Đánh giá kết quả ứng dụng kỹ thuật vi phẫu trong tạo hình tại khoa phẫu thuật hàm mặt và tạo hình, bệnh viện Trung Ương Quân Đội 108

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ỨNG DỤNG KỸ THUẬT VI PHẪU<br /> TRONG TẠO HÌNH TẠI KHOA PHẪU THUẬT HÀM MẶT<br /> VÀ TẠO HÌNH, BV TƯQĐ 108<br /> Nguyễn Tài Sơn*; Nguyễn Huy Thọ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Với ưu điểm vượt trội là có thể lấy và chuyển ghép vạt tổ chức từ bất kỳ vị trí nào của cơ thể để<br /> điều trị các tổn khuyết lớn, phục hồi lại chức năng, thẩm mỹ, vi phẫu thuật trở thành kỹ thuật cơ bản của ngoại<br /> khoa hiện đại.<br /> Phương pháp: Xem xét 535 bệnh nhân được phẫu thuật tại khoa Hàm mặt và tạo hình, với 558 vạt tổ chức<br /> tự do được sử dụng.<br /> Kết quả: Tỷ lệ vạt sống toàn bộ là 96%, hoại tử 1 phần 1,8%, hoại tử toàn bộ 2,2%. Tỷ lệ thành công đối với<br /> vạt ghép có chức năng là 85% đạt kết quả tốt và khá, vạt che phủ đạt 82%, vạt độn 95%, vạt xương mác 92%...<br /> Kết luận: Qua 20 năm ứng dụng kỹ thuật vi phẫu trong Phẫu thuật tạo hình, chúng tôi nhận thấy sự tiến<br /> bộ của kỹ thuật vi phẫu và nghiên cứu các vạt tổ chức tự do là công cụ thúc đẩy ngành ngoại khoa nói chung<br /> cũng như phẫu thuật tạo hình nói riêng ngày một phát triển.<br /> Từ khóa: Vi phẫu thuật, Vạt tự do<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF RESULTS OF USING MICROSURGERY FOR RECONSTRUCTIVE AND PLASTIC<br /> SURGERY IN DEPARTMEMT OF MAXILLOFACIAL AND PLASTIC SURGERY, CMH 108<br /> Nguyen Tai Son; Nguyen Huy Tho<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 447 - 452<br /> Purpose: Free flap transfer is becoming a standardized procedure in the treatment of various tissue defects<br /> and clinical functional loss.<br /> Method: Between 1990 and 2010, 558 free flaps were used.<br /> Results: In 535 patients with mean age 34 ± 5.6 underwent microsurgical reconstruction in Department of<br /> Maxillofacial and Plastic Surgery, CMH 108. The total flap survival rate was 96%, partial necrosis – 1.8% and<br /> total flap necrosis – 2.2%. The functional and aesthetic outcome of some individual flaps: in group of functional<br /> muscle transfers was 85%, in group of flaps for surface reconstruction was 82%, in group of vascularized bone<br /> flaps was 92%...<br /> Conclusion: From the our experience, we suggest that the recent advances in microtechnique and free flap<br /> studies have provided rarely useful tools for improving surgery in general and plastic and reconstructive surgery<br /> in particular.<br /> Keyword: Microsurgery, Free tissue flaps<br /> <br /> ĐẶT VẤNĐỀ<br /> Kỹ thuật vi phẫu được GS.TSKH Nguyễn<br /> Huy Phan triển khai áp dụng tại Việt Nam vào<br /> * Bệnh viện Trung Ương quân đội 108<br /> Tác giả liên lạc: PGS TS Nguyễn Tài Sơn<br /> <br /> những năm cuối của thập kỷ 70, thế kỷ XX và<br /> ngày nay trở thành một kỹ thuật cơ bản của<br /> ngoại khoa hiện đại(5). Kỹ thuật vi phẫu được sử<br /> <br /> ĐT: 0903211900<br /> <br /> email: drnguyentaison@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 447<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> dụng rộng rãi trong các chuyên ngành ngoại<br /> khoa khác nhau để giải quyết những trường hợp<br /> cấp cứu và tạo hình phức tạp như trồng lại chi<br /> thể đứt rời, tạo hình các khuyết hổng tổ chức lớn,<br /> các dị dạng bẩm sinh hay mắc phải… mà các kỹ<br /> thuật kinh điển không thể giải quyết được(3). Đặc<br /> biệt trong chuyên ngành phẫu thuật hàm mặt, kỹ<br /> thuật vi phẫu là một công cụ đắc lực giúp phẫu<br /> thuật viên trả lại nét mặt sinh động cũng như<br /> phục hồi các chức năng và thẩm mỹ cho người<br /> bệnh(6). Trong nghiên cứu này chúng tôi nhìn lại<br /> 20 năm ứng dụng vi phẫu thuật trong tạo hình<br /> hàm mặt và tạo hình chung nhằm đánh giá kết<br /> quả sử dụng các vạt tổ chức tự do cũng như<br /> hướng phát triển của vi phẫu thuật trong thời<br /> gian tới.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Đối tượng<br /> Gồm 535 bệnh nhân (BN) đã được tạo hình<br /> (TH) các khuyết hổng lớn tổ chức vùng hàm<br /> mặt, liệt mặt, khuyết rộng xương hàm trên và<br /> dưới, khuyết các bộ phận, cơ quan như dương<br /> vật, vú… bẩm sinh hay sau cắt bỏ do ung thư tại<br /> Khoa Phẫu thuật Hàm mặt và Tạo hình,<br /> BVTƯQĐ 108, trong thời gian từ năm 1990 đến<br /> 2010 và có đầy đủ hồ sơ lưu trữ.<br /> <br /> Phương pháp<br /> Hồi cứu.<br /> Nghiên cứu hồ sơ bệnh án, ghi chép mổ và<br /> nhận xét đánh giá kết quả phẫu thuật trong các<br /> lần bệnh nhân đến tái khám. Phân loại kết quả<br /> chung về chức năng và thẩm mỹ dựa trên mức<br /> độ cân đối của mặt sau tạo hình, khả năng phục<br /> hồi chức năng cũng như hình dáng cơ quan bộ<br /> phận được tạo hình và mức độ hài lòng của<br /> <br /> người bệnh(6).<br /> Các số liệu nghiên cứu thu được, được xử lý<br /> bằng phần mềm EPI.INFO 6.0<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Tuổi, giới<br /> - Tuổi: 535 bệnh nhân có độ tuổi từ 11 đến 74<br /> tuổi, trung bình 34 ± 5,6 tuổi.<br /> - Giới: Nữ: 378 bệnh nhân, chiếm 70,6%<br /> Nam: 157 bệnh nhân, chiếm 29,4 %<br /> - Giới và các bệnh lý:<br /> - Liệt mặt: Nữ 155/164, chiếm 94,5%<br /> Nam 9/164, chiếm 5,5%<br /> - Sẹo co kéo: Nữ 86/ 148, chiếm 58,1%<br /> Nam 78/148, chiếm 41,9%<br /> <br /> Các dạng bệnh lý có chỉ định sử dụng vạt vi<br /> phẫu<br /> Bảng 1: Các dạng bệnh lý (n=535)<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Các dạng bệnh lý<br /> Liệt mặt<br /> Sẹo co kéo<br /> U men xương hàm dưới<br /> Khuyết phần mềm<br /> Khuyết dương vật<br /> K lưỡi-sàn miệng<br /> Khuyết vú sau PT cắt K vú<br /> Các dạng bệnh lý khác<br /> Tổng số<br /> <br /> Số BN<br /> 164<br /> 148<br /> 61<br /> 45<br /> 27<br /> 23<br /> 12<br /> 58<br /> 535<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 30,65<br /> 27,7<br /> 11,4<br /> 8,4<br /> 5<br /> 4,3<br /> 2,2<br /> 10,8<br /> 100<br /> <br /> Bảng 1 cho thấy liệt mặt là bệnh lý hay gặp<br /> nhất, chiếm 30,6%, tiếp theo là các sẹo co kéo<br /> vùng cổ mặt, chiếm 27,7%. Điều này chứng minh<br /> những biến dạng mặt gây mặc cảm lớn cho<br /> người bệnh, do vậy nhu cầu chỉnh sửa khuôn<br /> mặt được quan tâm hơn.<br /> <br /> Tuổi và các dạng bệnh lý<br /> Bảng 2: Liên quan tuổi và các dạng bệnh lý<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> 448<br /> <br /> Các dạng bệnh lý Số BN 10- 20 tuổi 21- 30 tuổi 31- 40 tuổi 41- 50 tuổi 51- 60 tuổi >60 tuổi Tuổi trung<br /> bình<br /> Liệt mặt<br /> 164<br /> 75<br /> 58<br /> 21<br /> 8<br /> 2<br /> 0<br /> 23,0<br /> Sẹo co kéo<br /> 148<br /> 13<br /> 41<br /> 58<br /> 25<br /> 11<br /> 0<br /> 33,6<br /> U men<br /> 61<br /> 0<br /> 35<br /> 25<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 29,4<br /> Khuyết phần mềm<br /> 45<br /> 8<br /> 13<br /> 16<br /> 8<br /> 0<br /> 0<br /> 25,0<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> STT<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các dạng bệnh lý Số BN 10- 20 tuổi 21- 30 tuổi 31- 40 tuổi 41- 50 tuổi 51- 60 tuổi >60 tuổi Tuổi trung<br /> bình<br /> Khuyết dương vật<br /> 27<br /> 0<br /> 9<br /> 11<br /> 6<br /> 1<br /> 0<br /> 33,8<br /> K lưỡi-sàn miệng<br /> 23<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 5<br /> 12<br /> 6<br /> 55,4<br /> Khuyết vú<br /> 12<br /> 0<br /> 1<br /> 2<br /> 7<br /> 2<br /> 0<br /> 43,3<br /> Các dạng BL khác 55<br /> 0<br /> 13<br /> 19<br /> 15<br /> 7<br /> 1<br /> 36,6<br /> <br /> Bảng 2 cho thấy tuổi trung bình cao nhất<br /> (55,4 tuổi) hay gặp ở nhóm bệnh nhân bị ung<br /> thư lưỡi-sàn miệng, thấp nhất là nhóm bệnh<br /> nhân bị liệt mặt (23 tuổi).<br /> <br /> Các loại vạt tổ chức tự do được sử dụng<br /> Bảng 3: Các vạt tổ chức tự do được sử dụng (n=558)<br /> STT<br /> Các dạng vạt tự do<br /> Số lượng<br /> 1<br /> Cơ thon<br /> 171<br /> 2<br /> Vạt bả-bên bả<br /> 155<br /> 3<br /> Vạt cẳng tay quay<br /> 40<br /> 4<br /> Vạt xương mác<br /> 56<br /> 5<br /> Vạt đùi trước ngoài (ALT)<br /> 48<br /> 6<br /> Mào chậu<br /> 37<br /> 7<br /> Cánh tay ngoài<br /> 17<br /> 8<br /> Cơ lưng rộng<br /> 14<br /> 9<br /> Bắp chân trong<br /> 5<br /> 10<br /> Vạt xuyên ngực lưng<br /> 3<br /> 11 Vạt thượng vị sâu dưới (DIEP)<br /> 12<br /> Tổng số vạt<br /> 558<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 30,6<br /> 27,8<br /> 7,2<br /> 10,0<br /> 8,6<br /> 6,6<br /> 3,0<br /> 2,5<br /> 0,89<br /> 0,53<br /> 2,1<br /> 100<br /> <br /> Trong số các vạt tự do được thống kê, vạt<br /> cơ thon nhiều nhất chiếm 30,6%, vạt bả bên bả<br /> chiếm 27,8%. Vạt sử dụng ít nhất là vạt xuyên<br /> ngực lưng, chiếm 0,53%. Điều này cho thấy<br /> thói quen sử dụng cũng như kỹ năng lấy các<br /> loại vạt không đồng đều, đòi hỏi phải nghiên<br /> cứu rộng hơn nữa để có nhiều sự lựa chọn khi<br /> sử dụng vạt.<br /> <br /> Số lượng vạt sử dụng trên 1 bệnh nhân<br /> Bảng 4: Số lượng vạt trên một bệnh nhân (n=535)<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> Số vạt<br /> Một vạt tự do<br /> Hai vạt tự do<br /> Ba vạt tự do<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 499<br /> 32<br /> 4<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 93,3<br /> 6<br /> 0,7<br /> <br /> 4<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 535<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Bảng 4 cho thấy nhu cầu sử dụng 1 vạt tự<br /> do là chủ yếu, chiếm 93,3%. Sử dụng từ 2 vạt<br /> trở lên trên một bệnh nhân, trong một lần mổ<br /> chỉ chiếm 6,7%. Có thể sử dụng nhiều vạt<br /> trong một lần mổ, trên một bệnh nhân, tuy<br /> nhiên còn phụ thuộc vào trạng thái sức khỏe<br /> <br /> người bệnh chứ không phụ thuộc vào kỹ thuật<br /> lấy vạt.<br /> <br /> Các dạng vạt tự do<br /> Bảng 5: Các dạng vạt tự do (n=558)<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Các dạng vạt<br /> Số lượng Tỷ lệ %<br /> Vạt có chức năng (cơ thon)<br /> 164<br /> 29,4<br /> Vạt che phủ<br /> 227<br /> 40,7<br /> Vạt tạo hình cơ quan (vú,<br /> 39<br /> 6,9<br /> dương vật)<br /> Vạt tạo hình độn<br /> 35<br /> 6,2<br /> Vạt xương<br /> 93<br /> 16,6<br /> + Vạt phức hợp da, cơ, xương 32/93<br /> (34,4%)<br /> Tổng số<br /> 558<br /> 100<br /> <br /> Bảng 5 cho thấy vạt được sủ dụng che phủ<br /> được sử dụng nhiều nhất 227 vạt, chiếm<br /> 40,7%; tiếp sau để phục hồi chức năng (vạt cơ<br /> thon) trong điều trị liệt mặt 164 vạt, chiếm<br /> 29,4% và vạt xương có 93 vạt, chiếm 16,6%.<br /> <br /> Tỷ lệ sống và hoại tử vạt<br /> - Vạt sống toàn bộ: 536 vạt, chiếm 96 %<br /> - Vạt hoại tử một phần: 10 vạt, chiếm 1,8%<br /> - Vạt hoại tử toàn bộ: 12 vạt, chiếm 2,2%<br /> Bảng 6: Tỷ lệ hoại tử của từng loại vạt (n=12)<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Các dạng vạt tự do<br /> Cơ thon<br /> Vạt bả-bên bả<br /> Vạt cẳng tay quay<br /> Vạt xương mác<br /> Mào chậu<br /> Cánh tay ngoài<br /> Tổng số vạt<br /> <br /> Số lượng<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 4<br /> 2<br /> 2<br /> 12<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 8,3<br /> 8,3<br /> 16,7<br /> 33,3<br /> 16,7<br /> 16,7<br /> 100<br /> <br /> Bảng trên cho thấy vạt xương mác có tỷ lệ<br /> hoại tử cao gồm 4 vạt, chiếm 33,3%, ít nhất là<br /> vạt cơ thon và vạt bả bên bả, chiếm 8,3% trong<br /> tổng số các vạt bị hoại tử. Sử dụng vạt xương<br /> mác có nhiều khó khăn trong các thì lấy vạt và<br /> cắt gọt cho phù hợp với khuyết hổng hơn là<br /> các vạt phần mềm.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 449<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Kết quả về chức năng và thẩm mỹ 6 tháng sau phẫu thuật, đối với ghép cơ sau 12 tháng<br /> Bảng 7: Kết quả chức năng và thẩm mỹ (n=535)<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Các dạng bệnh lý<br /> Liệt mặt<br /> Sẹo co kéo<br /> TH xương hàm dưới<br /> TH độn phần mềm<br /> TH dương vật<br /> TH lưỡi-sàn miệng<br /> TH vú<br /> TH các dạng khác<br /> Kết quả chung<br /> <br /> Số BN<br /> 164<br /> 148<br /> 92<br /> 35<br /> 27<br /> 23<br /> 12<br /> 34<br /> 535<br /> <br /> Bảng 7 cho thấy kết quả phẫu thuật sau 6<br /> tháng trở lên đạt 93% tốt và khá, chỉ có 6,9% kết<br /> quả kém cần có sửa chữa bổ xung thêm. Về từng<br /> loại bệnh lý thì kết quả tạo hình độn và tạo hình<br /> vú cho kết quả tối đa, không có kết quả kếm.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Các tác giả Ueda(10), Terzis(8) đã tiến hành<br /> ghép cơ tự do điều trị liệt mặt cho những bệnh<br /> nhân có độ tuổi từ 3 đến 15 tuổi và nhận được<br /> kết quả chức năng của vạt ghép tốt, thời gian<br /> phục hồi sớm. Van Landuyt(11) đã sử dụng vạt<br /> mạch xiên che phủ khuyết phần mềm cho các<br /> bệnh nhi nhỏ tuổi, trong đó có bệnh nhi 28 tuần<br /> tuổi mà không gặp bất kỳ tai biến nào. Đối với<br /> những bệnh nhân cao tuổi, Talbi năm 2010(7) đã<br /> sử dụng vạt cẳng tay quay tạo hình má cho một<br /> bệnh nhân bị ung thư ở tuổi 97 và nhận thấy<br /> không có sự khác biệt nào về kết quả nối ghép<br /> vạt tổ chức tự do ở người già so với người trẻ(2).<br /> Theo Tezis 1997 kết quả khác biệt liên quan đến<br /> tuổi chỉ thể hiện ở khả phục hồi dẫn truyền thần<br /> kinh và phục hồi chức phận cơ ghép trong<br /> chuyển ghép các vạt tự do có chức phận(9). Trong<br /> nghiên cứu này độ tuổi có chỉ định sử dụng kỹ<br /> thuật vi phẫu để cấy ghép các vạt tổ chức tự do<br /> có biên độ giao động lớn, từ 11 đến 74 tuổi, kết<br /> quả của chúng tôi phù hợp với các đánh giá của<br /> của các tác giả trên về độ tuổi không có ảnh<br /> hưởng tới kết quả sử dụng vạt tổ chức tự do.<br /> Liên quan độ tuổi với các dạng bệnh lý cho<br /> thấy các bệnh nhân liệt mặt có độ tuổi trung bình<br /> là 23,0 tuổi, trẻ hơn so với các bệnh nhân bị ung<br /> <br /> 450<br /> <br /> Tốt<br /> 62 (37,8%)<br /> 75 (50,7%)<br /> 48 (52,2%)<br /> 24 (68,5%)<br /> 15 (55,6%)<br /> 16 (69,6%)<br /> 10 (83,3%)<br /> 21 (61,7%)<br /> 273 (51,0%)<br /> <br /> Khá<br /> 87 (53,0%)<br /> 65 (43,9%)<br /> 36 (39,2%)<br /> 11 (31.5%)<br /> 9 (33,3%)<br /> 6 (26,1%)<br /> 2 (16,7%)<br /> 11 (32,3%)<br /> 225 (42,0%)<br /> <br /> Kém<br /> 15 (9,1%)<br /> 8 (5,4%)<br /> 8 (8,6%)<br /> 0 (0%)<br /> 3 (11,1%)<br /> 1 (4,3%)<br /> 0<br /> 2 (5,9%)<br /> 37 (6,9%)<br /> <br /> thư sàn miệng có độ tuổi trung bình là 55,4 tuổi,<br /> điều này phản ánh đúng tính chất bệnh và nhu<br /> cầu cần tạo hình. Đối với liệt mặt thì bệnh có thể<br /> bẩm sinh hoặc mắc phải ở lứa tuổi rất trẻ và nhu<br /> cầu điều trị cao hơn, mặt khác về kỹ thuật ghép<br /> cơ ở độ tuổi dưới 20 cho kết quả phục hồi chức<br /> năng tốt hơn những bệnh nhân trên 30 tuổi(6,9).<br /> Độ tuổi còn phản ánh tính chất bệnh lý: u men<br /> xương hàm dưới thường gặp ở những bệnh<br /> nhân trẻ dưới 40 tuổi, ung thư đầu mặt cổ gặp<br /> chủ yếu ở những bệnh nhân trên 50 tuổi. Kết quả<br /> nghiên cứu về liên quan giữa tuổi và bệnh lý của<br /> chúng tôi phù hợp với các nghiên cứu về bệnh lý<br /> cũng như chỉ định phẫu thuật tạo hình vi phẫu<br /> của các tác giả trong và ngoài nước(8,10).<br /> Kỹ thuật vi phẫu được áp dụng trong hầu<br /> hết các bệnh lý (Bảng 1) gây khuyết hổng tổ chức<br /> da, cơ, xương, sau phẫu thuật cắt u hay sẹo co<br /> kéo, khuyết bộ phận, cơ quan, mất chức năng do<br /> cơ bị liệt lâu dài... Đây là các dạng bệnh lý mà các<br /> kỹ thuật kinh điển không thể giải quyết được.<br /> Kỹ thuật vi phẫu cho phép chuyển ghép các vạt<br /> tổ chức tự do từ xa đến nơi nhận để phục hồi các<br /> cơ quan, tổ chức bị khuyết hổng ngay trong một<br /> thì mổ, rút ngắn thời gian cũng như nâng cao<br /> chất lượng điều trị. Khối lượng tổ chức có thể lấy<br /> tối đa, phù hợp với nơi nhận về màu sắc da, độ<br /> dày mỏng. Có thể lấy được từng loại tổ chức như<br /> da, cơ, xương hay phức hợp tổ chức da cơ xương<br /> theo yêu cầu tạo hình khuyết hổng(5). Trong điều<br /> trị ung thư, nhờ có kỹ thuật vi phẫu mà các phẫu<br /> thuật viên có thể cắt rộng, triệt để các tổ chức<br /> bệnh lý, khuyết hổng tổ chức hay cơ quan sau đó<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> được tạo hình ngay trong một thì mổ(13).<br /> Hầu hết các loại vạt tổ chức tự do được sử<br /> dụng trong nghiên cứu này, trong đó vạt cơ thon<br /> và vạt da cân bả bên bả được sử dụng nhiều<br /> nhất, chiếm 58,4% (326/558 vạt), vạt bắp chân<br /> trong và vạt mạch xiên ngực lưng có số lượng ít<br /> nhất. Điều này được giải thích là các bệnh nhân<br /> liệt mặt có nhu cầu phẫu thuật ghép cơ thon thay<br /> thế các cơ mặt bị thoái hóa cao hơn cả, mặt khác<br /> khẳng định kỹ thuật ghép cơ thon tại BVTƯQĐ<br /> là ổn định, đạt kết quả tốt. Vạt bả bên bả cũng là<br /> chất liệu tạo hình được các phẫu thuật viên ưa<br /> dùng vì có cuống mạch hằng định, dễ bóc tách<br /> vạt và đặc biệt diện tích của vạt rất lớn, 30 x 40<br /> cm(12). Các vạt tự do khác như vạt xương mác, vạt<br /> đùi trước ngoài, vạt cánh tay ngoài, vạt cẳng tay<br /> quay... đã và đang được nghiên cứu sử dụng,<br /> đây là đề tài của một loạt luận án tiến sĩ sẽ được<br /> hoàn thành trong thời gian tới. Ngoài ra sử dụng<br /> loại vạt nào còn phụ thuộc vào từng trung tâm<br /> tạo hình vi phẫu cũng như thói quen của từng<br /> phẫu thuật viên(9,13). Tại Khoa PT Hàm mặt và<br /> Tạo hình, các vạt được sử dụng nhiều mục đích<br /> khác nhau, trong đó dùng để che phủ chiếm<br /> 40,7%, vạt cơ có chức năng là 29,4%, khẳng định<br /> thế mạnh của chúng tôi, tuy vậy chúng tôi cũng<br /> chú trọng đến các mục tiêu khác như tạo hình<br /> độn, tạo hình các cơ quan bộ phận quan trọng bị<br /> mất hay bị cắt bỏ do bệnh lý như xương hàm<br /> dưới, vú, dương vật, sàn miệng...<br /> Về tỷ lệ vạt sống sau phẫu thuật, trong<br /> nghiên cứu này cho thấy: tỷ lệ vạt sống là<br /> 97,8%, trong đó toàn bộ là 96%, hoại tử 1 phần<br /> là 1,8% và hoại tử toàn bộ vạt là 2,2%. Tỷ lệ<br /> ghép vạt thành công của chúng tôi tương<br /> đương với kết quả của các trung tâm vi phẫu<br /> thuật lớn trên thế giới như Mỹ(3), Nhật(10), Đài<br /> loan(9)... Tỷ lệ thành công của từng vạt có khác<br /> nhau, trong đó vạt cơ thon là 163/164, chiếm<br /> 99,4%, vạt xương mác 52/56, chiếm 92,8%,<br /> ngược lại có vạt tỷ lệ thành công thấp: vạt<br /> cánh tay ngoài là 15/17, chỉ được 88,2%. So<br /> sánh tỷ lệ hoại tử của các loại vạt (Bảng 6), thì<br /> vạt cơ thon và vạt bả bên bả có tỷ lệ thất bại<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thấp nhất, chiếm 8,3% các loại vạt hoại tử, vạt<br /> xương mác có tỷ lệ thất bại cao hơn cả, chiếm<br /> 33,3%. Điều này cho thấy việc bóc tách vạt<br /> xương mác là khó khăn, cắt tạo hình xương rất<br /> phức tạp, dễ gây tổn thương mạch nuôi, do<br /> vậy cần phải nghiên cứu hoàn thiện hơn chỉ<br /> định sử dụng vạt cũng như kỹ năng bóc loại<br /> vạt tổ chức này.<br /> Về kết quả xa sau phẫu thuật (Bảng 7) cho<br /> thấy hầu hết các vạt vi phẫu đáp ứng được yêu<br /> cầu phục hồi các khuyết hổng tổ chức da, cân, cơ,<br /> xương, tạo hình lại các cơ quan tổ chức bị khuyết<br /> như vú, dương vật...đáp ứng được chức năng và<br /> thẩm mỹ cho người bệnh với kết quả tốt và khá<br /> khá cao, từ 87,9 đến 100%. Trong điều trị liệt mặt<br /> bằng ghép cơ thon tự do thay cơ mặt liệt tỷ<br /> thành công tới 90,8%, trong đó 37,8% bệnh nhân<br /> sau mổ có khuôn mặt cân đối cùng nụ cười tự<br /> nhiên, 50% đạt kết quả khá. Tỷ lệ cơ ghép không<br /> có chức năng chiếm 9,2%, số bệnh nhân này cần<br /> phải có các phẫu thuật phụ trợ để treo góc mép<br /> hoặc cần một lần ghép cơ khác. Kết quả thu được<br /> của chúng tôi tương đương với các tác giả<br /> Ueda(10), Terzis(9). Kết quả điều trị các sẹo co kéo<br /> bằng vạt tự do đạt 87,9% tốt và khá. Ưu điểm nổi<br /> bật của vạt tự do là có diện tích rộng, tính chất<br /> đàn hồi và màu sắc da được bảo tồn sau cấy<br /> ghép, đáp ứng được yêu cầu thẩm mỹ. Khác hẳn<br /> với vá da kinh điển là da thường cứng, rối loạn<br /> sắc tố, da vá có tỷ lệ co ngót cao. Tạo hình xương<br /> hàm dưới bằng các vạt xương mác và xương<br /> mào chậu cũng có tỷ lệ tốt và khá là 91,4%,<br /> xương ghép vẫn giữ nguyên cấu trúc do đó có<br /> thể đặt Implant ngay trong mổ hoặc sau mổ để<br /> chỉnh hình răng, phù hợp với kết quả nghiên<br /> cứu của các tác giả khác trên thế giới(1,4). Kết quả<br /> tạo hình sàn miệng sau cắt ung thư trong nghiên<br /> cứu này bước đầu thu được là rất khả quan, với<br /> 95,7% đạt tốt và khá. Tuy nhiên để hoàn thiện<br /> quy trình kỹ thuật điều trị ung thư sàn miệng<br /> cần có nghiên cứu rộng hơn với số lượng bệnh<br /> nhân lớn hơn, kết hợp chặt chẽ với các khoa lâm<br /> sàng và cận lâm sàng. Đây cũng là hướng đi tiếp<br /> theo của chúng tôi trong giai đoạn tới.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 451<br /> <br />