chuyện đời trong quán rượu: phần 2 - nxb hội nhà văn

Cái gì đây?<br /> Các bạn đã bao giờ được chứng kiến một người bị phát bệnh điên như thế nào chưa? Tôi<br /> đã thấy rồi.<br /> Ồ, đó là một người có học thức, có văn hóa, và có thần kinh vững phi thường. Con người<br /> đáng thương đó bị phát bệnh điên ngay trước mắt tôi. Chuyện xảy ra cách đây hai năm.<br /> Một người bạn kéo vợ chồng tôi đến dự bữa ăn tối với những người muốn được làm quen<br /> với chúng tôi. Tôi không tài nào từ chối được trước sự nài nỉ của anh. Thế là chúng tôi có<br /> mặt tại đám khách khứa.<br /> Tôi không thích những cuộc làm quen như vậy. Lần đầu tiên đến chỗ không quen tôi cảm<br /> thấy lúng túng thế nào ấy, và cái thái độ lạnh lùng của tôi thường ảnh hưởng đến tất cả<br /> những người xung quanh. Căn phòng nơi tôi đến lập tức biến thành một cái gì như cái tủ<br /> lạnh.<br /> Vợ chồng chủ nhân mời chúng tôi hóa ra là những người dễ mến hiếm có. Họ hết sức tìm<br /> mọi cách làm chúng tôi vui.<br /> Đến sau chúng tôi có một số khách nữa: hai phụ nữ và những người đàn ông. Bà chủ mến<br /> khách mời chúng tôi uống trước bữa ăn.<br /> Những người khách đến tiếp theo làm không khí trong phòng khách bớt tẻ nhạt đì một<br /> chút. Nhưng một lúc sau chính họ cũng bị tác động bởi những làn hơi lạnh toát ra từ tôi và<br /> bắt đầu bị ướt. Mọi người ngồi cứng đơ, căng thẳng. Hai vị chủ nhà thỉnh thoảng lại quẳng<br /> cho chúng tôi một chủ đề nào đó với hy vọng cuộc trò chuyện chung làm tan bớt tảng<br /> băng xa lạ. Nhưng nói được dăm ba câu chúng tôi lại im lặng, và trong phòng khách lại<br /> bao trùm những khoảnh khắc im ắng nặng nề.<br /> Thỉnh thoảng từ phòng bên cạnh vẳng lại giọng nói trẻ con lanh lảnh. Hai vợ chồng chủ<br /> nhà than phiền về cậu con trai của họ. Hóa ra đứa con trai của họ, - cầu thánh Ala ban<br /> phước cho cậu, - là một đứa trẻ rất ngỗ nghịch. Trong một thời gian ngắn trong nhà đã<br /> phải thay tới bốn cô nhũ mẫu; cô kiên nhẫn nhất cũng chịu được có sáu tháng, và lúc này<br /> trong buồng bên cạnh cậu bé đang hành hạ cô bảo mẫu đáng thương. Bố mẹ cậu bé đã quá<br /> mệt mỏi trước tính hiếu động quá mức của cậu con quý tử. Khi đề tài này đã cạn, chúng<br /> tôi lại im lặng.<br /> Chủ nhà nói:<br /> - Ta hãy chờ ông Fikri đến, ông ấy sẽ làm chúng ta cười đến vỡ bụng.<br /> Cặp mắt một bà khách ánh lên vẻ sung sướng.<br /> - Tôi vừa được nghe tin gì thế này? Ông Fikri sẽ đến à?<br /> - Vâng, chúng tôi đang chờ ông ấy.<br /> - Chao ôi, tuyệt quá! Chúng ta sẽ vui ngay lập tức.<br /> Bà thứ hai kể:<br /> - Một tối chúng tôi đến chơi nhà người quen. Ông Fikri cũng có mặt ở đó. Ông ta pha trò<br /> <br /> làm chúng tôi cười bò lăn, bò toài ra đất. Mọi người phải van xin: “Thôi đi, anh Fikri….<br /> Hãy tha cho chúng tôi! Không có chúng tôi vỡ bụng vì cười mất!…” Có một bà, nói vô<br /> phép các vị, sau khi cười rũ rượi một hồi đã để lại trên ghế một vũng nước nhỏ.<br /> Thế là mọi người tranh nhau nói về ông Fikri: ”Chà! anh ta thật là người vui tính!… Một<br /> người biết đùa!…”<br /> Người ta hỏi tôi:<br /> - Ngài có quen anh ta không?<br /> - Không! - Tôi đáp.<br /> - Ôi, thật đáng tiếc! Ngài nên làm quen, ngài sẽ thấy rất mừng!<br /> Một lúc sau lại có thêm khách - các bà và các ông. Sau đó lại một người nữa, một quan<br /> chức bưu điện. Thế là chúng tôi cả thảy có mười bảy người. Mọi người tranh nhau ca tụng<br /> Fikri, thán phục trước cái tài biết làm mọi người cười vui vẻ của ông ta.<br /> Từ phòng bên tiếp tục vẳng lại giọng của cậu bé tinh nghịch, - lạy thánh Ala cho cậu khỏe<br /> mạnh!<br /> Cửa bỗng mở. Mọi người đồng thanh vỗ tay reo:<br /> - Fikri!…<br /> -Fikri!…<br /> Một người đàn ông béo mập bước vào và ngay lập tức gây được thiện cảm. Trông chỉ<br /> muốn đến gần và vỗ vỗ vào đôi má phúng phính của ông ta. Trông bề ngoài ông ta trạc<br /> bốn nhăm tuổi.<br /> Tôi vốn thường có định kiến với những ai được người ta bốc lên đến tận cung mây, nhưng<br /> người đàn ông này đã chinh phục tôi ngay lập tức. Anh ta vừa bước vào là cái không khí<br /> lạnh nhạt giữa chúng tôi lập tức tan biến! Mọi người đều thấy vui vẻ và sung sướng.<br /> Mỗi lời ông ta nói đều gây ra những trận cười.<br /> Tôi thử cố chống lại cái không khí vui nhộn toát ra từ con người ấy. Thế nhưng cả tôi cũng<br /> bị tan ra, lúc đầu hơi nhếch môi, sau đó miệng cười rộng đến tận mang tai và cuối cùng là<br /> cười ha hả.<br /> Điệu bộ, ông ta không lăng xăng, bắng nhắng nên không làm mệt người khác, và đó là<br /> điểm tôi thích nhất ở ông ta.<br /> Tôi quan sát ông ta chăm chú hơn. Ông ta nói chuyện rất giản dị. Nhưng mỗi câu nói đều<br /> gây cười.<br /> Tôi hỏi người bạn cùng đi với chúng tôi.<br /> - Cái ông Fikri là nhà sư phạm, - bạn tôi đáp. - Sống ở Thuỵ Sĩ bốn năm, nghiên cứu vấn<br /> đề giáo dục trẻ em. Sau đó sáu năm ở Mỹ làm cho Hội ”Giáo dục trẻ nhỏ”. Tóm lại ông<br /> Fikri là chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục trẻ em. Ông đã giảng trên đài phát thanh về<br /> chủ đề này. Ông đã có nhiều công trình được in bằng tiếng Thổ, tiếng Pháp và tiếng Anh,<br /> và viết nhiều bài nghiên cứu cho các báo và tạp chí. Mối quan tâm của tôi đối với ông<br /> Fikri càng lúc càng tăng. Trong đời tôi chưa từng gặp người nào như thế. Anh ta nói: ”Cái<br /> <br /> bàn…” - chúng tôi cười, nói: ”Cái cửa…” - chúng tôi lại cười. Trong phòng khách tràn<br /> ngập tiếng cười. Cười nhiều chúng tôi bắt đầu chảy nước mắt.<br /> - Ai, anh làm chúng tôi mệt quá, anh Fikri! Thôi đi! Ha-ha-ha!…<br /> - Tôi van anh, anh Fikri, đủ rồi! Hô-hô-hô!…<br /> Người thì ôm bụng, người thì gập hẳn người lại, người thì ngã ra tấm thảm.<br /> - He-he-he!<br /> - Hi-hi-hi!<br /> - Hư-hư-hư!<br /> Tôi rất ngạc nhiên. - Không tin được! Chưa từng thấy!…<br /> Nhưng điều làm tôi kinh ngạc nhất là nét mặt của Fikri vẫn hoàn toàn thản nhiên như<br /> không, không hề có một nét cười.<br /> Lợi dụng phút cơn bão cười hơi ngớt đi, tôi lại gần ông ta.<br /> - Từ đâu mà anh có được tính hài hước như thế, anh Fikri? Anh có bí quyết gì dạy chúng<br /> tôi với!<br /> - Bí quyết rất đơn giản, - ông Fikri đáp. - Anh không được cáu giận. Không bao giờ. Tôi<br /> đã bốn tám tuổi, và cho đến hôm nay chưa hề cáu giận lấy một lần.<br /> - Kỳ lạ thật! Chả lẽ anh không cáu giận bao giờ?<br /> - Không!<br /> - Nếu người ta xúc phạm anh?<br /> - Cũng thế thôi. Ở trường phổ thông tôi có thể trêu tức bất cứ ai, nhưng không ai có thể<br /> trêu tức tôi. Người ta có chửi tôi tục tĩu thế nào tôi cũng không giận - tôi chỉ mỉm cười và<br /> bỏ đi. Tôi coi đó là sự vô giáo dục của họ.<br /> Chúng tôi nói chuyện về giáo dục trẻ em. Bản thân tôi là người cha nên tất nhiên tôi bắt<br /> đầu than vãn về mấy đứa con của mình.<br /> - Tôi hình dung ra, anh Fikri ạ, anh giáo dục con cái giỏi như thế nào?<br /> - Rất tiếc.<br /> - Sao? Thế phương pháp sư phạm của anh?…<br /> - Tôi không có con.<br /> - A.a.a… Vờ anh không sinh được?<br /> - Tôi không có vợ.<br /> Tôi lập tức thấy thất vọng. Một người không có vợ con làm sao có thể hiểu và giáo dục<br /> được trẻ con đây? Ôi, thật quá dễ khi anh dạy người khác: ”Đứa trẻ phải giáo dục như thế<br /> này, thế này…” .<br /> Nói thực, thậm chí tôi còn cảm thấy hơi giận.<br /> Ông Fikri lại tiếp tục pha trò. Nhưng tôi đã không thể cười được nữa. Tâm trạng tôi đã bị<br /> <br /> mất hứng.<br /> Nhưng sự tiếc rẻ của tôi kéo dài không lâu.<br /> Chúng tôi cũng không nhận ra mình lại bắt đầu cười hô hố từ lúc nào.<br /> Suốt thời gian đó từ phòng bên cạnh không ngớt vẳng lại tiếng của cậu bé tinh nghịch.<br /> Ông Fikri hỏi:<br /> - Có chuyện gì ở bên phòng ấy thế?<br /> Người ta giải thích cho ông ấy: Đứa trẻ hư quá, không cô bảo mẫu nào dỗ được.<br /> - Ề-ề-ề! Không được! - Ông Fikri tuyên bố. Vào giờ này trẻ con phải đi ngủ rồi. Còn nếu<br /> không đặt chúng ngủ, chúng sẽ ngồi thức cùng với người lớn.<br /> Ông Fikri đọc một bài giảng dài về đề tài này. Sau đó ông ra lệnh:<br /> - Dẫn đứa trẻ ra đây!<br /> Bà chủ vội xua xua tay.<br /> - Ấy không, anh Fikri! Anh không biết cái thẳng con ngỗ ngược của chúng tôi đâu! Nó sẽ<br /> làm anh mệt bở hơi ra đấy!<br /> Ngài Fikri bằng những luận điểm khoa học chứng minh sự sai lầm của những lời nói đó.<br /> - Không bao giờ được để đứa trẻ ngồi một mình. Nó luôn cần được có hoạt động. Dẫn đứa<br /> trẻ ra đây!<br /> Ông bố can thiệp:<br /> - Anh chưa biết nó đâu!… Thằng quỷ con ấy sẽ làm hỏng hết buổi tối đấy!<br /> - Không, cứ dẫn ra đây, dẫn ra đây, - ông Fikri vẫn khăng khăng. Người mẹ nói:<br /> - Tuỳ anh thôi. Nhưng tôi không chịu trách nhiệm đâu đấy nhé!…<br /> Người ta dẫn cậu bé ra.<br /> Đó là một cậu bé tinh nhanh, khoảng bốn tuổi, rất hiếu động, đôi mắt lanh lợi luôn luôn<br /> đảo khắp phía. Lúc đầu cậu ta hơi sợ khi nhìn thấy đám đông người lớn.<br /> Ông Fikri khuyên:<br /> - Cứ để câu bé một mình. Đừng để ý gì đến cậu ta. Rút trong vỏ thuốc lá ra tờ giấy mỏng<br /> ngăn hai hàng điếu thuốc, ông Fikri gấp chiếc thuyền nhỏ và đưa cho cậu bé. Cậu bé linh<br /> hoạt hẳn lên, hỏi:<br /> - Cái gì đây?<br /> - Cái thuyền, - ông Fikri trả lời.<br /> Cậu bé lại hỏi:<br /> - Cái gì đây?<br /> - Cái thuyền. Cháu thấy đấy, cái thuyền. Bố cậu bé nói:<br /> - Thế là anh bị với nói rồi, anh Fikri! Từ giờ đến sáng nó sẽ hỏi anh: ”Cái gì đây, Cái gì<br /> <br /> đây?”. Nó sẽ làm anh mệt nhoài cho mà xem!<br /> - Ở lứa tuổi này trẻ con đứa nào cũng vậy. - Fikri giải thích. - Chúng hỏi không ngơi mồm.<br /> Đó là giai đoạn thiết lập mối quan hệ giữa chúng với thế giới xung quanh. Đứa trẻ nào hỏi<br /> càng nhiều thì trí tuệ nó càng cao. Phải nên mừng! Đối với các câu hỏi của chúng phải trả<br /> lời thật kiên nhẫn, bình tĩnh. Giáo dục trẻ là một công việc không dễ dàng. Ở đây cần có<br /> nhẫn nại và nhẫn nại. Với mỗi câu hỏi cần trả lời một cách nghiêm túc, rõ ràng, tựa như<br /> trước mặt bạn là người lớn.<br /> - Thôi được, để rồi xem. - Ông bố nói.<br /> - Cái gì đây? - đứa bé hỏi.<br /> - Cái thuyền, - ông Fikri nhắc lại. - Nó bơi ở trên biển, thế này này: phựt - phựt - phựt…<br /> Bản thân tôi cũng có bốn đứa con, vì thế tôi chú ý theo dõi thí nghiệm sư phạm đang được<br /> tiến hành trước mắt tôi.<br /> Ông Fikri lại lấy giấy gập con sói, thằng người, ô tô.<br /> Cậu bé ngay lập tức quấn lấy ông.<br /> Thậm chí tôi cũng phải thừa nhận:<br /> - Thế mới gọi là khoa học. Xem kìa, họ nhanh chóng thân với nhau chưa?<br /> - Đừng chú ý đến chúng tôi, - ông Fikri yêu cầu. - Cứ tiếp tục nói chuyện đi.<br /> Chúng tôi chuyện trò với nhau, nhưng bao nhiêu chú ý vẫn dồn về họ.<br /> - Cái gì đây?<br /> - Con sói con.<br /> - Cái gì đây?<br /> - Cái này ấy à?… Đồng hồ.<br /> Cậu bé chỉ tay vào cái núm đồng hồ của ông Fikri.<br /> Cái gì đây?<br /> - Cái đồng hồ.<br /> - Không, không, cái gì đây?<br /> - Cái này ấy à? … Cái này là cái người ta lên dây cót. Cái núm đồng hồ.<br /> Cậu bé chỉ vào ấm samôva.<br /> - Cái gì đây?<br /> - Ấm samôva. Để người ta đun nước pha trà.<br /> - Không, không. Cái gì đây?<br /> - Cái van ấm.<br /> - Cái gì đây?<br /> - Cái này ấy à?… Cái này… là một bộ phận của ấm samôva…<br /> <br />