïn muoán ñònh nghóa Choïn loaïi döõ lieäu trong hoäp thoaïi Data Type. 1.8.4 Nhaõn bieán (Variable Labels) Do teân bieán chæ coù theå daøi 8 kyù töï, caùc nhaõn bieán coù theå daøi ñeán 256 kyù töï, vaø nhöõng nhaõn moâ taû naøy ñöôïc theå hieän trong caùc keát xuaát. 1.8.5 Nhaõn trò soá cuûa bieán (Value Labels) Baïn coù theå chæ ñònh caùc nhaõn moâ taû ñoái vôùi töøng trò soá cuûa bieán. Ñieàu naøy cöïc kyø höõu ích neáu döõ lieäu cuûa baïn söû duïng caùc maõ daïng soá ñeå ñaïi dieän cho caùc nhoùm/toå khoâng phaûi daïng soá (ví duï maõ 1 vaø 2 cho nam vaø nöõ). Nhaõ trò soá cuûa bieán coù theå daøi ñeán 60 kyù töï. Nhaõn trò soá cuûa bieán khoâng coù saün ñoái vôùi caùc bieán daïng chuoãi daøi (caùc bieán daïng chuoãi daøi hôn 8 kyù töï). Hoäp thoaïi Value Labels Ñeå ñònh nghóa nhaõn trò soá cuûa döõ lieäu Nhaép nuùm trong oâ Values ñoái vôùi bieán baïn muoán ñònh nghóa Ñoái vôùi töøng trò soá, nhaäp trò soá vaø nhaäp moät nhaõn Nhaép Add ñeå nhaäp nhaõn trò soá. 16
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” 1.8.6 Trò soá khuyeát thieáu (Missing Value) Missng Value ñònh nghóa caùc trò soá nhö laø khuyeát thieáu – cuûa ngöôøi söû duïng. Thoâng thöôøng chuùng ta muoán bieát taïi sao thoâng tin laïi bò khuyeát thieáu. Ví duï baïn coù theå phaân bieät giöõa trò soá khuyeát thieáu do moät ñoái töôïng ñieàu tra töø choái traû lôøi moät caâu hoûi vaø trò soá khuyeát thieáu do caâu hoûi ñoù khoâng aùp duïng ñoái vôùi ngöôøi naøy, caùc trò soá naøy ñöôïc ñaùnh daáu vaø ñoái xöû ñaëc bieät trong haàu heát caùc tính toaùn. Baïn coù theå nhaäp ñeán 3 trò soá khuyeát thieáu rieâng bieät, moät phaïm vi khoaûng caùch trò soá khuyeát thieáu hoaëc moät phaïm vi coäng vôùi moät trò soá khuyeát thieáu rieâng bieät. Caùc phaïm vi coù theå ñöôïc chæ ñònh cho caùc bieán daïng soá Baïn khoâng theå ñònh nghóa trò soá khuyeát thieáu cho caùc bieán daïng chuoãi (hôn 8 kyù töï) Caùc trò soá khuyeát thieáu ñoái vôùi bieán daïng chuoãi. Moïi döõ lieäu daïng chuoãi, bao goàm caû trò soá roãng, ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc trò soá bình thöôøng (khoâng phaûi laø khuyeát thieáu) tröø phi baïn ñònh nghóa chuùng moät caùch tröïc tieáp nhö laø caùc trò soá khuyeát thieáu. Ñeå ñònh nghóa trò soá roãng nhö laø trò soá khuyeát thieáu ñoái vôùi bieán daïng chuoãi, haõy nhaäp moät daáu caùch vaøo moät trong nhöõng tröôøng ñoái vôùi Discrete missing values. Hoäp thoaïi Missing Values Ñeå ñònh nghóa caùc trò soá khuyeát thieáu cho moät bieán Nhaép nuùm trong oâ Missing ñoái vôùi bieán baïn muoán ñònh nghóa Nhaäp caùc trò soá hay caùc phaïm vi/khoaûng ñaïi dieän cho trò soá khuyeát thieáu. Moät khi baïn ñaõ ñònh nghóa caùc thuoäc tính cho moät bieán, baïn coù theå sao cheùp moät hoaëc moät soá thuoäc tính vaø aùp duïng chuùng cho moät hoaëc moät soá bieán khaùc. Ñeå aùp duïng caùc thuoäc tính ñònh nghóa bieán cho caùc bieán khaùc 17
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Trong baûng Variable View, choïn oâ hoaëc caùc oâ coù thuoäc tính ñaõ ñöôïc ñònh nghóa maø baïn muoán aùp duïng cho caùc bieán khaùc Töø thanh menu choïn Edit -> Copy Choïn oâ (hoaëc caùc oâ) maø baïn muoán aùp duïng thuoäc tính. Baïn coù theå choïn nhieàu bieán. Töø thanh menu choïn Edit -> Paste Neáu baïn sao cheùp thuoäc tính cho caùc haøng roãng, caùc bieán môùi ñöôïc laäp vôùi vôùi caùc thuoäc tính maëc ñònh cho taát caû nhöng khoâng phaûi maëc ñònh cho nhöõng thuoäc tính ñöôïc choïn. 1.9 Nhaäp döõ lieäu Baïn coù theå nhaäp döõ lieäu tröïc tieáp töø baûng Data View trong cöûa soå Data Editor File döõ lieäu laøm vieäc trong Data View Soá cuûa haøng Teân bieán Khoang hieäu ñính döõ lieäu OÂ hoaït ñoäng Ñeå nhaäp döõ lieäu daïng soá Choïn moät oâ trong baûng DataView Nhaäp trò soá. Trò soá naøy ñöôïc theå hieän trong khoang hieäu ñính döõ lieäu ôû ñænh cuûa Data Editor Nhaán Enter hoaëc choïn moät oâ khaùc ñeå ghi trò soá naøy. 18
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” Ñeå nhaäp döõ lieäu khoâng phaûi daïng soá Nhaép ñuùp moät teân bieán ôû ñænh cuûa coät trong baûng Data View hoaëc nhaép baûng Variable View Nhaép nuùm trong oâ Type ñoái vôùi bieán naøy Choïn loaïi döõ lieäu trong hoäp thoaïi Variable Type. Nhaép OK Nhaép ñuùp soá cuûa haøng hoaëc nhaép baûng Data View Nhaäp döõ lieäu trong haøng ñoái vôùi bieán vöøa môùi ñöôïc ñònh nghóa. Ñeå söû duïng nhaõn cuûa trò soá khi nhaäp döõ lieäu Neáu nhaõn trò soá khoâng xuaát hieän trong baûng Data View, töø thanh menu choïn View -> Value Labels Nhaép leân oâ maø trong ñoù baïn muoán nhaäp trò soá Choïn moät nhaõn trò soá töø danh saùch môû xuoáng Trò soá ñöôïc nhaäp vaøo vaø nhaõn trò soá ñöôïc theå hieän trong oâ. Chuù yù: Ñieàu naøy chæ laøm vieäc neáu baïn ñaõ ñònh nghóa nhaõn trò soá cuûa bieán. Caùc giôùi haïn veà trò soá cuûa döõ lieäu Loaïi bieán vaø ñoä roäng cuûa döõ lieäu ñöôïc thieát laäp seõ qui ñònh loaïi döõ lieäu coù theå nhaäp vaøo oâ trong Data View. Ñeå thay theá hoaëc hieäu ñính moät trò soá cuûa döõ lieäu Ñeå xoaù trò soá cuõ vaø nhaäp moät trò soá môùi: Trong baûng Data View, nhaép ñuùp vaøo oâ. Trò soá ñöôïc theå hieän trong khoang hieäu ñính döõ lieäu. Hieäu ñính trò soá tröïc tieáp töø oâ hoaëc trong khoang hieäu ñính döõ lieäu. Nhaán Enter (hoaëc chuyeån sang oâ khaùc) ñeå ghi trò soá môùi. 1.9.1 Caét, sao cheùp vaø daùn caùc trò soá cuûa döõ lieäu Cheøn theâm caùc ñoái töôïng môùi Nhaäp döõ lieäu vaøo moät oâ trong moät haøng roãng seõ töï ñoäng taïo ra moät ñoái töôïng môùi. Data Editor seõ cheøn caùc trò soá khuyeát thieáu ñoái vôùi moïi bieán khaùc cho ñoái töôïng ñoù. Neáu coù baát keå haøng roãng naøo naèm giöõa ñoái töôïng môùi vaø caùc ñoái töôïng ñaõ coù saün, caùc haøng 19
Chuyên đề bổ trợ NCKH: “Kỹ năng xử lý và phân tích số liệu” roãng ñoù cuõng trôû thaønh caùc ñoái töôïng môùi vôùi caùc trò soá khuyeát thieáu heä thoáng ñoái vôùi moïi bieán. Baïn coù theå cheøn caùc ñoái töôïng môùi vaøo giöõa caùc ñoái töôïng ñaõ coù saün. Ñeå cheøn moät ñoái töôïng môùi giöõa caùc ñoái töôïng ñaõ coù saün Trong Data View, choïn baát kyø oâ naøo trong ñoái töôïng (haøng) naèm döôùi vò trí nôi maø baïn muoán cheøn ñoái töôïng môùi. Töø thanh menu choïn Data / Insert Case Moät haøng môùi ñöôïc cheøn vaøo vaø moïi moïi bieán cuûa ñoái töôïng môùi naøy ñeàu nhaän ñöôïc trò soá khuyeát thieáu heä thoáng. 1.9.2 Cheøn moät bieán môùi Nhaäp döõ lieäu vaøo moät coät roãng trong baûng Data View hoaëc trong moät haøng roãng trong baûng Variable View seõ töï ñoäng taïo ra moät bieán môùi vôùi moät teân bieán maëc ñònh. Ñeå cheøn moät bieán môùi giöõa caùc bieán ñaõ coù saün Choïn baát kyø oâ naøo trong bieán beân phaûi cuûa (baûng Data View) hoaëc döôùi (cuûa baûng Variable View) vò trí maø baïn muoán cheøn bieán môùi vaøo. Töø thanh menu choïn Data / Insert Variable Moät haøng môùi ñöôïc cheøn vaøo vôùi trò soá khuyeát thieáu heä thoáng cho moïi ñoái töôïng. Ñeå chuyeån moät bieán trong Data Editor Neáu baïn muoán ñaët vò trí bieán giöõa hai bieán ñaõ coù saün, haõy cheøn moät bieán vaøo vò trí nôi baïn muoán di chuyeån bieán ñeán ñoù Ñoái vôùi bieán baïn muoán chuyeån, nhaép teân bieán ôû ñænh cuûa coät trong baûng Data View hoaëc soá haøng trong baûng Variable View. Toaøn boä bieán seõ ñöôïc laøm noåi baät/toâ saùng. Töø thanh menu choïn Edit / Cut Nhaép vaøo teân bieán (trong baûng Data View) hoaëc soá haøng (trong baûng Variable View) nôi baïn muoán di chuyeån bieán ñeán. Toaøn boä bieán naøy seõ ñöôïc maø noåi baät Töø thanh menu choïn Edit / Paste 1.9.3 Thay ñoåi loaïi döõ lieäu Baïn coù theå thay ñoåi loaïi döõ lieäu cho moät bieán baát keå luùc naøo coù söû duïng hoäp thoaïi Variable Type trong baûng Variable View, vaø Data Editor seõ coá gaéng chuyeån ñoåi caùc trò soá hieän coù sang loaïi môùi. Neáu khoâng theå chuyeån ñoåi ñöôïc thì trò soá khuyeát thieáu heä 20