Đánh giá cảnh quan cho định hướng phát triển cây cam Cao Phong tỉnh Hòa Bình

Nghiên c u<br /> <br /> ÁNH GIÁ C NH QUAN CHO NH H NG PHÁT TRI N<br /> CÂY CAM CAO PHONG T NH HÒA BÌNH<br /> Nguy n Th Linh Giang1, Ph m Hoàng H i2,<br /> Nguy n Th H ng H ng1, Bùi S Bách3<br /> 1<br /> Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i<br /> 2<br /> Vi n a lý, Vi n Hàn lâm Khoa h c và Công ngh Vi t Nam<br /> 3<br /> Phân hi u Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i t i Thanh Hóa<br /> Tóm t t<br /> Hi n nay, mô hình tr ng cây cam Cao Phong là mô hình h kinh t sinh thái i n<br /> hình cho khu v c i, núi th p t nh Hòa Bình, em l i hi u qu kinh t cao, gi i quy t<br /> công n vi c làm cho lao ng nông thôn nên mô hình này c ánh giá là khá<br /> thành công và ang c nhân r ng ra nhi u a ph ng trong t nh. Bài báo s d ng<br /> ph ng pháp i u tra, thu th p s li u và ánh giá c nh quan theo h ng tiêp c n kinh<br /> t sinh thái. D a trên k t qu ánh giá thích nghi sinh thái c nh quan cho cây cam<br /> Cao Phong và phân tích hi u qu kinh t - xã h i - môi tr ng c a m t mô hình ví d<br /> là c s xu t nh h ng phát tri n cây cam Cao Phong cho toàn t nh Hòa Bình<br /> T khóa: ánh giá c nh quan; ánh giá thích nghi sinh thái<br /> Abstract<br /> Landscape assessment for Cao Phong orange tree development orientation in Hoa<br /> Binh province<br /> Currently, the model of Cao Phong orange planting is a typical ecological economic<br /> model for low hills and mountains in Hoa Binh province, bringing high economic<br /> e ciency, and creating jobs for agricultural workers. Therefore, this model has been<br /> evaluated as a success and has been spread to many other places in the province. This<br /> paper uses methods of surveying, collecting data and assessing the landscape towards<br /> ecological economics. The results of landscape ecological adaptation assessment for<br /> Cao Phong orange tree and analyzing the economic - social - environmental e ciency<br /> the model are basic information in proposing the appropriate orientation of Cao Phong<br /> orange development for the whole Hoa Binh province.<br /> Keywords: Landscape assessment; Ecological adaptation assessment<br /> 1. tv n a ph ng trong t nh còn nhi u h n ch<br /> Hòa Bình là m t t nh mi n núi n m và thi u tính quy ho ch. Vì v y, ánh giá<br /> khu v c chuy n ti p gi a ng b ng Sông c nh quan cho nh h ng phát tri n cây<br /> H ng và vùng núi Tây B c, có s phân hóa cam Cao Phong có ý ngh a th c ti n cao,<br /> h t s c a d ng và ph c t p c a các y u là nh ng lu n c khoa h c áng tin c y,<br /> t t nhiên c ng nh các i u ki n kinh góp ph n ho ch nh các ph ng án t i<br /> t - xã h i. Trong th i gian qua, cs u cho quy ho ch và nh h ng t ch c<br /> u t c a Nhà n c, s n l c c a a không gian s n xu t h p lý.<br /> ph ng, n n kinh t c a t nh Hòa Bình ã<br /> có b c phát tri n áng k . Tuy nhiên, cho 2. Ph ng pháp và khu v c<br /> n nay ngành nông, lâm nghi p c a t nh nghiên c u<br /> v n ch a t hi u qu cao trong t ch c 2.1. Ph ng pháp nghiên c u<br /> không gian s n xu t. Trong ó, vi c ánh<br /> giá úng ti m n ng t nhiên nhân r ng a. Ph ng pháp i u tra, thu th p<br /> mô hình tr ng cây cam Cao Phong ra nhi u s li u<br /> 66<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 26 - n m 2019<br />  Nghiên c u<br /> <br /> Ngu n t li u b n c a bài báo tri n, trong ó thích h p nh t v i d c<br /> c thu th p g m: b n hành chính, t 3 - 8 . Các lo i t<br /> o<br /> c ánh giá thích<br /> b n n n a hình, b n a ch t, b n nghi nh t cho cây cam là t phù sa (P),<br /> th nh ng, b n hi n tr ng s d ng t nâu trên á magma baz và trung<br /> t, b n hi n tr ng r ng, b n sinh tính (Fk), t vàng nh t trên á cát (Fq),<br /> khí h u,… Do c thu th p t nhi u có thành ph n c gi i t th t nh n th t<br /> ngu n khác nhau nên các b n thành trung bình. Tuy nhiên, nhóm t phù sa<br /> ph n c n c chu n hóa m b o tính ven các sông su i là n i có a hình tr ng<br /> ng b v th i gian, n v , t l ,...và th p, kh n ng thoát n c kém, cây d<br /> biên t p l i trên c s n n b n a hình b ng p úng, vì v y n u nh h ng phát<br /> t nh Hòa Bình t l 1:100.000. ây chính tri n cây cam Cao Phong các khu v c<br /> là c s ti n hành xây d ng các b n này c n quan tâm n h th ng tiêu thoát<br /> chuyên và b n c nh quan cho t nh n c [1].<br /> Hòa Bình. - B c 2: L a ch n các ch tiêu<br /> b. Ph ng pháp ánh giá c nh quan ánh giá:<br /> theo h ng ti p c n kinh t sinh thái Các ch tiêu ánh giá c l a ch n<br /> trên c s phân tích c i m nhu c u<br /> ánh giá m c thích nghi<br /> sinh thái c a cây cam Cao Phong và c<br /> sinh thái c a các n v c nh quan cho<br /> i m các n v c nh quan, ng th i ph i<br /> phát tri n cây cam Cao Phong, tài s<br /> d ng quy trình ánh giá g m 4 b c nh có s phân hóa trong không gian. C th<br /> sau [3]: 8 ch tiêu ánh giá c l a ch n g m:<br /> d c a hình, lo i t, t ng dày, thành<br /> - B c 1: Xác nh nhu c u sinh thái ph n c gi i, nhi t trung bình n m,<br /> và l p b ng c tính c a các a t ng th : l ng m a trung bình n m, dài mùa<br /> T i huy n Cao Phong, t nh Hòa khô và kh n ng thoát n c.<br /> Bình hi n nay ang phát tri n 4 lo i cam<br /> - B c 3: ánh giá thành ph n:<br /> chính là: cam CS1 (hay còn g i là cam<br /> lòng vàng), cam Xã oài cao, cam Xã Các ch tiêu ánh giá c phân b c<br /> oài lùn và cam Canh. Ngoài ra, áp theo thang 3 i m g m: R t thích nghi: 3<br /> ng nhu c u c a th tr ng, Cao Phong i m; Thích nghi: 2 i m; Ít thích nghi: 1<br /> hi n nay ang nhân gi ng và th nghi m i m. Các y u t gi i h n cho t ng m c<br /> gi ng cam V2, là gi ng cam chín mu n ích s d ng c ánh giá là 0 i m<br /> (t m tháng 1, tháng 2), có giá thành cao và không c a vào b ng ánh giá.<br /> h n do ngu n cung c a các gi ng cam Nhóm tác gi s không ti n hành ánh giá<br /> chính v không còn nhi u. Nhu c u sinh các n v c nh quan a hình i núi<br /> thái c a cây cam Cao Phong nhìn chung có d c trên 25 và các c nh quan có<br /> o<br /> <br /> <br /> khá t ng ng v i các lo i cây lâu n m hi n tr ng th m th c v t r ng, m t n c<br /> khác. Tuy nhiên, cây cam Cao Phong là và qu n c (chi m 74,09 % di n tích t<br /> cây tr ng không ch u c ng p úng, n u nhiên c a c t nh Hòa Bình).<br /> ng p t 3 - 5 ngày cây b t u có hi n Trên c s phân tích m c nh<br /> t ng th i r , r ng lá. Th i gian ng p t i h ng c a m i ch tiêu n s phát tri n<br /> a không c quá 10 ngày, ng p sau c a cây cam Cao Phong, nhóm tác gi<br /> không quá 60 cm. Chính vì v y, a hình ti n hành phân h ng m c thích nghi<br /> gò i có d c d i 15o c ánh giá c a m i ch tiêu và ánh giá riêng các ch<br /> là thu n l i cho cây cam Cao Phong phát tiêu. K t qu t c nh sau [1]:<br /> 67<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 26 - n m 2019<br /> Nghiên c u<br /> <br /> B ng 1. B ng ch tiêu ánh giá thích nghi sinh thái c nh quan cho cây cam<br /> Cao Phong<br /> M c thích nghi<br /> Ch tiêu ánh giá R t thích nghi Thích nghi Ít thích nghi<br /> (3 i m) (2 i m) (1 i m)<br /> d c a hình ( ) 3-8 0 - 3; 8 - 15 15 - 25<br /> Lo i t P, Fk, Fq D, Fj Fl, Fs, Fa, Fp, Fv<br /> T ng dày (cm) > 100 50 - 100