Đánh giá kết quả điều trị ngoại khoa bệnh hẹp khít van hai lá có tăng áp động mạch phổi nặng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA BỆNH HẸP KHÍT VAN<br /> HAI LÁ CÓ TĂNG ÁP ĐỘNG MẠCH PHỔI NẶNG<br /> Trần Minh Trung, Trần Quyết Tiến*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Bệnh hẹp van hai lá là bệnh tim phổ biến, nguyên nhân chủ yếu do thấp tim. Bệnh hẹp van hai<br /> lá nếu không được điều trị sẽ có nhiều biến chứng nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao. Phương pháp thay van nhân<br /> tạo trở nên phổ biến.<br /> Mục tiêu: Đánh giá một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của các bệnh nhân hẹp khít van hai lá tăng áp<br /> động mạch phổi nặng có chỉ định phẫu thuật thay van hai lá và đánh giá kết quả phẫu thuật sớm.<br /> Đối tượng: 36 bệnh nhân hẹp khít van hai lá tăng áp động mạch phổi nặng được phẫu thuật thay van hai<br /> lá tại khoa phẫu thuật tim bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 1 năm 2009 đến tháng 5 năm 2010.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình 39,56 ± 11,66 tuổi, nữ mắc bệnh nhiều hơn nam. Hầu hết bệnh nhân có suy tim<br /> trước mổ NYHA III, IV. Áp lực động mạch phổi tâm thu tăng nặng. 100% hẹp van hai lá mức độ khít. Diện<br /> tích lỗ van hai lá trung bình 0,61 ± 0,11 cm2. Thời gian chạy máy tim phổi nhân tạo trung bình 66,6±15,7 phút,<br /> thời gian kẹp động mạch chủ trung bình 48,4±9 phút. Biến chứng sớm chiếm 2,8%, chủ yếu tràn dịch màng<br /> tim. Tử vong bệnh viện chiếm 2,8%. Áp lực động mạch phổi tâm thu giảm dần sau mổ. Tình trạng suy tim cải<br /> thiện tốt sau mổ.<br /> Kết Luận: Phẫu thuật thay van hai lá là phương pháp điều trị tốt cho phần lớn bệnh nhân hẹp khít van hai<br /> lá tăng áp động phổi nặng. Sau mổ, tỷ lệ biến chứng thấp, tình trạng tăng áp động mạch phổi và suy tim cải<br /> thiện đáng kể.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF SURGICAL TREATMENT OF SEVERE MITRAL STENOSIS WITH SEVERE<br /> PULMONARY HYPERTENSION<br /> Tran Minh Trung, Tran Quyet Tien<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 475 - 479<br /> Background: Mitral stenosis (MS) is a common acquired heart disease, the main cause is rheumatic<br /> fever. Without treatment, this illness may cause many fatal complications and high mortality rate.<br /> Mechanical mitral valve replacement becomes more popular.<br /> Objective: Evaluate some clinical and paraclinical characteristics of patients with severe MS severe<br /> pulmonary hypertension who are candidates for mitral replacement<br /> Patients: 36 patients of the same hospital from January 2009 to May 2010 were selected.<br /> Result: Mean age was 39,56 ± 11,66, female > male. Most of the patients were at NYHA III, IV<br /> preoperatively. Systolic pulmonary pressure increased at severely. 100% of mitral valves severely stenosic with<br /> mean orifice area was 0,61 ± 0,11 cm2. Mean CPB time was 66,6±15,7 min, cross-clamp time was 48,4±9 min.<br /> Early complications accounted for 2,8%, mainly pericardial. Hospital death was 2,8%. After surgery, systolic<br /> pulmonary pressure felt, degree of heart failure also decreased.<br /> <br /> * Khoa phẫu thuật Tim, bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: BS Trần Minh Trung<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> ĐT: 0903674985<br /> <br /> Email: tranminhtrung@viettel.vn<br /> <br /> 475<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Conclusion: Mitral replacement is good indication for most patients with severe MS severe pulmonary<br /> hypertension with low complication rate, high systolic pulmonary pressure and heart failure recover with time.<br /> Key words: severe mitral stenosis, severe pulmonary hypertension.<br /> phẫu thuật tim bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 1<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> năm 2009 đến tháng 5 năm 2010.<br /> Hẹp van hai lá bệnh van tim thường gặp ở<br /> Nghiên cứu tiền cứu ghi nhận các đặc điểm<br /> nước ta, chiếm 40,3% số người mắc bệnh tim(5).<br /> lâm sàng và cận lâm sàng, đặc điểm phẫu thuật.<br /> Tiến triển tự nhiên của hẹp van hai lá không<br /> Đánh giá kết quả sớm sau mổ: ghi nhận cải thiện<br /> được can thiệp ngoại khoa là tử vong, ở độ tuổi<br /> triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng, biến<br /> trung bình 40-50(2,3,4). Vì vậy, cần phải chẩn đoán<br /> chứng sau mổ, tỷ lệ tử vong, thay đổi áp lực<br /> và giải quyết sớm sự tắc nghẽn cơ học này để<br /> động mạch phổi tâm thu trước và sau mổ.<br /> làm giảm áp động mạch phổi, giảm bớt áp lực<br /> KẾT QUẢ<br /> trong thất phải đồng thời giảm mức độ suy tim<br /> phải, nhằm kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc<br /> Đặc điểm lâm sàng và cận lân sàng<br /> sống cho bệnh nhân.<br /> Tuổi trung bình 39,56 ± 11,66 tuổi (17-64<br /> Điều trị nội khoa chỉ cải thiện triệu chứng cơ<br /> tuổi). Tỷ lệ nữ và nam là 2,27/ 1.<br /> năng, không giải quyết được nguyên nhân tắc<br /> Phân bố theo địa lý: thành phố 22,2%, nông<br /> nghẽn và không ngăn được tiến triển của<br /> thôn 77,8%.<br /> bệnh(1,2,3,5).<br /> Suy tim theo NYHA<br /> Trong bối cảnh của Việt Nam bệnh lý van<br /> tim chủ yếu hậu thấp và vì hoàn cảnh kinh tế đa<br /> số bệnh nhân hẹp van hai lá không được chăm<br /> sóc và theo dõi. Trong số bệnh nhân có chỉ định<br /> mổ, có một số không nhỏ đến bệnh viện với tình<br /> trạng bệnh nặng khó thở phải ngồi thở, ho ra<br /> máu, gan to, phù… Trong đó có nhiều trường<br /> hợp tăng áp động mạch phổi nặng đe dọa phù<br /> phổi cấp điều trị nội khoa không đáp ứng,<br /> phương pháp lựa chọn tốt nhất phẫu thuật. Với<br /> ECG: nhịp xoang 5,6%, rung nhĩ 94,4%<br /> bối cảnh ngành phẫu thuật và hồi sức tim ở Việt<br /> Tỉ số tim lồng ngực: trung bình trước mổ là<br /> Nam ta mới phát triển trong hơn một thập kỷ<br /> 68,31 ± 9,75%, nhỏ nhất 50%, lớn nhất 90%.<br /> gần đây. Tiếp thu kinh nghiệm của các nước phát<br /> triển áp dụng vào hoàn cảnh thực tế Việt Nam,<br /> Siêu âm tim<br /> chúng tôi nhận thấy có nhiều vấn đề cần nghiên<br /> Nhỏ<br /> Lớn<br /> Chỉ số siêu âm<br /> Trung bình<br /> cứu để nhằm đạt hiệu quả cao trong việc áp dụng<br /> nhất<br /> nhất<br /> phương pháp điều trị thay van 2 lá trong bệnh lý<br /> Diện tích mở van hai lá<br /> 0.4<br /> 0.8<br /> 0,61 ± 0,11<br /> (cm2)<br /> hẹp khít van 2 lá kèm tăng áp động mạch phổi<br /> nặng, để giảm tỉ lệ tử vong sau mổ và các biến<br /> Áp lực ĐMP tâm thu<br /> 75<br /> 130 98,14±15,31<br /> (mmHg)<br /> chứng của cao áp động mạch phổi xảy ra sau mổ.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu gồm 36 bệnh nhân<br /> hẹp khít van hai lá tăng áp động mạch phổi<br /> nặng được phẫu thuật thay van hai lá tại khoa<br /> <br /> 476<br /> <br /> Đường kính nhĩ trái (mm)<br /> <br /> 30<br /> <br /> 104<br /> <br /> 58,8±12,39<br /> <br /> Đường kính thất trái tâm<br /> trương (mm)<br /> <br /> 32<br /> <br /> 84<br /> <br /> 51,53±12,37<br /> <br /> Đường kính thất phải (mm)<br /> <br /> 25<br /> <br /> 40<br /> <br /> 31,82±12,35<br /> <br /> Phân xuất tống máu EF (%)<br /> <br /> 45<br /> <br /> 85<br /> <br /> 65±9,35<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Thời gian chạy máy tim phổi và kẹp động<br /> mạch chủ<br /> Thời gian (phút)<br /> <br /> Ngắn nhất<br /> <br /> Dài nhất<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> Chạy máy tim phổi<br /> <br /> 38<br /> <br /> 105<br /> <br /> 66,6±15,7<br /> <br /> Kẹp ĐMC<br /> <br /> 27<br /> <br /> 75<br /> <br /> 48,4±9<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thay đổi áp lực động mạch phổi tâm thu<br /> <br /> Kết quả phẫu thuật sớm<br /> Thời gian nằm hồi và thời gian rút nội khí<br /> quản.<br /> Ngắn nhất<br /> - Thời gian rút nội khí<br /> quản (giờ)<br /> - Thời gian nằm hồi sức<br /> (ngày)<br /> <br /> Dài nhất<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> 24<br /> <br /> 80<br /> <br /> 41,78 ± 18,20<br /> <br /> 3<br /> <br /> 13<br /> <br /> 4,67 ± 2,63<br /> <br /> Cải thiện triệu chứng lâm sàng<br /> <br /> Biến chứng và tử vong sớm sau phẫu thuật<br /> Biến chứng và tử vong sau phẫu thuật<br /> Chảy máu cần mổ lại<br /> Tràn dịch màng tim<br /> Tràn máu màng phổi<br /> Nhiễm trùng vết mổ<br /> Các biến chứng khác<br /> Tử vong<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 0<br /> 2,8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 2,8<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm chung<br /> <br /> Thay đổi tỉ số tim lồng ngực<br /> Nhỏ Lớn<br /> Trung bình<br /> nhất nhất<br /> Tỉ số tim ngực trước<br /> mổ<br /> <br /> 50% 90% 68,31±9,75%<br /> <br /> P<br />