Đánh giá tiềm năng đất đai và định hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp xã Quang Thuận, Huyện Bạch Thông, Tỉnh Bắc Kạn

Hoàng Thanh Oai và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 97(09): 11 - 17<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI VÀ ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT<br /> SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP XÃ QUANG THUẬN, HUYỆN BẠCH THÔNG,<br /> TỈNH BẮC KẠN<br /> 1<br /> <br /> Hoàng Thanh Oai1*, Hoàng Văn Hùng2<br /> Trung tâm Kỹ thuật Tài nguyên Môi trường tỉnh BắcKạn<br /> 2<br /> <br /> Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đánh giá tiềm năng và định hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Quang<br /> Thuận, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. Kết quả nghiên cứu cho thấy: toàn xã có 5 loại hình sử<br /> dụng đất (LUT) khác nhau, trong đó các loại hình mang lại hiệu quả kinh tế cao bao gồm: LUT<br /> trồng cây ăn quả, LUT chuyên lúa, LUT 2 lúa – màu v. Loại hình có nhiều tiềm năng và có thể<br /> đem nhiều triển vọng nhất cho xã là LUT cây ăn quả (cam, quýt). Hiện nay, trên một số thị trường<br /> đã xuất hiện thương hiệu cam, quýt Quang Thuận tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân yên tâm<br /> sản xuất.<br /> Từ khóa: Loại hình sử dụng đất, hiệu quả kinh tế, sản xuất nông nghiệp, cam, quýt Quang Thuận<br /> <br /> MỞ ĐẦU*<br /> Đất đai là nguồn tài nguyên quốc gia vô cùng<br /> quý giá, là nền tảng để con người định cư và tổ<br /> chức các hoạt động kinh tế xã hội. Xã hội phát<br /> triển, dân số tăng nhanh kéo theo những đòi<br /> hỏi ngày càng tăng về lương thực và thực<br /> phẩm, chỗ ở cũng như các nhu cầu về văn hóa,<br /> xã hội. Con người đã tìm mọi cách để khai<br /> thác đất đai nhằm thỏa mãn những nhu cầu<br /> ngày càng tăng đó [2]. Như vậy đất đai, đặc<br /> biệt là đất nông nghiệp có hạn về diện tích<br /> nhưng lại có nguy cơ bị suy thoái dưới tác<br /> động của thiên nhiên và sự thiếu ý thức của<br /> con người trong quá trình sản xuất. Đó còn<br /> chưa kể đến sự suy giảm về diện tích đất nông<br /> nghiệp do quá trình đô thị hóa đang diễn ra<br /> mạnh mẽ, trong khi khả năng khai hoang đất<br /> mới lại rất hạn chế. Do vậy, việc đánh giá tiềm<br /> năng đất đai để sử dụng hợp lý theo quan điểm<br /> sinh thái và phát triển bền vững đang trở thành<br /> vấn đề mang tính chất toàn cầu đang được các<br /> nhà khoa học trên thế giới quan tâm [1].<br /> Xã Quang Thuận là một xã vùng núi cao nằm<br /> ở phía Tây nam của huyện Bạch Thông, tỉnh<br /> Bắc Kạn; là một xã thuần nông nên nông<br /> nghiệp vẫn là ngành sản xuất chính. Hiện nay,<br /> trên địa bàn xã, quá trình công nghiệp hóa,<br /> hiện đại hóa đang diễn ra mạnh mẽ, quá trình<br /> *<br /> <br /> Tel: 0936.679.008; Email: oaittktbk1970@gmail.com<br /> <br /> này đã gây áp lực mạnh tới việc sử dụng đất<br /> đai, chuyển đổi cơ cấu đất đai và cơ cấu lao<br /> động, đặc biệt là việc chuyển diện tích đất<br /> nông nghiệp sang sử dụng vào các mục đích<br /> khác đòi hỏi xã phải phát huy được thế mạnh<br /> về tiềm năng đất đai cũng như lao động của<br /> mình. Đánh giá tiềm năng đất đai để biết<br /> được quỹ đất và khả năng hiện có, từ đó chỉ<br /> ra phương hướng sử dụng đất hợp lý, có hiệu<br /> quả là việc làm hết sức cần thiết.<br /> NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Đánh giá tiềm năng đất sản xuất nông<br /> nghiệp dựa trên cơ sở đánh giá hiện trạng<br /> sử dụng đất, hiện trạng cơ cấu cây trồng<br /> trên địa bàn xã; xác định các loại hình sử<br /> dụng đất (LUT) phổ biến của xã và đánh giá<br /> hiệu quả sử dụng đất.<br /> Định hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp<br /> xã Quang Thuận đến năm 2020.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp điều tra, khảo sát: Điều tra, thu<br /> thập tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên,<br /> kinh tế - xã hội, thực trạng các LUT và hiệu<br /> quả các LUT nông nghiệp trên địa bàn xã<br /> Quang Thuận.<br /> - Phương pháp thống kê: Phân tích, xử lý số<br /> liệu về sử dụng đất và hiệu quả kinh tế sử<br /> dụng đất, làm cơ sở đưa ra những giải pháp sử<br /> dụng đất hiệu quả hơn [2].<br /> 11<br /> <br /> Hoàng Thanh Oai và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Phương pháp điều tra nhanh nông thôn có sự<br /> tham gia của người dân (PRA) đánh giá nhu<br /> cầu phát triển nông nghiệp, các vấn đề ưu<br /> tiên, xem xét tính khả thi của các biện pháp<br /> đề xuất [1].<br /> - Phương pháp sử dụng phần mềm tin học<br /> Excel để xử lý số liệu và đánh giá hiệu quả<br /> kinh tế. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử<br /> dụng đất gồm: Hiệu quả kinh tế giá trị sản<br /> xuất (GTSX)/ha, chi phí sản xuất (CPSX)/ha,<br /> thu nhập thuần/ha, hiệu quả đồng vốn<br /> (HQĐV)/ha); Hiệu quả xã hội (GTSX/lao<br /> động (LĐ), thu nhập thuần/LĐ, công LĐ đầu<br /> tư cho 1 ha); Hiệu quả môi trường (mức độ sử<br /> dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật) [3].<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đánh giá khái quát điều kiện tự nhiên,<br /> kinh tế - xã hội của xã Quang Thuận<br /> Quang Thuận là một xã miền núi nằm ở phía<br /> Tây Nam của huyện Bạch Thông. Xã có vị trí<br /> địa lý và hệ thống đường giao thông rất thuận<br /> lợi, có nguồn tài nguyên đất, tài nguyên nước<br /> dồi dào, tài nguyên sinh vật, tài nguyên rừng<br /> phong phú;<br /> Tổng diện tích đất tự nhiên của Quang Thuận<br /> là 3249,28 ha chiếm 5,95% tổng diện tích tự<br /> nhiên của huyện Bạch Thông, trong đó diện<br /> tích đất đang sử dụng chiếm tới 98,39%. Đất<br /> nông nghiệp có diện tích là 3035,8 ha, chiếm<br /> 93,43% tổng diện tích đất tự nhiên của xã.<br /> Trong đất nông nghiệp, đất trồng cây hàng<br /> năm chiếm 4,02%; đất trồng cây lâu năm<br /> chiếm 14,46%; đất lâm nghiệp chiếm<br /> 81,45%; đất nuôi trồng thủy sản chiếm<br /> 0.07%. Đất đai của Quang Thuận rất phong<br /> phú với nhiều chủng loại và kiểu địa hình<br /> khác nhau, có điều kiện để phát triển đa dạng<br /> các loại cây trồng và vật nuôi, đặc biệt đất đai<br /> của xã rất phù hợp với cây ăn quả đặc sản<br /> (cam, quýt).<br /> Quang Thuận chịu ảnh hưởng của vùng khí<br /> hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết chia làm 2<br /> mùa chính: mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng<br /> 10) và mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 3 năm<br /> sau). Nhiệt độ trung bình trong năm là<br /> 21,50C. Lượng mưa trung bình năm là 1.586<br /> mm. Độ ẩm không khí trung bình đạt khoảng<br /> 12<br /> <br /> 97(09): 11 - 17<br /> <br /> 84%. Khí hậu này thích hợp với nhiều loại<br /> cây trồng, tạo điều kiện để sản xuất nông<br /> nghiệp phát triển đa dạng và phong phú về<br /> sản phẩm. Tuy nhiên do địa hình đồi núi kết<br /> hợp với mưa lớn, tập trung theo mùa dễ dẫn<br /> đến tình trạng lũ quét làm xói mòn, lở đất,<br /> gây ngập úng cục bộ và phá hủy hệ thống<br /> giao thông, thủy lợi… xã cần có biện pháp<br /> chủ động trong giai đoạn tới.<br /> Trong cơ cấu kinh tế, ngành nông nghiệp<br /> chiếm tỷ trọng gần 90% tổng giá trị sản xuất<br /> của xã và mang lại nguồn thu nhập chính cho<br /> nông dân. Năm 2011, tổng sản lượng lương<br /> thực quy thóc ước đạt 955 tấn, cây ăn quả<br /> với diện tích 438,91 ha, sản lượng đạt hơn<br /> 1000 tấn/năm. Thu nhập bình quân đầu<br /> người đạt 11,5 triệu đồng/năm. Nhóm cây<br /> lương thực và cây ăn quả là những cây trồng<br /> chính của xã và đóng góp lớn vào giá trị của<br /> ngành nông nghiệp.<br /> Thực trạng sản xuất nông nghiệp<br /> <br /> Các loại hình sử dụng đất sản xuất<br /> nông nghiệp<br /> Hiện trạng các loại hình sử dụng đất sản xuất<br /> nông nghiệp chính trên địa bàn xã Quang<br /> Thuận năm 2011 thể hiện bảng 1.<br /> Bảng 1. Các loại hình sử dụng đất<br /> tại xã Quang Thuận năm 2011<br /> Loại<br /> đất<br /> <br /> LUT<br /> 2 lúa<br /> 2 lúa màu<br /> <br /> Cây<br /> trồng<br /> hàng<br /> năm<br /> <br /> 1 lúa màu<br /> <br /> Chuyên<br /> màu<br /> Cây<br /> lâu<br /> năm<br /> <br /> Cây ăn<br /> quả<br /> <br /> Công thức<br /> luân canh<br /> 1. LX - LM<br /> <br /> Diện tích<br /> (ha)<br /> 72,88<br /> <br /> 2. LX - LM<br /> - Rau đông<br /> 3. LM - Ngô<br /> ĐX<br /> 4. LM - Lạc<br /> xuân<br /> 5. Ngô ĐX<br /> - Ngô HT<br /> 6. Lạc xuân<br /> - Ngô HT<br /> 7. Quýt<br /> <br /> 346,72<br /> <br /> 8. Cam<br /> <br /> 86,67<br /> <br /> 9. Vải<br /> <br /> 5,52<br /> <br /> 4,02<br /> 2,44<br /> 4,37<br /> 19,83<br /> 18,63<br /> <br /> (LX: Lúa xuân; LM: Lúa mùa; Ngô ĐX: Ngô đông<br /> xuân; Ngô HT: Ngô hè thu)<br /> <br /> Hoàng Thanh Oai và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 97(09): 11 - 17<br /> <br /> Bảng 2. Diện tích, năng suất trung bình, sản lượng của một số cây trồng<br /> STT<br /> 1<br /> 1.1<br /> 1.2<br /> 2<br /> 2.1<br /> 2.2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Loại cây trồng<br /> Lúa cả năm<br /> Lúa xuân<br /> Lúa mùa<br /> Ngô cả năm<br /> Ngô hè thu<br /> Ngô đông xuân<br /> Lạc<br /> Rau đông<br /> Quýt<br /> Cam<br /> Vải thiều<br /> <br /> Diện tích gieo<br /> trồng (ha)<br /> 156,59<br /> 72,88<br /> 83,71<br /> 60,73<br /> 22,27<br /> 38,46<br /> 23,00<br /> 4,02<br /> 346,72<br /> 86,67<br /> 5,52<br /> <br /> Số liệu bảng 1 cho thấy: toàn xã có 5 loại<br /> hình sử dụng đất (LUT), tùy thuộc vào điều<br /> kiện từng khu vực mà sự phân bố LUT và<br /> kiểu sử dụng đất khác nhau. Là một xã miền<br /> núi có diện tích đất nông nghiệp tương đối<br /> cao nên hệ thống cây trồng của xã tương đối<br /> đa dạng, chủ yếu là các loại cây lương thực và<br /> cây ăn quả. Trong đó LUT chuyên lúa chỉ có<br /> một kiểu sử dụng đất, LUT 2 lúa - 1 rau<br /> màu có 1 kiểu sử dụng đất, LUT 1 lúa - màu<br /> có 2 kiểu sử dụng đất, LUT chuyên màu có<br /> 2 kiểu sử dụng đất và LUT cây lâu năm có<br /> 1 kiểu sử dụng đất là trồng các loại cây ăn<br /> quả, chủ yếu là quýt và cam.<br /> Hiện trạng cơ cấu cây trồng<br /> Sản xuất nông nghiệp của xã Quang Thuận<br /> trong năm 2011 được thể hiện qua bảng 2.<br /> Số liệu bảng 2 cho thấy:<br /> - Cây lương thực: Sản lượng trong năm 2011<br /> đạt mức trung bình, cụ thể như: cây lúa có<br /> năng suất trung bình là 46,06 tạ/ha, sản lượng<br /> cả năm đạt 721,31 tấn; cây ngô năng suất đạt<br /> 38,43 tạ/ha, sản lượng thu được là 233,39 tấn.<br /> - Cây thực phẩm: Cây trồng chủ yếu trên địa<br /> bàn xã là cây lạc và một số loại rau đông (cà<br /> chua, cải bắp, xu hào...) góp một phần không<br /> nhỏ cho việc sử dụng hàng ngày và phát triển<br /> kinh tế của các hộ, cụ thể: năm 2011 diện tích<br /> cây lạc là 23,00 ha và sản lượng thu được là<br /> 33,03 tấn; diện tích cây rau các loại là 4,02 ha<br /> và sản lượng thu được là 37,29 tấn.<br /> <br /> Diện tích cho sản<br /> phẩm (ha)<br /> 156,59<br /> 72,88<br /> 83,71<br /> 60,73<br /> 22,27<br /> 38,46<br /> 23,00<br /> 4,02<br /> 260,34<br /> 65,03<br /> 5,52<br /> <br /> Năng suất<br /> (tạ/ha)<br /> 46,06<br /> 41,68<br /> 49,88<br /> 38,43<br /> 39,59<br /> 37,76<br /> 14,36<br /> 92,77<br /> 78,33<br /> 80,48<br /> 16,66<br /> <br /> Sản lượng<br /> (tấn)<br /> 721,31<br /> 303,76<br /> 417,55<br /> 233,39<br /> 88,17<br /> 145,22<br /> 33,03<br /> 37,29<br /> 2.039,24<br /> 523,36<br /> 9,20<br /> <br /> - Cây lâu năm phổ biến trên địa bàn xã là cây<br /> quýt, cam, vải, trong đó cây quýt cho giá trị<br /> kinh tế cao, diện tích trồng quýt của xã năm<br /> 2011 là 346,72 ha, diện tích cho sản phẩm là<br /> 260,34 ha và sản lượng thu được trong năm là<br /> 2.039,24 tấn. Bên cạnh đó, cây cam cũng thu<br /> được năng suất và sản lượng tương đối cao,<br /> với diện tích gieo trồng là 86,67 ha, diện tích<br /> cho sản phẩm là 65,03 ha và sản lượng thu<br /> được là 523,36 ha. Ngoài ra, một số hộ dân<br /> trong xã còn trồng thêm cây vải, tuy nhiên<br /> cây vải được trồng với diện tích nhỏ, không<br /> phổ biến, năng suất chỉ đạt mức trung bình,<br /> sản lượng thu được là 9,20 tấn.<br /> Đánh giá hiệu quả sử dụng đất<br /> Đánh giá hiệu quả kinh tế<br /> Hiệu quả kinh tế sử dụng đất sản xuất nông<br /> nghiệp được trình bày trong bảng 3.<br /> Kết quả nghiên cứu thể hiện ở bảng 3 cho thấy:<br /> - Trên cùng một điều kiện đất đai, khí hậu<br /> nhưng hiệu quả của các LUT là khác nhau<br /> như: Trong các loại đất trồng cây hàng năm,<br /> đất 2 lúa - màu mang lại hiệu quả cao nhất<br /> với tổng chi phí sản xuất là 62,48 triệu đồng,<br /> tổng thu nhập thuần 50,997 triệu đồng, hiệu<br /> quả đồng vốn đạt 0,82 lần, giá trị ngày công<br /> lao động đạt 124,38 nghìn đồng/công lao<br /> động. Tiếp đến là đất chuyên lúa, đất LM Lạc xuân v.v., thấp nhất là kiểu sử dụng đất<br /> chuyên màu với tổng chi phí sản xuất là 32,4<br /> 13<br /> <br /> Hoàng Thanh Oai và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> – 33.8 triệu đồng, tổng thu nhập thuần 18,8 –<br /> 20,3 triệu đồng, hiệu quả đồng vốn đạt 0,5 –<br /> 0,6 lần, giá trị ngày công lao động đạt 94 96 nghìn đồng/công lao động, một trong<br /> những nguyên nhân là do thiếu sự đầu tư về<br /> vốn, về khoa học kỹ thuật, các kiểu sử dụng<br /> đất đơn giản, đặc biệt là nhân dân còn sử<br /> dụng các giống địa phương cộng với cơ sở<br /> hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp nghèo<br /> nàn, trình độ canh tác còn lạc hậu, điều này<br /> ảnh hưởng đến năng suất cây trồng và hiệu<br /> quả sử dụng đất.<br /> <br /> 97(09): 11 - 17<br /> <br /> - Trên đất trồng cây lâu năm thì cây trồng chủ<br /> yếu là quýt, cam, vải thiều v.v. Đây là những<br /> loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và là thế<br /> mạnh trong sản xuất nông nghiệp của xã.<br /> LUT này có cây quýt là cây mang lại hiệu quả<br /> kinh tế cao nhất do năng suất và giá bán cao,<br /> hiệu quả sử dụng đồng vốn đạt 1,2 lần. Cây<br /> cam cho năng suất cao nhưng do không có thị<br /> trường tiêu thụ nên giá rẻ dẫn đến hiệu quả<br /> kinh tế không bằng cây quýt. Cây có hiệu quả<br /> kinh tế thấp là cây vải thiều, do năng suất<br /> thấp, mặt khác thị trường không ổn định, giá<br /> bán sản phẩm thấp.<br /> <br /> Bảng 3. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất tính trên 1 ha<br /> <br /> 2 lúa<br /> <br /> LX - LM<br /> <br /> 64.092,0<br /> <br /> 37.130<br /> <br /> Thu nhập<br /> thuần<br /> (1000đ)<br /> 26.962<br /> <br /> 2 lúa - màu<br /> <br /> LX – LM - Rau đông<br /> <br /> 113.477,0<br /> <br /> 62.480<br /> <br /> 50.997<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 124,38<br /> <br /> LM - Ngô ĐX<br /> <br /> 60.592,0<br /> <br /> 36.224<br /> <br /> 24.368<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 105,95<br /> <br /> LM - Lạc<br /> <br /> 60.764,0<br /> <br /> 34.880<br /> <br /> 25.884<br /> <br /> 0,74<br /> <br /> 107,85<br /> <br /> Ngô ĐX - Ngô HT<br /> <br /> 52.597,2<br /> <br /> 33.766<br /> <br /> 18.831,2<br /> <br /> 0,56<br /> <br /> 94,16<br /> <br /> Lạc xuân - Ngô HT<br /> <br /> 52.769,2<br /> <br /> 32.422<br /> <br /> 20.347,2<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 96,89<br /> <br /> Quýt<br /> <br /> 105.745,5<br /> <br /> 48.130<br /> <br /> 57.615,5<br /> <br /> 1,20<br /> <br /> 230,46<br /> <br /> Cam<br /> <br /> 68.408,0<br /> <br /> 39.530<br /> <br /> 28.878<br /> <br /> 0,73<br /> <br /> 137,51<br /> <br /> Vải thiều<br /> <br /> 10.829,0<br /> <br /> 8.110<br /> <br /> 2.719<br /> <br /> 0,34<br /> <br /> 67,98<br /> <br /> LUT<br /> <br /> 1 lúa - màu<br /> Chuyên màu<br /> <br /> Cây ăn quả<br /> <br /> GTSX<br /> (1000đ)<br /> <br /> Công thức luân canh<br /> <br /> CPSX<br /> (1000đ)<br /> <br /> 0,73<br /> <br /> Giá trị ngày<br /> công LĐ<br /> (1000đ)<br /> 107,85<br /> <br /> HQĐV<br /> (lần)<br /> <br /> Đánh giá hiệu quả xã hội<br /> Hiệu quả về mặt xã hội của quá trình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp thông qua các kiểu sử<br /> dụng đất được thể hiện ở bảng 4.<br /> Bảng 4. Hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất<br /> LUT<br /> Chuyên lúa<br /> Lúa - Rau màu<br /> <br /> Chuyên màu<br /> <br /> Cây ăn quả<br /> <br /> LX - LM<br /> <br /> 250<br /> <br /> GTSX/công LĐ<br /> (1000đ)<br /> 256,37<br /> <br /> LX - LM - Rau đông<br /> <br /> 410<br /> <br /> 276,77<br /> <br /> 124,38<br /> <br /> LM - Ngô ĐX<br /> <br /> 230<br /> <br /> 263,44<br /> <br /> 105,95<br /> <br /> LM - Lạc xuân<br /> <br /> 240<br /> <br /> 253,18<br /> <br /> 107,85<br /> <br /> Ngô ĐX - Ngô HT<br /> <br /> 200<br /> <br /> 262,99<br /> <br /> 94,16<br /> <br /> Lạc xuân - Ngô HT<br /> <br /> 210<br /> <br /> 251,28<br /> <br /> 96,89<br /> <br /> Quýt<br /> <br /> 250<br /> <br /> 422,98<br /> <br /> 230,46<br /> <br /> Cam<br /> <br /> 210<br /> <br /> 325,75<br /> <br /> 137,51<br /> <br /> Vải thiều<br /> <br /> 40<br /> <br /> 270,73<br /> <br /> 67,98<br /> <br /> Công thức luân canh<br /> <br /> LĐ (công)<br /> <br /> TNT/công LĐ<br /> (1000đ)<br /> 107,85<br /> <br /> (TNT: Thu nhập thuần)<br /> <br /> 14<br /> <br /> Hoàng Thanh Oai và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy: Mức độ đầu tư<br /> lao động và giá trị ngày công ở mỗi LUT là<br /> khác nhau. Các LUT: chuyên lúa, 2 lúa - màu,<br /> 1 lúa – màu, cây ăn quả (cam, quýt) phần lớn<br /> thu hút từ 230 - 410 công lao động/ha/năm.<br /> Các loại hình này đảm bảo một phần lương<br /> thực, thực phẩm tại chỗ, có thị trường tiêu thụ<br /> khá ổn định, tận dụng được nguồn lao động<br /> dư thừa ở nông thôn, đảm bảo tăng thu nhập.<br /> LUT chuyên màu trên địa bàn xã thu hút ít<br /> lao động, LUT ít được đầu tư do đó hiệu quả<br /> kinh tế chưa cao. Đây là kiểu sử dụng đất cần<br /> được quan tâm nghiên cứu, vì nó có thể thu<br /> hút được lực lượng lao động dư thừa trong<br /> nông thôn.<br /> Nhìn chung, các LUT trên địa bàn xã đều là<br /> những LUT đã có từ lâu nên đã đi sâu vào tập<br /> quán canh tác của người dân địa phương và<br /> có thị trường tiêu thụ tại chỗ và một phần<br /> được tiêu thụ tại các địa bàn lân cận, giải<br /> quyết việc làm, thu hút nhiều lao động, tăng<br /> thu nhập cho người dân trên địa bàn xã nâng<br /> cao đời sống nhân dân.<br /> Đánh giá hiệu quả xã hội<br /> Việc lạm dụng phân bón hoá học thay cho<br /> phân hữu cơ là nguyên nhân chính gây ra hiện<br /> tượng hàm lượng cao của lân trong đất (lân ít<br /> bị rửa trôi, khác với đạm và kali) và hàm<br /> lượng chất hữu cơ trong đất thấp của đa số<br /> các LUT. Để đạt năng suất cao và rút ngắn<br /> thời gian thu hoạch, người nông dân thường<br /> bón quá nhiều đạm, lân, kali cho đất mà hầu<br /> như không bón phân hữu cơ.<br /> Lượng thuốc bảo vệ thực vật đang được sử<br /> dụng tương đối nhiều, thậm chí lạm dụng<br /> thuốc bảo vệ thực vật. Hầu hết các loại cây<br /> trồng ở đây đều được phun thuốc bảo vệ thực<br /> vật ít nhất 2 lần/ vụ, đặc biệt cây ăn quả (quýt,<br /> cam...) phun 10-15 lần/năm và các loại rau<br /> màu như cà chua, bắp cải... phun đến 5-6<br /> lần/vụ. Do số lượng thuốc và số lần phun<br /> nhiều, có khi phun ngay trước khi thu hoạch<br /> nên lượng thuốc bảo vệ thực vật còn tàn dư<br /> trong đất, trong sản phẩm nông nghiệp là<br /> tương đối lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến môi<br /> trường và sự an toàn chất lượng nông sản.<br /> <br /> 97(09): 11 - 17<br /> <br /> Trong những năm tới, để nông nghiệp phát<br /> triển bền vững cần quan tâm đến quy trình<br /> sản xuất và chất lượng sản phẩm, đây là yếu<br /> tố quan trọng để xây dựng thương hiệu cho<br /> nông sản.<br /> Đánh giá tiềm năng đất đai<br /> Tiềm năng đất đai là khả năng mở rộng diện<br /> tích các loại đất, khả năng tăng năng suất của<br /> các loại cây trồng, vật nuôi trên một đơn vị<br /> diện tích nhất định [1]. Nói cách khác tiềm<br /> năng quỹ đất bao gồm tiềm năng về số lượng<br /> và chất lượng kể cả đất đang sử dụng và đất<br /> chưa sử dụng. Việc đánh giá đúng tiềm năng<br /> đất đai về lượng và chất theo khả năng thích<br /> hợp với từng mục đích sử dụng có ý nghĩa<br /> quan trọng, tạo ra những căn cứ nhằm định<br /> hướng cho việc sử dụng đất đai hợp lý, hiệu<br /> quả, phù hợp với các giai đoạn phát triển kinh<br /> tế - xã hội của xã [3] .<br /> Hiện nay, quỹ đất phát triển nông nghiệp của<br /> xã còn rất lớn chiếm 93% diện tích đất tự<br /> nhiên của toàn xã. Nhìn chung quỹ đất của xã<br /> đang được khai thác, sử dụng cơ bản đúng<br /> mục đích, hiệu quả sử dụng ngày càng tăng,<br /> tuy nhiên tiềm năng của đất đang sử dụng còn<br /> lớn nếu đầu tư khai thác theo chiều sâu sẽ<br /> mang lại lợi ích kinh tế cao hơn nữa.<br /> Ngoài ra, diện tích đất chưa sử dụng còn 52,23<br /> ha, trong đó chủ yếu là đất bằng chưa sử dụng<br /> (51,19 ha). Đó là phần diện tích đất chưa sử<br /> dụng có khả năng phục hồi, sử dụng cho sản<br /> xuất nông nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng,<br /> bố trí xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật.<br /> Định hướng sử dụng đất nông nghiệp đến<br /> năm 2020<br /> Căn cứ điều kiện khí hậu, điều kiện đất đai,<br /> nguồn lao động, cơ sở vật chất kỹ thuật, trình<br /> độ thâm canh của người dân, các tiến bộ kỹ<br /> thuật, giống cây trồng, kết quả đánh giá hiện<br /> trạng, đánh giá hiệu quả kinh tế các loại hình<br /> sử dụng đất và trên cơ sở mục tiêu phát triển<br /> kinh tế - xã hội của xã, chúng tôi định hướng<br /> sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã<br /> Quang Thuận đến năm 2020 như sau:<br /> 15<br /> <br />