Đánh giá diễn biến chất lượng nước một số hồ tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nghiên cứu này, chỉ số VN_WQI được áp dụng với mục đích đánh giá biến động chất lượng nước từ hồ có diện tích mặt hồ lớn đại diện cho các hồ quận Đống Đa gồm hồ Xã Đàn, hồ Ba Mẫu và hồ Hoàng Cầu trong 5 năm từ 2018 đến 2022 để phục vụ công tác quản lý nước hồ đô thị của quận Đống Đa và của thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá diễn biến chất lượng nước một số hồ tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

BÀI BÁO KHOA HỌC ĐÁNH GIÁ DIỄN BIẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC MỘT SỐ HỒ TẠI QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Nhâm Thị Thúy Hằng1, Nguyễn Thị Thế Nguyên1, Nguyễn Thị Thanh Thúy1, Hoàng Nghĩa Anh1 Tóm tắt: Hồ Xã Đàn, hồ Ba Mẫu và hồ Hoàng Cầu là ba hồ có diện tích mặt nước lớn của quận Đống Đa. Ba hồ này đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận và điều hoà nước và khí hậu, tạo cảnh quan, và là nơi vui chơi giải trí của cộng đồng xung quanh. Do vậy, việc quản lý, giám sát chất lượng nước hồ là rất cần thiết. Trong bài báo này, chất lượng nước ba hồ được đánh giá bằng chỉ số chất lượng nước WQI trong 05 năm gần đây, từ 2018 đến 2022. Chất lượng nước được đánh giá thông qua các nhóm thông số vật lý, hóa học và sinh học bao gồm: pH, DO, BOD5, COD, NH4+-N, PO43--P và coliform. Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng nước các hồ này đã bị ô nhiễm, hầu hết các chỉ tiêu chất lượng nước đều vượt giới hạn cho phép tại QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1. Giá trị trung bình WQI không có xu hướng cải thiện trong những năm từ 2018 đến năm 2021. Năm 2022 do xây dựng kè bờ hồ ngăn nước đến từ khu vực xung quanh nên chỉ số WQI có tăng lên, chất lượng nước được cải thiện sau khi có kè. Từ khóa: Hồ cảnh quan, chất lượng nước, chỉ số WQI. 1. MỞ ĐẦU * được dựa theo phương pháp Delphi với sự tham gia Hồ có mặt tại hầu hết các đô thị và đóng vai trò nghiên cứu của 142 chuyên gia có kinh nghiệm quan trọng trong việc tiếp nhận và điều hoà nước trong nhiều lĩnh vực quản lý nước với chín thông số và khí hậu, tạo cảnh quan, và là nơi vui chơi giải quan trọng nhất để đánh giá chất lượng nước sinh trí của cộng đồng (Thanh, 2009). Dưới tác động hoạt theo thứ tự ưu tiên là: DO, fecal coliform, pH, của quá trình đô thị hoá, ở nhiều thành phố lớn, BOD5, NO3-, tổng PO43-, nhiệt độ, độ đục và tổng như Hà Nội, nhiều không gian mặt nước bị xâm chất rắn (TSS) (Abbasi, 2012). Ở Việt Nam, Cục lấn, giảm diện tích, ảnh hưởng đến chức năng điều Môi trường - Bộ Tài nguyên Môi trường đã chính hòa của hệ thống hồ nội thành. Hệ quả là làm thức ban hành “Hướng dẫn kỹ thuật tính toán và giảm khả năng tiêu thoát, điều hòa nước mưa của công bố chỉ số chất lượng nước Việt Nam đô thị, khiến tình trạng ngập úng lan rộng. Chất (VN_WQI)” theo Quyết định số 1460/QĐ-TCMT lượng nước của các hồ trong khu vực đô thị đều 2019 ngày ngày 12 tháng 11 năm 2019. có dấu hiệu suy giảm do hệ thống thu gom nước Hà Nội có 125 hồ trong 12 quận nội thành thải không hợp lý, ý thức của người dân còn kém (Thủy và cộng sự, 2021). Phần lớn các hồ này tiếp khiến tải lượng chất gây ô nhiễm xả xuống hồ nhận nước mưa và nước thải khu vực xung quanh, tăng nhanh là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm kết hợp với bùn cặn lắng đọng trong thời gian dài nước hồ đô thị (Thanh, 2009). không được nạo vét nên hồ bị phú dưỡng, chế độ Để đưa ra các cơ sở khoa học cho việc quản lý oxy và chất lượng nước hồ suy giảm dẫn đến ô giảm thiểu ô nhiễm nước hồ, nhiều nghiên cứu trên nhiễm trầm trọng. Các hồ đô thị Hà Nội hiện nay thế giới đã được thực hiện với chỉ tiêu đánh giá chất là các hồ nông (độ sâu từ 1,5 đến 3,5 m), diện tích lượng nước theo các chỉ số WQI khác nhau. Horton nhỏ (phần lớn diện tích từ 2 đến 6 ha) với mức độ đã phát triển chỉ số WQI đầu tiên vào những năm ô nhiễm. 1960 dựa trên 10 thông số chất lượng nước quan Trên địa bàn quận Đống Đa có 12 hồ, 02 ao và trọng ở hầu hết các vùng nước (Horton, 1965). 02 hệ thống sông, phân bổ tại 11/21 phường trên Brown với sự hỗ trợ từ Qũy Vệ sinh Quốc gia, đã địa bàn quận, trong đó nhiều nhất là phường phát triển chỉ số WQI vào năm 1970 và chỉ số này Trung Liệt với 2 hồ (hồ Bán Nguyệt và hồ Vuông), phường Ô Chợ Dừa với 02 hồ (hồ Hoàng 1 Khoa Hóa và Môi trường, Trường Đại học Thủy lợi Cầu và hồ Hào Nam), phường Văn Chương với 02 KHOA HỌC KỸ THUẬT THỦY LỢI VÀ MÔI TRƯỜNG - SỐ 85 (9/2023) 143
hồ (hồ Linh Quang và hồ Văn Chương), phường biệt là đánh giá chất lượng nước sau khi được xây Khương Thượng (hồ Hố Mẻ và ao đình Khương dựng kè bờ hồ năm 2022. Thượng). Hàng năm để tạo cảnh quan và điều hòa 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP khí hậu vào mùa khô (ít mưa) nước tại các hồ trên NGHIÊN CỨU địa bàn đều được bơm cưỡng bức và duy trì ở mức 2.1. Đối tượng nghiên cứu cao nhằm tạo cảnh quan và điều hòa khí hậu. Về Trong khuôn khổ bài báo này, ba hồ tự nhiên mùa mưa, để hạn chế ngập úng mực nước các hồ có diện tích mặt hồ lớn nhất quận Đống Đa gồm đều được duy trì ở mức thấp nhằm sẵn sàng chứa hồ Xã Đàn, hồ Ba Mẫu và hồ Hoàng Cầu được lựa nước khi có mưa lớn. chọn để đánh giá hiện trạng chất lượng nước. Đặc Trong nghiên cứu này, chỉ số VN_WQI được điểm chung của 3 hồ này là đều tiếp nhận nước áp dụng với mục đích đánh giá biến động chất mưa của các tuyến phố xung quanh và cả 3 hồ đã lượng nước từ hồ có diện tích mặt hồ lớn đại diện được kè xung quanh đảm bảo cảnh quan. Với tốc cho các hồ quận Đống Đa gồm hồ Xã Đàn, hồ Ba độ phát triển kinh tế, xã hội đô thị cho quận Đống Mẫu và hồ Hoàng Cầu trong 5 năm từ 2018 đến Đa, các hồ trong quận nói chung và 3 hồ nói riêng 2022 để phục vụ công tác quản lý nước hồ đô thị đối mặt với nguy cơ ô nhiễm môi trường, đặc biệt của quận Đống Đa và của thành phố Hà Nội. Đặc là ô nhiễm nước hồ ngày càng hiện hữu. Bảng 1. Một số đặc điểm của hồ Đống Đa, hồ Xã Đàn và hồ Ba Mẫu Diện tích Độ sâu Mực nước Tên hồ Địa chỉ Nguồn tiếp nhận nước (m2) (m) (m) Hồ Đống Nước mưa của các tuyến phố Hoàng Đa (hồ P.Ô chợ Cầu, Mai Anh Tuấn, Đặng Tiến 146.380 3,8 3,5 – 4,5 Hoàng Dừa Đông, Nguyễn Thái Học, Nguyễn Cầu) Khuyến, Cát Linh Nước mua của các tuyến phố P. Nam Hồ Xã Đàn 44.040 4,5 Nguyễn Lương Bằng, Hồ Đắc Di, 3,9 – 4,5 Đồng Đặng Văn Ngữ, Trần Hữu Tước P.Phương Nước mưa của các tuyến phố Kim Hồ Ba Mẫu 43,181 5 4,0 – 5,0 Liên Hoa, cống hóa Kim Liên Nguồn: (Báo cáo công tác bảo vệ môi trường quận Đống Đa năm 2022, UBND quận Đống Đa, 2022) bài báo này đã dựa trên kết quả lấy mẫu và phân tích chất lượng môi trường nước mặt tại Trung tâm Tư vấn và Truyền thông Môi trường (VIMCERTS 208) và được tổng hợp trong báo cáo công tác bảo vệ môi trường quận Đống Đa năm 2022, của UBND quận Đống Đa, Hà Nội. * Phương pháp tính toán chỉ số WQI Phương pháp tính toán chỉ số chất lượng nước WQI: Công thức tính WQI theo Quyết định số 1460/QĐ-TCMT 2019 ngày ngày 12 tháng 11 Hình 1. Hình ảnh hồ Xã Đàn, hồ Ba Mẫu và hồ năm 2019 của Tổng cục môi trường như sau: Hoàng Cầu và sơ đồ các vị trí lấy mẫu 2.2. Các phương pháp nghiên cứu * Phương pháp thu thập số liệu và phân tích Trong đó: Đánh giá diễn biến chất lượng nước một số hồ WQII: Giá trị WQI đã tính toán đối với thông số pH. trên địa bàn quận Đống Đa trong 5 năm gần đây, WQIIV: Giá trị WQI đã tính toán đối với 05 144 KHOA HỌC KỸ THUẬT THỦY LỢI VÀ MÔI TRƯỜNG - SỐ 85 (9/2023)
thông số: DO, BOD5, COD, N-NH4+, P-PO43- Thang đánh giá chất lượng nước được cụ thể WQIV: Giá trị WQI đã tính toán đối với thông bằng bảng màu dành riêng cho từng mức độ ô số Coliform nhiễm của nguồn nước như sau: Bảng 2. Mức đánh giá chất lượng nước theo WQI Giá trị WQI Chất lượng nước Màu sắc 91 - 100 Rất tốt Xanh nước biển 76 - 90 Tốt Xanh lá cây 51 - 75 Trung bình Vàng 26 - 50 Xấu Da cam 10 - 25 Kém Đỏ
chất có trong hồ. Giá trị dao động từ 1,7-2,2 mg/L, hướng gia tăng nồng độ ô nhiễm, trong đó năm 2020 cao nhất lên tới 8 mg/L. chỉ số PO43- trong nước mặt đạt nồng độ cao nhất tại 2 hồ Xã Đàn (0,64 mg/l) và hồ Ba Mẫu (0,82 mg/l) và vượt QCVN 08-MT:2015/BTNMT cột B1. - Kết quả phân tích thông số coliform trong nước mặt tại 3 hồ trên địa bàn quận từ năm 2018 đến năm 2022 cho thấy: giá trị Coliform từ 5000 - 10000 MPN/100ml, vượt QCVN 08- MT:2015/BTNMT (B1). Kết quả quan trắc chất lượng môi trường nước mặt từ năm 2018 đến năm Hình 5. Diễn biến hàm lượng Amoni (NH4+_N) 2022 cho thấy giá trị Coliform không ổn định giữa trong nước hồ 2018 - 2022 các năm do ảnh hưởng của lưu lượng mưa giữa các năm không đồng đều. - Giá trị thông số PO43- trong nước mặt tại các hồ trên địa bàn quận từ năm 2018 đến năm 2022 có xu Hình 6. Diễn biến hàm lượng (PO43-_P) Hình 7. Diễn biến hàm lượng coliform trong nước hồ từ năm 2018 đến năm 2022 trong nước mặt hồ 2018 – 2022 3.2. Đánh giá chất lượng nước bằng chỉ số WQI 2022 đều có giá trị WQI rất thấp, được đánh giá chất Kết quả tính toán WQI cho thấy: lượng nước kém. Đặc biệt trong năm 2020 chất - Hồ Hoàng Cầu: Năm 2018 với chỉ số WQI là lượng nước được xếp vào mức kém, do chỉ số amoni 66 được đánh giá chất lượng nước trung bình, tuy và TSS tăng cao hơn so với các năm còn lại. nhiên trong 2 năm tiếp theo là 2019, 2020 chất - Hồ Ba Mẫu: Nhìn chung chất lượng nước của lượng nước có chiều hướng kém hơn và có chất hồ Ba Mẫu biến đổi liên tục qua các năm, năm lượng nước xấu. Mặc dù vậy, trong năm 2021, 2018, 2020, 2022 chất lượng nước đạt đạt mức 2022 đã có sự cải thiện chất lượng nước. trung bình. Nhưng với những năm 2019, 2021 thì - Hồ Xã Đàn: Với WQI là 68 trong năm 2018, chất lượng nước có chất lượng kém. Năm 2022 chất lượng nước hồ Xã Đàn được đánh giá chất sau khi xây kè hồ thì chất lượng nước có cải thiện, lượng nước trung bình. Sau năm 2018, chất lượng WQI đã tăng từ 34 lên 60. nước thay đổi rõ rệt cụ thể là năm 2019, 2020, 2021, Bảng 3. Kết quả tính toán chỉ số WQI cho 3 hồ Tên hồ Năm Giá trị WQI Đánh giá chất lượng nước Màu 2018 66 Trung bình Vàng 2019 46 Xấu Da cam Hoàng Cầu 2020 46 Xấu Da cam 2021 62 Trung bình Vàng 2022 62 Trung bình Vàng Xã Đàn 2018 68 Trung bình Vàng 2019 47 Xấu Da cam 2020 19 Kém Đỏ 146 KHOA HỌC KỸ THUẬT THỦY LỢI VÀ MÔI TRƯỜNG - SỐ 85 (9/2023)
Tên hồ Năm Giá trị WQI Đánh giá chất lượng nước Màu 2021 49 Xấu Da cam 2022 43 Xấu Da cam 2018 72 Trung bình Vàng 2019 45 Xấu Da cam Ba Mẫu 2020 66 Trung bình Vàng 2021 34 Xấu Da cam 2022 60 Trung bình Vàng 4. KẾT LUẬN đánh giá theo WQI cho thấy nước ba hồ những năm Giá trị DO, BOD5 và COD quan trắc từ năm 2019, 2020 có chất lượng kém, thậm chí là ô nhiễm 2018 đến năm 2022 tại các hồ Hoàng Cầu, Xã Đàn nặng, và đến năm 2022 chất lượng được có được cải và Ba Mẫu không đồng nhất giữa các năm, mức độ thiện do các hồ này đã được xây kè bờ hồ. Nếu tiếp ô nhiễm diễn ra liên tục và không được cải thiện tục không có giải pháp quản lý chất lượng nước trước khi xây dựng kè bờ hồ. Thông số NH4+, PO43- trong hồ rất dễ xuất hiện hiện tượng phú dưỡng, tảo trong nước mặt tại các hồ trên địa bàn quận từ năm nở hoa làm ảnh hưởng đến môi trường sống của sinh 2018 đến năm 2022 có xu hướng gia tăng. Kết quả vật và hệ sinh thái hồ. TÀI LIỆU THAM KHẢO Bùi Thị Thủy, Trần Thúy Anh, Trần Đức Hạ, Nguyễn Danh Tiến (2021). Nghiên cứu ứng dụng tổ hợp hóa chất xử lý ô nhiễm nước hồ đô thị hà nội quy mô phòng thí nghiệm. Tạp chí Khoa học Công nghệ Xây dựng, ĐHXDHN, 15 (4V): 98–108 Trịnh Thị Thanh, “Chất lượng nước hồ Hà Nội và các biện pháp cải thiện”, Hội thảo khoa học quốc tế kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội, Trường đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009. Ủy ban nhân dân quận Đống Đa (2022), Báo cáo công tác bảo vệ môi trường quận Đống Đa năm 2022, Hà Nội. Abbasi, T., Abbasi, S.A., 2012. Water-Quality Indices. Water Quality Indices. Elsevier, pp. 353–356 Horton, R.K., 1965. An index-number system for rating water quality. J. Water Pollut. Control Fed. 37, 300–306. Abstract: RESEARCH ON ASSESSMENT OF WATER QUALITY STATUS IN DONG DA DISTRICT, HANOI Lakes of Xa Dan, Ba Mau and Hoang Cau are three lakes with large water surface area of Dong Da district. These three lakes play an important role in receiving and regulating water and climate, creating landscapes, and serving as recreational places for the surrounding community. Therefore, the use of water quality indices (WQIs) as a tool to evaluate the status of water quality in lakes has been studied for the period of 2018-2022. For this purpose, monitoring water quality data obtained during this period was collected. Physical, chemical and biological parameters of surface water including pH, DO, BOD5, COD, NH4+-N, PO43-P-and coliform were determined. The results indicated that most of the indicators exceeded the Vietnamese standard. However, they has significantly improved in the last years (2022) of the research period due to effect of embankment lake shores. The WQI values showed that the average value of WQI in the three lakes has gradually increased in recent years, thereby lake water quality in districts of Dong Da has significantly improved during the research period. Keywords: Lakes of Dong Da district, water quality, WQI. Ngày nhận bài: 08/8/2023 Ngày chấp nhận đăng: 24/9/2023 KHOA HỌC KỸ THUẬT THỦY LỢI VÀ MÔI TRƯỜNG - SỐ 85 (9/2023) 147