Đánh giá độ vững khớp vai sau trật lần đầu

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ ĐỘ VỮNG KHỚP VAI SAU TRẬT LẦN ĐẦU<br /> Mai Văn Thuận*, Cao Thỉ**, Phạm Đình Ngân Thanh**, Huỳnh Minh Thành**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Trật khớp vai tái hồi có thể tác động xấu đến chức năng khớp vai. Vấn đề bàn cãi hiện nay là nên<br /> hay không nên phẫu thuật phục hồi các tổn thương gây mất vững khớp vai ngay sau lần trật đầu tiên.<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ trật khớp vai tái hồi và khảo sát các yếu tố giúp dự đoán.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu mô tả hàng loạt cắt ngang, số liệu từ<br /> những bệnh nhân trật khớp vai được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Sa Đéc trong thời gian 6 năm từ<br /> 1/2011 đến 12/2016.<br /> Kết quả: Tổng số 107 bệnh nhân trật khớp vai được khảo sát, 18 trường hợp bị trật khớp vai tái hồi<br /> (TKVTH), chiếm tỉ lệ 16,8%. Trong nhóm TKVTH: 83,3% có tuổi trật khớp vai lần đầu ≤ 20 tuổi; 66,7% thuộc<br /> nhóm < 40 tuổi; nam chiếm 77,8%; đa số do tai nạn sinh hoạt (77,8%); 94,4% tay thuận bị trật; 38,9% đau vai<br /> sau trật; 55,6% có nghiệm pháp e sợ dương tính; 55,6% nghiệm pháp ngăn kéo trước dương tính; điểm trung<br /> bình theo thang điểm Row – Zarins là 52,78 và điểm trung bình theo thang điểm Western Ontario Shoulder<br /> Instability Index (WOSI) là 443,06.<br /> Kết luận: Tỉ lệ trật khớp vai tái hồi là 16,8%. Yếu tố giúp dự đoán khả năng dễ trật khớp vai tái hồi ở bệnh<br /> nhân sau trật khớp vai: tuổi trật khớp vai lần đầu, dưới 40 tuổi, tay thuận bị trật, đau vai sau trật, nghiệm pháp e<br /> sợ dương tính, nghiệm pháp ngăn kéo trước dương tính, thang điểm Row – Zarins càng thấp và thang điểm<br /> WOSI càng cao.<br /> Từ khóa: trật khớp vai tái hồi, mất vững khớp vai<br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF SHOULDER STABILITY AFTER THE FIRST DISLOCATION:<br /> Mai Van Thuan, Cao Thi, Pham Dinh Ngan Thanh, Huynh Minh Thanh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 222- 225<br /> <br /> Background: Recurrent dislocation can cause disability to function. Early operative restoration after the first<br /> dislocation is still controversial.<br /> Objective: Determine the rate of recurrent shoulder dislocation and the predictive risk factors.<br /> Material and Method: Retrospective, cross-sectional descriptive study. We enroll the patients with<br /> shoulder dislocation treated at Sadec General Hospital during the period from January 2011 to<br /> December 2016.<br /> Result: There is 107 patients with shoulder dislocation. Recurrent dislocation happens in 18 cases, 16.8%. In<br /> the later group, 83.3% has the age at which the first dislocation happened ≤ 20 years old; 66.7% has age < 40 years<br /> old; 77.8% is male; 77.8% having the cause is living activity; 94.4% having the injured arm is the dominated one;<br /> 38.9% has pain after dislocation; 55.6% has positive apprehension test; 55.6% has positive anterior drawer test;<br /> the average score of Row – Zarins is 52.78 and the average score of Western Ontario Shoulder Instability Index<br /> (WOSI) is 443.06.<br /> <br /> <br /> ‫ ٭‬Bệnh viện Đa khoa Sa Đéc ** Đại học Y Dược Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Mai Văn Thuận ĐT: 093 806 9277, Email: bsmaivanthuan@gmail.com<br /> <br /> 222 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: The rate of recurrent dislocation is 16.8%. Some predictive factors for recurrent dislocation are:<br /> age at which the first dislocation happened, age < 40 years old, injuried dominated arm, pain after dislocation,<br /> positive apprehension test, positive anterior drawer test, lower Row – Zarins score and higher Western Ontario<br /> Shoulder Instability score.<br /> Keyword: recurrent shoulder dislocation, shoulder instability.<br /> MỞ ĐẦU Quy trình thực hiện<br /> Khớp vai, còn gọi là khớp ổ chảo - cánh tay, Chúng tôi tiến hành thu thập dữ liệu theo<br /> là khớp có biên độ vận động rộng, linh hoạt nhất các bước: tìm hồ sơ, dựa vào đó liên lạc các bệnh<br /> cơ thể đồng thời cũng là khớp kém vững và có nhân để khám và đánh giá chức năng sau nắn<br /> tần suất trật nhiều nhất cơ thể(3,5,8). Trật khớp vai trật, ghi nhận các chỉ số cần nghiên cứu.<br /> chiếm 50% - 60% trong tổng số các trật khớp, đặc Xử lý phân tích bằng toán thống kê với phần<br /> biệt trật khớp vai ra trước thường gặp nhất với tỉ mềm SPSS 16.0.<br /> lệ 98%(9). Tình trạng này nếu không được điều trị Chúng tôi sử dụng các công cụ thu thập dữ<br /> kịp thời và đúng mức sẽ dẫn đến đau vai và mất liệu bao gồm: hồ sơ bệnh án bệnh nhân trật khớp<br /> chức năng khớp vai, ảnh hưởng đến khả năng vai đã được điều trị tại Bệnh Viện Đa Khoa Sa<br /> tập luyện thể thao, lao động và sinh hoạt hàng Đéc trong 6 năm từ tháng 1/2011 đến tháng<br /> ngày của bệnh nhân(4,5,6). Vấn đề bàn cãi hiện nay 12/2016, bệnh án mẫu, Thang điểm Row-Zarins<br /> là nên hay không nên phẫu thuật phục hồi các và Thang điểm Western Ontario Shoulder<br /> tổn thương gây mất vững khớp vai ngay sau trật Instability Index (WOSI) để đánh giá chức năng.<br /> lần đầu tiên. Để giải quyết vấn đề trên, trước tiên<br /> KẾT QUẢ<br /> chúng ta cần tìm hiểu tỉ lệ mất vững khớp vai<br /> gây trật lại là bao nhiêu và yếu tố nào giúp dự Tổng số 107 bệnh nhân trật khớp vai được<br /> đoán khả năng bệnh nhân dễ trật khớp vai tái khảo sát, 18 trường hợp bị trật khớp vai tái hồi<br /> hồi sau trật lần đầu. (TKVTH), chiếm tỉ lệ 16,8%. Trong nhóm<br /> TKVTH: 83,3% có tuổi trật khớp vai lần đầu ≤<br /> Mục tiêu<br /> 20 tuổi; 66,7% thuộc nhóm < 40 tuổi; nam<br /> Xác định tỉ lệ trật khớp vai tái hồi và khảo sát<br /> chiếm 77,8%; đa số do tai nạn sinh hoạt<br /> các yếu tố giúp dự đoán khả năng dễ trật khớp<br /> (77,8%); 94,4% tay thuận bị trật; 38,9% đau vai<br /> vai tái hồi.<br /> sau trật; 55,6% có nghiệm pháp e sợ dương<br /> ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU tính; 55,6% nghiệm pháp ngăn kéo trước<br /> Thiết kế nghiên cứu dương tính; điểm trung bình theo thang điểm<br /> Row – Zarins là 52,78 và điểm trung bình theo<br /> Hồi cứu mô tả hàng loạt cắt ngang.<br /> thang điểm Western Ontario Shoulder<br /> Tiêu chí chọn mẫu Instability Index (WOSI) là 443,06.<br /> Chúng tôi chọn tất cả bệnh nhân được chẩn<br /> BÀN LUẬN<br /> đoán trật khớp vai và điều trị tại Bệnh viện Đa<br /> khoa Sa Đéc trong thời gian 6 năm từ 1/2011 đến Trong tổng số 107 bệnh nhân trật khớp vai<br /> 12/2016, có hồ sơ ghi chép đầy đủ, bệnh nhân được khảo sát ở Bệnh viện Đa Khoa Sa Đéc,<br /> hợp tác và chấp thuận tham gia nghiên cứu. Tiêu chúng tôi ghi nhận có 18 trường hợp bị trật khớp<br /> chuẩn loại trừ bao gồm các trường hợp bệnh vai tái hồi (TKVTH), chiếm tỉ lệ 16,8%. Tỉ lệ này<br /> nhân trật khớp vai không nắn được, bệnh nhân tương đồng với một số nghiên cứu của các tác<br /> đã được phẫu thuật và những bệnh nhân ngừng giả trong và ngoài nước khác như Bùi Văn Đức<br /> tham gia nghiên cứu giữa chừng hay đã chết. (11%), Baykal và cộng sự (17,1%)(1,2).<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 223<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Một số tác giả nhận thấy đa số các bệnh Tay thuận bị trật chiếm đại đa số (94,4%)<br /> nhân bị TKVTH có tuổi trật khớp vai lần đầu < trong nhóm TKVTH. Đây được xem là một yếu<br /> 20 tuổi như Mc Laughlin và Callavaro (90%), tố nguy cơ của TKVTH [OR = 10,51, khoảng tin<br /> Mc Lellan và cộng sự (95%), Rowe và cậy 95% = 1,33 – 82,59 (>1),P = 0,0253 (< 0,05)].<br /> Sakellarides (94%)(5,8). Tỉ lệ bệnh nhân trong Điều này phù hợp vì khi có chấn thương xảy ra,<br /> nhóm TKVTH có tuổi trật khớp vai lần đầu ≤ phản xạ bình thường sẽ dùng tay thuận để<br /> 20 tuổi trong nghiên cứu của chúng tôi cũng chống đỡ nên tay thuận dễ bị tổn thương hơn và<br /> chiếm đa số với tỉ lệ 83,3% (15/ 18 bệnh nhân), dễ bị TKVTH hơn tay không thuận.<br /> tỉ lệ này tương đồng với các tác giả đã nêu Tỉ lệ bệnh nhân đau vai sau trật chỉ chiếm<br /> trên. Khảo sát mối tương quan giữa tuổi trật 38,9% trong số các bệnh nhân có TKVTH, ít hơn<br /> khớp vai lần đầu và TKVTH, chúng tôi ghi so với nhóm không đau vai sau trật (61,1%). Tuy<br /> nhận có 15 trường hợp TKVTH trong tổng số nhiên, theo khảo sát thống kê, có mối liên quan<br /> 15 bệnh nhân có tuổi trật lần đầu ≤ 20 tuổi giữa yếu tố đau sau trật với TKVTH (p < 0,001) vì<br /> (100%). Đây là lứa tuổi trẻ, các cấu trúc bao đau là dấu hiệu của cơ thể cảnh báo có tổn<br /> khớp, dây chằng, gân cơ chắc chắn nên phải có thương bên trong. Do đó, cần chú trọng kiểm tra<br /> lực tác động rất lớn mới đủ gây trật khớp vai. các cấu trúc giữ vững khớp vai có bị tổn thương<br /> Khi đó, các cấu trúc giải phẫu quanh khớp vai hay không ở những bệnh nhân có ghi nhận đau<br /> đồng thời cũng bị tổn thương nặng nề, làm sau trật khớp vai lần đầu.<br /> mất vững khớp vai. Vì vậy, các bệnh nhân này<br /> Trong nhóm có TKVTH, tỉ lệ dương tính của<br /> dễ bị trật khớp vai tái hồi hơn nhóm bệnh<br /> nghiệm pháp e sợ (55,6%) và dương tính của<br /> nhân khác [OR = 792,71, khoảng tin cậy 95% =<br /> nghiệm pháp ngăn kéo trước (55,6%) đều cao<br /> 38,99 – 16112,76(>1), p = 0,0001 (