Đề bài: Dàn ý chi tiết đề: Vì sao tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao được coi là "tuyên <br />
ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp<br />
<br />
Bài làm<br />
<br />
DÀN BÀI CHI TIẾT<br />
<br />
I. Mở bài<br />
<br />
Ít có nhà văn lại trăn trở nghĩ suy về ngòi bút của mình như Nam Cao và ông đã gửi gắm <br />
những suy nghĩ đó vào tác phẩm như là những tuyên ngôn nghệ thuật của người cầm bút. <br />
Từ Trăng sáng (1943) với việc dứt khoát đứng về phía "nghệ thuật vị nhân sinh", đến Đời <br />
thừa (1943) nhấn mạnh tính sáng tạo trong ngòi bút để làm tròn sứ mạng cao quý của <br />
nghề văn, đến Đôi mắt (1948) ông lại đặt ra vấn đề cách nhìn của nhà văn trong sáng tác <br />
nghệ thuật ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp mà Tô Hoài đã coi đó là tuyên <br />
ngôn nghệ thuật của thế hệ nhà văn lúc bấy giờ.<br />
<br />
II. Thân bài<br />
<br />
1. Vì sao Đôi mắt được coi là "Tuyên ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì <br />
đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp?<br />
<br />
Viết Đôi mắt, Nam Cao đặt ra một vấn đề bức xúc và cốt tử của nhà văn nghệ sĩ lúc <br />
bấy giờ: vấn đề cách nhìn, quan điểm. Ở đây là quan điểm đối với cuộc kháng chiến, đặc <br />
biệt là đối với nhân dân, những người đã làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám và đang <br />
đóng vai trò chủ chốt trong cuộc kháng chiến. Không chỉ là cách nhìn, quan điểm mà nội <br />
dung tác phẩm còn đặt vấn đề sâu hơn, gốc gác hơn: Vấn đề lập trường của nhà văn đối <br />
với cuộc kháng chiến của dân tộc.<br />
<br />
Vì sao Nam cao lại đặt ra vấn đề cách nhìn vào thời điểm ấy? Và đặt ra cho ai? Đó là <br />
lớp văn nghệ sĩ trước 1945, tuy yêu nước và có tinh thần dân tộc, đi theo cách mạng, <br />
nhưng chưa thật hiểu cách mạng, hiểu nhân dân và kháng chiến. Họ còn nhiều hoài nghi, <br />
phân vân, do dự trước cuộc kháng chiến của dân tộc. Như vậy thì làm sao có thể nhìn <br />
đúng để viết đúng được, làm sao có thể phục vụ cuộc kháng chiến bằng ngòi bút của <br />
mình? Họ đang "tìm đường" và "nhận đường" cho mình. Và Nam Cao đã giúp họ "gỡ nút" <br />
bằng truyện ngắn Đôi mắt: xác lập cho họ một chỗ đứng (vấn đề lập trường) và một <br />
cách nhìn (vấn đề quan điểm) để giải tỏa những băn khoăn, vướng mắc trong ngòi bút <br />
của họ.<br />
<br />
Tuyên ngôn nghệ thuật của Đôi mắt không chỉ là vấn đề bức xúc lúc bấy giờ mà còn là <br />
vấn đề cốt tử, vĩnh hằng của văn nghệ sĩ: "thế giới quan quyết định sáng tác nghệ thuật". <br />
Có nghĩa là, cách nhìn hiện thực đúng thì sẽ đem lại những tác phẩm tốt, có ích cho đời, <br />
và ngược lại. (Dĩ nhiên, nhà văn phải có tài năng nghệ thuật tương xứng). Và, để có cách <br />
nhìn đúng đắn, thì điều tiên quyết là nhà văn phải có một chỗ đứng đúng đắn: ở giữa <br />
cuộc sống cách mạng của nhân dân, của đất nước.<br />
<br />
2. Vấn đề Đôi mắt được Nam Cao đặt ra như thế nào trong tác phẩm?<br />
<br />
Nam Cao đã đặt ra vấn đề cốt tử này không phải bằng lí luận khô khan trừu tượng, mà <br />
bằng một hình tượng nghệ thuật sóng đôi hấp dẫn, sinh động với hai nhân vật có lập <br />
trường và cách nhìn đối lập nhau: Hoàng và Độ. Văn sĩ Hoàng là tiêu biểu cho loại người <br />
có cách nhìn sai lệch, phiến diện (Nam Cao gọi là"nhìn một phía") với thái độ hằn học, <br />
khinh miệt quần chúng và không tin tưởng vào cuộc kháng chiến của nhân dân: ông ta chỉ <br />
chăm chăm nhìn vào hiện tượng bên ngoài mà không thấy được bản chất tốt đẹp bên <br />
trong của người nông dân yêu nước kháng chiến. Ngược lại là Độ nhà văn có cách nhìn <br />
đúng đắn, toàn diện (thấy được cả mặt tích cực, mặt hạn chế tồn tại, và đâu là bản chất <br />
của người nông dân) với thái độ thông cảm và tin tưởng. Trước sự việc anh nông dân vác <br />
tre đi rào làng kháng chiến, Hoàng chỉ thấy đó là một con người "ngố và nhặng xị", một <br />
con vẹt đọc thuộc lòng ba giai đoạn kháng chiến; nhưng Độ lại thấy ở anh một tấm lòng <br />
yêu nước thật hồn nhiên và vô tư.<br />
<br />
Cách nhìn khác nhau ấy, suy cho cùng, là do chỗ đứng khác nhau của hai nhà văn quyết <br />
định. Sống một cuộc sống cá nhân, ích kỉ, hưởng lạc, xa rời nhân dân, tách biệt hẳn cuộc <br />
sống kháng chiến như Hoàng thì không thể có cách nhìn giống như Độ một nhà văn của <br />
nhân dân, sống hòa mình cùng quần chúng, sẵn sàng "làm anh tuyên truyền nhãi nhép" <br />
phục vụ kháng chiến. Ở văn sĩ Hoàng, cái chính là vấn đề lập trường. Lập trường quyết <br />
định "đôi mắt", quyết định cách nhìn. Đây là cách nhìn của một nhà văn còn đứng ngoài <br />
cuộc kháng chiến của dân tộc.<br />
<br />
III. Kết bài<br />
<br />
Đôi mắt xứng đáng là "tuyên ngôn nghệ thuật" của một lớp văn nghệ sĩ hồi đầu cuộc <br />
kháng chiến chống Pháp. Đây là tuyên ngôn về lập trường kháng chiến của nhà văn, về <br />
cách nhìn đúng đắn hiện thực để sáng tạo nghệ thuật, cũng là tuyên ngôn về khuynh <br />
hướng mĩ học mới: cái đẹp là thuộc về nhân dân lao động, những con người bình thường <br />
mà vĩ đại nhân vật chính của nền văn học mới.<br />
<br />
<br />