Đánh giá nồng độ estradiol ở bệnh nhân nữ động kinh

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ NỒNG ĐỘ ESTRADIOL Ở BỆNH NHÂN NỮ ĐỘNG KINH<br /> Lê Văn Tuấn*, Phạm Hồng Đức**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Định lượng, so sánh nồng độ estradiol (E2), estradiol tự do (FE2), nồng độ sex hormone binding<br /> globulin (SHBG) và albumin ở nhóm bệnh nhân nữ bị bệnh động kinh so với nhóm người bình thường. Mối liên<br /> quan giữa nồng độ estradiol với SHBG và albumine ở bệnh nhân nữ bị bệnh động kinh. Đánh giá mối liên quan<br /> giữa nồng độ Estradiol máu của bệnh nhân nữ bị động kinh với một số đặc điểm lâm sàng bệnh động kinh.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, tiến cứu, có nhóm chứng, thực hiện ở 31 phụ nữ, tuổi từ 16<br /> đến 45, bị bệnh động kinh và 30 phụ nữ bình thường. Nồng độ estradiol, SHBG và albumin được định lượng vào<br /> giữa giai đoạn nang trứng và giữa giai đoạn hoàng thể.<br /> Kết quả: Có mối tương quan thuận giữa tuổi với thời gian khởi phát và thời gian bị bệnh; có mối tương quan<br /> nghịch giữa tuổi bắt đầu bị bệnh và thời gian bị bệnh. 27,8% bệnh nhân nữ khởi phát bệnh động kinh lúc dậy thì.<br /> Nồng độ estradiol giai đoạn nang trứng là 126,92 pmol/l ± 10,11, giai đoạn hoàng thể là 291,24 pmol/l ± 48,72.<br /> Nồng độ estradiol tự do giai đoạn nang trứng là 0,71 pmol/l ± 0,22, giai đoạn hoàng thể là 1,42 pmol/l ± 0,34.<br /> Nồng độ SHBG giai đoạn nang trứng là 66,80 ng/ml ± 5,76, giai đoạn hoàng thể là 70,76 ng/ml ± 6,08. Nồng độ<br /> albumine là 43,42 g/l ± 0,63. Không có sự tương quan về nồng độ estradiol với tuổi khởi phát, thời gian bị bệnh<br /> của bệnh nhân nữ bị động kinh; Không có sự khác biệt về nồng độ estradiol giữa các loại cơn động kinh, tần số cơn<br /> động kinh, nguyên nhân gây bệnh động kinh và giữa các phương pháp điều trị bệnh động kinh ở phụ nữ.<br /> Kết luận: Ở bệnh nhân nữ bị bệnh động kinh thường có nồng độ estradiol và estradiol tự do thấp hơn trong<br /> khi nồng độ SHBG cao hơn so với nhóm phụ nữ bình thường. Không có sự khác biệt về nồng độ estradiol giữa các<br /> loại cơn động kinh, tần số cơn động kinh, nguyên nhân gây bệnh động kinh và giữa các phương pháp điều trị<br /> bệnh động kinh ở phụ nữ.<br /> Từ khóa: Động kinh, cơn co giật, estradiol, SHBG<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ASSESS LEVELS OF ESTRADIOL IN FEMALE PATIENTS WITH EPILEPSY<br /> Le Van Tuan, Pham Hong Duc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 102 - 108<br /> Objective: Quantitative, comparable levels of estradiol (E2), free estradiol (FE2), the concentration of sex<br /> hormone binding globulin (SHBG) and albumin in female patients with epilepsy compared with the controls<br /> group. The relationship between the concentration of estradiol to SHBG and albumine in female patients with<br /> epilepsy. Evaluate the relationship between blood levels of Estradiol of female patients with epilepsy with some<br /> clinical characteristics of epilepsy.<br /> Methods: cross-sectional study, prospective with, the control group, performed in 31 women, aged 16 to 45<br /> with epilepsy and 30 normal women. Concentrations of estradiol, SHBG and albumin was determined between<br /> the follicular phase and between the luteal phase.<br /> Results: There is a positive correlation between age and time of onset and duration of illness; negative<br /> * Bộ môn Thần Kinh, ĐHYD Tp. Hồ Chí Minh<br /> ** Khoa Nội thần kinh–Bệnh viện 30/4 Tp. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phạm Hồng Đức<br /> ĐT: 0906272979<br /> <br /> 102<br /> <br /> Email: bsduc@benhvien304.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> correlation between age of onset of disease and duration of disease. 27.8% of female patients the onset of epilepsy at<br /> puberty. Follicular phase estradiol concentration was 126.92 pmol/l ± 10.11, luteal phase is 291.24 pmol/l ± 48.72.<br /> Free estradiol concentrations follicular phase was 0.71 pmol/l ± 0.22, luteal phase is 1.42 pmol/l ± 0.34. SHBG<br /> concentrations follicular phase was 66.80 ng/ml ± 5.76, luteal phase was 70.76 ng/ml ± 6.08. Albumine<br /> concentration was 43.42 g/l ± 0.63. No correlation of estradiol levels with age of onset, duration of illness of female<br /> patients with epilepsy; There is no difference in estradiol levels between different types of seizures, frequency of<br /> seizures, causes of epilepsy and between the treatment of epilepsy in women.<br /> Conclusion: estradiol and free estradiol were lower, whereas SHBG levels were higher in the epilepsy<br /> patients than in the controls. However, estradiol, free estradiol and SHBG levels were not different between<br /> groups of patients categorized according to SFS, causes of epilepsy and between the treatment of epilepsy in<br /> women.<br /> Keywords: Epilepsy, seizures, estradiol, SHBG<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Động kinh là tình trạng bệnh lý ở não đặc<br /> trưng bởi sự phóng lực quá mức và đồng thời<br /> của các neuron ở não, biểu hiện lâm sàng bởi<br /> những cơn đột ngột, nhất thời và lặp lại(15). Phụ<br /> nữ bị bệnh động kinh ngoài sự đối mặt với<br /> những thử thách như cơn co giật khó lường<br /> trước, nguy cơ của tổn thương liên quan đến cơn<br /> giật, thành kiến xã hội còn phải đối mặt với các<br /> thay đổi sinh lý khác như mang thai, nguy cơ bất<br /> thường thai nhi, rối loạn chức năng tình dục, chu<br /> kỳ kinh nguyệt và các rối loạn nội tiết tố sinh<br /> sản(10. Trên thế giới đã có một số nghiên cứu về<br /> tần suất và mức độ nặng của cơn co giật có thể<br /> thay đổi cùng với những biến đổi của những<br /> hocmon steroid giới tính do buồng trứng tiết ra.<br /> Ở Việt Nam hiện chưa có một nghiên cứu nào về<br /> nồng độ hormone giới tính ở bệnh nhân nữ bị<br /> bệnh động kinh. Vì vậy chúng tôi thực hiện<br /> nghiên cứu này để “Đánh giá nồng độ Estradiol<br /> ở bệnh nhân nữ động kinh”.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Phương pháp<br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả, tiến cứu, có<br /> nhóm chứng<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> 31 bệnh nhân nữ tuổi từ 16 đến 45, bị bệnh<br /> động kinh đang điều trị tại khoa Khám bệnh,<br /> Bệnh viện Tâm thần Tp.Hồ Chí Minh, khoa<br /> Khám bệnh, Bệnh viện 30/4, từ tháng 5 năm 2011<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br /> đến tháng 9 năm 2011. Tiêu chuẩn đưa vào: bệnh<br /> nhân nữ bị bệnh động kinh, có chu kỳ kinh<br /> nguyệt đều trong 3 tháng gần nhất; có thời gian<br /> bị bệnh từ 06 tháng trở lên, đã được điều trị hoặc<br /> chưa được điều trị bằng thuốc chống động kinh.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ: bệnh nhân có kèm theo bệnh<br /> nội tiết, bệnh trao đổi chất; cắt bỏ buồng trứng<br /> trước đó; đang có thai nghén hoặc cho con bú; đã<br /> kết thúc có thai hoặc cho con bú dưới một năm;<br /> kinh nguyệt không đều; các liệu pháp nội tiết<br /> trong 6 tháng trước đó; sử dụng các loại thuốc<br /> can thiệp chức năng dưới đồi-tuyến yên và/hoặc<br /> với steroid tổng hợp, chuyển hóa trừ các thuốc<br /> chống động kinh.<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> 30 phụ nữ bình thường, tuổi từ 16 đến 45,<br /> không không có các đặc điểm trong tiêu chuẩn<br /> loại trừ của nhóm bệnh.<br /> Chúng tôi hỏi bệnh sử, tiền sử, khám lâm<br /> sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, phân loại động<br /> kinh. Định lượng nồng độ estradiol, SHBG,<br /> albumin máu hai lần trong một chu kỳ kinh<br /> nguyệt, đó là vào giữa giai đoạn nang và giữa<br /> giai đoạn hoàng thể ở cả 2 nhóm người bình<br /> thường và nhóm bệnh động kinh. Nồng độ<br /> estradiol tự do được tính theo công thức(2):<br /> [Estradiol pmol/l]/[(3,14 x 108 x SHBG nmol/l) +<br /> (4,21 x 104 x Albumin g/l + 1)].<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Phần mềm SPSS 16.0<br /> <br /> 103<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> KẾT QUẢ:<br /> Độ tuổi trung bình 27,39 ± 8,53 tuổi, độ tuổi<br /> trẻ nhất là 16, lớn nhất là 44 tuổi.<br /> Tuổi khởi phát bệnh trung bình(năm): 16,03<br /> ± 8,89. Thời gian bị bệnh trung bình (năm): 11,35<br /> ± 7,45. Bệnh khởi phát lúc dậy thì (năm): 12<br /> (27,8%). Trong nghiên cứu này chúng tôi thấy có<br /> mối tương quan thuận khá chặt chẽ giữa tuổi và<br /> độ tuổi khởi phát bệnh động kinh, với R = 0,620,<br /> P = 0,0001. Có sự tương quan thuận, mức độ<br /> tương quan trung bình giữa tuổi và thời gian bị<br /> bệnh, R = 0,376. Có sự tương quan nghịch khá<br /> chặt chẽ giữa tuổi bắt đầu bị bệnh và thời gian bị<br /> bệnh, với R = 0,489, P= 0,005.<br /> Tần số cơn động kinh (seizure frequency<br /> score - SFS) được chia làm 4 nhóm: SFS1 khi<br /> không có cơn động kinh trong 1 tháng, SFS2 khi<br /> có 1 cơn/tháng; SFS3 khi có dưới 4 cơn/tháng;<br /> SFS4 khi có từ 5 cơn/tháng trở lên Kết quả, SFS1<br /> (n = 1), SFS2 (n = 3), SFS3 (n = 10), SFS4 (n = 17).<br /> SFS trung bình: 3,39<br /> Nồng độ estradiol trong giai đoạn nang ở<br /> nhóm phụ nữ bị bệnh động kinh là 126,92<br /> pmol/l, trong khi nồng độ estradiol trong giai<br /> đoạn này ở nhóm phụ nữ bình thường là 190,90<br /> pmol/l ± 5,62. Nồng độ estradiol trong giai đoạn<br /> hoàng thể ở nhóm phụ nữ bị bệnh động kinh là<br /> 291,23 pmol/l, nồng độ estradiol trong giai đoạn<br /> này ở nhóm phụ nữ bình thường là 495,21<br /> pmol/l ± 20,07, sự khác biệt này có ý nghĩa thống<br /> kê với p < 0,0001.<br /> Nồng độ estradiol tự do trong máu ở giai<br /> đoạn nang trứng của nhóm phụ nữ bị bệnh động<br /> kinh là 0,709 pmol/l thấp hơn đáng kể so với<br /> nồng độ estradiol tự do trong máu ở giai đoạn<br /> nang trứng của nhóm phụ nữ bình thường là<br /> 1,365 pmol/l, p < 0,0001. Nồng độ estradiol tự do<br /> trong máu ở giai đoạn hoàng thể của nhóm bị<br /> bệnh động kinh là 1,42 pmol/l trong khi ở nhóm<br /> người bình thường là 3,307 pmol/l, p < 0,0001.<br /> Giai đoạn nang trứng, nồng độ SHBG của<br /> nhóm phụ nữ bị bệnh động kinh là 66,80 pg/ml,<br /> SHBG của nhóm phụ nữ bình thường là<br /> <br /> 104<br /> <br /> 44,79pg/ml, p < 0,0001. Giai đoạn hoàng thể nồng<br /> độ SHBG của nhóm bệnh nhân nữ bị bệnh động<br /> kinh là 70,75 pg/ml, của nhóm phụ nữ bình<br /> thường là 48,12 pg/ml, p < 0,0001.<br /> Bảng 1: Nồng độ estradiol, SHBG, albumin giai đoạn<br /> nang trứng và giai đoạn hoàng thể<br /> <br /> Tuổi<br /> (năm)<br /> BMI<br /> 2)<br /> (kg/m<br /> E2 nang<br /> trứng(pmol/l)<br /> E2 hoàng thể<br /> (pmol/l)<br /> E2 tự do nang<br /> trứng(pmol/l)<br /> E2 tự do<br /> hoàng thể<br /> (pmol/l)<br /> <br /> Nhóm bệnh Nhóm chứng<br /> (n=30)<br /> (n=31)<br /> 27,39<br /> 25,20<br /> 24,32–30,45 24,38 – 26,02<br /> 19,12<br /> 19,29<br /> 18,72–19,52 18,61 – 19,97<br /> 126,92<br /> 190,90<br /> 116,81-137,04 185,28–196,52<br /> 291,24<br /> 495,21<br /> 242,5 –339,95 475,14–515,27<br /> 0,71<br /> 1,37<br /> 0,49–0,93<br /> 1,31–1,41<br /> 1,42<br /> 3,31<br /> 1,08–1,76<br /> 3,12–3,49<br /> <br /> 66,80<br /> 61,04–72,57<br /> 70,76<br /> SHBG hoàng<br /> thể (pg/ml)<br /> 64,68 – 76,83<br /> 43,42<br /> Albumin (g/l)<br /> 42,79 – 44,06<br /> SHBG nang<br /> trứng (pg/ml)<br /> <br /> 44,79<br /> 43,28–46,30<br /> 48,12<br /> 46,48 – 49,75<br /> 44,27<br /> 43,52 – 45,02<br /> <br /> p<br /> > 0,05<br /> > 0,05<br />