Cuộc khủng hoảng chính trị - xã hội ở Thái Lan và chính sách đối với Đông Nam Á của tổng thống mỹ Barack Obama

» '.<br /> cugc KHUNG HOANG CHINH TRj - XA HOI 0 THAI LAN<br /> VA CHiNH SACH DOI VOfI DONG NAM A CUA<br /> TONG THONG MY BARACK OBAMA<br /> <br /> NGUYfiN THAI YEN Hl/ONG*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T inh hinh chinh tri tai Thii Lan sau<br /> mot thdi gian ling dong sau nhQng<br /> vu bieu tinh, bao loan diu n i m 2010, lai<br /> hudng de'n viec xay dQng Cong ddng<br /> ASEAN tic dong khong nhd tdi sQ dn dinh<br /> 6 khu vQc Dong Nam A, sQ tho'ng nhi't cua<br /> trd lai cing thing do nhQng vu ti'n cong td chQc niy va tinh toan cua cic nQdc ldn<br /> lien tiep xay ra, die biet l i vu ti'n cong trong qua trinh trien khai chinh sich dd^i<br /> bang iQu dan tai Bangkok trong t u i n dau vdi khu vQc nay. My khong phai la mot<br /> thing 9-2010 khi cudc bau cQ dang tdi gan. ngoai le. Cd y kien cho r i n g sQ kien niy se<br /> Mot thQc te khi de cap den Thii Lan la lam "sQt me" hinh anh cua My tai khu vQc<br /> "lich sii chinh tri Thii Lan luon ludn gin vi sQc hut cua md hinh dan chu My se<br /> lien vdi nhQng cuoc dao chinh, nhQng cuoc khong cdn dQdc toan ven nhQ trQdc. NhQng<br /> tranh gianh quyen iQc giQa phai d i n sQ va cung cd y kie'n cho ring, trong khi Thii Lan<br /> phii quan sQ, thQc chi't vin la cuoc di'u dang vQdng vao viec giai quyet cdng viec<br /> tranh giQa xu hQdng ci'p tien hay bao thu, noi bo, chinh sich dd'i ngoai "cay tre" khdng<br /> dan chu bay doc tii" (1). Vi mot nha bao thien ve phia My nhQ trQdc day se phai ddi<br /> ngudi Thii Lan d i n h i n xet ring "ne'u chieu. Thii Lan la mot ddng minh chau A<br /> khong cd dao chinh thi khong phai l i Thii l i u ddi ciia My, la mot nQdc Dong Nam A<br /> Lan" (2). Ke tQ cuoc dao chinh l i t do duy nhi't dQdc My ci'p quy che "ddng minh<br /> Thaksin vao thing 9 n i m 2006 den nay, chu chd^t ngoai NATO" va la ye'u td^ quan<br /> Thii Lan chQa bao gid thQc sQ cd mot chinh trong tao nen sQ cd m i t cua My d khu vQc<br /> phu dn dinh dQdc b i u theo the thQc dan chau A - Thii Binh DQdng. Trong thdi gian<br /> chu. Tuy ring, trong nhQng thing gin diy, gin day, anh hQdng chinh tri v i kinh te<br /> vi'n de nay khong cdn la chu de tao nen sQ ciia Trung Qud^c tai Thii Lan cd chieu<br /> chu y trong gidi hoach dinh chinh sich va hudng t i n g len, cd kha nang se tao nen sQ<br /> cic n h i nghien cQu, nhQng cuoc khung tranh gianh anh hQdng giQa My va Trung<br /> hoang chinh tri - xa hoi keo dai d Thii Lan Qudc tai khu vQc. Tinb trang bi't dn keo dai<br /> xay ra trong luc cic nQdc ASEAN dang cua Thii Lan da gay nen mo'i quan ngai dd'i<br /> <br /> <br /> •PGS.TS. Hoc vien Ngoai giao<br /> 5S Rghifin cijru Lich st!r. sg 9.2010<br /> <br /> vdi tinh toan chinh sich cua My. NhQng iQc tren dQdng phd da the hien r5 ran nQt<br /> nhQng thQc te dien ra gin diy tai khu vQc xa hoi ldn trong ldng xa hoi Tbii Lan do<br /> da khdng the hien chieu hQdng tieu cQc. bi't binh ding ve cd bdi cung nhQ nhQng<br /> Lien quan de'n chlnh sich cua My d khu mau t h u i n tich tu, hau qua cua ca mot giai<br /> vQc cd the cd nhieu cich ly giai v i phan tieh doan p h i t trien khong cin dd'i ma khong cd<br /> khic nhau tuy thuoc vao cich thQc tie'p can cic chinh sich xa hoi dung d i n di cung.<br /> va xii ly thong tin. Tuy nhien, mot va'n de Bie'n ddng chinh tri - xa hdi tai Tbii Lan cho<br /> dQdc chia se giQa cic nha nghien cQu va thi'y mau t h u i n kho the ban gin ve x i hdi<br /> hoach dinh chinh sich vin la lieu cudc khung giQa cic tang ldp dan cQ, the hien qua xung<br /> hoang nay cd dan tdi sQ dieu chinh nao cua dot giQa "phe io vang" - m i dai dien l i quan<br /> cic nQdc ldn tai khu vQc, nhi't la My trong ddi, Hoing gia, cic doanh n h i n va ting ldp<br /> thdi gian it nhi't l i hai n i m d m quyen cdn trung iQu va "phe io do" - dai dien cho tang<br /> lai cua chinh quyen Tdng thdiig Obama? De ldp dan cQ ngheo d nong thon, xui't thin chu<br /> tien hanh dQ bio cd hieu qua, mot sd^ ndi yeu tQ cic vung Ddng Bic va mien Bic Thii<br /> dung se dQdc de cap trong bai viet nay cd the Lan. Miu t h u i n chinh tri giQa cac phe phii<br /> gdp phan ly giai cho ciu hdi da neu. edn anh hQdng tdi the ehe quan chu vd'n<br /> dQdc ngQdng md cua Thii Lan.<br /> 1. Tac dong cua cuoc khung hoang tdi<br /> Nen kinh te Thai Lan da chiu tic dong<br /> Thai Lan va hofp tac, on dinh tai khu<br /> k h i ning ne, se mi't mot thdi gian dai de<br /> vQc Dong Nam A<br /> li'y lai nhip do p h i t trien vdn cd. Thii Lan<br /> Mac du tinh hinh Thii Lan so vdi 6<br /> dQdc gin vdi hinh anh cua nhQng bai bien<br /> thing d i u n i m 2010 khong da diu di<br /> day ning, nhQng con ngQdi tQdi cQdi, ndng<br /> nhieu, cuoc khung hoang chinh tri, xa hoi<br /> d i giy ra nhQng t i c dong khong nhd tdi l m khda lap khoang cich giau ngheo ngay<br /> tinh hinh cua Thii Lan v i dn dinh tai khu cang gia ting, nhQng gid day mang hinh<br /> vUc Dong Nam A. Ly do chinh la vi, Thii anb eua mot di't nQdc khong the kiem soit<br /> Lan l i mot trong n i m thanh vien sing lip va suy ye'u. Mot sd' chuyen gia dinh gii<br /> cua ASEAN v i nQdc cd nen kinh te ldn thQ cudc khung hoang hien tai te hai hdn ra't<br /> hai d khu vUc Dong Nam A, la nQdc cd vai nhieu nhQng cudc bao iQc xay ra trQdc dd<br /> trd trong ASEAN va mot so' td chQc khu vQc nhQ xung dot giQa sinh vien va quin ddi<br /> khic, v i cung la mot trong n i m nQdc ddng diu nhQng n i m 70 v i cudc ndi day vi din<br /> minh cua My tai khu vQc. chu d Bangkok n i m 1992 (3). Theo dinh gia<br /> Thii Lan tQng dQdc cic nha dau tQ nQdc cua Andrew Yates, mot giim dde cua Asia<br /> ngoai dinh gii la mien nhiem vdi b i t dn Plus Securities, cbi nhanh d Tbii Lan cua<br /> chinh tri. NhQng hai ddt khung hoang Ngan hing hoang gia Scotland, thi cac td<br /> chinh tri nghiem trong trong gin ba n i m chQc tai chlnh nhQ ngin hang v i ddn vi mdi<br /> qua da lam thay ddi hoan toan cich nhin gidi cung ed the thu hep pham vi hoat ddng.<br /> ve Thii Lan. Vdi sd' ngQdi chet gia ting, Mot sd edng ty da bude phai dUa nhin vien<br /> khu vQc trung tam thu do trd thanh bai cua ho ra nhieu dia diem khic nhau ciia<br /> chien trQdng gianh giat quyen iQc giQa cic thanh phd khi bao iQc bi't ngd leo thang.<br /> phe phai. Thai Lan gid day trd thanh mot Yates nhin xet "Roi diy cd the thi'y nginh<br /> di't nQdc khong the kiem soit v i dang suy cdng nghiep tii chinh se chuyen nhin vien tQ<br /> yeu. NhQng cuoc bieu tinh va nhQng vu bao Bangkok de'n nhQng ndi nhQ Singapore" (4).<br /> Cuoc hhiing hoing ehinh hi - xa hoi... 59<br /> <br /> Thiet hai ldn hdn ca va ve lau dii, dd la ehinh phu nQdc chu nha va vin ung ho<br /> Thii Lan se bi mi't di sQc thu hut cic nha Thai Lan dam nhiem cQdng vi Chu tich<br /> diu tQ ngoai quoc ma di't nQdc niy phu ASEAN. Tuy nhien, d mot chQng mQc nao<br /> thuoc k h i ning ne, Qdc tinh khoang 94 ty dd, ro rang Thii Lan da "mi't diem" trQdc<br /> dd la My. TQ khi nd ra cuoc dao chinh n i m m i t cdng ddng qud'c te. Chinh Thu tQdng<br /> 2006, cic nha dau tQ vin duy tri niem tin Abhisit, khi giii ldi xin loi tdi ngQdi d i n<br /> vio di't nQdc niy. NhQng nhQng cuoc bieu Thii Lan, cung thQa n h i n nhQng dien bie'n<br /> tinh trong thdi gian nQa diu n i m 2010 d i cing thing ndi tren da giy anh hQdng tdi<br /> khien mot sd^ cong ty cua ngQdi nQdc ngoii hinh anh va uy tin cua Thii Lan tren<br /> hi dinh tre va cic n h i diu tQ nQdc ngoai trQdng qud^c te.<br /> bit dau e ngai. Ngan hing diu tQ Morgan Trong bd^i canh the gidi v i khu vQc dang<br /> Stanley canh bio kinh te Thii Lan nim cd nhieu bie'n dong cung vdi sQ p h i t trien<br /> nay se giam tang trQdng khoang 0,2% rieng manh cua xu the toan elu hoi, lien ket khu<br /> vi ddt khung hoang niy, chu ye'u vi anh vQc, cic nQdc ASEAN da xiy dQng nhieu cd<br /> hudng tdi nganh du lich (5) vdn dQa lai mQc che hdp t i c khu vQc mdi n h i m ddi phd lai<br /> thu nhip ky luc la 6% GDP. Ngin hang vdi nhQng thich thQc mdi xua't hien tai khu<br /> The gidi da dQa ra con sd' dQ bao cho t i n g vQc. ASEAN dang dong vai trd dieu phdi<br /> trQdng kinh te'Thii Lan nfim 2011 l i 3,6% vien cho cic ed che hdp t i c khu vQc nhQ:<br /> vi khung hoang nd chau Au hien nay va ASEAN+1, ASEAN4-3, Dien dan an ninh<br /> nhQng kho khin trQdc mit, dac biet tinb khu vQc (ARF), Cap cao Dong A (cung vdi<br /> hinh chlnh tri Thii Lan se tic dong xau tdi Australia, An Do va New Zealand) v i tie'n<br /> nen kinh te nQdc niy (6). Ngoii ra, bie'n tdi xiy dQng Cong ddng Chinh tri An ninh<br /> dong tai Thii Lan cung la minh chQng cho ASEAN vao nam 2015. De'n nay, trong khu<br /> sQ ban che cua mo hinh dan chu theo kieu vQc CO tdng cong khoang 13 cd che hdp tie<br /> phQdng Tay vd'n dQdc cd suy bi'y liu nay. khac nhau tren moi linh vQc. Ngoii ra, cd<br /> La mot trong cic thanh vien quan trong ri't nhieu cd che hdp t i c kinh te do ASEAN<br /> cua td chQc ASEAN, tinh hinh chinh tri cbii dao cung da gdp p h i n vio bdi canh<br /> cua Thii Lan da tic dong siu sic tdi sQ on p h i t trien kinh te d khu vQc, dd l i Khu vQc<br /> dinh va p h i t trien cua cic nQdc thanh vien. m i u dich tQ do ASEAN (AFTA), thoa<br /> Ddng thdi quan he hdp tic noi khd'i ASEAN t h u i n m i u dich tU do (FTA) giQa ASEAN<br /> cung hi thach thQc. vdi cic ddi tic (7). Vdi viec cic cudc hop hi<br /> Doi vdi khu vQc, khiing hoang da tic tri hoan lien tuc cung anh hQdng tdi cd ciu<br /> ddng tdi boat ddng cua cic nQdc ASEAN va boat ddng cua cic dien dan khu vQe nay.<br /> lam ton hai tdi cic hoat dong ngoai giao Cudc khung hoang chinh tri xa hdi tai<br /> cua ASEAN. Mot thUc te khong the phu Thii Lan cung t i c ddng trQc tie'p tdi tien<br /> nhin dUdc la hoat dong bieu tinh chd'ng ddi trinh xay dQng Cong ddng ASEAN trong<br /> cua UDD da buoc Thii Lan phai dQng cudc thdi gian tdi vi nd da p h i vd muc tieu chinh<br /> hop ci'p cao ASEAN dQ kie'n td chQc d Thii cua viec xiy dUng md binh nay l i tao sU dn<br /> Lan thing 4-2009. TrQdc tinh hinh chinh dinh cho 10 nQdc thanh vien l i m nen tang<br /> tri het sQc phQc tap cua Thii Lan, cic n h i cho viec tao dQng sQ dn dinh cho khu vQc<br /> lanh dao nQdc ngoai de'n Pattaya dQ Hoi v i ciia Cong ddng. NhQng diin bien khdng<br /> nghi ThQdng dinh ASEAN va cic ddi tac da t h u i n cua tinh hinh Thii Lan da lam anh<br /> hieu dQdc tinh hinh, deu td y thong cam vdi hudng tdi md'i quan he hdp tic ve an ninh<br /> 60 Rghien curu L|eh si2r. sg 9.2010<br /> <br /> chinh tri giQa cic nQdc thanh vien ASEAN. v i Thii Lan co nen tang lich sQ vQng chic<br /> Cd the mot sd' linh vQc nhQ: hdp t i c trong do Thii Lan da l i cd sd hd trd cho hoat<br /> viec giai quye't cac vi'n de tranh chip giQa dong quan sQ cua My tai khu vQc chau A -<br /> cic nQdc t h i n h vien, hdp tic trong linh vQc Thii Binh DQdng va ca trong cuoc chie'n<br /> an ninh phi truyen thd'ng, quan he hdp tic tranh vung Vinh n i m 1991 (8). Thing 10-<br /> giQa td chQc ASEAN vdi cic dd'i tic quan 2003, Tdng tho'ng My Bush da tuyen bd coi<br /> trong nhu My, Trung Quo'c, N h i t Ban.... Thii Lan la "ddng minh ngoii NATO d<br /> R5 rang la tinh hinh bi't dn d Thai Lan chau A". Thoa t h u i n ky giQa hai nQdc vao<br /> da tao nen bat dn dinh trong khu vQc v i thing 7-2001 da cho phep Thai Lan cd the<br /> lam anh hQdng den td chQc ASEAN. Trong mua cic ten iQa tam trung khong dd'i<br /> bdi canh toan cau hda va hoi nhip kinh te khdng cho loai may bay chie'n di'u F-16.<br /> nhQ hien nay, ba't dn d Thai Lan cung dang Trong thdi gian dai. Thai Lan la cin cQ h i u<br /> tic dong den no iQc vQdt qua khung hoang can cho cic boat dong cQu trd khan ci'p cua<br /> cua toin khd'i ASEAN. TQdng lai v i sQc My sau tran edn bao Tsunami xay ra d bien<br /> manh cua mot cong ddng ASEAN tren thQc An Do DQdng n i m 2004. H i u bet cic hoat<br /> te van phai dQa vao "sQc khde" cua moi dong cQu trd eua My deu xui't p h i t tQ cin<br /> thanh vien. Tuy nhien, tinh hinh noi bd cQ khdng q u i n Utapao va cin cQ hai quan<br /> cua Thii Lan cung khong nghiem trong tdi Sattahip ciia Thii Lan.<br /> mQc se tao nen nhQng tic dong ldn trong Tuy nhien, trong thdi gian gin day, tinh<br /> tinh toin chinh sich ciia cac nQdc ldn tai hinh b i t dn d Bangkok va nhQng thay ddi<br /> khu vUc Ddng Nam A. ve Qu tien chien iQdc da tao nen nhQng<br /> 2. Q u a n h e giufa My va Thai L a n trQdc thay ddi nhi't dinh trong quan he giQa My<br /> nhiifng dien bien cua k h u vQc va noi bo v i Thii Lan. Mic du mdi quan he ddng<br /> Thai L a n minh giQa My va T h i i Lan v i n l i diem cd't<br /> N h i vua Thii Lan tQng tie'n co'ng voi loi trong chinh sich ddi ngoai cua Thii Lan<br /> cho Tdng tho'ng Abraham Lincoln khi ong va My lien tuc nha'n manh de'n gii tri chie'n<br /> tien hanh cuoc Noi chie'n nam 1861-1865. iQdc cua cic cd sd quan sQ cua Thai Lan,<br /> My cd ldi ich lau dai v i lich sQ b Thii Lan, nhQng nhQng diem khong dn v i n de cd the<br /> mdi quan he giQa My va Thii Lan bao gdm n h i n thi'y (9). My da tam ngQng hd trd t i i<br /> tren dien rong, tQ quan he chfit che ve an chinh cho chinh phu Thii Lan sau cudc dao<br /> ninh va chinh tri cho de'n md'i quan he chinh n i m 2006 dQa theo Dieu khoan 508<br /> quan trong ve thQdng mai v i d i u tQ va cua Dao luat ve tinh thich hdp doi vdi hoat<br /> nhQng gin bo ve giio due v i van hoa. ddng d nQdc ngoai (P.L.109-102) (10) nhQng<br /> TQ n i m 1954, Thii Lan trd t h i n h mot da dQdc nd'i lai vao d i u nfim 2008. Du vay,<br /> nQdc cd ky hiep Qdc ddng minh vdi My khi nhQng gdi vien trd quan sQ tQ quan doi My<br /> Hiep Qdc Manila dQdc ky ket, khdi To chQc cho Thii Lan v i n dQdc duy tri mfic du cd<br /> hiep Qdc Ddng Nam A (SEATO) ra ddi. phan han ehe trong sud't thdi gian sau cuoc<br /> Trong sudt thdi ky Chie'n tranh lanh, quan dao chinh, nguyen nhan chinh la do Thii<br /> he giQa My v i Thii Lan ciing cd va p h i t Lan da hd trd My dang ke trong viec duy<br /> trien dQa tren nhu ciu chung ve ldi ich tri an ninh khu vQc va trong suo't cuoc<br /> kinh te va chien iQdc, nha't l i khi My d i n chien chd'ng khung bd' do My p h i t dong. Mot<br /> sau vao cuoc chie'n tai Viet Nam. Vi vay, cd sd nha quan sit cho ring phan Qng cua My<br /> the tha'y ring quan he ddng minh giQa My chQa du manh (11). Ben canh day, cd mot sd'<br /> Cuoc hhihig hoAng chinh hi-xahoi... 61<br /> <br /> <br /> y kie'n cho ring trong nhiem ky cua Tong 3. Dong Nam A trong hoach dinh<br /> thdiig Obama, My cd the cd chieu hQdng chinh sach cua My<br /> thien ve md rong quan he vdi Indonesia (12), Dong Nam A l i khu vQc ddng vai trd<br /> vi vay se lim cho vi tri ddi tic hing diu cua quan trong trong chie'n iQdc phat trien cua<br /> My tai khu vQc cua Thii Lan giam di. Ddng nhieu nQdc ldn, trong do cd My v i Trung<br /> thdi, trong thdi gian gan diy giQa My va Qud'c. Nguyen Bd trUdng Ngoai giao My<br /> Thai Lan cung cd nhQng sQ khic biet trong Colin Powell tQng xae dinh: "Ddng Nam A<br /> viec nhin nhin ve sQ troi day cua Trung hoic trd thanh mot b i n dap de My cd lap<br /> Qud'c tai khu vQc. Ti't ca nhQng dieu nay Trung Quo'c, hoae l i b i n dap cho Trung<br /> dang la md'i nguy cd cho quan he ddng minh Qud^c tien xud'ng chau Dai DQdng va khi<br /> liu ddi giQa hai nQdc v i diem ti't yeu se Trung Qud'c kiem soit dQdc Dong Nam A v i<br /> din den viec My cung cd^ quan he ddng tien de'n chau Dai DUdng thi an ninh cua My<br /> minh vdi cic nQdc Dong Nam A khic. bi day lui de'n t i n bd bien Thii Binh DQdng<br /> Cd hai ye'u td' khich quan d i tic ddng cua My". Trong chien iQdc chau A - Thai<br /> dan xen khien My va Thai Lan deu phai Binh DQdng, ca My v i Trung Qud'c deu<br /> chu trong quan he My - Thai Lan. Thit chon Ddng Nam A lam trong diem. Ddng<br /> nhdt, quan he chat che ve an ninh va chinh Nam A tQng la ndi cd sQ hien dien cua<br /> tri se tao tien de cho sQ phat trien kinh te quan doi My, nhQng do nhQng sQc ep tQ ca<br /> cua moi nQdc. Thii Lan l i mot nQdc Dong trong v i ngoai nQdc khie'n My buoc phai<br /> Nam A t i p trung k h i nhieu tinh toan rut di, va khong gii'u giem y dinh quay trd<br /> chie'n iQdc cua My. Thit hai, nhQng thich lai. Hdp tic quin sU giQa My vdi cic nQdc<br /> thQc toan ciu thuc day viec ting cQdng hdp Dong Nam A k h i da dang, tQ dao tao binh<br /> tic song phQdng de giup hai nQdc giai linh tdi cung ci'p trang thiet bi van tai, t i p<br /> quyet hieu qua hdn cic nguy cd de doa den tran hay hd trd nhQng hoat ddng ldn nhQ<br /> an ninh qudc gia va p h i t trien kinh te. Ben cQu trd nan nhan sdng t h i n nam 2004.<br /> canh di'y, n h i n thQc cua My va Thii Lan My cd nhQng ldi the v i sQc manh ding<br /> cung thay doi trong n h i n thQc ddi vdi quan ke tai khu vQc Dong Nam A va chinh sich<br /> he hdp tac giQa hai nQdc, do la quan he hdp cua My ddi vdi khu vQc nay dQdc xay dQng<br /> tic an ninh - chinh tri la nhfim phuc vu dQa tren t i m quan trong cua khu vQc. Hien<br /> muc tieu p h i t trien kinh te. Ca hai nQdc tai, 10 nQdc ASEAN, khdi eac nQdc phu<br /> deu cd nhu cau t i p trung p h i t trien kinh te thuoc nhieu vao thQdng mai, cd GDP<br /> trong giai doan hau Chie'n tranh lanh. Vi khoang 1,3 ngan ty USD, dang thu hut diu<br /> vay, mdi quan he nay da cd sQ bie'n ddi ve tQ cua My nhieu hdn ca Trung Qud^c v i An<br /> chi't. Mot trong cic ddng cd lam cho My cd' Do: khoang 153 ty USD so vdi 45 ty USD<br /> ging duy tri quan he vdi Thii Lan chinh la vio Trung Qud'c v i 16 ty USD vio An Do.<br /> do quan he giQa Trung Qud'c v i Thii Lan DQng ve m i t ldi ich an ninh v i chien iQdc,<br /> trong thdi gian gan day cd p h i n gan nhau ASEAN CO 2/5 nQdc l i ddng minh cua My d<br /> hdn la My va anh hudng cua Trung Qudc cd khu vQc chau A - Thii Binh DQdng, dd la:<br /> chieu hQdng t i n g len tai khu vQc Dong Philippines va Thai Lan. Ngoai ra,<br /> Nam A. Day l i mot n h i n td^ quan trong Singapore cung la mot nQdc hdp tic het sQc<br /> budc My phai co nhQng dong thii trong chat che vdi My. Indonesia va Viet Nam<br /> quan he vdi Thii Lan v i cic nQdc trong dang "chia se" nhQng ldi ich chung vdi My<br /> khu vQc Dong Nam A. va trong thdi gian tdi, ed kha nang se trd<br /> 62 Rghien cQu Lieh sit, sg 9.2010^<br /> <br /> thanh cic ddi t i c can dQ sau hdn ddi vdi cic do'i vdi chiu A lau nay da anh hQdng tdi<br /> vi'n de an ninh v i chie'n iQdc cua My. Ben can bing trong khu vQc. Dieu niy da tao dieu<br /> canh dd, mot trong nhQng tuye'n dQdng kien cho Trung Qud'c ting cQdng anh hQdng<br /> bien quan trong nhi't the gidi, eo bien tai day, de doa quyen ldi cua My va dan din<br /> Malacca v i Bien Ddng, lai n i m trong khu se lim yeu di kha ning dam bao an ninh cua<br /> vQc nay. Ndi diy cung cd ngudn tai nguyen chlnh nQdc My. Do do, diin bie'n tinh hinh<br /> thien nhien ddi dao vdi he sinh hoc thuoc thuc day My phai xem lai trong tam ean dQ<br /> dien da dang nha't tren the gidi. ciia minh ddi vdi khu vUc. Ben canh dly, ban<br /> Chie'n iQdc toan dien ciia My ddi vdi than cac nQdc Dong Nam A cho den nay v i n<br /> chiu A se kho hoan thien neu thie'u mot tim kie'm sQ can bing, vi the ho se ddn nhin<br /> chie'n iQdc dQdc xic dinh r5 rang vdi khu sQ hien dien cua My trong khu vQc ddng thdi<br /> vQc Dong Nam A, ndi nhQng nQdc quan duy tri cic mdi quan he song va da phQdng<br /> trong nhi't khu vUc chau A - Thii Binh vdi Trung Quo'c. Khdng mot nQdc nao trong<br /> DUdng gap gd va canh tranh. My khong the khu vQc nay muo'n bi day vao the phai iQa<br /> nhQdng bo bofic danh gii thi'p nhQng ldi chon giQa hai cQdng qudc. Vdi ti't ca cic ly do<br /> ich cd ban cua minh tai khu vQc quan trong tren. My nhan thi'y cin chi'm dQt nhQng ran<br /> niy. Mot trong nhQng muc dich hang dau nQt trong chlnh sach ap dung vdi khu vQc<br /> cua My trong viec tfing cUdng hdp t i c quan Ddng Nam A ke tQ khi ke't thuc cudc chie'n<br /> sQ vdi cac nQdc Dong Nam A la tao mot tranh d Viet Nam. Ddng thdi, thdng qua<br /> vinh dai an toin, ngin chan sQ md rong ASEAN gdm 10 nQdc thinh vien cua khu<br /> anh hQdng cua Trung Qud'c xud'ng phia vQc, My se chu dong, tieh cQc can dQ sau hdn<br /> Nam. Dieu n i y cung b i t ngudn tQ nhQng lo vao tien trinh hinh thanh cic khudn khd da<br /> ngai mang tinh lich sQ cua mot so' qudc gia phQdng d khu vQc; eoi ASEAN la dong iQc<br /> trong khu vQc ddi vdi sQc manh dang len chu dao cho cic cd che hdp tic, doi thoai khu<br /> cua Trung Qud'c. Canh tranh giQa hai nQdc vQc; thuc dly cd che ThQdng dinh My -<br /> ldn l i My va Trung Qudc da va dang cang ASEAN vQa da dQdc thie't lip.<br /> gay git hdn do My dieu chinh can dQ theo Ro rang, quan he giQa My vdi ASEAN<br /> hudng thQc dung va linh boat. My se chon da thQc sQ thay ddi ke tQ t h i n g 7-2009. SQ<br /> nhQng diem va nhQng dia ban trong diem thay ddi n i y d i n h di'u bing viec My da d i t<br /> de dot pha vio n h i m gianh lai anh hQdng but ky tham gia Hiep Qdc HQu nghi va hdp<br /> v i ldi ich chien iQdc bing viec day manh tic Dong Nam A tai Hoi nghi Dien d i n khu<br /> cic bQdc can dQ quye't liet hdn vao Dong vQc ARF 16. Day dQdc coi la tin hieu manh<br /> Nam A. Hdn nQa, nhQng tranh chip giQa me nhi't eho thi'y Nha Tring "muo'n xich<br /> cac nQdc nay vdi Trung Qud^c ve chu quyen lai Dong Nam A".<br /> lanh thd tren Bien Dong cung cd xu hQdng 4. Trien khai chinh sach cua My do'i<br /> diy cic nQdc nay nga ve phia My n h i m tim v6i khu vQc Dong Nam A trong nhiem<br /> kiem mot ddi trong du ldn. ky cua Tong thong Obama<br /> Ke tQ sau nam 1975 den nay, sQ chu Ngay sau khi len cam quyen, Tdng<br /> trong cua My ddi vdi khu vQc Dong Nam A thd'ng Barack Obama td di'u hieu cho thi'y<br /> thQdng hi tic dong bdi diin bien cua tinh sQ thay dd'i tren nhQng viec t i n g cQdng can<br /> hinh khu vQc, chinh sich cua My tai day dQ vao khu vQc Ddng Nam A. Trong nam<br /> khong p h i t trien dQdc thanh mot chie'n d i u tien nham chQe 2009, Td'ng thdng My<br /> iQdc phu hdp. Viec My thieu mot chie'n iQdc Obama da l i m viec m i trQdc day chUa co<br /> Cugc hhiing h o ^ g chinh hi - xa hoi. 63<br /> <br /> <br /> tdng thd'ng My nao lim, l i tham dU hdi ve ldi ich hien tai va tQdng lai cua My tai<br /> nghi thQdng dinh cua khdi cic qud'c gia khu vQc Dong Nam A.<br /> Ddng Nam A tai Singapore. Tong tho'ng Trong Bio cio Qud'c phdng 2010 (QDR-<br /> Obama tQ coi minh l i "Tong thddng Thai 2010), My xic dinh, tai Ddng Nam A, Bo<br /> Binh DQdng dau tien cua My" v i md man Quo'c phdng My dang ting cQdng thuc diy<br /> cho Hoi nghi thQdng dinh My - ASEAN quan he ddng minh, dn dinh lau dai vdi Thii<br /> trong dd cd ca 10 n h i lanh dao cua ASEAN. Lan, Philippines; lam sau sic them quan he<br /> Khic vdi nhQng ngQdi tien nhiem, dng ddi tic vdi Singapore; p h i t trien cac md'i<br /> Obama khi vQa die cii d i lip tQc xic dinh quan he ehien iQdc mdi vdi Indonesia,<br /> viec xiy dQng quan he chit che vdi Dong Malaysia v i Viet Nam nhim giai quye't cic<br /> Nam A l i nen tang chinh sich ngoai giao vi'n de khu vQc (chd'ng khung bo', eho'ng buon<br /> cua minh. Trong chuye'n thim chau A hdi bin ma tuy, ung ho cac boat dong trd giup<br /> nam ngoii, ong tQ n h i n minh la "Tong nhan dao trong khu vQc). My tfing cQdng<br /> thd'ng mang t i m vdc Thii Binh DQdng" dau quan tam vien trd, loi keo cic nQdc trong khu<br /> tien cua My. Jeff Bader, Giim dde phu vQc tham gia cic dien tip quin sQ, nhQ cuoc<br /> trich khu vUc chiu A trong Hdi ddng An dien tap gin giQ hda binh "NgQdi linh Angco",<br /> ninh qud^c gia My, da khing dinh mdi quan CARAT, "Cope Tiger 2010", "Ho mang<br /> tim die biet n i y cua dng Obama. "Ke tQ vang"... Trong bio cio n i m 2006, khu vQc<br /> khi chinh quyen nay t h i n h lap, chung toi Ddng Nam A dQdc nhlc de'n mot cich chung<br /> da nd iQc xay dQng lai quan he vdi ASEAN" chung li cic do'i tic tiem ning. Cdn trong bao<br /> - AFP din ldi dng Bader - "Chung tdi cho cio nfim nay, Lau Nfim Gdc da chi tiet hdn<br /> ring khu vQc nay xQng ding n h i n dQdc nhieu trong viec neu ten cic nQdc. My chia<br /> nhieu sQ quan tam hdn nQa" (13). My da cic nhom qud'c gia b Ddng Nam A thinh ba<br /> thQa n h i n Dong Nam A cd tam quan trong nhdm: ddng minh than thie't, dd'i tic chie'n<br /> chie'n lUdc die biet ddi vdi ldi ich v i an ninh iQdc va ddi tic chien iQdc tiem nfing. Nhdm<br /> cua My, trong dd ASEAN l i "hat nhan v i thQ nhi't gdm Thai Lan va Phihppines, da cd<br /> dong lUc chu dao cho cic cd che hdp tic khu hiep Qdc ve quin sQ. Nhdm thQ hai cd<br /> vUc", Chinh quyen Obama da cd nhQng Singapore. Nhdm ba gdm Indonesia,<br /> dieu chinh manh me v i quye't doin trong Malaysia v i Viet Nam. Lau Nfim Gdc se cung<br /> tfing CQdng can dQ manh hdn vdi khu vQc cd tinh thin vdi Manila v i Bangkok; lam sau<br /> Dong Nam A. Cuoc gfip thQdng dinh My - sic them mdi quan he vdi Singapore; va "phat<br /> ASEAN lan diu tien ngay 15-11-2009 the trien nhQng moi quan he chie'n iQdc mdi" vdi<br /> hien ci'p do ean dQ mdi cao hdn mang tinh Jakarta, Kuala Lumpur v i Ha Noi.<br /> lich sQ cua My vdi khu vQc Dong Nam A. Thing 1-2010, Ngoai trUdng My Hilary<br /> Trong cuoc gip cap cao nay, Td'ng thd'ng Clinton da cd chuye'n thfim cic nQdc Papua<br /> Obama t i i khing dinh cam ke't cua My New Guinea, Australia, New Zealand,<br /> tfing CQdng can dQ vdi Ddng Nam A tren nhim: (1) Xic dinh t i m quan trong cua<br /> phQdng dien ea vdi cic quan he ddng minh, vanh dai chie'n iQde chau A - Thai Binh<br /> ddi tic trong ASEAN v i vdi ca khdi DUdng ngin chan anh hQdng cua Trung<br /> ASEAN; nhi'n manh "sQ cin thie't md rong Qud'c; (2) Tai khing dinh sQ trd lai chiu A -<br /> trao ddi clp cao ve cic vi'n de cung quan Thii Binh DQdng cua My va "tao sU tin<br /> tim". Cach tie'p can ciia My ddi vdi khu vQc tudng, tri'n an" ASEAN vdi cic cam ket cua<br /> cd the ndi r i n g dQa tren nhQng tinh toin My; (3) Chuan bi cho cic chuye'n cdng du<br /> 64 Rghien cihi Lich si3r. sg 9.201^<br /> <br /> cua Td'ng thd'ng Obama nim 2010, trong do thuc dly tie'n bo d Myanmar v i thanh lip<br /> cd ASEAN; (4) Ciing cd'vi t h i t chit quan he nhom n h i n si My - ASEAN.<br /> ddng minh vdi Australia, New Zealand; Ngiy 24-9, nhan dip khai mac Hoi nghi<br /> trien khai hdp tic toin di6n eua My ddi vdi ci'p cao My-ASEAN b New York, n h i t bio<br /> cic ddi tic trong khu vQc chiu A - Thii Binh "The Hill" cd bai viet nhan de "Hdi nghi ci'p<br /> DUdng; (5) Thao luan viec chuan hi noi dung cao My-ASEAN: Mot cd hoi de can dQ trd<br /> cho cuoc gap ve Ddi tic xuyen Thii Binh lai vdi Dong Nam A" n h i n x6t "NhQng<br /> DQdng dQ kie'n td chQc vio thing 3-2010. chuye'n t h i m lien tuc gin diy ciia Ngoai<br /> TrQdc do, ngay 14-12-2009, Chinh quyen cua trQdng Hillary Clinton va Bd trQdng Qud'c<br /> Tong thdng Obama de trinh Qud'c hoi My phdng Robert Gates cung nhQ sQ hien dien<br /> phe chuan Ke hoach Trien khai Hiep dinh cua Td'ng tho'ng Barack Obama tai diin<br /> Ddi tic xuyen Thii Binh DUdng (TPP), mot din Hdp t i c Kinh te chiu A - Thai Binh<br /> Hiep dinh ThQdng mai tQ do vdi dQ kie'n cd 7 DQdng tai Singapore n i m 2009 cho thi'y,<br /> qudc gia thuoc chau A - Thai Binh DUdng mot dieu r i t ro r i n g chinh quyen Obama<br /> tham gia (Viet Nam, Singapore, Australia, coi Ddng Nam A l i khu vQc dang len, cd<br /> New Zealand, Brunei, Chile va Peru). anh hQdng khdng chi trong linh vQc kinh<br /> Tdng thdiig Obama the hien cam ke't te. Hiep hoi cic nQdc Ddng Nam A<br /> cua My trong viec thQc hien chinh sach (ASEAN) cung mong mud'n My se tham dQ<br /> ting cQdng ean dQ vdi Dong Nam A, thong hieu qua hdn vao khu vQc nay".<br /> qua cic ddng minh v i ddi t i c mdi. My ghi SQ t i i ean dQ eua My ddi vdi Ddng Nam<br /> nhin vai trd cua ASEAN trong kien true an A dQdi thdi Obama la hien tQdng mdi xui't<br /> ninh chau A - Thii Binh DQdng thong qua bien trong quan he qud^c te gin day. Cdn<br /> viec gia n h i p Hiep Qdc Than thien v i Hdp nhd sau sQ kien 11-9-2001, chinh quyen<br /> tic d Dong Nam A va tham gia Ci'p cao Bush do q u i ban tam vdi cudc chie'n chdng<br /> ASEAN-My l l n thQ nhi't. Tong thd'ng khung bd nen chi chu y de'n Ddng Nam A<br /> Obama da nhanh chong dieu chinh chie'n vdi tu cich "mit tran thQ hai" trong cudc<br /> iQdc v i trien khai chinh sich dd'i ngoai mdi chie'n toin eau do My lanh dao. Sau khi len<br /> theo hQdng linh hoat, mem deo, thQc dung, d m quyen t h i n g 11-2008, Tdng thd'ng<br /> coi trong chu nghia da phQdng, sQc manh Obama dQdc ky vong se mang lai mot cich<br /> t i p the nhim tao ra mot md hinh quan he tiep can mdi me ddi vdi khu vQc cd tam<br /> ddi tic md rong vdi sQ lanh dao cua My. quan trong ngay cang t i n g d chiu A - Thai<br /> Sau khi My chinh thQc ky Hiep Qdc Hdp tic Binh DQdng niy. NhQ ldi Ngoai trQdng<br /> va Thin thien d Dong Nam A (TAC) tai Hoi Clinton tuyen bo' tai Hoi nghi ARF d Thii<br /> nghi Dien dan An ninh khu vQc ASEAN Lan t h i n g 7-2009: "... nQdc My trd lai Dong<br /> lln thQ 16 (ARF-16) td chQc b Thai Lan (7- Nam A. Tdng thd'ng Obama va toi tin tQdng<br /> 2009), khi tham dQ Hoi nghi ThQdng dinh ring khu vQc n i y ed t i m quan trong sd'ng<br /> APEC va Hoi nghi ThQdng dinh My - cdn dd'i vdi qui trinh toin d u , hda binh va<br /> ASEAN tai Singapore (11-2009), Tdng phdn vinh. Chung tdi se can du dly du vdi<br /> thd'ng Obama khing dinh: "My cam ket cac ddi tic ASEAN trQdc hang loat thich<br /> thQc hien chinh sach t i n g cQdng can dQ vdi thQc ma chung ta dang phai doi mit".<br /> Ddng Nam A" thdng qua cic ddng minh v i NhQ vay, cd the thi'y mot thQc te ro ring<br /> ddi tic mdi. My mong mud'n cung ASEAN la cuoc khung hoang chinh tri - xa hoi d Thii<br /> Cugc hhiing h o ^ g chinh h i - xa hgi... 65<br /> <br /> <br /> Lan trong thdi gian qua, m i c du co t h e la B i n g c i c h giup ASEAN, My cung tQ giup<br /> mot trong nhQng n h i n td' lam cho quan he chinh minh trong n h i e u vi'n de. Xui't p h i t<br /> song phQdng giQa My v i T h i i L a n t u y cd luc tQ n h u d u thQc sQ tQ hai phia, hdp t i c a n<br /> bieu hien nhQng di'u hieu xi'u di v i anh n i n h - quo'c p h d n g giQa My v i Dong N a m A<br /> hudng de'n q u a n he giQa T h i i L a n va c i c se tie'p tuc p h a t t r i e n t r o n g tQdng lai. My<br /> nQdc trong khdi ASEAN nhQng do t i m q u a n cung se d l y m a n h can dQ n h i e u hdn v i o k h u<br /> trong cua k h u vQc nen My v i n se tie'p tuc vQc, ke ca trong nhQng vi'n de m i tQ trQdc<br /> quan t a m va cd nhQng dieu chinh tich cQc de'n nay. My v i n "Id di" nhQ t r a n h c h i p chu<br /> vdi cic nQdc trong k h u vQc Dong N a m A. quyen giQa c i c ben d Bien Dong n h i m d a m<br /> Qua nhiing t h a y ddi trong chinh s i c h ddi bao quyen tQ do h a n g hai ciia t a u t h u y e n<br /> ngoai cua My n h i m cai t h i e n quan he vdi My tai k h u vQc nay. C h i n h s i c h hdp t i c<br /> cic qudc gia t r e n t h e gidi ma d i e biet l i song phQdng va lien tuc eua My se giup ich<br /> Dong N a m A, cd t h e thi'y dQdc tQdng lai to't nhieu cho sQ p h a t t r i e n q u a n h e giQa My va<br /> dep cho sQ h i e n dien cua My t a i k h u vQc. cac nQdc Dong N a m A t r o n g nhQng n a m tdi.<br /> <br /> <br /> <br /> CHU THICH<br /> <br /> (1). Pham Nguyen Long, Nguyen TUdng Lai. chien tranh Viing Vinh nam 1991 va cuoc chie'n<br /> Lich sd Thdi Lan. Nxb. Khoa hoc Xa hoi. Ha Npi, cua My tai Iraq n a m 2003, Thai Lan da la can cii<br /> 1998, tr. 137. st(a chiia va h a u can cho quan dpi My. CRS.<br /> (2). Nhan x6i cua nha bao Kavi Thailand: Background and US Relations. J u n e 8,<br /> Chongkittavorn, t h a n h vien nhom trd ly tong bien 2009, tr. 8.<br /> tap, thuoc The Nation Multimedia Group, Thai (9). Crispin, Shawn. "When Allies Drift Apart".<br /> Lan tai buoi trinh bay ve "cap n h a t tinh hinh Thai Asia Times. 14-2-2009.<br /> Lan" cho cac dai bieu tham dii Hoi thao ban tron<br /> (10). Tieng Anh: The Foreign Operations<br /> lan thii 24 ve "An ninh chau A - Thai Binh Diidng"<br /> Appropiation (P.L.109-102)<br /> tai Kuala Lumpur tit 7-9 thang 6 nSm 2010.<br /> (11). Emma Chanlett - Avery, Political Turmoil<br /> (3), (4). Hai Minh. "Thdi Lan mdt sdc canh<br /> in Thailand and U.S interests. Congressional<br /> tranh vdi ldng giing". VN Express, 20-5-2010.<br /> Research Service. May 26, 2009, tr. 4.<br /> (5). Viet Ha. Bd'n tdc ddng cua cugc khung hodng<br /> chinh tri tgi Thdi Lan. Theo Ddn Tri, 22-4-2010. (12). Trong chuye'n t h a m ciia Ngoai triiSng<br /> <br /> (6), World Bank. Thailand's Economy to Grow Clinton den Indonesia t h a n g 1-2010, ba da tuyen<br /> <br /> 6.1% Despite Political Turmoil. bo My se t h a n h lap van phong ASEAN dong tai<br /> <br /> http://english.people.com.cn/gPOOl J a k a r t a . Chinh phu h a i nUdc da nha't tri thUc hien<br /> (7). Cho den nay ASEAN da ky thoa thuEln xay quan he do'i tac toan dien, tao dieu kifn cho quan<br /> dilng FTA vdi sau do'i tac chu chot d k h u vUc Dong he song phUOng lau dai va ben chat giiJa h a i nu6c.<br /> A, trong do dac biet quan trong la FTA vdi Trung Ngoai trUdng Clinton da tuyen bo "viec xay diing<br /> Quoc da bat dau co hieu lUc til 1-1-2010. quan he do'i tac toan vien vdi Indonesia se la biidc<br /> (8). Trong chie'n t r a n h Trieu Tien, Thai L a n da quan trong cho viec My trien khai cam ke't siic<br /> giii 6.500 quan ho trd hoat dgng cua My; trong thcii manh thong minh ciia minh...".<br /> gian My t h a m chien tai Viet Nam, Thai Lan da la (13). Dot pha quan he ASEAN - My. Thanh<br /> can cii quan sU cho 50.000 quan My va trong cuoc Nien Online - Thii Bay, 25-9-2010.<br />