Đánh giá phương pháp điều trị mộng thịt tái phát bằng ghép kết mạc rìa tự thân kết hợp áp và không áp mitomycin-C

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 11 * Phuï baûn Soá 1* 2007<br /> <br /> ÑAÙNH GIAÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU TRÒ MOÄNG THÒT TAÙI PHAÙT<br /> BAÈNG GHEÙP KEÁT MAÏC RÌA TÖÏ THAÂN KEÁT HÔÏP AÙP<br /> VAØ KHOÂNG AÙP MITOMYCIN-C<br /> Leâ Minh Thoâng*, Traàn Tuaán Huy**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: Ñaùnh giaù phöông phaùp ñieàu trò moäng thòt taùi phaùt baèng phaãu thuaät gheùp keát maïc<br /> rìa töï thaân keát hôïp aùp MMC. Khaûo saùt moái töông quan giöõa caùc yeáu toá nguy cô vaø taùi phaùt.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu: thöïc nghieäm laâm saøng, tieàn cöùu, ngaãu nhieân, coù ñoái chöùng treân 65 moäng thòt<br /> taùi phaùt cuûa 65 beänh nhaân, ñöôïc phaân ngaãu nhieân thaønh 2 loâ, loâ 1: gheùp keát maïc rìa coù aùp MMC (n=33) vaø<br /> loâ 2: gheùp keát maïc rìa khoâng aùp MMC (n=32) taïi beänh vieän Maét-TMH-RHM An Giang töø 10/04 - 03/06. Aùp<br /> MMC vôùi noàng ñoä 0,02% trong 2 phuùt. Thu thaäp keát quaû taùi phaùt, möùc ñoä kích thích, thò löïc, nhaõn aùp, bieán<br /> chöùng. Caùc soá lieäu ñöôïc xöû lyù baèng chöông trình thoáng keâ SPSS 10.0.<br /> Keát quaû: Loâ 1 coù tæ leä taùi phaùt (6,1%) thaáp hôn loâ 2 (28,1%), p=0,018. Loâ 1 ñaït ñöôïc tæ leä thaønh coâng<br /> toát hôn loâ 2. Khoâng coù bieán chöùng naøo traàm troïng xaûy ra ôû caû 2 loâ. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo maûnh gheùp bò<br /> loaïi. Hai yeáu toá ñoä tuoåi vaø hoaït tính moäng taùi phaùt laø 2 yeáu toá nguy cô tröïc tieáp coù yù nghóa giöõ vai troø chuû<br /> ñaïo gaây neân khaû naêng taùi phaùt coù yù nghóa thoáng keâ vôùi P 50<br /> <br /> 32<br /> <br /> 49,3<br /> <br /> Ngheà: Trong nhaø<br /> <br /> 13<br /> <br /> 20<br /> <br /> Ngoaøi trôøi<br /> <br /> 52<br /> <br /> 80<br /> <br /> Maét beänh: Phaûi<br /> <br /> 30<br /> <br /> 46,2<br /> <br /> Traùi<br /> <br /> 35<br /> <br /> 53,8<br /> <br /> Giôùi: Nam<br /> Nöõ<br /> <br /> P<br /> P= 0,035<br /> <br /> hôïp vôùi dòch teã hoïc vaø sinh beänh hoïc cuûa beänh<br /> moäng thòt laø ngöôøi laøm vieäc ngoaøi trôøi tieáp xuùc<br /> thöôøng xuyeân vôùi UV, gioù, buïi ...gaây toån thöông,<br /> roái loaïn chöùc naêng teá baøo maàm vuøng rìa, phaù vôõ<br /> haøng raøo ngaên caùch bieåu moâ keát maïc vaø giaùc maïc<br /> daãn ñeán caùc teá baøo moäng thòt töø keát maïc rìa xaâm<br /> laán vaøo giaùc maïc gaây ra moäng thòt(5). Taát caû caùc<br /> tröôøng hôïp moäng taùi phaùt ñeàu coù hoaït tính töø yeáu<br /> ñeán maïnh, nhöng hoaït tính yeáu thì nhieàu hôn (P<<br /> 0,05). Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm moäng taùi<br /> phaùt, thöôøng gaây kích thích.(6)<br /> Baûng2.So saùnh ñaëc ñieåm cuûa 2 loâ nghieân cöùu.<br /> Loâ 1 N %<br /> <br /> Loâ 2 N %<br /> <br /> P=0,901<br /> <br /> Tuoåi: 40-50<br /> <br /> 17 51.5<br /> <br /> 16 50.0<br /> <br /> 51-60<br /> <br /> 11 33.3<br /> <br /> 9 28.1<br /> <br /> P= 0,000<br /> <br /> 61-70<br /> <br /> 5 15.2<br /> <br /> 7 21.9<br /> <br /> 12 36.4<br /> <br /> 12 37.5<br /> <br /> 21 63.6<br /> <br /> 20 62.5<br /> <br /> 8 24.2<br /> <br /> 5 15.6<br /> <br /> 25 75.8<br /> <br /> 27 84.4<br /> <br /> 19 57.6<br /> <br /> 11 34.4<br /> <br /> Maét beänh: Phaûi<br /> <br /> 14 42.4<br /> <br /> 21 65.6<br /> <br /> Traùi<br /> <br /> 33 100<br /> <br /> 32 100<br /> <br /> 00 00<br /> <br /> 00 00<br /> <br /> Ngoaøi<br /> <br /> 22 66.7<br /> <br /> 20 62.5<br /> <br /> Giôùi<br /> <br /> Ñoä moäng: Type II<br /> <br /> 11 33.3<br /> <br /> 12 37.5<br /> <br /> Nöõ nhieàu hôn nam coù yù nghóa thoáng keâ<br /> (p nöõ, Duke-Elder:<br /> nam maéc beänh cao gaáp ñoâi nöõ vaø theo Lucio<br /> Buratto thì nam vaø nöõ töông ñöông(8). Nhöng keát<br /> quaû naøy laïi phuø hôïp vôùi nhaän ñònh cuûa taùc giaû<br /> trong nöôùc nhö Hoaøng Thò Luyõ veà tæ leä maéc beänh<br /> giöõa nam vaø nöõ taïi Vieät Nam, coù leõ do moâi tröôøng<br /> lao ñoäng cuûa ngöôøi Vieät Nam, ñaëc bieät laø ôû An<br /> Giang moät tænh thuoäc ñoàng baèng soâng Cöûu Long,<br /> coù treân 80% daân soá soáng baèng ngheà noâng, lao<br /> ñoäng nöõ phaûi laøm vieäc ngoaøi trôøi, tieáp xuùc thöôøng<br /> xuyeân vôùi yeáu toá kích thích, moâi tröôøng gioù, buïi<br /> cuõng nhö nam.Tuoåi töø 40 ñeán 70, tuoåi trung bình<br /> laø 51,77 ± 8,79. Nhöõng ngöôøi laøm vieäc ngoaøi trôøi<br /> maéc beänh nhieàu hôn nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong<br /> nhaø coù yù nghóa thoáng keâ (P0,05). ÔÛ loâ 1 coù söû<br /> duïng MMC aùp cuûng maïc, nhöng möùc ñoä kích thích so<br /> vôùi loâ 2 khoâng duøng MMC laø töông ñöông, nhö vaäy<br /> MMC ôû loâ 1 khoâng laøm cho maét bò kích thích nhieàu<br /> hôn ôû loâ 2, coù theå laø vì trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi<br /> chæ söû duïng noàng ñoä MMC thaáp (0,02%), vaø thôøi gian<br /> aùp ngaén (2 phuùt), neân traùnh ñöôïc caùc taùc duïng ngoaïi yù<br /> do MMC. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi taùc giaû Nabawi KS(10)<br /> ñöa ra raèng MMC aùp vôùi lieàu thaáp, thôøi gian ngaén, keát<br /> hôïp gheùp keát maïc seõ giaûm ñöôïc taùc duïng phuï cuûa<br /> MMC.<br /> <br /> Bieán chöùng<br /> Caùc bieán chöùng naëng nhö nhieãm truøng haäu<br /> phaãu, thaûi tröø maûnh gheùp, vieâm cuûng maïc hoaïi töû<br /> khoâng xaûy ra. Tröôøng hôïp bieán chöùng kích thích<br /> <br /> Chuyeân Ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 11 * Phuï baûn Soá 1* 2007<br /> <br /> maét keùo daøi treân 3 thaùng cuûa 2 loâ laø khoâng coù söï<br /> khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ (p=0,06 > 0,05).<br /> Ñieàu naøy chöùng toû raèng kích thích dai daüng keùo<br /> daøi khoâng phaûi laø do taùc duïng phuï cuûa aùp MMC.<br /> Coù theå laø do söï chaäm laønh bieåu moâ, hoaëc haäu quaû<br /> cuûa chaán thöông nhieàu trong luùc phaãu thuaät ôû<br /> nhöõng tröôøng hôïp moäng taùi phaùt dính nhieàu vôùi<br /> chuû moâ giaùc maïc, cuûng maïc(7,9).<br /> <br /> So saùnh tæ leä thaønh coâng<br /> Ñaùnh giaù keát quaû thaønh coâng cuûa 2 phöông<br /> phaùp ñöôïc döïa treân nhieàu yeáu toá nhö tæ leä taùi phaùt,<br /> möùc ñoä kích thích sau moå, maûnh gheùp vaø bieán<br /> chöùng. Phöông phaùp 1 ñaõ ñaït keát quaû toát, vaø toát<br /> hôn phöông phaùp 2 coù yù nghóa thoáng keâ, möùc yù<br /> nghóa 0,01 (P= 0,006 < 0,01). Ñieàu naøy chöùng toû<br /> vôùi söï phoái hôïp gheùp keát maïc rìa töï thaân vaø aùp<br /> MMC khoâng nhöõng khoâng bò taùc ñoäng ñoái khaùng<br /> nhau maø coøn coù moät taùc duïng hieäp ñoàng raát toát,<br /> laøm giaûm tæ leä taùi phaùt cuûa moäng thòt taùi phaùt.<br /> <br /> Caùc yeáu toá nguy cô lieân quan ñeán taùi phaùt<br /> Baûng 4.Nguy cô töông ñoái cuûa moäng thòt taùi phaùt<br /> RR P<br /> CI (95%)<br /> Thôøi gian: 3 thaùng 3/65 (4,6) 3,6 P= 0,001<br /> 6 thaùng 11/65 (16,9) (1,24 - 10,21)<br /> Giôùi: Nam<br /> 6/24 (25)<br /> 2,0 P=0,184<br /> Nöõ<br /> 5/41 (12,2) (0,68 – 5,80)<br /> Tuoåi: ≤ 50<br /> 10/33 (30,3) 9,7 P=0,003<br /> > 50<br /> 1/32 (3,1) (1,32 – 68,8)<br /> Ngheà nghieäp:<br /> Trong nhaø<br /> 1/13 (7,6) 2,5 P= 0,321<br /> Ngoaøi trôøi<br /> 10/52 (19,2) (0,36 – 17,5)<br /> Ñoä moäng:Type II 3/42 (7,1) 4,8 P= 0,004<br /> Type III 8/23 (34,7) (1,43 – 15,8)<br /> Hoaït tính moäng:<br /> Yeáu<br /> 2/54 (3,7) 21,9 P= 0,001<br /> Maïnh<br /> 9/11 (81,1) (5,36 – 84,7)<br /> Yeáu toá nguy cô<br /> <br /> Kích thích sau moå<br /> 1 tuaàn: Ít<br /> Nhieàu<br /> <br /> Tæ leä (%)<br /> <br /> 4/55 (7,2)<br /> 7/10 (70)<br /> <br /> RD ARP<br /> (%) (%)<br /> 12,3 72,7<br /> 13<br /> <br /> 52<br /> <br /> 27,2 89,7<br /> <br /> 11,6 60,4<br /> 27,6 79,5<br /> <br /> 77,4 95,4<br /> <br /> 9,7 P= 0,000 62,8 89,7<br /> (3,46 – 26,3)<br /> <br /> Baûng 5. Töông quan Spearman’s giöõa caùc yeáu toá<br /> nguy cô vaø taùi phaùt.<br /> <br /> Maét<br /> <br /> Heä soá töông quan<br /> <br /> 0,997<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Giôùi tính<br /> <br /> -0,165<br /> <br /> 0,190<br /> <br /> Ñoä tuoåi<br /> <br /> -0,326<br /> <br /> 0,003<br /> <br /> Ngheà nghieäp<br /> <br /> -0,123<br /> <br /> 0,329<br /> <br /> Ñoä moäng<br /> <br /> 0,352<br /> <br /> 0,004<br /> <br /> Hoaït tính moäng<br /> <br /> 0,781<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Möùc ñoä kích thích sau moå 1 tuaàn<br /> <br /> 0,604<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Söû duïng hoài quy tuyeán tính töøng phaàn.<br /> Ñeå xaùc ñònh caùc yeáu toá nguy cô tröïc tieáp coù yù<br /> nghóa giöõ vai troø chuû ñaïo gaây neân khaû naêng taùi<br /> phaùt vaø nguy cô gaây nhieãu laøm sai keát quaû nhaän<br /> ñònh, chuùng toâi söû duïng hoài qui ña yeáu toá.<br /> Baûng 6. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính töøng<br /> phaàn.<br /> Moâ<br /> hình<br /> <br /> Bieán<br /> chaáp<br /> nhaän<br /> <br /> 1<br /> <br /> Ñoä tuoåi<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hoaït tính<br /> moäng<br /> <br /> 3<br /> <br /> Bieán loaïi<br /> <br /> T<br /> <br /> P<br /> <br /> Tieâu chuaån<br /> <br /> -2.701 0.009 Hoài qui töøng<br /> 4.270 0.000<br /> Kích thích sau<br /> 1.654 0.103<br /> moå 1 tuaàn<br /> <br /> phaàn vôùi:<br /> Fvaøo<br /> 0.1(loaïi)<br /> <br /> Bieán phuï thuoäc: taùi phaùt<br /> Yeáu toá kích thích sau moå 1 tuaàn treân laâm saøng<br /> vaø qua pheùp kieåm töông quan Spearman’s thì coù<br /> töông quan vôùi khaû naêng taùi phaùt coù yù nghóa thoáng<br /> keâ vôùi P0,1. Coøn hai yeáu toá ñoä tuoåi vaø hoaït tính<br /> moäng taùi phaùt laø 2 yeáu toá nguy cô tröïc tieáp coù yù<br /> nghóa giöõ vai troø chuû ñaïo gaây neân khaû naêng taùi<br /> phaùt coù yù nghóa thoáng keâ vôùi P