intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST
Báo xấu
2
lượt xem 1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng và yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng N, từ đó đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng N, hướng tới mục tiêu giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh

  1. Vietnam J. Agri. Sci. 2024, Vol. 22, No. 8: 1050-1058 Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2024, 22(8): 1050-1058 www.vnua.edu.vn ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÂN ĐẠM HƯỚNG TỚI GIẢM THIỂU PHÁT THẢI KHÍ N2O TRONG SẢN XUẤT LÚA TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG: TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU TẠI THUẬN THÀNH, BẮC NINH Phan Thị Hải Luyến, Nguyễn Xuân Hoà* Khoa Tài nguyên và Môi trường, Học viện Nông nghiệp Việt Nam * Tác giả liên hệ: nxhoa@vnua.edu.vn Ngày nhận bài: 26.12.2023 Ngày chấp nhận đăng: 24.06.2024 TÓM TẮT Nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng và yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng N, từ đó đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng N, hướng tới mục tiêu giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng. Thí nghiệm được thực hiện trên 30 ruộng sản xuất của nông dân, tại mỗi ruộng thiết kế một ô thí nghiệm không bón phân (làm đối chứng). Năng suất, khối lượng N hấp thụ trong cây được phân tích để tính toán các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng N. Kết quả cho thấy hiện trạng hiệu suất thu hồi N từ phân bón (ANR) và hiệu quả nông học (AE) ở mức thấp, tương ứng là 22,7 ± 5,5% và 15,94 ± 3,84kg thóc/kg N; Các yếu tố có tác động đến hiệu quả sử dụng N bao gồm khối lượng phân bón, giống lúa, diện tích canh tác và độ cao chân ruộng. Tại mức bón N 115kg N/ha hiện tại, khối lượng N2O phát thải trực tiếp từ phân bón là 12,65 kg/ha, tương ứng 118.151kg N2O/năm trên toàn diện tích canh tác lúa của huyện Thuận Thành. Các kịch bản giảm mức phân bón N 20-40% từ mức bón hiện tại sẽ giảm tương ứng khối lượng N2O phát thải. Nghiên cứu cũng đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phân N và giảm thiểu khối lượng N2O phát thải. Từ khoá: Hiệu quả sử dụng phân đạm, giảm thiểu phát thải N2O, bảo vệ môi trường. Evaluating the Nitrogen Fertilizer use Efficiency toward Reducing N2O Emission in Rice Production in the Red River Delta: A Case Study in Thuan Thanh, Bac Ninh ABSTRACT The study aimed to evaluate the current status and factors affecting N use efficiency, thereby, proposing measures for improvement to reduce N2O emissions in rice production in the Red River Delta. The experiment was conducted on 30 farmers' production fields. In each field, one plot was designed without fertilization (control). Yield and amount of N absorbed in plants were analyzed to evaluate N use efficiency indicators. The results show that the current status of N recovery efficiency from fertilizers (ANR) and agronomic efficiency (AE) were low, 22.7 ± 5.5% and 15.94 ± 3.84kg grain/kg N, respectively. The factors that affect N use efficiency included N fertilizer level, rice variety, field size, and field elevation. At the current N fertilization level of 115kg N/ha, the amount of N2O emitted directly from fertilizer ứa recorded at 12.65kg N2O/ha, equivalent to 118,151kg N2O/year across the entire rice cultivation area of Thuan Thanh district. Research scenarios of reducing N fertilizer levels by 20-40% will correspondingly reduce 20-40% the amount of N2O emissions. Keywords: nitrogen fertilizer use efficiency, reducing N2O emission, environmental protection. phþ về Biến đùi khí hêu (IPCC, 2015), khí N2O 1. ĐẶT VẤN ĐỀ đāợc phát thâi tĂ lïnh vĆc tr÷ng trõt phæn lĉn Sân xuçt nông nghiệp, đặc biệt là sân xuçt đāợc quyết đðnh bĊi lāợng t÷n dā nitć khöng lýa đòng gòp rçt lĉn vào phát thâi khí gây hiệu đāợc sĄ dĀng bĊi cây tr÷ng - chþ yếu là tĂ phân ăng nhà kính toàn cæu, điển hình nhā CH4, CO2, bòn đäm. Täi hûi nghð COP26, Việt Nam tuyên N2O. Theo nghiên cău cþa Uỷ ban Liên Chính bø “sẽ xây dĆng và triển khai các biện pháp 1050
  2. Phan Thị Hải Luyến, Nguyễn Xuân Hoà giâm phát thâi khí nhà kính mänh mẽ để đät nâng cao hiệu quâ sân xuçt, đ÷ng thĈi giâm măc phát thâi ròng bìng “0” vào nëm 2050”. Vĉi lāợng N2O phát thâi vào möi trāĈng. hćn 3,9 triệu hecta diện tích đçt sân xuçt nông Xuçt phát tĂ thĆc tế trên, chúng tôi tiến nghiệp là canh tác lúa (Bû Tài nguyên và Môi hành điều tra hiện träng hiệu quâ sĄ dĀng phân trāĈng, 2022), việc nâng cao hiệu quâ sĄ dĀng đäm trong canh tác lúa, sĄ dĀng phāćng pháp phån đäm trong canh tác lýa, đặc biệt vĉi canh thí nghiệm trĆc tiếp trên ruûng sân xuçt; qua đò tác lýa nāĉc là mût trong nhąng biện pháp xác đðnh các yếu tø ânh hāĊng tĉi hiệu quâ sĄ nhìm giâm thiểu đáng kể lāợng khí N2O phát dĀng phån đäm trong thĆc tế sân xuçt, là cć sĊ thâi trong quá trình sân xuçt nông nghiệp - mût đề xuçt biện pháp nâng cao hiệu quâ sĄ dĀng trong các loäi khí gây hiệu ăng nhà kính và biến đäm và giâm thiểu phát thâi khí nhà kính N2O đùi khí hêu trên trái đçt. trong sân xuçt lúa täi Đ÷ng bìng sông H÷ng. Hiệu quâ sĄ dĀng phån đäm cþa hû nông dân hiện nay đang Ċ măc thçp, chî đät khoâng 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30-40% lāợng đäm bòn vào đçt (Trāćng Hợp 2.1. Vật liệu Tác, 2015; Nguyễn Vën Bû, 2013; Casman & cs., 1995). Theo thøng kê, khøi lāợng phån đäm Giøng lýa đāợc sĄ dĀng trong thí nghiệm là đāợc sĄ dĀng cho lúa trên phäm vi câ nāĉc hàng ba giøng đāợc tr÷ng phù biến täi xã Nguyệt Đăc, nëm āĉc tính lên tĉi khoâng 1,5 triệu tçn huyện Thuên Thành, Bíc Ninh (vĀ xuân 2023) (ViettinBankSc, 2014), nhā vêy dā lāợng phân g÷m Bíc Thćm 7 (BT7), TBR225 và J02. Đåy đäm t÷n tā trong möi trāĈng đçt, nāĉc là rçt đều là nhąng giøng lúa thuæn chçt lāợng cao, có lĉn. Đặc biệt, đäm không đāợc sĄ dĀng hết còn tiềm nëng nëng suçt tāćng đøi cao, đāợc trình dén đến sĆ mçt đäm xây ra bĊi sĆ chuyển hoá bày trong bâng 1. nitrat thành N2O phát thâi vào không khí. 2.2. Phương pháp nghiên cứu Ưĉc tính gæn 90% lāợng khí thâi N2O trên toàn cæu là kết quâ cþa quá trình nitrat hóa và Thí nghiệm đāợc tiến hành trong vĀ xuân khĄ nitrat trong đçt và nāĉc (Wrage & cs., nëm 2023 (tháng 2 đến tháng 6 nëm 2023), chõn 2001). Tøc đû phát thâi bð chi phøi bĊi các yếu tø ngéu nhiên 30 thĄa ruûng sân xuçt lúa cþa 30 hû chính nhā ngu÷n nitć đæu vào, cĀ thể là lāợng nông dân vĉi tùng diện tích 27.000m2. Täi múi nitć đāợc bòn vào đçt (Skiba & Smith, 2000). Do thĄa ruûng đāợc chõn, tiến hành thiết kế mût ô đò, ngành nöng nghiệp vĉi việc sĄ dĀng lāợng thí nghiệm cò kích thāĉc 2  2m làm ö đøi chăng nitć lĉn sẽ là ngu÷n phát thâi N2O lĉn nhçt trên (không bón phân). MĀc đích cþa ö đøi chăng này toàn cæu. Theo mût giâ thuyết, nếu hiệu quâ sĄ là düng để tính hiệu quâ sĄ dĀng đäm cþa nông dĀng đäm đāợc câi thiện 10%, chúng ta có thể hû đāợc lĆa chõn theo dôi. Ô đøi chăng đāợc ngën giâm thiểu mût khøi lāợng lĉn khí nhà kính liên cách vĉi các ô ruûng nông dân có bón phân bìng quan tĉi phån đäm, đ÷ng thĈi tiết kiệm ngu÷n bät nilon phþ lên bĈ đçt rûng 20  cao 30cm kinh phí đæu vào, nâng cao hiệu quâ kinh tế nhìm ngën N di đûng và chây tràn. Qui trình trong sân xuçt lýa nāĉc. Tuy nhiên, sø liệu về chëm sòc ö đøi chăng theo phāćng thăc canh tác hiệu quâ sĄ dĀng đäm trong sân xuçt täi Việt cþa nöng dån đang áp dĀng vĉi măc bón trung Nam hæu hết mĉi dĂng läi Ċ āĉc lāợng dĆa trên bình: N 0 kg/ha - P 180 kg/ha - K 120 kg/ha; các thí nghiệm täi viện nghiên cău (on-station nāĉc tāĉi theo lðch tāĉi chung cþa thþy nông xã. experiment), trong khi sø liệu bìng nhąng thí Khøi lāợng và loäi phån đäm, sø læn bón, tî lệ nghiệm trĆc tiếp trên đ÷ng ruûng trong điều tĂng læn bón trên nûng cþa nöng dån đāợc kiện sân xuçt cþa hû nông dân (on-farm phóng vçn và ghi chép để sĄ dĀng cho tính toán experiment) còn rçt hän chế (Dobermann & cs., và đánh giá hiệu quâ sĄ dĀng đäm. Thòc đāợc 2002). Việc đánh giá yếu tø nào ânh hāĊng thu hoäch trên diện tích 1m2 vĉi 3 læn nhíc läi chính đến hiệu quâ sĄ dĀng đäm thĆc tế cþa để āĉc lāợng nëng suçt, sinh khøi và đāợc quy ngāĈi nông dân là cæn thiết nhìm góp phæn về èm đû hät 14%. 1051
  3. Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh Bảng 1. Thông tin về đặc tính các giống lúa dùng trong thí nghiệm theo công bố của nhà sản xuất Thời gian sinh trưởng vụ Xuân Tiềm năng năng suất Mức N bón khuyến cáo Tên giống Số ruộng (ngày) (tạ/ha) của nhà sản xuất (kg/ha) Bắc Thơm 7 13 125-135 60-70 75-95 TBR225 7 120-132 70-80 80-100 J02 10 125-135 70-80 80-100 Bảng 2. Khối lượng bón phân N, năng suất hạt và khối lượng N hấp thu trong cây lúa trên ruộng nông dân tại xã Nguyệt Đức (vĀ xuân 2023) Giống lúa Số ruộng N (kgN/ha) Yn (t/ha) Yo (t/ha) Un (kg/ha) Uo(kg/ha) ns a a a BT7 13 116 6,07 4,34 65,9 40,8a ns b b b TBR225 7 114 6,46 4,69 74,1 45,7b J02 10 113ns 6,43b 4,31a 69,8b 44,8b Trung bình 30 115 ± 16 6,28 ± 0,44 4,41 ± 0,31 69,1 ± 7,5 43,3 ± 5,8 Ghi chú: Yn, Yo: năng suất hạt của ô có bón phân và không bón phân; Un, Uo: khối lượng N hấp thu của ô có bón phân và không bón phân; Trong cùng một cột, các chữ cái khau nhau không có sự khác biệt ý nghĩa thống kê (P
  4. Phan Thị Hải Luyến, Nguyễn Xuân Hoà suçt và khøi lāợng hçp thu N cþa hai giøng lúa đða bàn nghiên cău thçp hćn so vĉi mặt bìng TBR 225 và J02 cao hćn so vĉi giøng lúa BT7. chung cþa Việt Nam và thế giĉi. Các nghiên cău trāĉc đò cÿng cho thçy việc sĄ dĀng phân bón cho lúa täi ĐBSH đang Ċ măc 3.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử cao. Phan Thð Thanh (2020) ghi nhên măc bón dụng đạm đäm 120-140kg N/ha, đặc biệt trên các chån đçt 3.2.1. Ảnh hưởng của khối lượng đạm bón phù sa sông H÷ng, phù sa sông Thái Bình và và số lần bón đến hiệu quả sử dụng đạm phù sa ven biển. Nghiên cău cþa Phan & Kết quâ đāợc trình bày täi bâng 4. Khøi Kamoshita (2020) và Yên Nguyên (2005) cÿng lāợng phån bòn đang áp dĀng täi nông hû dao ghi nhên măc bón ~ 200kg N/ha cho lúa trên đûng tĂ măc 85-140kg N/ha. Các măc bòn đäm vùng phù sa ven biển. khác nhau dén tĉi hiệu quâ sĄ dĀng N Ċ măc TĂ bâng 3, có thể nhên thçy: Hiệu suçt hçp khác nhau cò ý nghïa. Măc đäm bón tĂ 85 đến thu (UpE) trung bình chî đät khoâng 61%, dāĉi 100kg N/ha và tĂ 100-120kg N/ha cho kết nghïa là chî cò 61% lāợng N trong đçt đāợc hçp quâ ARN và AE cao nhçt đät 22,8 % và 22,3kg thu vào cây, còn läi 39% sẽ t÷n dā trong môi thóc/kg N bón. Tuy nhiên, chúng tôi không tìm trāĈng. Hiệu quâ lāợng N hçp thu tĂ phân bón thçy sĆ khác biệt về hiệu quâ sĄ dĀng đäm giąa ANR 22,7% cho thçy chî cò 22,7% lāợng phân N các hû có sø læn bón phân khác nhau (kết quâ bòn đāợc hçp thu vào täo nëng suçt. Hiệu quâ không trình bày). nông hõc (AE) trung bình täi ruûng chî đät Kết quâ thí nghiệm cÿng cho thçy täi đða 16,6kg thòc/kg N, nghïa là că múi 1kg phân bón bàn nghiên cău, sĆ tëng lên cþa măc phân bón N vào đçt sẽ có hiệu quâ làm tëng thêm 16,6kg đang áp dĀng trong khoâng tĂ 85-140kg N/ha thóc hät, thçp hćn rçt nhiều so vĉi kết quâ Ċ thí khöng cò tāćng quan vĉi nëng suçt lúa nghiệm nghiên cău về hiệu quâ nông hõc cþa (R2 = 0,0031- sø liệu không trình bày). Điều này các loäi phân hoặc giøng lúa tĂ 33-43kg thóc/kg cho thçy bón N Ċ măc cao, trung bình N cþa Nguyễn Đú Châu Giang (2017). 115kg N/ha không nhąng cho hiệu quâ sĄ dĀng Hiệu quâ lāợng N hçp thu tĂ phân bón N thçp mà cñn khöng cò ý nghïa trong việc tëng (ANR) täi đða bàn nghiên cău trung bình đät nëng suçt. Kết quâ này tāćng đ÷ng vĉi nghiên 22,7% tāćng đ÷ng vĉi nhiều nghiên cău khác cău cþa các tác giâ khác. Nguyễn Đú Châu cÿng đã chî ra hiệu quâ sĄ dĀng đäm Ċ đ÷ng Giang (2017) khi nghiên cău ânh hāĊng cþa bìng sông H÷ng rçt thçp (Phan & Kamoshita, măc giâm 25-50% phån đäm khi bù sung chế 2023; Phan Thð Thanh, 2020). Con sø này thçp phèm sinh hõc nBPT, NEB26 có tác dĀng làm hćn đáng kể so vĉi các nghiên cău trāĉc đò Ċ Việt chêm phân giâi đäm trong đçt cho kết quâ nëng Nam Ċ măc 30% (Trāćng Hợp Tác, 2015; Nguyễn suçt không khác biệt vĉi bón 90kg N/ha. Phan Vën Bû, 2013) hay trên thế giĉi Ċ măc 33% (Raun Thð Thanh & cs. (2022) cÿng đề xuçt măc bón & cs., 1999), gợi ý rìng hiệu quâ sĄ dĀng N täi đäm cho lúa mùa ĐBSH Ċ măc 70kg N/ha. Bảng 3. Hiệu quả sử dụng đạm trong canh tác lúa tại xã Nguyêt Đức (vụ xuân 2023) Chỉ tiêu Trung bình SD ANR (%) 22,7 5,4 AE (kg thóc/kg N) 16,6 2,6 UpE (%) 61 10 NUE (kg thóc/kg N) 55,6 8,2 Ghi chú: UpE: Hiệu suất hấp thu; AE: Hiệu quả nông học; ANR: Hiệu quả lượng N hấp thu từ phân bón; NUE): Hiệu quả sử dụng N tạo năng suất. 1053
  5. Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh Bảng 4. Ảnh hưởng của khối lượng N bón lên hiệu quả nông học và hiệu quả lượng N hấp thu từ phân bón Mức N bón* (kg) (n) ANR (%) AE (kg thóc/kg N) b 85 < N ≤ 100 4 22,8 22,3d 100 < N ≤ 120 14 24,8b 16,9c 120 < N ≤ 140 9 20,0a 14,7bc 140 < N < 180 3 20,9a 12,9a Ghi chú: *: Các mức bón đang áp dụng tại nông hộ; Trong cùng một cột, các chữ cái khác nhau không có sự khác biệt ý nghĩa thống kê (5%) qua phép thử Turkey 5%. ng 5. Ảnh hưởng của giống lú đến hiệu quả sử dụng đạm Giống lúa Số ruộng UpE (%) AE (kg/kg N) ANR (%) a a BT7 13 57 15,1 21,7a TBR225 7 65b 15,66b 25,4b J02 10 62b 17,15c 22,3a Trung bình 30 61 ± 0,9 15,94 ± 3,84 22,7 ± 5,5 Ghi chú: UpE: Hiệu suất hấp thu; AE: Hiệu quả nông học; ANR: Hiệu quả lượng N hấp thu từ phân bón; *: Trong cùng một cột, các chữ cái khác nhau không có sự khác biệt ý nghĩa thống kê (5%) qua phép thử Turkey 5% 3.2.2. Ảnh hưởng của giống lúa đến hiệu khi các hû có diện tích dāĉi 3 sào chî đät tāćng quả sử dụng đạm ăng 20% và 15kg thóc/kg N. Ảnh hāĊng cþa giøng lýa đến hiệu quâ sĄ Các nghiên cău trāĉc đò cho kết quâ tāćng đ÷ng khi đánh giá ânh hāĊng cþa diện tích canh dĀng đäm đāợc trình bày Ċ bâng 5. Các giøng tác lên nëng suçt, hiệu quâ sân xuçt lúa. Hoang lúa khác nhau có hiệu quâ sĄ dĀng N khác nhau (2017) chî ra diện tích có tî lệ thuên vĉi hiệu Ċ măc cò ý nghïa. Trong đò, hiệu quâ nông hõc quâ sân xuçt lúa täi Đ÷ng bìng sông H÷ng và là AE đät cao nhçt Ċ giøng J02 đät 17,15kg thóc/kg mût trong các yếu tø then chøt quyết đðnh hiệu N, hiệu quâ lāợng N hçp thu tĂ phân bón ARN quâ kinh tế. Điều này đāợc giâi thích do các hû cao nhçt Ċ giøng TBR225 đät 25,4% có diện tích canh tác lĉn thāĈng quân lý phân Nhiều nghiên cău cÿng đã chî ra rìng các bòn, nāĉc tāĉi hiệu quâ và tiết kiệm hćn, dễ giøng lúa khác nhau có phân ăng khác nhau đøi dàng áp dĀng máy móc vào sân xuçt hćn (Chen vĉi việc hçp thu và sĄ dĀng N trong việc tích lÿy & cs., 2018). Theo quan điểm cþa kinh tế hõc, và phân phøi läi nitć và chçt khô, ânh hāĊng đến các hû có diện tích canh tác càng lĉn thāĈng tiếp các yếu tø cçu thành nëng suçt nhā sø bông, sø cên theo hāĉng thð trāĈng nên cò xu hāĉng nhánh, sø hät lép trên böng„ (Bufogle & cs., quan tåm đến hiệu quâ sĄ dĀng tài nguyên và 1997, Souza & cs., 1998, Jiang & cs., 2003). vêt liệu trong sân xuçt. 3.2.3 Ảnh hưởng của tổng diện tích canh tác 3.2.4. Ảnh hưởng của độ cao chân ruộng lúa của nông hộ đến hiệu quả sử dụng N đến hiệu quả sử dụng đạm Diện tích canh tác có ânh hāĊng rõ rệt đến Kết quâ nghiên cău trình bày Ċ hình 2 cho các chî tiêu đánh giá hiệu quâ sĄ dĀng N Ċ măc thçy ruûng vàn cao và vàn trung có hiệu quâ sĄ khác biệt cò ý nghïa. Các hû có diện tích tĂ 3-5 dĀng đäm thçp hćn so vĉi ruûng trÿng thçp Ċ câ sào hoặc lĉn hćn 5 sào cò giá trð ARN đät 23% hai chî tiêu đánh giá ARN và AE Ċ măc có ý và giá trð AE đät khoâng 17kg thóc/kg N, trong nghïa thøng kê. 1054
  6. Phan Thị Hải Luyến, Nguyễn Xuân Hoà Ghi chú: Các số trung bình theo sau bởi cùng một mẫu tự chữ cái a, b, c không khác biệt ý nghĩa thống kê (5%) qua phép thử Turkey HSD 5% Hình 1. Ảnh hưởng của tổng diện tích canh tác lúa lên hiệu quả nông học và hiệu quả lượng N hấp thu từ phân bón Ghi chú: Trong cùng một chỉ tiêu đánh giá, các cột trung bình theo sau bởi cùng một mẫu tự chữ cái a, b, c không khác biệt ở mức có ý nghĩa thống kê (5%) qua phép thử Turkey HSD 5% Hình 2. Ảnh hưởng củ độ cao chân ruộng lên hiệu quả nông học và hiệu quả lượng N hấp thu từ phân bón Kết quâ này tāćng đ÷ng và có thể đāợc giâi đoän rýt nāĉc trên ruûng, sĆ hiện diện cþa lāợng thích bìng nhiều nghiên cău trāĉc đò. Đû cao nitć dā thĂa trong đçt sẽ dén đến mçt đäm đo chân ruûng là yếu tø ânh hāĊng trĆc tiếp đến chế bøc hći NH3 (Hayashi & cs., 2006), phát thâi khí đû nāĉc tāĉi cþa ruûng. Các chân ruûng vàn cao Ċ N2O vào khí quyển (Liu & cs., 2010). Ngoài ra các vĀ müa thāĈng rýt nāĉc nhanh và sø ngày đçt chân ruûng vàn cao còn dễ mçt đäm do rĄa trôi cän nāĉc nhiều, trong khi đò các chån ruûng thçp theo nāĉc. Do đò ruûng vàn cao vĉi chế đû nāĉc trÿng, mĆc nāĉc thāĈng cao hćn và duy trì ngêp biến đûng thāĈng có hiệu quâ sĄ dĀng N thçp nāĉc vĉi sø ngày dài hćn trong câ vĀ. Trong giai hćn các ruûng thçp, trÿng. 1055
  7. Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh Bảng 6. Ước tính khối lượng N2O phát thải tại huyện Thuận Thành, Bắc Ninh tương ứng với từng mức phân bón N N2O phát thải Diện tích lúa canh tác Lượng giảm phát thải Các kịch bản Tổ.ng khối lượng trực tiếp tại Thuận Thành phân N (kg/ha) N2Ophát thải (kg/năm) N2O (kg/năm) CO2tđ (t/năm)c (kg N2O/ha) (ha/năm)b 115 a 12,65 118.151 - 100 11,00 102.740 15.411 4.084 9340 90 9,90 92.466 25.685 6.807 80 8,80 82.192 35.959 9.529 70 7,70 71.918 46.233 12.252 Ghi chú: a: mức bón N đang áp dụng; b: số liệu năm 2022 (Cục Thống kê tỉnh Bắc Ninh, 2022), c: Khối lương CO2 tương đương. Thuên Thành (tî lệ qui đùi 1kg N2O tāćng 3.3. Ước lượng khí N2O phát thải trực tiếp đāćng vĉi 265kg CO2 (IPCC, 2019). Kết quâ cþa từ phân bón nghiên cău là cć sĊ khoa hõc cho việc đề xuçt Kết quâ nghiên cău cho thçy hiệu quâ sĄ giâm khøi lāợng phån đäm, nâng cao hiệu quâ dĀng phân N cþa nông dân không cao, trong khi sĄ dĀng đäm trong canh tác lúa, tĂ đò giâm lāợng phån bòn đang Ċ măc cao hćn so vĉi phát thâi N2O khuyến nghð (80kg N/ha- Viện Nghiên cău Lúa Đ÷ng bìng sông CĄu Long; 90kg N/ha - Viện 4. KẾT LUẬN Nghiên cău và Phát triển Cây tr÷ng). Kết quâ tĂ nghiên cău này cÿng cho thçy khi tëng phån Kết quâ nghiên cău ghi nhên măc phân đäm bón trong phäm vi liều lāợng phân bón N täi đða bàn nghiên cău cþa nông dân là đang áp dĀng täi nông hû tĂ 85-140kg N/ha 115 ± 16kg N/ha, cho nëng suçt lýa đät trung nëng suçt lýa khöng tëng lên nhāng các chî tiêu bình 6,28 ± 0,44 t/ha. Măc phån bòn đang áp đánh giá hiệu quâ sĄ dĀng đäm đều giâm dĀng cao hćn 20-40% so vĉi các măc bón phân xuøng. Điều này gợi ý rìng có thể giâm lāợng khuyến nghð cþa tiêu chuèn Viet GAP, Global phân bón N tĂ măc trung bình 115kg N/ha mà GAP và theo khuyến cáo cþa chính phþ để đät không ânh hāĊng tĉi nëng suçt lýa thu đāợc. mĀc tiêu sân xuçt lúa säch, chçt lāợng cao. Chúng tôi tính toán các măc phát thâi dĆa trên Hiệu suçt thu h÷i đäm tĂ phân bón và hiệu các kðch bân giâm khøi lāợng phân bón N trên nông hõc Ċ măc thçp, tāćng ăng là 22,7 ± 5,5% lúa theo các nghiên cău trāĉc đò (Phan Thð và 15,94 ± 3,84kg thóc/kg N. Thanh, 2020; Nguyễn Đú Châu Giang, 2017). Các yếu tø cò tác đûng đến hiệu quâ sĄ Măc phát thâi N2O đāợc āĉc tính theo hệ sø tính dĀng N bao g÷m khøi lāợng phân bón, giøng lúa, toán cþa IPCC (2019). diện tích canh tác, đû phân mânh cþa ruûng và Ở măc bòn N đang áp dĀng cþa nông hû là đû cao chân ruûng. Đåy là cć sĊ để đề xuçt các 115 kg/ha, N2O phát thâi do bay hći trĆc tiếp tĂ biện pháp nhìm nâng cao hiệu quâ sĄ dĀng phân hóa hõc là 12,65kg N2O/ha, tāćng ăng vĉi phân N và giâm thiểu khøi lāợng N2O phát thâi 118.151kg N2O trên diện tích canh tác lúa toàn trĆc tiếp tĂ phân bón. Các biện pháp cć bân dða phāćng. Việc giâm măc phåm đäm bón xuøng đāợc đề xuçt bao g÷m (1) giâm khøi lāợng phân 80 kg/ha có thể giúp giâm phát thâi tĉi 35.959kg bón N tĂ 20-40% so vĉi măc bón hiện täi N2O/nëm, tāćng đāćng 10.644 t CO2tđ/nëm so vĉi 115 ± 16kg N/ha, đ÷ng thĈi bù sung các chế măc bón hiện täi 115kg N/ha. Nếu măc bón phèm vi sinh hän chế mçt đäm; (2) lĆa chõn sĄ phân giâm xuøng còn 70 kg/ha, có thể giâm măc dĀng các giøng lúa có hiệu quâ sĄ dĀng N cao; phát thâi tĉi 46.233kg N2O/nëm toàn huyện (3) đèy mänh công tác d÷n điền đùi thĄa, đ÷ng 1056
  8. Phan Thị Hải Luyến, Nguyễn Xuân Hoà thĈi hú trợ nông dân tích tĀ ruûng đçt nhìm V.T.T.K., Phung C.V., Stalin P., Muthukrishnan P., Ravi V., Babu M., Chatuporn S., Sookthongsa tëng diện tích đçt canh tác, giâm đû phân mânh J., Sun Q., Fu R., Simbahan G.C. & Adviento cþa ruûng sân xuçt; (4) áp dĀng các biện pháp M.A.A. (2002). Site-specific nutrient management quân lý tāĉi tiêu hợp lý, tránh rýt nāĉc trong for intensive rice cropping systems in Asia. Field ruûng ngay sau khi bón phân tĂ 3-5 ngày. Crops Research. 74(1): 37-66. doi.org/10.1016/S0378-4290(01)00197-6. Ở măc bòn N đang áp dĀng cþa nông hû FAOSTAT (2017). Nitrogent fertilizer use per area of 115 kg/ha, N2O phát thâi do bay hći trĆc tiếp tĂ cropland. Retrieved from http://www.fao.org/ phân hóa hõc là 12,65 kg/ha, tāćng ăng vĉi faostat/en/#data/EF on Dec 20, 2023. 118.151kg N2O trên diện tích canh tác lúa toàn General Statistic Office of Vietnam (2020). Statistical huyện Thuên Thành. Nếu măc bón phân giâm yearbook of Vietnam. Statsitical Publishing House. xuøng còn 70 kg/ha, có thể giâm măc phát thâi p. 1034. tĉi 46.233kg N2O/ nëm. Hayashi K., Nishimura S. & Yagi K. (2006). Ammonia volatilization from the surface of a Japanese paddy field during rice cultivation. Soil science and plant LỜI CẢM ƠN nutrition. 52(4): 545-555. Hoàng Thị Thái Hòa, Đỗ Đình Thục, Trần Thị Ánh Nghiên cău đāợc thĆc hiện trong khuôn khù Tuyết, Nguyễn Đức Thành & Nguyễn Mạnh Hùng đề tài nghiên cău khoa hõc mã sø: KHCN- T2023- (2015). Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng và 03-12 cþa Hõc viện Nông nghiệp Việt Nam. dạng phân đạm đến năng suất lúa trên đất phù sa tỉnh Thừa Thiên Huế. Tạp chí Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn. 13. TÀI LIỆU THAM KHẢO Hoang Van L. & Yabe M. (2012). Impact of Bufogle Jr A., Bollich P.K., Kovar J.L., Macchiavelli Environmental Factors on Profit Efficiency of Rice R.E. & Lindau C.W. (1997). Rice variety Production: A Study in Vietnam-s Red River differences in dry matter and nitrogen accumulation Delta. International Journal of Agricultural and as related to plant stature and maturity group. Biosystems Engineering. 6(6): 330-337. Journal of plant nutrition. 20(9): 1203-1224. Huang S., Pant H.K. & Lu J. (2007). Effects of water Devkota K.P., Pasuquin E., Elmido-Mabilangan A., regimes on nitrous oxide emission from soils. Dikitanan R., Singleton G.R., Stuart A.M., Ecological Engineering. 31(1): 9-15. Vithoonjit D., Vidiyangkura L., Pustika A.B., IPCC (2019). The 2019 Refinement to the 2006 IPCC Afriani R., Listyowati C.L., Keerthisena R.S.K., Guidelines for National Greenhouse Gas Kieu N.T., Malabayabas A.J., Hu R., Pan J. & Inventories Calvo Buendia E., Tanabe K., Kranjc Beebout S.E.J. (2019). economic and A., Baasansuren J., Fukuda M., Ngarize S., Osako environmental indicators of sustainable rice A., Pyrozhenko Y., Shermanau P. & Federici S. cultivation: A comparison across intensive (Eds.). Published: IPCC, Switzerland. irrigated rice cropping systems in six Asian Jiang L.G., Dai T.B., Wei S.Q., Gan X.Q., Xu J.Y. & countries. Ecological Indicators. 105: 199-214. Cao W.X. (2003). Genotypic differences and Dobermann A. & Cassman K.G. (2002). Plant nutrient valuation in nitrogen uptake and utilization management for enhanced productivity in intensive efficiency in rice. Chinese Journal of Plant grain production systems of the United States and Ecology. 27(4): 466. Asia. Plant and Soil. 247(1): 153-175. Kamoshita A. & Ouk M. (2015). Field level damage of doi.org/10.1023/A:1021197525875. deepwater rice by the 2011 Southeast Asian Flood Dobermann A. & Cassman K.G. (2004). Environmental in a flood plain of Tonle Sap Lake, Northwest dimensions of fertilizer N: What can be done to Cambodia. Paddy and Water Environment. increase nitrogen use efficiency and ensure global 13: 455-463. food security? In A.R. Mosier et al. (Ed.) Kamoshita A., Nguyen Y.T.B. & Dinh V.T.H. (2018). Agriculture and the nitrogen cycle: assessing the Preliminary Assessment of Rice Production in impacts of fertilizer use on food production and the Coastal Part of Red River Delta Surrounding Xuan environment. SCOPE 65. Island Press, Thuy National Park, Vietnam, for Improving Washington, D.C. pp. 261-278. Resilience. In: Takeuchi, K., Saito, O., Matsuda, Dobermann A., Witt C., Dawe D., Abdulrachman S., H., Mohan, G. (Eds.) Resilient Asia. Science for Gines H.C., Nagarajan R., Satawathananont S., Sustainable Societies. Springer, Tokyo. pp. 7-38. Son T.T., Tan P.S., Wang G.H., Chien N.V., Thoa doi.org/10.1007/978-4-431-56597-0_2. 1057
  9. Đánh giá hiệu quả sử dụng phân đạm hướng tới giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng: Trường hợp nghiên cứu tại Thuận Thành, Bắc Ninh Liu S., Qin Y., Zou J. & Liu Q. (2010). Effects of water sativa L.) production in the saline coastal zone of regime during rice-growing season on annual the Red River Delta in Vietnam. Plant Production direct N(2)O emission in a paddy rice-winter wheat Science. 26(3): 209-224. rotation system in southeast China. The Science of Pham Thi Huong L. & Le Minh N. (2018). Assessing the total environment. 408(4): 906-13. the impact of climate change on the water intake of Mai Văn Trịnh (2016). Sổ tay Hướng dẫn đo phát thải the headworks on the Red River Basin in Viet Khí nhà kính trong canh tác lúa. Nhà xuất bản Nam. MATEC Web of Conferences. 138: 09003. Nông nghiệp, Hà Nội https://doi.org/10.1051/matecconf/201713809003 Nguyễn Đỗ Châu Giang, Nguyễn Minh Đông & Trần Phan L.T.H. & Kamoshita A. (2020). Salinity intrusion Văn Dũng (2017). Ảnh hưởng của việc giảm phân reduces grain yield in coastal paddy fields: case đạm bổ sung chế phẩm nBPT, Neb26 đến sinh study in two estuaries in the Red River trưởng, năng suất lúa và hiệu quả sử dụng đạm trên Delta, Vietnam. Paddy and Water Environment. đất lúa Tam Bình - Vĩnh Long. Tạp chí Khoa học 18: 399-416. doi.org/10.1007/s10333-020-00790-y. Trường Đại học Cần Thơ. tr. 39-45. Phan Thị Thanh, Nguyễn Trọng Khanh, Dương Xuân Nguyễn Quốc Khương, Lê Tấn Lợi & Nguyễn Minh Tú, Nguyễn Văn Khởi, Nguyễn Thị Sen, Lê Huy Đông (2013). Ảnh hưởng của biện pháp tưới lên Nghĩa, Bùi Thị Phương Loan & Mai Văn Trịnh hiệu quả sử dụng phân đạm, năng suất lúa trên đất (2020). Kết quả thử nghiệm quy trình kỹ thuật phù sa và đất phèn ở đồng bằng sông Cửu Long. canh tác lúa tiên tiến cho vùng Đồng bằng sông Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ. 26: 255-261. Hồng. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông Nguyễn Văn Bộ (2013). Nâng cao hiệu quả sử dụng nghiệp Việt Nam. 6(115): 32-40. phân bón ở Việt Nam. Nhà xuất bản Nông Tổng cục Thống kê (2023). Niên giám thống kê tỉnh nghiệp. 42. Bắc Ninh năm 2022. Nhà xuất bản Thống kê. Nguyen Y.T.B., Kamoshita A., Dinh V.T.H., Matsuda, Wassmann R., Jagadish S.V.K., Sumfleth K., Pathak H. & Kurokura H. (2017). Salinity intrusion and H., Howell G., Ismail A., Serraj R., Redona E., rice production in Red River Delta under changing Singh R.K. & Heuer S. (2009). Regional climate conditions. Paddy and Water Environment. vulnerability of climate change impacts on Asian 15(1): 37-48. rice production and scope for adaptation. Advances Phan Luyen & Kamoshita A. (2023). On-farm in Agronomy. 102: 91-133. agronomic manipulations to improve rice (Oryza doi.org/10.1016/S0065-2113(09)01003-7. 1058
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2