Công chúa Mononoke: Lý do tại
sao Miyazaki không (nên) nghỉ
hưu
Poster phim "Công chúa Mononoke"
Tiểu sử ngắn:
Hayao Miyazaki sinh năm 1941, ở Tokyo. Cha của ông làm giám đốc
của một xưởng sản xuất bánh lái máy bay, nên ông yêu máy bay từ nhỏ
và thường vẽ cảnh bay lượn trong phim của mình. Ông khởi nghiệp tại
hãng Toei Animation và bắt đầu nổi danh sau khi đạo diễn thành công
bộ phim Lupin III: Castle of Cagliostro. Lupin, giống James Bond 007,
có nhiều tập, nhưng phần Castle of Cagliostro của Miyazaki nổi bật
hơn hẳn. (Đạo diễn Steven Speilberg từng nói rằng bộ phim này có
“Cảnh đua xe tuyệt nhất trong lịch sử điện ảnh”)
Sau Cagliostro, ông bắt tay làm Nausicaa of the Vally of the Wind, kịch
bản lần này do chính ông viết. Phim thành công vang dội, và ông cùng
đồng nghiệp Isao Takahata mở hãng Studio Ghibli. Tới ngày nay,
Ghibli là hãng hoạt hình hàng đầu ở Nhật, và Miyazaki được rất nhiều
đạo diễn hoạt hình ở khắp nơi bái làm thầy. Ông ghét hoạt hình 3-D,
nhưng rất thân với đạo diễn Jon Lasseter của Pixar. Tự nhận mình là
một ông già bi quan bị bệnh đau lưng hành hạ (do ngồi vẽ đến quên ăn
quên ngủ), nhưng ông không thích ép quan điểm của mình lên ai hết.
*
Vào năm 89, Đạo diễn Hayao Miyazaki hoàn thành bộ phim hoạt hình
“Kiki Delivery service”, và tuyên bố sẽ nghỉ hưu.
Năm 92, ông làm tiếp “Porco Rosso”, và tuyên bố nghỉ hưu.
Năm 97, ông làm “Công chúa Mononoke”, và tuyên bố nghỉ hưu.
Khoảng vài phim phim nữa, ông thở dài và quyết định mình sẽ “bỏ
cuộc”, không tuyên bố nghỉ hưu nữa.
Theo tôi thì Miyazaki chẳng bao giờ nên nghỉ hưu cả. Riêng mảng
phim hoạt hình thì hiện nay chưa ai vượt qua được Miyazaki về thành
tích, tài năng, cũng như sự chăm chỉ trong lao động. Một số nhà báo,
nhà phê bình ở Mỹ gọi ông là “Walt Disney của Nhật Bản”. Đây là một
sự so sánh khập khiễng, dân Mỹ cứ hay cho mình là “nhất” và hay so
thành tích của người khác với thành tích của mình. Walt Disney về sau
chủ yếu chỉ sản xuất phim chứ không vẽ hay đạo diễn nữa, trong khi
Miyazaki vẫn làm hai việc này; “công chúa” của Walt Disney chẳng
làm gì ngoài hát hò (lúc có hứng) và ngồi đấy chờ hoàng tử cứu, còn
“công chúa” của Miyazaki thì sao?
Tôi sẽ cố tóm tắn ngăn ngắn thôi, vì nói thẳng ra, ai ráng tóm phim của
Miyazaki trong vài đoạn thì mấy đoạn ấy đọc sẽ rất ngố.
*
Bộ phim Công chúa Mononoke đặt bối cảnh câu chuyện vào thời thế kỷ
14 – 15 ở Nhật Bản; trước đó, loài người và các thần linh (hiện thân
của thiên nhiên) chung sống hòa bình, nhưng vào đầu phim thì phe
người đang phạm thượng, dám cả gan chém giết phe thần.
Tại ngôi làng heo hút của bộ tộc Emishi, một “con quái vật” từ trong
rừng đang tiến thẳng vào làng. Hoàng tử Ashitaka, sau khi quan sát kỹ,
hiểu con quái vật thực chất là một vị thần giữ rừng tên Nago. Nago có
hình dạng một con heo khổng lồ, nhưng vì lý do nào đó mà bị một đám
giun đen thui bám theo, làm ông đau đớn đến hóa điên và tấn công dân
chúng một cách vô tội vạ. Để bảo vệ bộ tộc, Ashitaka giết vị thần,
nhưng cũng vì thế mà cánh tay của anh bị vị thần nguyền rủa.
Hình ảnh thần Nago gầm rú với hàng nghìn con giun đen thui ngo ngoe
bám chặt trên da thịt sẽ khiến bao tử người xem phải thắt lại. Miyazaki
ghét máy tính, ghét 3-D; ông tự vẽ tay hàng ngàn khung hình. Đám
giun lúc nhúc đó xuất hiện khoảng vài phút, nhưng khi xem phim thì ai
cũng hiểu để vẽ tay hết chừng ấy con thì tốn rất nhiều thời gian. Phim
của Miyazaki vì thế mà luôn sống động, hấp dẫn. Miyazaki không đi
đường ngắn, đường tắt lúc vẽ, cũng không dễ dãi “kết thúc có hậu” khi
xây dựng nhân vật hay cốt truyện.
Phần đầu của phim quả thực là một tuyệt tác. Nếu bạn lười thì ít nhất
cũng nên xem đoạn này, chỉ vài phút thôi nhưng bạn sẽ thấy bỏ ra
25.000 mua đĩa (đúng không nhỉ?) là một quyết định sáng suốt.
Thần Nago đang bị đám gium đeo bám đến quẫn trí. Từng con giun
trên da là do các hoạ sĩ ở Studio Ghibli vẽ tay.