Đ ề số 2: bình luận các quy định về thu ngân sách từ phí, lệ phí và bước đầu đề xuất các giải pháp hoàn thiện.

Chia sẻ: Tran Thi Hang | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

253
lượt xem 51
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngân sách nhà nước là một thành phần trong hệ thống tài chính. Thuật ngữ “ngân sách nhà nước” được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia. Song quan niệm về ngân sách nhà nước lại chưa thống nhất, người ta đã đưa ra nhiều định nghĩa về ngân sách nhà nước tùy theo các trường phái và các lĩnh vực nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đ ề số 2: bình luận các quy định về thu ngân sách từ phí, lệ phí và bước đầu đề xuất các giải pháp hoàn thiện.

Đ ề s ố 2 : bình luận các quy định về thu ngân sách từ phí, lệ phí và bước đầu đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Bài làm LỜ I MỞ ĐẦU Ngân sách nhà n ướ c là m ộ t thành ph ầ n trong h ệ t h ố ng tài chính. Thu ậ t ng ữ “ ngân sách nhà n ướ c ” đ ượ c s ử d ụ ng r ộ ng rãi trong đ ờ i s ố ng kinh t ế , xã h ộ i ở m ọ i qu ố c g ia. Song quan ni ệ m v ề ngân sách nhà n ướ c l ạ i ch ư a th ố ng n h ấ t, ng ườ i ta đã đ ư a ra nhi ề u đ ị nh nghĩa v ề ngân sách n hà n ướ c tùy theo các tr ườ ng phái và các lĩnh v ự c nghiên c ứ u. Các nhà kinh t ế Nga quan ni ệ m: Ngân sách nhà n ướ c l à b ả ng ki ệ t kê các kho ả n thu, chi b ằ ng ti ề n trong m ộ t giai đ o ạ n nh ấ t đ ị nh c ủ a qu ố c gia. Lu ậ t ngân sách nhà n ướ c đã đ ượ c Qu ố c h ộ i Vi ệ t Nam thông qua ngày 16/12/2002 đ ị nh n ghĩa: Ngân sách Nhà n ướ c là toàn b ộ các kho ả n thu, chi c ủ a Nhà n ướ c đã đ ượ c c ơ quan nhà n ướ c có th ẩ m quy ề n q uy ế t đ ị nh và đ ượ c th ự c hi ệ n trong m ộ t năm đ ể đ ả m b ả o t h ự c hi ệ n các ch ứ c năng và nhi ệ m v ụ c ủ a nhà n ướ c. Thu Ngân sách nhà n ướ c ph ả n ả nh các quan h ệ kinh t ế p hát sinh trong quá trình nhà n ướ c s ử d ụ ng quy ề n l ự c c hính tr ị đ ể phân ph ố i các ngu ồ n tài chính c ủ a xã h ộ i d ướ i h ình th ứ c giá tr ị nh ằ m hình thành qu ỹ ti ề n t ệ t ập trung c ủ a nhà n ướ c. Nh ư v ậ y, thu ngân sách nhà n ướ c bao g ồm t oàn b ộ các kho ả n ti ề n đ ượ c t ậ p trung vào tay nhà n ướ c đ ể h ình thành qu ỹ ngân sách nhà n ướ c đáp ứ ng cho các nhu c ầ u chi tiêu c ủ a nhà n ướ c. Thu ngân sách nhà n ướ c bao 1
g ồ m: thu trong cân đ ố i ngân sách và thu bù đ ắp thi ếu h ụt c ủ a ngân sách. Đ ứ ng v ề ph ươ ng di ệ n pháp lý, thu ngân s ách nhà n ướ c bao g ồ m nh ữ ng kho ả n ti ề n Nhà n ướ c huy đ ộ ng vào ngân sách đ ể th ỏ a mãn nhu c ầu chi tiêu c ủa Nhà n ướ c. V ề m ặ t b ả n ch ấ t, thu ngân sách nhà n ướ c là h ệ t h ố ng nh ữ ng quan h ệ kinh t ế gi ữ a Nhà n ướ c và xã h ộ i p hát sinh trong quá trình Nhà n ướ c huy đ ộ ng các ngu ồn tài c hính đ ể hình thành nên qu ỹ ti ề n t ệ t ậ p trung c ủ a Nhà n ướ c nh ằ m th ỏ a mãn các nhu c ầ u chi tiêu c ủ a mình. L ệ p hí và phí là các kho ả n thu tuy chi ế m t ỷ tr ọ ng không l ớn t rong t ổ ng ngu ồ n thu c ủ a ngân sách nhà n ướ c nh ư ng có ý n ghĩa quan tr ọ ng vì nó liên quan đ ế n t ấ t c ả các lĩnh v ực c ủ a đ ờ i s ố ng kinh t ế xã h ộ i. Trong khuôn kh ổ bài vi ế t này, e m xin phép bình lu ậ n các quy đ ị nh v ề thu ngân sách t ừ p hí, l ệ phí và b ướ c đ ầ u đ ư a ra các gi ả i pháp hoàn thi ện. N Ộ I DUNG I. B ÌNH LU Ậ N CÁC QUY Đ Ị NH V Ề THU NGÂN SÁCH T Ừ P HÍ, L Ệ PHÍ: 1. Khái quát chung v ề phí và l ệ phí: a. Khái quát v ề phí: * Khái ni ệ m: Theo Pháp l ệ nh s ố 38/2001/PL-UBTVQH v ề Phí và l ệ p hí thì t ạ i Đi ề u 2 c ủ a Pháp l ệ nh này có quy đ ị nh: “ Phí là k ho ả n ti ề n mà t ổ ch ứ c, cá nhân ph ả i tr ả khi đ ượ c m ộ t t ổ 2
c h ứ c, cá nhân khác cung c ấ p d ị ch v ụ đ ượ c quy đ ị nh trong D anh m ụ c phí ban hành kèm theo Pháp l ệ nh này.” C h ủ th ể đ ầ u t ư v ố n đ ể cung c ấ p d ị ch v ụ đ ượ c phép t hu phí có th ể là Nhà n ướ c ho ặ c t ư nhân nên kho ả n thu v ề p hí cũng có th ể là kho ả n thu c ủ a Nhà n ướ c (đ ượ c t ậ p t rung vào NSNN) ho ặ c thu c ủ a các t ổ ch ứ c, cá nhân. Kho ản t hu t ừ phí vào NSNN, nh ư v ậ y ch ỉ bao g ồ m nh ữ ng kho ả n t hu t ừ nh ữ ng đ ố i t ượ ng th ụ h ưở ng các d ị ch v ụ do Nhà n ướ c cung c ấ p. Tuy nhiên giá phí này thông th ườ ng không h oàn toàn vì m ụ c tiêu kinh t ế mà còn mang ý nghĩa chính tr ị - x ã h ộ i. Do v ậ y ph ầ n l ớ n chúng không đ ượ c tính đ ủ chi p hí (Nhà n ướ c ch ỉ thu h ồ i m ộ t ph ầ n) và không b ị chi ph ố i n hi ề u b ở i quy lu ậ t th ị tr ườ ng. * Đ ặ c đi ể m: Có r ấ t nhi ề u lo ạ i phí tuy nhiên không ph ả i m ọ i lo ạ i p hí đ ề u là kho ả n thu c ủ a ngân sách nhà n ướ c; Phí thu v ề k hông bù đ ắ p toàn b ộ chi phí đã b ỏ ra; và Phí do c ơ quan s ự n ghi ệ p thu. * Các lo ạ i phí: Có nh ữ ng lo ạ i phí t ậ p trung toàn b ộ vào NSNN, các đ ơ n v ị tr ự c ti ế p cung c ấ p không đ ượ c s ử d ụ ng. Các lo ạ i p hí này th ườ ng do Chính ph ủ tr ự c ti ế p ban hành và qu ản lí m ang tính ch ấ t quan tr ọ ng liên quan đ ế n l ợ i ích qu ố c gia n nh ư : phí c ầ u đ ườ ng, phí b ả o v ệ môi tr ươ ng… 3
C ó lo ạ i phí n ộ p m ộ t ph ầ n cho NSNN, đ ố i v ớ i các lo ạ i p hí này đ ơ n v ị tr ự c ti ế p cung c ấ p đ ượ c gi ữ l ạ i m ộ t ph ầ n. P h ổ bi ế n là các c ơ quan đ ơ n v ị nghiên c ứ u… C ác lo ạ i phí đ ể l ạ i toàn b ộ cho đ ơ n v ị cung c ấ p s ử d ụ ng đ ể nâng cao ch ấ t l ượ ng ho ạ t đ ộ ng. Ví d ụ ; h ọ c phí, v i ệ n phí. * Tác d ụ ng c ủ a phí: Phí là kho ả n thu có m ụ c đích c ụ th ể đ ượ c xác đ ị nh n gay khi thu phí và đ ượ c phân b ổ ngay. - Tăng thu ngân sach, t ừ đó làm tăng kh ả năng đ ầu t ư v ào s ả n xu ấ t tr ở l ạ i hàng hóa d ị ch v ụ đ ồ ng th ờ i duy trì b ả o d ưỡ ng, tái t ạ o chúng. - Góp ph ầ n th ự c hi ệ n công b ằ ng xã h ộ i (gi ữ a ng ườ i h ưở ng và không h ưở ng d ị ch v ụ ), nâng cao ý th ư c c ộ ng đ ồ ng c ủ a ng ườ i dân, nâng cao ý th ứ c gi ữ gìn c ủ a công c ủ a n g ườ i dân. b. Khái quát v ề l ệ phí * Khái ni ệ m l ệ phí L ệ phí là kho ả n thu do Nhà n ướ c quy đ ị nh đ ể nhà n ướ c ph ụ c v ụ công vi ệ c qu ả n lý hành chính nhà n ướ c theo y êu c ầ u ho ặ c theo quy đ ị nh c ủ a pháp lu ậ t. Vi ệ t Nam có kho ả ng 15 lo ạ i l ệ phí nh ư l ệ phí tr ướ c b ạ , l ệ phí đăng ký kinh doanh, l ệ phí ch ứ ng th ư , công c h ứ ng… 4
Đ ây là kho ả n thu do nh ữ ng c ơ quan hành chính th ự c h i ệ n. Đó là nh ữ ng đ ơ n v ị d ự toán ngân sách, t ứ c là toàn b ộ t hu chi c ủ a nó g ắ n v ớ i thu chi ngân sách hay thu chi c ủa nó l à m ộ t b ộ ph ậ n c ủ a thu chi ngân sách. Ti ề n l ệ phí đ ượ c dùng đ ể bù đ ắ p các kho ả n chi phí p hát sinh khi gi ả i quy ế t công vi ệ c c ủ a b ộ ph ậ n qu ản lý t r ự c ti ế p và gián ti ế p. Ví d ụ ti ề n l ệ phí tr ướ c b ạ nhà, đ ất k hông ch ỉ đ ể đ ả m b ả o ho ạ t đ ộ ng c ủ a b ộ ph ậ n tr ướ c b ạ m à còn b ả o đ ả m ho ạ t đ ộ ng c ủ a c ả h ệ th ố ng c ơ quan qu ả n l ý nhà đ ấ t nh ư T ổ ng c ụ c đ ị a chính,… Do đó có m ộ t s ố l ệ p hí có s ố ti ề n thu l ớ n nh ư l ệ phí tr ướ c b ạ nhà đ ấ t lên t ớ i 2 % giá tr ị nhà đ ấ t. Thu l ệ phí nh ằ m đ ả m b ả o th ự c hi ệ n nguyên t ắ c thu t heo kh ả năng đóng góp trong chính sách đ ộng viên vào n gân sách nhà n ướ c và công b ằ ng trong vi ệ c h ưở ng th ụ các l ợ i ích t ừ chi tiêu c ủ a ngân sách. Tóm l ạ i, l ệ phí v ừ a mang tính ch ấ t ph ụ c v ụ cho ng ườ i n ộ p l ệ phí v ề vi ệ c th ự c hi ệ n m ộ t s ố th ủ t ụ c hành chính, v ừ a mang tính ch ấ t đ ộ ng viên đóng góp cho ngân sách nhà n ướ c. * Đ ặ c đi ể m: M ọ i kho ả n l ệ phí đ ề u là kho ả n thu c ủ a ngân sách nhà n ướ c. L ệ phí bù đ ắ p toàn b ộ , đôi khi còn l ớ n h ơ n c ả chi p hí đã b ỏ ra, khi đó còn đ ượ c g ọ i là thu ế Do c ơ quan qu ả n l ý Nhà n ướ c thu. 5
* C ác lo ạ i l ệ phí: L ệ phí hành chính g ắ n li ề n v ớ i các ho ạ t đ ộ ng cung c ấ p d ị ch v ụ hành chính c ủ a c ơ quan Nhà n ướ c: l ệ phí c ấ p g i ấ y phép hành ngh ề , l ệ phí công ch ứ ng… * Tác d ụ ng c ủ a l ệ phí: Ph ầ n nh ỏ đ ể tr ả cho các chi phí c ụ th ể đ ể t ạ o ra d ịch v ụ , ph ầ n l ớ n đ ể tr ả cho s ự đ ả m b ả o v ề m ặ t hành chính p háp lí c ủ a Nhà n ướ c. M ụ c đích c ủ a t ừ ng lo ạ i l ệ phí r ấ t rõ r àng, th ườ ng phù h ợ p v ớ i tên g ọ i c ủ a nó. L ệ p hí mang l ạ i cho Nhà n ướ c m ộ t kho ả n thu đáng k ể . Ch ỉ riêng l ệ phí công ch ứ ng c ủ a Hà N ộ i, thành ph ố H ồ C hí Minh hàng năm cũng lên t ớ i hàng ch ụ c t ỉ đ ồ ng, Ngoài r a còn có các lo ạ i l ệ phí tr ướ c b ạ ô tô, xe máy, nhà đ ất… V ì v ậ y qu ả n lí l ệ phí t ố t s ẽ tăng thêm ngu ồ n thu cho N SNN. 2. Bình lu ậ n các quy đ ị nh v ề thu ngân sách t ừ phí, l ệ phí: a. Ư u đi ể m: Hi ệ n nay, phí và l ệ phí đ ượ c quy đ ị nh ch ủ y ế u qua p háp l ệ nh c ụ th ể t ạ i pháp l ệ nh s ố 38/2001/PL-UBTVQH. N goài ra, phí và l ệ phí trong t ừ ng ngành c ụ th ể đ ượ c quy đ ị nh trong các Ngh ị đ ị nh và các văn b ả n h ướ ng d ẫn khác. C ó th ể th ấ y, các văn b ả n pháp lu ậ t hi ệ n hành quy đ ị nh khá đ ầ y đ ủ và chi ti ế t v ề t ừ ng lo ạ i phí và l ệ phí. Đi ề u này t ạ o đ i ề u ki ệ n cho m ọ i ng ườ i có th ể ti ế p c ậ n m ộ t cách c ụ th ể v à rõ ràng v ề t ừ ng lo ạ i phí, l ệ phí; hi ể u đ ượ c trách nhi ệ m 6
v à nghĩa v ụ c ủ a mình trong vi ệ c n ộ p phí và l ệ phí. Đ ồ ng t h ờ i cũng là khung pháp lý giúp cho các ch ủ th ể th ẩm q uy ề n làm đúng ch ứ c trách c ủ a mình cũng nh ư đ ư a ra các x ử l ý phù h ợ p đ ố i v ớ i nh ữ ng sai ph ạ m xung quanh v ấ n đ ề t hu phí và l ệ phí. H ơ n n ữ a, Nhà n ướ c cũng đ ư a ra m ộ t s ố lo ạ i phí; l ệ p hí đ ượ c mi ễ n nh ư Phí an ninh, tr ậ t t ự ; Phí phòng, ch ố ng t hiên tai; L ệ phí c ấ p h ộ t ị ch, h ộ kh ẩ u, CMND; L ệ phí đ ị a c hính khi c ấ p Gi ấ y ch ứ ng nh ậ n quy ề n s ử d ụ ng đ ấ t, ho ặ c S XKD nông, lâm, ng ư nghi ệ p. ( đó là m ộ t n ộ i dung ban h ành kem theo ch ỉ th ị 24/ct-ttg c ủ a th ủ t ướ ng chính ph ủ) b. Nh ượ c đi ể m: Không th ể ph ủ nh ậ n vai trò to l ớ n c ủ a các quy đ ị nh p háp lu ậ t đi ề u ch ỉ nh v ề v ấ n đ ề thu ngân sách t ừ phí, l ệ p hí. Tuy nhiên bên c ạ nh nh ữ ng thành t ự u đ ạ t đ ượ c, v ấn đ ề t hu ngân sách t ừ phí và l ệ phí v ẫ n còn m ộ t s ố h ạn ch ế s au: - Hi ệ n nay thì trong Danh m ụ c chi ti ế t phí, l ệ phí ban h ành kèm Ngh ị đ ị nh c ủ a Chính ph ủ có quy đ ị nh r ất nhi ều l o ạ i phí và l ệ phí, tuy nhiên Theo báo cáo giám sát v ề phí, l ệ p hí c ủ a Ủ y ban Tài chính - Ngân sách ( Qu ố c h ộ i), tính đ ế n 15/8/2007, còn 31 kho ả n phí, l ệ phí trong t ổng s ố 301 k ho ả n phí, l ệ phí có tên trong Danh m ụ c chi ti ế t phí, l ệ phí b an hành kèm Ngh ị đ ị nh c ủ a Chính ph ủ v ẫ n ch ư a có văn b ả n h ướ ng d ẫ n và ch ư a đ ượ c phép thu. 7
- C ác quy đ ị nh v ề thu phí và l ệ phí v ẫ n ch ư a th ự c s ự t ri ệ t đ ể đã t ạ o nên nh ữ ng th ự c tr ạ ng trong vi ệ c th ự c thi v ấ n đ ề này: Vào h ạ tu ầ n tháng 9, Ủ y ban Tài chính và N gân sách Qu ố c h ộ i cho r ằ ng đã có tình tr ạng vi ph ạ m t rong vi ệ c thu phí và l ệ phí, mà h ậ u qu ả là các kho ản thu n ày đang đè n ặ ng trên vai ng ườ i dân. Theo k ế t qu ả giám s át vi ệ c th ự c hi ệ n các quy đ ị nh c ủ a pháp lu ậ t v ề phí, l ệ p hí, thì vi ệ c huy đ ộ ng đóng góp s ứ c dân đang n ảy sinh n hi ề u v ấ n đ ề n ổ i c ộ m, gây b ứ c xúc trong nhân dân. M ứ c h uy đ ộ ng đóng góp t ự nguy ệ n c ủ a ng ườ i dân đã đ ượ c th ự c h i ệ n tùy ti ệ n t ạ i các đ ị a ph ươ ng, gây ra nh ữ ng b ấ t h ợp lý g i ữ a các vùng có cùng đi ề u ki ệ n phát tri ển kinh t ế - xã h ộ i. Tr ướ c đó, B ộ Nông nghi ệ p và Phát tri ể n nông thôn c ũng đã có văn b ả n báo cáo Chính ph ủ v ề vi ệ c ng ườ i nông d ân hi ệ n đang ph ả i ch ị u đ ế n 122 kho ả n thu có tính ch ất n h ư thu ế . K ế t qu ả kh ả o sát t ạ i 46 t ỉ nh, thành ph ố , ở 135 x ã, 117 h ợ p tác xã nông nghi ệ p c ủ a C ụ c H ợ p tác xã và phát t ri ể n nông thôn (B ộ Nông nghi ệ p và Phát tri ển nông thôn) c ho th ấ y đóng góp c ủ a các h ộ nông dân ở m ứ c cao và có s ự c hênh l ệ ch l ớ n gi ữ a các vùng v ớ i m ứ c t ừ 250.000 đ ồng - 8 00.000 đ ồ ng, cá bi ệ t có đ ị a ph ươ ng yêu c ầu đóng t ới 2 t ri ệ u đ ồ ng/h ộ /năm. Đi ề u ngh ị ch lý là nh ữ ng vùng kinh t ế k hó khăn, thu nh ậ p th ấ p thì m ứ c đóng góp có xu h ướ ng cao h ơ n các vùng thu ậ n l ợ i. 8
N hi ề u đ ị a ph ươ ng đã hành chính hóa các kho ả n đóng g óp có tính ch ấ t t ự nguy ệ n thông qua vi ệ c giao ch ỉ tiêu huy đ ộ ng, không phân bi ệ t ho ặ c không gi ả i thích c ụ th ể nh ữ ng k ho ả n đóng góp nào có tính ch ấ t b ắ t bu ộ c và kho ả n đóng g óp t ự nguy ệ n. Th ậ m chí có đ ị a ph ươ ng, vi ệ c xác nh ậ n n h ữ ng th ủ t ụ c hành chính liên quan đ ế n l ợ i ích c ủ a ng ườ i d ân - v ố n là d ị ch v ụ công - cũng ph ả i đóng l ệ phí. B ộ Nông nghi ệ p & Phát tri ể n nông thôn đ ề ngh ị xóa b ỏ 1 8 kho ả n thu . Đ ó là các kho ả n: Đăng ký khai sinh, đăng k ý k ế t hôn, c ấ p m ớ i h ộ kh ẩ u th ườ ng trú, đăng ký h ộ kh ẩ u t h ườ ng trú, đăng ký khai t ử , c ấ p gi ấ y ch ứ ng minh nhân d ân, c ấ p l ạ i b ả n chính gi ấ y khai sinh, c ắ t chuy ể n h ộ kh ẩu, x ác nh ậ n h ộ kh ẩ u, c ấ p đ ổ i s ổ h ộ kh ẩ u vì thay đ ổ i đ ị a gi ớ i h ành chính, ch ứ ng th ự c h ồ s ơ đi h ọ c & đi làm, xác nh ận h ộ t ị ch, đăng ký t ạ m trú & t ạ m v ắ ng. Đ ồ ng th ờ i đ ề ngh ị xóa b ỏ m ộ t s ố kho ả n thu khác nh ư qu ỹ an ninh qu ố c phòng, q u ỹ phòng ch ố ng l ụ t bão, qu ỹ kinh t ế m ớ i, xây d ự ng c ơ s ở h ạ t ầ ng đi ệ n h ạ th ế , th ủ y l ợ i phí (m ộ t ph ầ n). T ổ ng các k ho ả n đóng góp đ ề ngh ị xóa b ỏ này ướ c 1.200 t ỉ đ ồ ng/năm, t rong đó, phí và l ệ phí: 20 t ỉ đ ồ ng; qu ỹ an ninh qu ốc p hòng: 200 t ỉ đ ồ ng; qu ỹ phòng ch ố ng l ụ t bão: 300 t ỉ đ ồng; t h ủ y l ợ i phí: 650 t ỉ đ ồ ng… Tình tr ạ ng l ạ m thu phí và l ệ phí đang di ễ n ra th ườ ng x uyên và r ấ t đáng lo ng ạ i. Ch ẳ ng h ạ n ở các tr ườ ng h ọ c, t heo quy đ ị nh c ủ a Lu ậ t Giáo d ụ c ban hành năm 2005 thì n goài h ọ c phí và l ệ phí tuy ể n sinh, ng ườ i đi h ọ c và gia đình 9
h ọ k hông ph ả i đóng thêm kho ả n ti ề n nào khác. Nh ư ng trên t h ự c t ế , d ư lu ậ n nhi ề u năm nay v ẫ n than phi ề n v ề vô s ố c ác kho ả n đóng góp c ủ a cha m ẹ h ọ c sinh, t ừ xây d ự ng c ơ s ở h ạ t ầ ng, qu ỹ phát tri ể n giáo d ụ c, ti ề n đi ệ n, ti ề n n ướ c, t i ề n mua và s ử a ch ữ a máy vi tính cho nhà tr ườ ng… II. Đ Ề XU Ấ T CÁC GI Ả I PHÁP HOÀN THI Ệ N: 1. V ề m ặ t lý lu ậ n: a) Xác đ ị nh l ệ phí và phí thu ộ c NSNN C ầ n thi ế t ph ả i tuân th ủ quy trình qu ả n lí phí và l ệ p hí thu ộ c NSNN. Nh ữ ng b ướ c c ủ a quy trình này là: - B ướ c th ứ nh ấ t: Phân bi ệ t hàng hóa d ị ch v ụ công t hành hàng hóa d ị ch v ụ công c ơ b ả n - B ướ c th ứ hai: Xác đ ị nh k ế t qu ả ph ả i đ ạ t đ ượ c khi c ung c ấ p hàng hóa, d ị ch v ụ công. - B ướ c th ứ ba: Ướ c tính chi phí c ủ a hàng hóa, d ị ch v ụ c ông cung c ấ p. - B ướ c th ứ t ư : Phân tích quan h ệ l ợ i ích – chi phí t rong quá trình cung c ấ p hàng hóa, d ịch v ụ công. - B ướ c th ứ năm: Các c ơ quan Nhà n ướ c có th ẩ m q uy ề n th ườ ng xuyên ki ể m tra vi ệ c thu và s ử d ụ ng phí, l ệ p hí cũng nh ư vi ệ c cung c ấ p hàng hóa, d ị ch v ụ công t ại các đơn vị. 10
- B ướ c th ứ sáu: Xác đ ị nh th ờ i h ạ n ch ấ m d ứ t thu phí, l ệ p hí đ ố i v ớ i hàng hóa, d ị ch v ụ công đã thu đ ầ y đ ủ kinh p hí. b) Đ ả m b ả o nguyên t ắ c m ứ c thu phí, l ệ phí - Đ ố i v ớ i phí thu ộ c NSNN ; đ ả m b ả o thu h ồ i v ố n t rong th ờ i gian h ợ p lí có tính đ ế n nh ữ ng chính sách c ủa N hà n ướ c trong t ừ ng th ờ i kì. - Đ ơ n v ị thu l ệ phí và phí là c ơ quan thu ế và các c ơ q uan đ ượ c pháp lu ậ t quy đ ị nh. Nh ữ ng đ ơ n v ị thu ph ả i n iêm y ế t ho ặ c thông báo công khai t ạ i đ ị a đi ể m thu v ề: tên g ọ i, m ứ c thu, ph ươ ng th ứ c thu và m ứ c thu. Khi thu ph ả i c ấ p đ ủ ch ứ ng t ừ thu theo đúng quy đ ị nh c ủ a B ộ Tài chính. c) Vi ệ c s ử d ụ ng phí, l ệ phí - Tr ườ ng h ợ p t ổ ch ứ c thu đã đ ượ c NSNN b ả o đ ả m k inh phí thì t ổ ch ứ c đó ph ả i n ộ p toàn b ộ s ố phí thu d ượ c v ào NSNN. - Tr ườ ng h ợ p t ổ ch ứ c thu không đ ượ c NSNN b ả o đ ả m k inh phí cho ho ạ t đ ộ ng thu phí thì t ổ ch ứ c đó đ ượ c gi ữ l ạ i 1 p h ầ n trong s ố phí thu đ ượ c đ ể trang tr ả i chi phí thu phí, p h ầ n còn l ạ i ph ả i n ộ p vào NSNN. - Tr ườ ng h ợ p t ổ ch ứ c thu đ ượ c ủ y quy ề n thu phí n goài ch ứ c năng, nhi ệ m v ụ th ườ ng xuyên thì t ổ ch ứ c đó đ ượ c gi ữ u l ạ i 1 ph ầ n trong s ố phí thu đ ượ c đ ể trang tr ải c hi phí thu phí, ph ầ n còn l ạ i ph ả i n ộ p vào NSNN. 11
- Toàn b ộ l ệ phí thu đ ượ c đ ề u thu ộ c NSNN. Tr ườ ng h ợ p ủ y quy ề n thu thì t ổ ch ứ c thu l ệ phí đ ượ c gi ữ l ạ i 1 p h ầ n trong s ố l ệ phí thu đ ượ c đ ể trang tr ả i chi phí thu l ệ p hí, ph ầ n còn l ạ i ph ả i n ộ p vào ngân sách Nhà n ướ c. d) C ầ n xem xét đ ư a ra Lu ậ t v ề phí và l ệ phí đ ể t ậ p t rung các quy ph ạ m v ề phí và l ệ phí n ằ m d ả i dác trong các v ăn b ả n d ướ i lu ậ t, t ạ o ra khung pháp lý c ơ s ở chung nh ất, c ao nh ấ t áp d ụ ng đ ố i v ớ i m ọ i lo ạ i phí và l ệ phí. 2. V ề m ặ t th ự c ti ễ n: Đ ể gi ả m b ớ t gánh n ặ ng cho ng ườ i dân, m ớ i đây Ủ y b an Tài chính và Ngân sách Qu ố c h ộ i đã yêu c ầ u Chính ph ủ x em xét bãi b ỏ m ộ t s ố lo ạ i phí, l ệ phí liên quan đ ế n m ọ i c ông dân thu ộ c các lĩnh v ự c d ị ch v ụ công mà các c ơ quan h ành chính có trách nhi ệ m cung c ấ p, nh ư c ắ t chuy ể n, xác n h ậ n, c ấ p đ ổ i, đăng ký h ộ kh ẩ u; đăng ký t ạ m trú, t ạ m v ắ ng; đăng ký khai t ử ; ch ứ ng th ự c h ồ s ơ đi h ọ c… Ủ y ban c òn đ ề ngh ị Chính ph ủ nghiên c ứ u quy đ ị nh chính sách xã h ộ i thông qua hình th ứ c b ả o hi ể m y t ế đ ể ng ườ i nghèo có đ i ề u ki ệ n đ ượ c chăm sóc s ứ c kh ỏ e t ố t h ơ n. Đ ồ ng th ờ i s ớ m c h ỉ đ ạ o ph ươ ng án đ ổ i m ớ i chính sách h ọ c phí đ ố i v ớ i các c ơ s ở đ ào t ạ o công l ậ p, t ư th ụ c và t ừ ng b ướ c tính toán đ ầy đ ủ c ác kho ả n thu h ợ p lý vào h ọ c phí, đ ể ch ấm d ứt tình t r ạ ng l ạ m thu trong h ọ c đ ườ ng. Hi ệ n nay có nhi ề u kho ả n thu phí và l ệ phí mà các đ ị a p h ươ ng, các ngành đ ặ t ra nh ư ng không ki ể m soát n ổ i, cũng 12
r ấ t c ầ n đ ượ c bãi b ỏ . Chính đi ề u này khi ế n cho yêu c ầu m inh b ạ ch các kho ả n thu phí và l ệ phí càng tr ở nên c ần t hi ế t, b ở i cũng nh ư trong vi ệ c đóng thu ế , ng ườ i dân c ầ n b i ế t đ ồ ng ti ề n đóng góp c ủ a mình có mang l ạ i hi ệu qu ả gì k hông? Có th ể d ẫ n ch ứ ng tr ườ ng h ợ p c ụ th ể di ễ n ra trong n ăm 2006, sau khi Chính ph ủ ban hành các quy đ ị nh chi ti ết t hi hành P háp l ệ nh phí v à l ệ phí qua đó nhi ề u kho ả n thu p hí đ ượ c bãi b ỏ , v ậ y mà t ổ ng thu v ề phí tăng, nguyên nhân l à do s ự phân công r ạ ch ròi cho các đ ị a ph ươ ng thu phí và n hi ề u công trình h ạ t ầ ng đã phát huy hi ệ u qu ả nh ờ s ự đ óng góp c ủ a ng ườ i dân. Đ ể h ạ n ch ế vi ệ c thu phí và l ệ phí tùy ti ệ n, các đ ị a p h ươ ng cũng nên khuy ế n khích ng ườ i dân phát huy tinh t h ầ n dân ch ủ . Đi ề u 15 P háp l ệ nh v ề phí và l ệ phí g hi rõ: T ổ c h ứ c, cá nhân thu phí, l ệ phí ph ả i c ấ p ch ứ ng t ừ thu. T r ườ ng h ợ p không đ ượ c c ấ p ch ứ ng t ừ , hay c ấ p ch ứ ng t ừ k hông đúng qui đ ị nh c ủ a B ộ Tài chính thì ng ườ i dân có q uy ề n khi ế u n ạ i, t ố cáo v ớ i c ơ quan nhà n ướ c có th ẩm q uy ề n. Trong b ấ t c ứ lĩnh v ự c nào, s ự minh b ạch đ ều h ạn c h ế đ ượ c tiêu c ự c, v ớ i phí và l ệ phí thì s ự minh b ạ ch cũng g iúp làm nh ẹ b ớ t gánh n ặ ng đóng góp hi ệ n nay c ủ a ng ườ i d ân. Th ủ t ướ ng Chính ph ủ v ừ a ký ban hành ngh ị đ ị nh qui đ ị nh v ề vi ệ c x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính trong lĩnh v ự c p hí, l ệ phí. Theo đó, nh ữ ng hành vi không có th ẩ m quy ền 13
m à t ự đ ặ t ra qui đ ị nh v ề danh m ụ c, m ứ c thu, vi ệ c mi ễ n g i ả m, qu ả n lý, s ử d ụ ng phí, l ệ phí s ẽ b ị ph ạ t ti ề n t ừ 20-50 t ri ệ u đ ồ ng. Và đi kèm theo đó là các hình th ứ c x ử ph ạt b ổ s ung nh ư t ị ch thu toàn b ộ ph ầ n chênh l ệ ch, ch ị u toàn b ộ c hi phí hoàn tr ả ph ầ n ti ề n chênh l ệ ch có đ ượ c do th ự c h i ệ n sai, vi ph ạ m qui đ ị nh v ề phí, l ệ phí... Trong khi đó, hành vi thu phí v ượ t quá m ứ c đã đ ượ c q uy đ ị nh cũng s ẽ b ị ph ạ t t ừ 2-10 tri ệ u đ ồ ng, s ử d ụ ng sai m ụ c đích ti ề n phí, l ệ phí thu đ ượ c b ị ph ạ t t ừ 500.000 đ ồ ng - 5 0 tri ệ u đ ồ ng (tùy theo s ố ti ề n s ử d ụ ng sai m ụ c đích). Ngay c ả hành vi không l ậ p ch ứ ng t ừ khi thu phí, l ệ p hí n ế u b ị phát hi ệ n cũng s ẽ b ị ph ạ t t ừ 500.000 đ ồ ng - 5 t ri ệ u đ ồ ng. Tr ườ ng h ợ p không th ự c hi ệ n niêm y ế t ho ặc t hông báo công khai t ạ i đ ị a đi ể m thu phí, l ệ phí ở v ị trí t hu ậ n ti ệ n đ ể đ ố i t ượ ng n ộ p phí d ễ nh ậ n bi ế t, theo ngh ị đ ị nh này, sau khi b ị c ả nh cáo đ ố i v ớ i l ầ n vi ph ạ m đ ầ u tiên, t ừ l ầ n vi ph ạ m th ứ hai tr ở đi s ẽ b ị ph ạ t 500.000 - 1 tri ệu đ ồ ng. Ngh ị đ ị nh 106 c ủ a Chính ph ủ cũng qui đ ị nh cán b ộ , c ông ch ứ c đang thi hành nhi ệ m v ụ trong lĩnh v ự c phí, l ệ p hí đ ượ c giao có hành vi vi ph ạ m s ẽ b ị x ử lý k ỷ lu ật theo q ui đ ị nh v ề cán b ộ , công ch ứ c ch ứ không áp d ụ ng theo ngh ị đ ị nh này Trong khi đó, ng ườ i có th ẩ m quy ề n x ử ph ạt vi p h ạ m hành chính trong lĩnh v ự c này mà v ụ l ợ i cá nhân h o ặ c thi ế u tinh th ầ n trách nhi ệ m, bao che thì tùy tính ch ất, m ứ c đ ộ vi ph ạ m cũng s ẽ b ị x ử lý k ỷ lu ậ t ho ặ c truy c ứ u 14
t rách nhi ệ m hình s ự và ph ả i b ồ i th ườ ng n ế u gây thi ệ t h ạ i c ho Nhà n ướ c. Ngoài ra, Ủ y ban Th ườ ng v ụ Qu ố c h ộ i ( UBTVQH), đã thành l ậ p các Đoàn công tác c ủ a UBTVQH g iám sát tình hình th ự c hi ệ n pháp lu ật v ề phí, l ệ phí. K Ế T LU Ậ N Tóm l ạ i, ngân sách nhà n ướ c có vai trò quan tr ọng t rong n ề n kinh t ế th ị tr ườ ng, là công c ụ phân ph ố i c ủ a nhà n ướ c v ớ i l ợ i t ứ c qu ố c gia, đi ề u ti ế t các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế , c ông c ụ h ướ ng d ẫ n tiêu dung xã h ộ i. ngân sách nhà n ướ c c h ỉ phát huy tác d ụ ng khi nó g ắ n v ớ i nhà n ướ c và đ ượ c th ể c h ế hóa b ở i nhà n ướ c thong qua Ph ươ ng ti ệ n pháp lu ậ t DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 15
1. Giáo trình Luật Ngân sách nhà nước – Trường đại học Lu ật Hà Nội 2. Pháp lệnh số 38/2001/PL-UBTVQH về phí và lệ phí. 3. Một số trang web: http://up.hanhchinh.com.vn/hanhchinh/Tai_chinh_cong.pdf http://www.tin247.com http://tailieu.vn http://kinhte.forum-viet.net … 16
17