Đánh giá lớp mùn trên bề mặt ngà vách ống tủy sau khi sử dụng laser diode trong nội nha

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 3 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ LỚP MÙN TRÊN BỀ MẶT NGÀ VÁCH ỐNG TỦY<br /> SAU KHI SỬ DỤNG LASER DIODE TRONG NỘI NHA<br /> *<br /> <br /> Phạm Văn Khoa<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá lớp mùn trên bề mặt ống tủy sau khi sử dụng laser diode công suất 3W,<br /> 4W và 5W, tần số 100Hz.<br /> Phương pháp: 40 răng cửa giữa hàm trên đã nhổ ở người trưởng thành được sửa soạn tới dụng cụ dũa K<br /> số 60 ISO bằng phương pháp bước lùi, chia làm 4 nhóm (1,2,3 và 4), mỗi nhóm 10 chân răng. Chiếu laser diode<br /> bước sóng 980 nm với 3 mức công suất 3 W, 4 W và 5 W, chế độ xung, 8 ms mở, tần số 100 Hz lần lượt cho 3<br /> nhóm răng 2, 3 và 4. Cắt dọc răng. Khử nước và xử lý để xem dưới kính hiển vi điện tử quét. Chụp vi ảnh ở<br /> mức cách chóp 2 mm và 10 mm (về phía cổ răng). Hai người quan sát đánh giá lớp mùn độc lập trên các vi ảnh.<br /> Kết quả: Có khác biệt về điểm số lớp mùn giữa các nhóm thử nghiệm.<br /> Kết luận: laser diode công suất 3W, tần số 100Hz làm sạch lớp mùn ở phần ba chóp hơn so với laser diode<br /> công suất 4W có cùng tần số phát. Laser diode công suất 4W và 5W, tần số 100Hz không làm sạch lớp mùn khi ở<br /> phần ba chóp so với khi không dùng laser hỗ trợ.<br /> Từ khóa: laser diode, lớp mùn, nội nha.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF SMEAR LAYER ON THE ROOT CANAL WALLS AFTER DIODE LASER<br /> IRRADIATION IN ENDODONTIC<br /> Pham Van Khoa * Y hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 – No. 3 – 2011: 147 - 153<br /> Objective: To assess the smear layer scores on the root canal wall after irradiation of diode laser at 3W, 4W<br /> and 5W, frequency 100Hz.<br /> Methods: 40 incisal roots that were prepared to 60 ISO K-file by step-back technique were divided into four<br /> groups (group 1,2,3 and 4) with 10 roots for each group. Laser irradiation (potency 3W, 4W, 5W at 100Hz, 8ms<br /> on) was applied for 3 groups: 2, 3 and 4. These teeth were longitudinal sectioned, and then were dehydrated and<br /> processed for evaluation using scanning electronic microscope. Microphotographs were taken at 2 mm and 10 mm<br /> (coronally) from the apex. Two observers independently.evaluated the smear layer scores on microphotographs.<br /> Result: There were significant differences about the smear layer scores among groups.<br /> Conclusions: Root canal walls irradiated by diode laser at 3W, 100Hz had lower smear layer scores than<br /> those were irradiated by diode laser at 4W, 100Hz. Root canal walls irradiated by diode laser at 4W and 5W,<br /> 100Hz had higher smear layer scores than those were not irradiated by laser.<br /> Key words: laser diode, smear layer, endodontic.<br /> <br /> * Bộ Môn Chữa Răng – Nội Nha, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phạm Văn Khoa<br /> ĐT: 0903342242<br /> Email: khoapham1971@gmail.com<br /> <br /> 147<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> MỞ ĐẦU<br /> Loại bỏ toàn bộ các thành phần có trong ống<br /> tủy chân răng trước khi trám bít ống tủy là một<br /> trong những nguyên tắc quan trọng trong điều<br /> trị nội nha. Sử dụng các loại dụng cụ nội nha tạo<br /> ra lớp mùn trên bề mặt ống tủy gồm những<br /> thành phần như mảnh vụn ngà, các tác nhân<br /> gây bệnh. Ngày nay, việc lấy đi hay để lại lớp<br /> mùn vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi, tuy nhiên,<br /> loại bỏ hoàn toàn lớp mùn là quan điểm được<br /> nhiều tác giả ủng hộ hơn cả(14).<br /> Công nghệ laser đã được nghiên cứu để ứng<br /> dụng trong nội nha từ nhiều năm trước đây và<br /> cũng đã có nhiều hệ thống laser như Nd:YAG,<br /> Er:YAG và CO2 đã chứng tỏ được khả năng làm<br /> sạch và giảm vi khuẩn trong ống tủy chân răng<br /> Kimura (2000)(10), Moura-Neto (2007)(12).<br /> Laser diode có kích thước nhỏ, hiệu suất<br /> cao, giá thành hợp lý, có thể dùng được cho<br /> nhiều mục đích sử dụng khác nhau, sử dụng<br /> đầu dẫn quang nhỏ, mềm dẻo nên ngày càng<br /> được dùng nhiều trong lĩnh vực nội nha. Laser<br /> diode thường được sử dụng ở 2 bước sóng 810<br /> nm và 980 nm. Mỗi bước sóng có một đặc tính<br /> khác nhau và được ứng dụng trong những lĩnh<br /> vực khác nhau trong nội nha nói chung và trong<br /> sửa soạn hệ thống ống tủy nói riêng.<br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá<br /> lớp mùn trên bề mặt ống tủy sau khi sử dụng<br /> laser diode bước sóng 980 nm, công suất 3W,<br /> 4W và 5W, tần số 100Hz.<br /> <br /> VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Thử nghiệm in vitro<br /> <br /> Thiết bị<br /> Kính hiển vi điện tử quét tại Phòng Thí<br /> Nghiệm Công Nghệ Nano, Đại Học Quốc Gia<br /> Thành Phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Các bước tiến hành*<br /> <br /> <br /> Thí nghiệm được tiến hành theo phương<br /> pháp của Alfredo (2008)(1), George (2008)(6),<br /> Hulsman (1997)(8) và Santos (2005)(13).<br /> <br /> 148<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 3 * 2011<br /> 40 răng cửa giữa hàm trên đã nhổ ở người<br /> trưởng thành được chụp phim tia X, kiểm tra<br /> tình trạng ống tủy. Các răng không có vôi hóa,<br /> không có bất thường ống tủy, chân răng tương<br /> đối thẳng.<br /> Đo chiều dài của răng bằng cách đặt trâm<br /> dũa K số 15 (Dentsply, Maillefer, Switzerland)<br /> vào ống tủy cho đến khi xuất hiện đầu trâm<br /> ngay tại lỗ chóp. Chiều dài làm việc bằng chiều<br /> dài cây trâm lúc này trừ đi 1 mm.<br /> Sửa soạn ống tủy theo phương pháp bước<br /> lùi cho tới trâm dũa K số 60 ISO. Thấm khô ống<br /> tủy chân răng bằng côn giấy. Chia làm 4 nhóm<br /> (1, 2, 3, 4), mỗi nhóm 10 răng.<br /> Chiếu laser diode bước sóng 980 nm ở các<br /> mức công suất 3W, 4W và 5W, tần số 100Hz,<br /> thời gian tác động 8ms, lần lượt cho từng nhóm<br /> 2, 3 và 4. Nhóm 1 không sử dụng laser.<br /> <br /> Quy trình sử dụng laser<br /> Đưa sợi quang vào ống tủy đến mức ngắn<br /> hơn chiều dài làm việc 1 mm.<br /> Kích hoạt laser, rút ra theo đường xoắn ốc về<br /> phía thân răng với tốc độ 2 mm / giây.<br /> Thời gian kích hoạt cho mỗi chu kỳ: từ 5 tới<br /> 8 giây tùy thuộc vào chiều dài của chân răng.<br /> Số chu kỳ sử dụng laser cho mỗi răng:<br /> 5 chu kỳ.<br /> Thời gian nghỉ giữa hai chu kỳ: 20 giây.<br /> Sợi quang được cắt bỏ phần đầu 2 mm sau<br /> mỗi răng hay sau mỗi khi bị cháy.<br /> Trám tạm lối vào ống tủy bằng Cavit G (3M<br /> ESPE AG, Germany).<br /> Cắt dọc theo chiều ngoài trong của răng sao<br /> bằng đĩa cắt kim cương (đường cắt không phạm<br /> vào phần ống tủy chân răng).<br /> Tách hai nửa răng ra theo đường cắt ngoài<br /> trong bằng đục.<br /> Chọn một phần trong hai nửa phần răng<br /> một cách ngẫu nhiên.<br /> Ngâm các phần mẫu răng trong cồn lần lượt<br /> có nồng độ 50%, 70%, 90% và 99,97% trong<br /> 20 phút.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 3 * 2011<br /> Xử lý răng tiếp theo với các giai đoạn phủ<br /> vàng, xem và chụp vi ảnh dưới kính hiển vi điện<br /> tử quét.<br /> Quan sát và chụp vi ảnh ở hai vị trí cho mỗi<br /> phần mẫu răng (ở giữa ống tủy và dọc theo<br /> chiều dài chân răng):<br /> Vị trí đầu tiên cách lỗ chóp 2 mm về phía cổ<br /> răng.<br /> Vị trí thứ hai cách vị trí đầu tiên 10 mm về<br /> phía cổ răng.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> *.jpg.<br /> Đánh số các vi ảnh.<br /> Rửa các vi ảnh thành các ảnh có kích<br /> thước 9cm x 16cm (Máy tráng rọi ảnh Fuji<br /> Minilab, Japan).<br /> <br /> Ghi nhận kết quả<br /> Hai bộ ảnh được gửi cho hai người quan sát.<br /> Đánh giá các vi ảnh được thực hiện độc lập,<br /> điểm được ghi vào các bảng đánh giá.<br /> <br /> Độ phóng đại 1000 lần.<br /> Tổng cộng, có 80 vi ảnh có định dạng là<br /> <br /> Hình 1. Điểm số lớp mùn theo Hulsmann (8)<br /> A: Không có lớp mùn, các ống ngà mở: 1 điểm B: Có ít mùn,<br /> các ống ngà bị che phủ một phần: 2 điểm C: Lớp mùn đồng nhất che phủ vách ống tủy, chỉ còn một ít ống ngà<br /> mở: 3 điểm D: Lớp mùn che phủ toàn bộ vách ống tủy, không còn ống ngà mở: 4 điểm<br /> E: Lớp mùn dày<br /> nhưng không đồng nhất che phủ toàn bộ bề mặt vách ống tủy chân răng: 5 điểm<br /> Sử dụng các vi ảnh trong nghiên cứu<br /> của Hulsmann (1997)(8) làm mẫu. Lớp mùn<br /> được đánh giá bằng điểm số theo tiêu chuẩn<br /> của Hulsmann (1997)(8) (Hình 1). Các điểm<br /> số như sau:<br /> <br /> 1: Không có lớp mùn, các ống ngà mở.<br /> 2: Có ít mùn, các ống ngà bị che phủ<br /> một phần.<br /> 3: Lớp mùn đồng nhất che phủ vách ống<br /> tủy, chỉ còn một ít ống ngà mở.<br /> <br /> 149<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 3 * 2011<br /> <br /> 4: Lớp mùn che phủ toàn bộ vách ống tủy,<br /> không còn ống ngà mở.<br /> 5: Lớp mùn dày nhưng không đồng nhất che<br /> <br /> Bảng 2. Bảng trọng số tính Kappa<br /> Người Quan Sát 1<br /> <br /> Người quan<br /> sát 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 0,50<br /> <br /> 0,25 0,00<br /> <br /> 24<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 0,50 0,25<br /> <br /> 10<br /> <br /> phủ toàn bộ bề mặt vách ống tủy chân răng.<br /> Lập bảng kết quả bằng Excel (Microsoft<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0,50<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 0,75 0,50<br /> <br /> 23<br /> <br /> Office 2007, Microsoft Corporation, USA).<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0,25<br /> <br /> 0,50<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 1,00 0,75<br /> <br /> 20<br /> <br /> XỬ LÝ<br /> <br /> 5<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 0,25<br /> <br /> 0,50<br /> <br /> 0,75 1,00<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tổng Cộng<br /> <br /> 24<br /> <br /> 10<br /> <br /> 22<br /> <br /> Sử dụng phép kiểm định Kappa để đánh giá<br /> tính thống nhất giữa hai người quan sát. Tính<br /> <br /> được thực hiện theo Jacobsson (2005)(9).<br /> Xử lý thống kê dùng phần mềm SPSS 16.0<br /> (SPSS Incorporated, Chicago, Illinois, USA):<br /> - Tìm sự khác biệt nếu có về điểm số lớp<br /> mùn giữa các nhóm thử nghiệm bằng kiểm định<br /> Kruskal-Wallis cho 8 nhóm độc lập.<br /> - Nếu sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> (phép kiểm định có giá trị p < 0,05), tiếp tục sử<br /> dụng kiểm định Mann-Whitney để so sánh sự<br /> khác biệt về điểm số lớp mùn giữa từng cặp<br /> nhóm thử nghiệm.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Tổng hợp kết quả cho điểm của hai người<br /> quan sát tham gia nghiên cứu, bảng sau tóm tắt<br /> Bảng 1. Kết quả hai người quan sát<br /> Người Quan Sát 1<br /> Người<br /> quan sát 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tổng Cộng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 24<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 24<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 21<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 23<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 19<br /> <br /> 0<br /> <br /> 20<br /> <br /> 5<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tổng Cộng<br /> <br /> 24<br /> <br /> 10<br /> <br /> 22<br /> <br /> 21<br /> <br /> 3<br /> <br /> 80<br /> <br /> Trọng số Kappa được tính theo công thức:<br /> (Bảng 2).<br /> <br /> 150<br /> <br /> 80<br /> <br /> và<br /> <br /> Giá trị<br /> <br /> và<br /> <br /> Như vậy, chỉ số Kappa có trọng số là:<br /> <br /> kw<br /> Hai người quan sát có mức độ nhất trí rất<br /> cao.<br /> Kết quả quan sát lớp mùn trên bề mặt ngà<br /> vách ống tủy chân răng bằng cách cho điểm cho<br /> thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các<br /> nhóm thử nghiệm. Các bảng sau (lấy từ kết quả<br /> của chương trình SPSS) cho thấy giá trị p của<br /> phép kiểm định Kruskal-Wallis phi tham số cho<br /> nhiều nhóm độc lập rất nhỏ, vì vậy những sự<br /> khác biệt nếu có giữa các nhóm rất có ý nghĩa<br /> thống kê (Bảng 3).<br /> Bảng 3. Kiểm Định Kruskal-Wallis giữa các nhóm<br /> thử nghiệm<br /> Số Trung Độ tự Mức ý<br /> lượng bình<br /> do nghĩa<br /> hạng<br /> Chóp, không laser 10<br /> 33,1<br /> Chóp, laser 3W<br /> 10<br /> 42,45<br /> Chóp, laser 4W<br /> 10<br /> 63,85<br /> 10<br /> 57,90<br /> Điểm Chóp, laser 5W<br /> p<<br /> 7<br /> Giữa, không laser<br /> 10<br /> 40,30<br /> số<br /> 0,0001<br /> Giữa, laser 3W<br /> 10<br /> 31,45<br /> Giữa, laser 4W<br /> 10<br /> 29,75<br /> Giữa, laser 5W<br /> 10<br /> 25,20<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> kết quả quan sát (Bảng 1).<br /> <br /> 3<br /> <br /> Các giá trị được tính theo công thức:<br /> <br /> trọng số theo cột và hàng trong bảng tính<br /> Kappa. Các phép tính Kappa, trọng số Kappa<br /> <br /> 21<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Sử dụng phép kiểm Mann-Whitney cho từng<br /> cặp nhóm trong tất cả các nhóm thử nghiệm.<br /> <br /> Vùng phần ba chóp<br /> Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 3 * 2011<br /> điểm số lớp mùn ở vùng phần ba chóp ống tủy<br /> chân răng giữa các nhóm sử dụng laser diode có<br /> công suất 3W và 4W. Tổng hạng của biến số<br /> DiemSo ở nhóm sử dụng laser diode công suất<br /> 3W nhỏ hơn tổng hạng ở nhóm sử dụng laser<br /> diode công suất 4W và giá trị p trong kiểm định<br /> này là p=0,023 (p0,05). Do đó, mặc dù laser diode<br /> công suất 3W có xu hướng làm sạch lớp mùn ở<br /> vùng phần ba chóp ống tủy chân răng hơn so<br /> với laser diode công suất 5W, tuy nhiên, sự khác<br /> biệt này không có ý nghĩa thống kê (Bảng 5).<br /> Bảng 5. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> dùng laser diode công suất 3W và 5W vùng phần ba<br /> chóp<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số Trung bình<br /> lượng<br /> hạng<br /> Chóp,<br /> laser<br /> 3W<br /> 10<br /> 8,35<br /> Điểm<br /> Số Chóp, laser 5W 10<br /> 12,65<br /> <br /> Tổng Giá trị<br /> hạng<br /> p<br /> 83,50<br /> 0,105<br /> 126,50<br /> <br /> Kiểm định Mann-Whitney giữa 2 nhóm độc<br /> lập cho nhóm không sử dụng laser và nhóm sử<br /> dụng laser diode công suất 3W không cho thấy<br /> có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về điểm số<br /> lớp mùn ở vùng phần ba chóp ống tủy chân<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> răng (Bảng 6).<br /> Bảng 6. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> không dùng laser và dùng laser diode công suất 3W<br /> vùng phần ba chóp<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, không 10<br /> 9,25<br /> 92,50<br /> laser<br /> Điểm<br /> 0,353<br /> Số<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 11,75<br /> 117,50<br /> 3W<br /> <br /> Tuy nhiên, có sự khác biệt có ý nghĩa thống<br /> kê giữa các nhóm không dùng laser diode và<br /> nhóm dùng laser diode công suất 4W và 5W.<br /> Giá trị p trong so sánh giữa nhóm không dùng<br /> laser diode và nhóm dùng laser diode công suất<br /> 4W là 0,002 và giá trị p trong so sánh giữa nhóm<br /> không dùng laser diode và nhóm dùng laser<br /> diode công suất 5W là 0,011. Cả hai giá trị này<br /> đều nhỏ hơn 0,05. Như vậy, laser diode công<br /> suất 4W và 5W không làm sạch ống tủy ở vùng<br /> phần ba chóp chân răng so với khi không dùng<br /> laser diode (Bảng 7, 8).<br /> Bảng 7. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> không dùng laser và dùng laser diode công suất 4W<br /> vùng phần ba chóp<br /> Biến số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số Trung bình<br /> lượng<br /> hạng<br /> Chóp, không 10<br /> 6,65<br /> laser<br /> Điểm số<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 14,35<br /> 4W<br /> <br /> Tổng Giá trị<br /> hạng<br /> p<br /> 66,50<br /> 143,50<br /> <br /> 0,002<br /> <br /> Bảng 8. Kiểm Định Mann-Whitney cho 2 nhóm<br /> không dùng laser và dùng laser diode công suất 5W<br /> vùng phần ba chóp<br /> Biến<br /> số<br /> <br /> Nhóm<br /> <br /> Số Trung bình Tổng Giá trị<br /> lượng<br /> hạng<br /> hạng<br /> p<br /> Chóp, không 10<br /> 7,20<br /> 72,00<br /> laser<br /> Điểm<br /> 0,011<br /> Số<br /> Chóp, laser<br /> 10<br /> 13,80<br /> 138,00<br /> 5W<br /> <br /> Vùng phần ba giữa<br /> Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> về mức điểm số lớp mùn giữa các nhóm có hay<br /> không sử dụng laser diode với các mức công<br /> suất khác nhau 3W, 4W, 5W ở vùng phần ba<br /> giữa ống tủy chân răng. Laser diode công suất<br /> 5W có xu hướng làm sạch phần ba giữa ống tủy<br /> <br /> 151<br /> <br />