Đào tạo mỹ thuật - Hình họa: Phần 1

Chia sẻ: Minh Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

194
lượt xem 45
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hình họa trong đào tạo mỹ thuật là kỷ yếu tập hợp 21 bài tham luận, các ý kiến trao đổi tại hội thảo và một số bài hình họa xuất sắc của các thế hệ sinh viên trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1955 đến năm 2010. Phần 1 Tài liệu trình bày những vấn đề chung về môn học Hình họa và thực trạng môn học Hình họa ở Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đào tạo mỹ thuật - Hình họa: Phần 1

HÌNH HOÏA TRONG ÑAØO TAÏO MYÕ THUAÄT II Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät
Lôøi giôùi thieäu H ình hoïa trong ñaøo taïo myõ thuaät laø cuoán kyû yeáu taäp hôïp 21 baøi tham luaän, caùc yù kieán trao ñoåi taïi hoäi thaûo vaø moät soá baøi hình hoïa xuaát saéc cuûa caùc theá heä sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam töø naêm 1955 ñeán naêm 2010. Laø moät trong nhöõng moân hoïc cô baûn ñaàu tieân cuûa tröôøng Myõ thuaät Ñoâng Döông, moân hoïc hình hoïa ñaõ gaén boù vôùi taát caû caùc theá heä thaày troø döôùi maùi tröôøng 42 Yeát Kieâu cuõng nhö vôùi taát caû nhöõng ai ñaõ töøng hoïc veõ. Nhaèm thieát thöïc kyû nieäm 85 naêm thaønh laäp tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam (1925 - 2010), Phoøng Ñaøo taïo, Phoøng Quaûn lyù Khoa hoïc vaø Vieän Myõ thuaät cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam ñaõ phoái hôïp toå chöùc Hoäi thaûo Khoa hoïc Vaán ñeà hình hoïa vôùi ñaøo taïo Myõ thuaät. Ñaây laø hoaït ñoäng khoa hoïc coù söï phoái hôïp giöõa caùc ñôn vò cuûa nhaø tröôøng, ñieàu naøy khaúng ñònh theâm hieäu quaû cuûa moâ hình gaén keát ñaøo taïo vôùi nghieân cöùu. Ñaëc bieät hôn, cuøng vôùi hoaït ñoäng hoäi thaûo, laàn ñaàu tieân moät phaàn boä söu taäp nhöõng baøi hình hoïa cuûa caùc theá heä sinh vieân qua caùc giai ñoaïn ñaõ ñöôïc nhaø tröôøng traân troïng giôùi thieäu. Qua nhöõng yù kieán vaø minh hoïa trong aán phaåm naøy, chuùng toâi hy voïng ñoäc giaû, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc saùng taùc ngheä thuaät hieåu veà boä moân hình hoïa vaø vai troø quan troïng cuûa noù trong ñaøo taïo vaø saùng taùc myõ thuaät. Chuùng toâi traân troïng caûm ôn caùc hoïa syõ, nhaø nghieân cöùu ñaõ nhieät tình vieát baøi vaø tham gia ñoùng goùp yù kieán cho hoäi thaûo. Nhöõng khieám khuyeát veà noäi dung cuûa cuoán kyû yeáu naøy laø khoâng theå traùnh khoûi, chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc söï thoâng caûm vaø ñoùng goùp yù kieán cuûa baïn ñoïc yeâu meán myõ thuaät. PGS. NGND. Hoïa syõ Leâ Anh Vaân Kyû nieäm 85 naêm thaønh laäp Hieäu tröôûng Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam TRÖÔØ N G ÑAÏ I HOÏ C MYÕ THUAÄ T VIEÄ T NAM (1925 - 2010) Vieän tröôûng Vieän Myõ thuaät
139. Hình hoïa nghieân cöùu trong moái quan heä vôùi ñaøo taïo chuyeân khoa TS. Hoïa syõ Nguyeãn Nghóa Phöông 147. Nhöõng baát caäp trong vieäc daïy Hình hoïa ôû Vieät Nam MUÏC LUÏC ThS. Hoïa syõ Phaïm Bình Chöông 163. Hình hoïa trong chöông trình, giaùo trình Cao ñaúng Sö phaïm Tr. 3. LÔØI GIÔÙI THIEÄU ngaønh Myõ thuaät 4. MUÏC LUÏC Hoïa syõ Trieäu Khaéc Leã 6. Ñeà daãn Hoäi thaûo khoa hoïc: Vaán ñeà Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 171. PHAÀN 3: Nhöõng kinh nghieäm cuûa theá giôùi vaø Vieät Nam trong vieäc duy trì vaø 11. PHAÀN 1: Nhöõng vaán ñeà chung cuûa moân hoïc Hình hoïa phaùt trieån moân hoïc Hình hoïa trong boái caûnh giaùo duïc Myõ thuaät hieän nay 13. Haõy goïi ñuùng teân 173. Moái quan heä giöõa nghieân cöùu Hình hoïa vaø saùng taùc GS. Hoïa syõ Phaïm Coâng Thaønh ThS. Hoïa syõ Chu Anh Phöông 21. Laïi noùi veà hình hoïa 179. Khai thaùc nhòp ñieäu trong nghieân cöùu Hình hoïa Nhaø PBMT Quang Vieät Hoïa syõ Phaïm Thanh Lieâm 31. Lai lòch Hình hoïa vaø Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 185. Vai troø cuûa Hình hoïa ñoái vôùi ngöôøi saùng taùc vaø pheâ bình myõ thuaät PGS. Hoïa syõ Ñoã Höõu Hueà NNC. Nguyeãn Höõu Ñöùc 43. Baøn veà veõ Hình trong ñaøo taïo vaø saùng taùc Myõ thuaät 191. Nghieân cöùu Hình hoïa ôû Nga PGS. NGND. Hoïa só Leâ Anh Vaân Hoïa syõ Hoaøng Anh 53. Löôùt qua nhöõng vaán ñeà cuûa veõ hình hoïa 195. Chöông trình daïy Ñaïi hoïc cuûa tröôøng Ngheä thuaät thò giaùc vaø truyeàn thoâng, PGS. Hoïa syõ Traàn Huy Oaùnh UQAØM, Canada 61. Vai troø cuûa moân hình hoïa trong ñaøo taïo myõ thuaät TS. Hoïa syõ Ñaëng Bích Ngaân TS. Buøi Thò Thanh Mai 73. Ñeå nghieân cöùu hình hoïa thöïc söï trôû thaønh moät khoa hoïc cuûa ngheä thuaät thò giaùc 201. PHAÀN 4: Nhöõng yù kieán trao ñoåi trong Hoäi thaûo ThS. Hoïa syõ Traàn Haäu Yeân Theá 93. Thuaät ngöõ ZEICHNUNG (Kunst) 219. PHAÀN 5: Baøi vieát tham khaûo NNC. Vuõ Huy Thoâng 221. AÛnh höôûng cuûa hình hoïa phöông Taây ñoái vôùi tranh Thuûy maëc nhaân vaät 105. PHAÀN 2: Thöïc traïng moân hoïc Hình hoïa ôû Vieät Nam Trung Quoác caän hieän ñaïi 107. Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät ThS. Hoïa syõ Leâ Xuaân Duõng PGS. NGND. Hoïa syõ Nguyeãn Thuï 113. Vaán ñeà moân Hình hoïa trong Myõ thuaät 229. PHAÀN 6: AÛnh tö lieäu caùc lôùp hoïc vaø baøi hình hoïa cuûa hoïc vieân vaø sinh Hoïa syõ Quaùch Phong vieân tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam qua caùc thôøi kyø 123. Nhöõng suy nghó taûn maïn veà moân hoïc Hình hoïa PGS. NGND. Hoïa syõ Nguyeãn Löông Tieåu Baïch 335. PHAÀN 7: Moät soá hình aûnh trong Trieån laõm vaø Hoäi thaûo veà Hình hoïa 129. Vì sao sinh vieân Myõ thuaät caàn hoïc moân Hình hoïa toå chöùc taïi tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam, TS. Hoïa syõ Leâ Vaên Söûu töø ngaøy 11 thaùng 9 ñeán ngaøy 18 thaùng 9 naêm 2009 4 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 5
- Söï khaùc bieät cuûa moät taùc phaåm hình hoïa vôùi moät taùc phaåm Hoäi hoïa vaø DEÀ DAÃN HOÄI THAÛO KHOA HOÏC Ñoà hoïa naèm ôû ñaâu? VAÁN ÑEÀ HÌNH HOAÏ VÔÙI ÑAØO TAÏO MYÕ THUAÄT - Ñoái töôïng nghieân cöùu hình hoïa laø gì? - Nhaø tröôøng ñeán nay ñaõ coù hay chöa coù moät ñònh nghóa chuaån cho thuaät ngöõ hình hoïa? - Vì sao moân hoïc Hình hoïa ôû Vieät Nam coù xu höôùng keùo daøi thôøi gian trong khi caùc nöôùc khaùc laïi coù xu höôùng giaûm? - Chaát löôïng giaùo trình moân hoïc Hình hoïa ôû Vieät Nam hieän boäc loä nhöõng haïn cheá naøo? - Vieäc xaùc ñònh giôø hoïc lyù thuyeát vaø thöïc haønh trong moân hoïc Hình hoïa H ình hoïa laø moät trong nhöõng moân hoïc cô baûn ñaàu tieân cuûa tröôøng Myõ gaëp nhöõng khoù khaên naøo? thuaät Ñoâng Döông. Ñaây laø moân hoïc gaén boù vôùi taát caû theá heä thaày troø - Vieäc chuaån hoùa vaø phaùt trieån heä thoáng töôïng maãu cho moân hoïc Hình döôùi maùi tröôøng 42 Yeát Kieâu. 85 naêm moät chaëng ñöôøng daøi vôùi moân hoïa gaëp khoù khaên gì? hoïc Hình hoïa. Vôùi moät beà daøy lòch söû cuûa giaùo duïc myõ thuaät theá giôùi, moân hoïc - Heä thoáng trình töï caùc baøi hoïc hình hoïa hieän naøy ñaõ thöïc söï khoa hoïc Hình hoïa ñeán nay vaãn ñaët cho chuùng ta raát nhieàu caâu hoûi nhö: vaø caäp nhaät? - Hình hoïa laø gì? - Phöông phaùp thò phaïm trong moân hoïc Hình hoïa caàn ñaït ñöôïc nhöõng - Töø khi naøo hình hoïa trôû thaønh moät noäi dung hoïc? tieâu chí naøo? - ÔÛ Vieät Nam, moân hoïc Hình hoïa xuaát hieän sôùm nhaát töø bao giôø. - Sinh vieân töï hoïc moân hình hoïa nhö theá naøo? - Trong chöông trình cuûa tröôøng Myõ thuaät Ñoâng Döông, moân hoïc Hình - Coù bao nhieâu chaát lieäu ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu hình hoïa? hoïa coù teân goïi laø gì, hieän nay moân hoïc naøy khi dòch ra tieáng Anh, Phaùp seõ dòch - Coù bao nhieâu chaát lieäu neàn trong nghieân cöùu hình hoïa? nhö theá naøo? - Caùc kyõ thuaät xöû lyù neàn vaø khoâng gian trong hình hoïa laø gì? Nhaän thöùc - Laø moân hoïc cô baûn cuûa caùc tröôøng chuyeân ngaønh myõ thuaät, hình hoïa veà tính bieåu caûm cuûa aùnh saùng? ñem laïi kyõ naêng vaø kieán thöùc cô baûn naøo cho ngöôøi hoïc? - Vieäc trao ñoåi thaûo luaän giöõa sinh vieân trong giôø hoïc hình hoïa caàn ñöôïc - Xuaát hieän cuûa maùy aûnh, maùy quay kyõ thuaât soá vaø maùy vi tính ñaõ taùc hoã trôï nhö theá naøo? ñoäng theá naøo tôùi moân hoïc Hình hoïa? - Nhöõng ñieàu kieän vaät chaát cho moân hoïc Hình hoïa laø gì? - Taïi sao coù caùch goïi nghieân cöùu hình hoïa? - Coù neân xaùc ñònh vieäc nghieân cöùu hình hoïa nhö laø moät giai ñoaïn chuaån - Vì sao moân hoïc Hình hoïa khoâng coøn laø moân hoïc baét buoäc ôû baäc Ñaïi hoïc bò xaây döïng taùc phaåm? vaø Cao hoïc ôû moät soá nöôùc? - Coù neân coi vieäc reøn luyeän veà hình nhö laø muïc ñích duy nhaát cuûa nghieân - Söï khaùc bieät giöõa moät taùc phaåm hình hoïa nghieân cöùu vôùi moät böùc kyù hoïa? cöùu hình hoïa? 6 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 7
- Ngoaøi theá daùng, tyû leä, hình khoái, taû chaát coøn coù nhöõng tieâu chuaån naøo - Kinh nghieäm xaây döïng caùc heä thoáng tieâu chuaån cho moân hoïc. khaùc cuûa moân hoïc? - Kinh nghieäm xaây döïng caáu truùc caùc baøi giaûng cho moân hoïc. - Hình hoïa chuyeân nghieân cöùu caùc ñoái töôïng cuï theå, vaäy giaù trò tröøu - Kinh nghieäm phaùt trieån naêng löïc nhaän thöùc thò giaùc thoâng qua caùc baøi töôïng trong nghieân cöùu hình hoïa laø gì? nghieân cöùu Hình hoïa. - Coù neân söû duïng töôïng coå truyeàn phöông Ñoâng trong vieäc nghieân cöùu - Kinh nghieäm truyeàn ñaït caùc moâ hình thaåm myõ truyeàn thoáng cuûa daân hình hoïa? toäc qua caùc baøi hoïc Hình hoïa. - Hieän nay hoïc hình hoïa ôû khoa LL & LSMT, khoa Sö phaïm Myõ thuaät - Xu höôùng phaùt trieån cuûa moân hoïc Hình hoïa treân theá giôùi. gaàn nhö moâ phoûng chöông trình cuûa khoa Hoäi hoïa. Coù neân xaây döïng nhöõng Trong khoâng gian trieån laõm vôùi bao nhieâu taùc phaåm hình hoïa xuaát saéc chöông trình hình hoïa rieâng cho nhöõng lôùp chuyeân ngaønh nhö Lyù luaän vaø Lòch qua caùc giai ñoaïn, söï hieän dieän cuûa quyù vò ñaïi bieåu cuøng caùc baøi tham luaän söû Myõ thuaät, Sö phaïm Myõ thuaät? saâu saéc, nhöõng yù kieán ñoùng goùp thaúng thaén chaéc chaén seõ laø moät söï kieän quan - Caùch hoïc hình hoïa ôû phöông Taây tröôùc ñaây coù tuaân thuû moät soá böôùc troïng trong lòch söû ñaøo taïo cuûa tröôøng cuõng nhö lòch söû giaùo duïc myõ thuaät nhö cheùp laïi taùc phaåm cuûa caùc baäc thaày, veõ phuø ñieâu, tieáp ñeán veõ töôïng troøn nöôùc nhaø. vaø cuoái cuøng laø veõ maãu ngöôøi thaät. Caùch hoïc naøy lieäu coøn thích hôïp? Ban toå chöùc - Ñaëc ñieåm chung nhaát cho phöông phaùp giaûng daïy hình hoïa treân theá giôùi hieän nay laø gì? Nhöõng caâu hoûi quy tuï laïi trong ba vaán ñeà chính cuûa hoäi thaûo laø: Noäi dung 1. Nhöõng vaán ñeà chung cuûa moân hoïc Hình hoïa. - Nhöõng cô sôû lyù thuyeát neàn taûng cuûa moân hoïc Hình hoïa. - Ñaëc ñieåm vaø vai troø cuûa moân hoïc Hình hoïa trong heä thoáng caùc moân hoïc chuyeân ngaønh. Noäi dung 2. Thöïc traïng cuûa moân hoïc Hình hoïa ôû Vieät Nam. - Thöïc traïng vaø nhöõng vaán ñeà ñaët ra vôùi chöông trình moân hoïc Hình hoïa - Thöïc traïng vaø nhöõng vaán ñeà ñaët ra vôùi phöông phaùp truyeàn ñaït moân hoïc Hình hoïa. - Thöïc traïng vaø nhöõng vaán ñeà ñaët ra vôùi sinh vieân trong moân hoïc Hình hoïa. Noäi dung 3: Nhöõng kinh nghieäm cuûa theá giôùi vaø Vieät Nam trong vieäc duy trì vaø phaùt trieån moân hoïc Hình hoïa trong boái caûnh giaùo duïc myõ thuaät hieän nay. - Kinh nghieäm gaén keát nghieân cöùu Hình hoïa vôùi saùng taùc. 8 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 9
Phaàn 1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG CUÛA MOÂN HOÏC HÌNH HOÏA 1. Haõy goïi ñuùng teân (Tr. 13) GS. Hoïa syõ Phaïm Coâng Thaønh 2. Laïi noùi veà hình hoïa (Tr. 21) Nhaø PBMT. Quang Vieät 3. Lai lòch Hình hoïa vaø Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät (Tr. 31) PGS. Hoïa syõ Ñoã Höõu Hueà 4. Baøn veà veõ Hình trong ñaøo taïo vaø saùng taùc Myõ thuaät (Tr. 43) PGS. NGND. Hoïa só Leâ Anh Vaân 5. Löôùt qua nhöõng vaán ñeà cuûa veõ hình hoïa (Tr. 53) PGS. Hoïa syõ Traàn Huy Oaùnh 6. Vai troø cuûa moân hình hoïa trong ñaøo taïo myõ thuaät (Tr. 61) TS. Buøi Thò Thanh Mai 7. Ñeå nghieân cöùu hình hoïa thöïc söï trôû thaønh moät khoa hoïc cuûa ngheä thuaät thò giaùc (Tr. 73) ThS. Hoïa syõ Traàn Haäu Yeân Theá 8. Thuaät ngöõ ZEICHNUNG (Kunst) (Tr. 93) NNC. Vuõ Huy Thoâng 10 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 11
HAÕY GOÏI ÑUÙNG TEÂN Giaùo sö, Hoïa syõ Phaïm Coâng Thaønh N oùi rieâng trong khuoân khoå hoïc taäp vaø saùng taïo hoäi hoïa, khaùi nieäm “Hình” vaø “Hình hoïa” ñaõ trôû thaønh nhöõng thuaät ngöõ myõ thuaät raát quen thuoäc nhöng caùch hieåu thì tôùi nay vaãn coøn mô hoà, chöa nhaát trí, neân khoâng traùnh khoûi söï baát ñoàng quan ñieåm xung quanh nhöõng vaán ñeà ít nhieàu lieân quan tôùi phöông höôùng ñaøo taïo cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam. Ñeå tieän cho vieäc thaûo luaän, toâi xin pheùp ñöôïc ñöa ra ñònh nghóa khaùi löôïc nhö sau veà hai thuaät ngöõ ñoù: Hình laø daïng thaùi beân ngoaøi cuûa moät vaät theå cho thaáy noù ñang coù maët giöõa theá giôùi hieän höõu, taïm goïi laø hình thöïc hay hình tröôùc maét; cuõng coù theå chæ laø boùng daùng phaûng phaát trong yù töôûng moãi ngöôøi, taïm goïi laø hình aûo hay hình trong ñaàu. Duø laø thöïc hay aûo, caû hai ñeàu coù theå truyeàn ñaït hay taùi hieän treân maët phaúng baèng phöông phaùp ñoà hoïa hay hoäi hoïa. Ñaáy laø nhöõng hình veõ (dessins, figurres), thöôøng ñöôïc chuyeån ñieäu hoùa thaønh nhöõng danh töø: 12 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 13
hình aûnh, hình boùng, hình daïng, hình theå, hình töôïng v.v... tuøy theo bieân soaïn caùc loaïi giaáy tôø trong trieàu. Coøn ôû nöôùc ta thôøi phong kieán thì hieäu quaû ghi nhaän cuûa ngöôøi xem. ñaáy laø moät quan haøm höõu danh voâ thöïc, chia laøm nhieàu caáp nhö ñaõi Moät hình veõ duø chaân phöông hay meùo moù, hoaøn chænh hay sô löôïc, chieáu, cung phuïng, thò giaûng, thò ñoäc v.v... taû thöïc hay caùch ñieäu hoùa... ñeàu gôïi lieân töôûng ít nhieàu veà nhöõng ñieàu ta ÔÛ phöông Taây, acadeùmie baét nguoàn töø tieáng Hy Laïp: Acadeùmie, teân ñaõ töøng thaáy nhö: ngöôøi, vaät, coû caây, soâng nuùi, nhaø cöûa... hoaëc thöôøng moät khu vöôøn, nôi Platon môû tröôøng daïy trieát hoïc ñaàu tieân. Sau naøy caûm thaáy nhö: ñoäng, tónh, vui, buoàn, yeâu, gheùt v.v... döôùi nhieàu hình ngöôøi ta duøng töø acadeùmie ñeå goïi caùc tröôøng lôùp daïy ngheä thuaät, vieän, thöùc phong phuù ña daïng, ñem laïi yù vò thaåm myõ cho ngöôøi xem, neáu hoïc vieän, hoäi vaên hoïc ngheä thuaät, khu giaùo duïc, khu hoïc xaù v.v... Thí duï: khoâng thì chí ít cuõng laø nhöõng thoâng tin thò giaùc ñaùng chuù yù. - Acadeùmie de dessin: lôùp daïy veõ. Coøn hình hoïa, vôùi tính caùch laø baøi thöïc haønh veà chuyeân moân ñoøi - Acadeùmie de musique: lôùp daïy nhaïc. hoûi aùp duïng nhöõng thuû phaùp ñoà hoïa hay hoäi hoïa moät caùch linh hoaït ñeå - Acadeùmie Suisse: lôùp daïy veõ do oâng Suisse laøm ngöôøi maãu. (Moät ñöa leân maët phaúng nhöõng gì caûm nhaän ñöôïc töø moät ñoái töôïng sinh ñoäng taøi lieäu vieát veà myõ thuaät naøo ñoù ñaõ dòch lieàu laø haøn laâm Thuïy Só). ñang hieän dieän trong khoâng gian tröôùc maét, ñöôïc coi laø ngöôøi maãu, vôùi - Acadeùmie des Beaux arts: hoïc vieän myõ thuaät. nhöõng yeâu caàu nghieâm ngaët veà caáu truùc, tyû leä, hình khoái, chaát caûm aùnh saùng, khoâng gian, maàu saéc v.v... laø moät thöù hình veõ chuyeân bieät nhaèm Nhöng roài ngöôøi ta ngaøy caøng ít duøng vaø thay theá daàn baèng nhöõng nghieân cöùu thaät saâu veû ñeïp hình thaùi cuûa cô theå ngöôøi, goïi laø acadeùmie. töø escole, cours, establissement, lyceùe, colleøge, institut, iniversiteù, con- Trong caùc töø ñieån tieáng Phaùp, danh töø acadeùmie tröôùc nay vaãn ñöôïc servatoire v.v..., chæ giöõ laïi töø Acadeùmie (luoân luoân vieát hoa) ñeå goïi moät ñònh nghóa nhö sau: “dessin, peinture eseeùcuteù d’ apreøs un model nu” thieát cheá quoác gia, thaønh laäp ôû Phaùp töø thôøi Louis 13 (theá kyû 17) quy tuï (hình veõ, böùc veõ ñöôïc theå hieän theo moät ngöôøi maãu khoûa thaân). Theo moät soá nhaø baùc hoïc ñaàu ngaønh, hoïc giaû noåi tieáng, ngheä syõ lôùn... ñeå ñaûm tinh thaàn aáy thì noäi dung cuûa thuaät ngöõ Hình hoïa nhö ta thöôøng duøng nhieäm vieäc bieân soaïn töø ñieån, chænh ñoán ngöõ phaùp, thaåm ñònh caùc coâng hieän nay xeùt ra khoâng coù gì khaùc bieät so vôùi khaùi nieäm acadeùmie trong trình khoa hoïc, vaên hoùa, ngheä thuaät vaø trao giaûi thöôûng ñònh kyø cho tieáng Phaùp. Vaäy coù theå noùi Hình hoïa töùc acadeùmie laø baøi hoïc cô baûn trong nhöõng caù nhaân coù thaønh tích xuaát saéc veà hoïc thuaät v.v. caùc tröôøng Myõ thuaät, khoâng lieân quan gì ñeán vieän Haøn laâm hay tính chaát Vì Acadeùmie cuûa Phaùp vaø Haøn laâm vieän cuûa Trung Quoác coù nhöõng haøn laâm neân cuõng chaúng coù lyù do naøo khieán ta phaûi chaáp nhaän cuïm töø choã gaàn gioáng nhau veà cô caáu toå chöùc neân khi chuyeån sang Vieät ngöõ, ta voâ nghóa laø “veõ theo loái haøn laâm”. dòch Acadeùmie laø vieän Haøn laâm moät caùch khieân cöôõng, vì ñaáy laø nhöõng Ñeå traùnh ngoä nhaän, thieát töôûng cuõng neân noùi ñoâi chuùt veà goác gaùc danh töø rieâng. cuûa hai chöõ “haøn laâm”. Ñaáy laø moät cô quan haønh chính coù teân Haøn laâm Ngoaøi ra, vaøo theá kyû 19 ôû Phaùp coù moät tröôøng phaùi meänh danh laø vieän, ñöôïc thieát laäp vaøo ñôøi nhaø Ñöôøng ôû Trung Hoa (caùch ñaây khoaûng acadeùmisme chuû tröông khoâng caûi bieân hay ñoåi môùi, maø traùi laïi luoân luoân 1400 naêm) chuyeân giöõ vieäc khôûi thaûo chieáu saéc cuûa nhaø vua hoaëc löu tröõ, gaén boù chaët cheõ vôùi truyeàn thoáng hoaëc qui öôùc, goïi ñuùng teân laø tröôøng 14 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 15
phaùi kinh vieän. Treân ñôøi naøy khoâng theå tìm ñoái töôïng naøo khaùc chuaån möïc hôn con Nhö vaäy ñuû chöùng toû raèng trong hoäi hoïa khoâng heà coù khaùi nieäm ngöôøi veà hình traïng cuõng nhö veà thaàn khí. Ñöøng neân coi khoûa thaân laø haøn laâm vaø cuõng khoâng coù loái veõ naøo mang tính chaát haøn laâm caû. Xin haõy dung tuïc. Trong Töø ñieån tieáng Vieät, khoûa thaân ñöôïc ñònh nghóa laø: bieåu loaïi boû noù ra khoûi neáp nghó cuûa chuùng ta. dieãn veû ñeïp cuûa cô theå khoâng caàn söï hoã trôï cuûa quaàn aùo. Ñaáy laø moät veû Sôû dó phaûi noùi ra ñieàu naøy laø vì coù moät soá ngöôøi thích suy dieãn ñaõ ñeïp thuaàn khieát maø ngöôøi laøm hoäi hoïa phaûi nghieân cöùu vaø naém baét baèng coá tình laøm sai leäch noäi dung cuûa hai töø ñoàng aâm dò nghóa: acadeùmie ñöôïc. Baét ñaàu töø moâ phoûng ñeán mieâu taû, dieãn ñaït, khaéc hoaïch tính caùch (hình veõ khoûa thaân) vaø acadeùmie (haøn laâm) ñeå laáy ñoù laøm caùi côù nhaèm roài ñeán thoåi vaøo hình veõ moät luoàng sinh khí... laø moät quaù trình tu döôõng chæ trích phöông phaùp ñaøo taïo cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam töø laâu daøi. tröôùc ñeán nay. Coá tình hieåu sai ngöõ nghóa, goïi hình hoïa laø veõ theo loái haøn Ñeán luùc aáy thì hình tröôùc maét cuõng laø hình trong ñaàu, kyõ naêng caøng laâm, hoï khoâng ngôùt lôøi cheâ bai caùch daïy vaø hoïc trong nhaø tröôøng laø cöùng cao thì ngöôøi veõ caøng phaùt huy ñöôïc noäi löïc saùng taïo “nhìn ôû maét, hieåu ôû nhaéc, baûo thuû, khoâ khan, haïn cheá oùc saùng taïo, khoâng khuyeán khích phaùt loøng, öùng ra tay, hieän ra buùt” vaø luoân luoân phaùt loä moät phaåm chaát goïi laø gu huy caù tính, teä hôn nöõa laø xa rôøi baûn saéc daân toäc (!) v.v... vaø v.v... khieán thaåm myõ. caùc sinh vieân ñeàu veõ gioáng nhau, khoâng thoaùt ra khoûi söùc neùn vaø söùc yø Tuy laø moân chính nhöng khoâng phaûi duy nhaát, hình hoïa caàn phoái cuûa nhöõng moân hoïc cô baûn. hôïp vôùi nhieàu moân hoïc khaùc môùi coù theå phaùt huy hieäu löïc ñeå chuyeån hoùa Nhöõng lôøi phaùt bieåu voâ traùch nhieäm vaø thieáu xaây döïng nhö vaäy ñaõ thaønh nhöõng hình töôïng ngheä thuaät trong taùc phaåm hoäi hoïa ñoù laø: kyù huyeãn hoaëc moät soá sinh vieân ñang hoïc hoaëc ñaõ ra tröôøng, thaäm chí coù hoïa, giaûi phaãu taïo hình, trang trí, nghieân cöùu voán coå, ñaëc bieåu kieán truùc, ngöôøi coøn ñöa kieán nghò ñoøi boû moân hình hoïa ñeå thay theá baèng moân veõ luaät xa gaàn, phaùc thaûo boá cuïc, lyù luaän, lòch söû myõ thuaät VN vaø theá giôùi, töï do. Hoï thoâng baùo raèng ñieàu aáy ñang ñöôïc thöïc hieän ôû nhieàu nöôùc tieân theå nghieäm chaát lieäu vaø öùng duïng vaøo saùng taùc. Khoâng theå thieáu vaø tieán nhöng laïi khoâng bieát raèng tröôùc khi nhaäp hoïc caùc sinh vieân ñeàu phaûi khoâng ñöôïc xem nheï moân naøo. qua moät thôøi gian thöïc taäp nhöõng trung taâm luyeän hình hoïa. Thöïc teá cho thaáy coù nhieàu ngöôøi gioûi hình hoïa nhöng khoâng saùng Neáu coù ai tìm ñöôïc moät loái hoïc vöøa nheï nhaøng thoaûi maùi, vöøa ít toán taùc ñöôïc laø do chæ veõ ngöôøi trong tö theá tónh maø khoâng chòu luyeän kyù hoïa, côm gaïo, coâng söùc vaø thôøi gian maø laïi choùng thaønh taøi thì cöù vieäc aùp theo doõi vaø ghi cheùp nhöõng hoaït ñoäng ngoaøi thöïc teá, khoâng bieát vaän duïng, coøn nhaø tröôøng ñaâu phaûi laø moät saân chôi, muoán laøm gì tuøy thích. duïng luaät xa gaàn ñeå taïo khoâng gian treân maët phaúng, khoâng coù yù nieäm Khoâng rieâng tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam, baát kyø cô sôû ñaøo nhòp ñieäu trong vieäc boá cuïc, khoâng thieát laäp ñöôïc caùc quan heä hôïp lyù treân taïo myõ thuaät naøo cuõng ñeàu coi hình hoïa laø moân hoïc chuû ñaïo. theá nhöng maët tranh... Toùm laïi laø bò huït haãng kieán thöùc vì khi hoïc taäp trong tröôøng hoïc hình hoïa coù nhaát thieát phaûi veõ ngöôøi khoûa thaân hay khoâng? Xin traû ñaõ quaù lô laø nhöõng moân hoïc noùi treân. lôøi raèng muoán saùng taïo caùi ñeïp thì tröôùc heát phaûi bieát caûm nhaän noù trong Nhaø tröôøng ñaõ chuaån bò cho sinh vieân moät haønh trang ñaày ñuû ñeå thieân nhieân, trong cuoäc soáng vaø trong caùi traät töï cuûa theá giôùi höõu hình. vaøo ñôøi laäp nghieäp. Suoát 80 naêm qua, caùc hoïa syõ xuaát thaân töø tröôøng Ñaïi 16 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 17
hoïc Myõ thuaät Vieät Nam ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho söï phaùt trieån neàn myõ thuaät ôû nöôùc ta. Chöông trình ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng vaãn coù nhöõng chænh lyù caàn thieát, nhaèm naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc, nhöng bao giôø cuõng ñaëc bieät coi troïng moân hình hoïa. Ñaáy laø moät phöông phaùp ñuùng, khoâng vieäc gì phaûi xoay höôùng ñoåi chieàu. P.C.T Baøi hình hoïa cuûa hoïa syõ Phaïm Coâng Thaønh, naêm 1956 18 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 19
LAÏI NOÙI VEÀ HÌNH HOAÏ Nhaø PBMT. Quang Vieät C aùch ñaây chöøng 6 – 7 naêm, Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam coù toå chöùc moät cuoäc trieån laõm hình hoïa, vaø keøm theo ñoù laø moät cuoäc toïa ñaøm chuyeân ñeà veà hình hoïa. Ñaõ coù nhieàu yù kieán khaùc nhau, song taát thaûy ñeàu chöa ñi ñeán moät thoâng ñieäp toái haäu naøo. Trieån laõm mang teân “Hình hoïa” do tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam toå chöùc naêm nay, veà caên baûn, laø trieån laõm “hình nghieân cöùu” (acadeùmie, eùtude), töùc laø veà moät maûng cuûa hình hoïa noùi chung. 1. Caùc ñònh nghóa: Coù theå noùi, caùc ñònh nghóa veà hình hoïa (dessin), theo thôøi gian, ñaõ coù nhieàu thay ñoåi. Chaúng haïn: Larousse 1948: hình hoïa laø söï bieåu thò baèng buùt chì, buùt saét hoaëc panh-xoâ, nhöõng vaät, ñoà vaät, hình töôïng, phong caûnh,v.v... Larousse 2009: hình hoïa laø söï bieåu thò treân moät beà maët hình theå cuûa vaät, ñoà vaät, hình töôïng,v.v. (vaø tuyø theo, vôùi caû nhöõng ñoä saùng toái) – hôn laø bieåu thò maøu saéc cuûa chuùng. ÔÛ ñaây, thaáy caàn laøm roõ theâm: Croquis (kyù hoïa): laø hình hoïa nhanh, neâu baät caùi coát yeáu (caùi baûn chaát) cuûa ñoái töôïng, moâtíp, baèng nhöõng neùt ñaïi theå. Esquisse (phaùc thaûo): tieáng YÙ laø schizzo, trong moät soá tröôøng hôïp, 20 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 21
cuõng coù theå laø moät hình hoïa (chaúng haïn moät soá phaùc thaûo cuûa Rubens, yù nieäm, moät aûo aûnh – baèng nhöõng daáu hieäu öôùc leä; nhöõng daáu hieäu naøy Watteau, Nguyeãn Gia Trí). khaùc vôùi nhöõng daáu hieäu cuûa vaên töï thoâng thöôøng – maø (ñeå hieåu ñöôïc) Caùc theå hình hoïa: hình hoïa moâ phoûng (dessin d’imitation), hình chuùng ta khoâng caàn phaûi bieát nghóa cuûa chuùng (Francois Fosca, hoïc giaû hoïa theo töï nhieân (dessin d’ apreøs nature), hình hoïa theo trí nhôù (dessin ngöôøi Phaùp, taùc giaû cuûa cuoán saùch “Hoäi hoïa ñoù laø caùi gì?”). de meùmoire), hình hoïa ba buùt chì (dessin aux trois crayons – ñen, ñoû, Thöù hai: Theo Salvador Dalí – Hình hoïa chính laø danh döï cuûa ngöôøi hoïa syõ. traéng, tieâu bieåu ôû Vieät Nam laø moät soá taùc phaåm cuûa Nam Sôn). 2. Vò trí cuûa hình hoïa: Trong boán yeáu toá caên baûn cuûa hoäi hoïa, Ngoaøi ra, coù theå keå theâm: hình hoïa ñen (ñieån hình nhö cuûa thoâng thöôøng, hình hoïa ñöùng ôû vò trí thöù hai, sau boá cuïc, ñöùng tröôùc maøu Daumier, Seurat hoaëc Nguyeãn Ñöùc Nuøng) vaø hình hoïa traéng (nhö cuûa saéc (thöù ba) vaø söï bieåu caûm (thöù tö). Ingres vaø caùc ngheä syõ chòu aûnh höôûng cuûa Ingres). Hieän bieát coù hai baûng xeáp haïng caùc hoïa syõ döïa treân caùc caáp ñoä hoaøn thieän. Trong tieáng Phaùp hoaëc tieáng Anh, tranh veõ cuûa thieáu nhi thöôøng Moät cuûa Roger de Piles, moät cuûa Salvador Dalí (coù theå tham khaûo ñöôïc goïi laø “dessin” hoaëc “drawing”, chöù khoâng goïi laø “peinture” hoaëc chi tieát ôû phaàn tö lieäu ñaët cuoái baøi vieát). “painting” nhö moät soá dòch giaû nöôùc ta vaãn laàm töôûng khi dòch ngöôïc. Baûng cuûa Roger de Piles (laäp naêm 1708, ñöôïc Elisabeth G. Holt HÌNH HOÏA “HIEÄN ÑAÏI” phuïc hoài naêm 1947, taøi lieäu hieän löu ôû Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp Chòu aûnh höôûng cuûa tranh khaéc goã maøu Nhaät Baûn, Van Gogh ñaõ Princeton), choïn ra 57 hoïa syõ (chaâu AÂu) noåi tieáng nhaát tính ñeán cuoái theá phaùt minh ra moät thöù “hình hoïa thö phaùp” (dessin calligraphique), maø kyû 17 vaø chaám ñieåm cho boán chuaån (boá cuïc, hình hoïa, maøu saéc, söï bieåu chæ baèng neùt, vaïch, chaám ñen – oâng coù theå taïo ra nhöõng hình aûnh vôùi caûm), theo ñoù, veà hình hoïa: Leonardo da Vinci 16/20, Michelangelo 17, hieäu quaû khoâng thua keùm gì nhöõng böùc tranh sôn daàu cuûa oâng. Raffaello 18. Baèng trí töôûng töôïng, baèng moäng thöùc, hoaëc baèng söï tieáp caän Vaø coù hai ñieàu ñaùng ngaïc nhieân: Rembrandt – 6 ñieåm (xin nhaéc laïi: 06, vôùi “hình thaùi hoïc taâm lyù”, khoa hoïc vi moâ, moät soá hoïa syõ hieän ñaïi ñaõ ñieåm thaáp nhaát); Vermeer thì vaéng maët, maø coù leõ bôûi vì luùc ñoù rôi vaøo ñuùng veõ neân nhöõng “hình höõu cô” (forme biomorphique), chaúng haïn Villem thôøi kyø oâng bò laõng queân keùo daøi suoát 200 naêm (Vermeer sinh 1632, cheát de Kooning; hoaëc “hình coù daïng hình ngöôøi”, “nhaân hình” (forme 1675). anthropomorphique). Hoï ñaõ taïo ra moät thöù hình hoïa coù theå goïi laø Baûng cuûa Salvador Dalí (in trong taäp saùch “50 ñieàu bí maät huyeàn “hình hoïa saùng taïo”. bí” cuûa oâng, xuaát baûn 1947, ñuùng vaøo naêm Elisabeth G.Holt phuïc hoài laïi ÔÛ Myõ, ñaëc bieät coù ngöôøi veõ neân nhöõng böùc hình hoïa nhö baèng “khaûi baûng xeáp haïng cuûa Roger de Piles). thò”, “voâ thöùc”, maø khoa hoïc goïi laø “thoâng tin thoâ”. Ngöôøi naøy coù theå veõ Dalí ñaõ choïn ra 11 hoïa syõ (chaâu AÂu) keå töø thôøi Phuïc höng ñeán hieän caû moät thaønh phoá hieän ñaïi, toaøn caûnh, vôùi voâ vaøn chi tieát chính xaùc nhö ñaïi, ñeå chaám cho chín chuaån, theo ñoù, veà hình hoïa: Leonardo da Vinci moät taám aûnh chuïp töø veä tinh. 19/20 (cao hôn baûng cuûa Roger de Piles 3 ñieåm), Raffaello 20 (ñaït tuyeät Sau ñaây, xin daãn ra hai ñònh nghóa hay veà hình hoïa: ñoái, cao hôn baûng Roger de Piles 2 ñieåm) Thöù nhaát: Hình hoïa laø moät söï tröøu töôïng hoaù, moät thöù chöõ vieát Khoâng coù maët Michelangelo, vaø caøng khoâng coù Rembrandt. Nhöng (vaên töï) theå hieän nhöõng söï vaät, söï kieän naøo ñoù ñöôïc naâng cao thaønh moät coù Vermeer, ngöôøi ñaït tôùi taùm ñieåm tuyeät ñoái 20 (trong ñoù coù ñieåm hình 22 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 23
hoïa), chæ rieâng veà tính ñoäc ñaùo cuûa Vermeer, theo Dalí, ñaït 19 ñieåm. seõ bò bieán daïng veà maët quang hoïc. Vaø Henry Moore coù theå ñaõ raát chuù Ñieåm hình hoïa cho moät soá hoïa syõ khaùc: Ingres 15, Dalí (töï chaám) yù ñeán ñieàu naøy. 17 (töùc laø baèng Michelangelo, theo baûng cuûa Rogor de Piles), Picasso 18 4. Hình hoïa vaø giaûng daïy veà hình hoïa: (baèng Raffaello, theo baûng cuûa Roger de Piles). Degas töøng noùi: neáu oâng laõnh ñaïo moät tröôøng myõ thuaät, oâng seõ Ñaëc bieät: Mondrian, ñieåm hình hoïa zeùro. cho döïng leân moät toaø nhaø cao goàm nhieàu taàng, maø theo ñoù, ngöôøi maãu Veà toång soá, Dalí töï xeáp mình ñöùng thöù naêm, ngay treân Picasso, seõ ñöôïc ñaët ôû taàng treân cuøng, vaø hoïc troø naøo hoïc lôùp caøng cao thì ñöôïc thöù saùu!!! xeáp ôû taàng caøng thaáp. 3. Quan heä hình – maøu: Thôøi coå, quan heä hình maøu laø moái quan Toâ Ngoïc Vaân vaø Nguyeãn Ñoã Cung coù “xung ñoät”, song caû hai oâng heä töông phaûn. Söï ñoái laäp coù tính coå ñieån cuûa hình maøu phaûn aûnh ñeàu thoáng nhaát vôùi nhau ôû moät quan ñieåm: veõ maø cöù nghó ñeán khuynh höôùng kinh vieän ñaõ keùo daøi cho ñeán cuoái theá kyû 16. “acadeùmie”, nghó ñeán baøi hoïc – thì khoâng veõ ñöôïc, khoâng thoaùt ñöôïc. Gaàn ñaây hôn, maøu saéc khoâng coøn laø “maët” cuûa moät taùc phaåm hoäi Nguyeãn Tö Nghieâm cuõng ñaõ töøng noùi: “Veà acadeùmie, toâi chöa bao hoïa, maø laø söï truyeàn aùnh saùng. Maøu saéc thaäm chí coù theå laøm ñaûo loän caû giôø veõ ñuùng chuaån caû... Buøi Xuaân Phaùi thì veõ raát ‘aåu’. Neáu ôû tröôøng laâu caùch toå chöùc tri giaùc cuûa hoäi hoïa. (töùc Tröôøng Cao ñaúng Myõ thuaät Ñoâng Döông), toâi vaø Phaùi theá naøo cuõng bò ñuoåi... Toâi gheùt caùi tröôøng aáy”. Theá kyû 19, Gauguin ñaõ ñöa ra moät quan ñieåm ñoät phaù. Töùc laø: Veà Nguyeãn Tö Nghieâm, khoâng neân hieåu nhö laø moät hieän töôïng khoâng chæ coù maøu toân hình, maø hình cuõng toân maøu. OÂng coøn ñöa ra moät “phaù caùch” hay “baát tuaân” trong moâi tröôøng giaùo duïc chính qui. Quaû pheùp thöû cuï theå ñeå chöùng minh cho ñieàu ñoù. (“Lieäu anh coù theå laøm cho thöïc, ôû oâng, coù moät tö chaát hoäi hoïa baåm sinh cöïc kyø ñaëc bieät, giaøu tính toâi thöïc söï tin raèng - Gauguin ñaõ vieát vaøo naêm 1890 – hình khoâng toân thieân caûm. Noù taïo neân caùi nhaát quaùn trong suoát söï nghieäp cuûa oâng. maøu leân vaø ngöôïc laïi? Vaø ñeå chöùng thöïc, toâi baét anh cuøng vôùi toâi thu nhoû Nhieàu ngöôøi coá tình baét chöôùc oâng, nhöng khoâng ñöôïc. hoaëc phoùng to cuøng moät hình veõ theo maøu saéc maø toâi seõ ñieàn vaøo”). Cuoái thaäp nieân 1950 ñaàu 1960, khi hoïa syõ Kuznetsov sang laøm Theo Matisse: tyû leä cuûa caùc maøu ñoâi khi ñoøi hoûi söï bieán ñoåi veà hình chuyeân gia ôû Tröôøng Cao ñaúng Myõ thuaät Vieät Nam, oâng ñaõ cheâ hình hoïa hoaëc caû söï chuyeån hoaù veà boá cuïc. cuûa Traàn Vaên Caån (baáy giôø ñang laø hieäu tröôûng), raèng hình hoïa cuûa Traàn “Maøu saéc vaø hình khoâng nhaát thieát phaûi gaén lieàn vôùi nhau” – laø Vaên Caån bao giôø cuõng coù ít nhaát moät “loãi” naøo ñoù. Vaäy maø, Traàn Vaên Caån quan ñieåm cuûa Nguyeãn Gia Trí. hieån nhieân vaãn ñöôïc thöøa nhaän laø moät taøi naêng, coøn Kuznetsov, neáu chæ Coù theå noùi: thieân taøi Matisse hoaëc moät Nguyeãn Phan Chaùnh, moät xem qua moät soá taùc phaåm cuûa oâng veõ taïi Vieät Nam, thì quaû nhieân oâng laø Nguyeãn Tieán Chung, moät Nguyeãn Tö Nghieâm vaø moät soá hoïa syõ Vieät Nam moät hoïa syõ toài. khaùc (nhaát laø caùc hoïa syõ veõ tranh luïa, tranh khaéc goã, tranh sôn maøi) – ñaõ Hieän ôû Myõ, nghe noùi ngöôøi ta tuyeån myõ thuïaât chuû yeáu döïa treân baøi ñaït ñeán trình ñoä hình hoïa toång hôïp cao veà tính Ñoâng – Taây, trong ñoù coù luaän vaên cuûa thí sinh (khoaûng 1500 chöõ), veõ ñaâu nhö chæ caàn moät taäp caû nhöõng saùng taïo hoøa giaûi moái quan heä hình maøu. (folio) ñoâi ba hình ñoà aùn trình baøy yù töôûng (theå hieän baèng chì, than hoaëc Theo lyù thuyeát: moät hình ñöôïc phoùng to leân moät möùc naøo ñoù, noù thuoác nöôùc, khoâng caàn giaùm saùt). 24 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 25
Van Gogh: Caùnh ñoàng luùa myø, 1888, hình hoïa (buùt chì, buùt saäy, möïc naâu treân giaáy) vaø tranh sôn daàu. Nguyeãn Gia Trí: Hình hoïa chì than Nguyeãn Gia Trí: Beân Hoà Hoaøn Kieám, 1944, sôn maøi (hình hoïa theo loái phaùc thaûo, caùc ñöôøng neùt hieän leân nhö aâm baûn. Ba khuoân maët, vôùi hình hoïa toång hôïp Ñoâng Taây: Matisse (1950, möïc nho); Nguyeãn Saùng (1972), ñóa sôn maøi; Nguyeãn Tö Nghieâm (1988, phaùc thaûo ñóa sôn maøi) 26 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 27
5. Keát luaän: Laâu nay, moät soá hoïa syõ nhö Buøi Xuaân Phaùi, Traàn Löu Haäu, thöôøng noùi: veõ “truùng” vaø veõ “ñuùng” – nhö laø hai khaùi nieäm vöøa ñoøi hoûi, thaùch thöùc, thaäm chí ñoái laäp, laïi vöøa töông hôïp laãn nhau, nhaát laø trong lónh vöïc veõ hình. Buøi Xuaân Phaùi cuõng töøng neâu khaåu hieäu, moät khaåu hieäu mang khaåu khí cuûa moät ngheä syõ AÙ Ñoâng, maø sinh thôøi Löu Coâng Nhaân raát thích. Ñoù laø: “Baây giôø chæ chôi neùt thoâi”. Vaø, neân hieåu cho ñuùng raèng “neùt” noùi ôû ñaây – chính laø neùt hình hoïa. TÖ LIEÄU Baûng xeáp haïng caùc hoïa syõ döïa treân caùc caáp ñoä hoaøn thieän cuûa Roger de Piles ñöôïc in trong cuoán saùch nhan ñeà “Tieán trình cuûa hoäi hoïa theo caùc nguyeân lyù”, chöông “Caùn caân cho caùc hoïa syõ”, xuaát baûn taïi Paris naêm 1708 – ñöôïc Elisabeth G. Holt phuïc hoài vaøo naêm 1947, trong cuoán “Nhöõng ngoïn nguoàn vaên hoïc cuûa lòch söû ngheä thuaät”, Ñaïi hoïc Toång hôïp Princeton. Q.V 28 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 29
LAI LÒCH HÌNH HOÏA VAØ HÌNH HOÏA TRONG ÑAØO TAÏO MYÕ THUAÄT PGS. Hoïa syõ Ñoã Höõu Hueà T ìm hieåu veà lòch söû loaøi ngöôøi, chuùng ta bieát raèng: töø ngöôøi vöôïn nguyeân thuûy phaùt trieån thaønh con ngöôøi tinh khoân, thoâng minh phaûi traûi qua hôn 10 trieäu naêm. Yeâu caùi ñeïp, thích laøm ra caùi ñeïp voán laø moät trong nhöõng thuoäc tính baåm sinh cuûa con ngöôøi. Ngöôøi vöôïn haäu kyø mang teân Neanñectan (Neùanderthal) caùch nay töø 1,5 trieäu ñeán 30 vaïn naêm ñaõ coù löûa söôûi aám khi soáng trong hang ñoäng. Hoï vaïch khaéc leân vaùch ñaù nôi hang ñoäng hoaëc leân ñaát seùt meàm roài mang nung cho khoâ cöùng. Vôùi nhöõng neùt vaïch khaéc coøn thoâ vuïng, giaûn ñôn nhöng ñaõ mieâu taû khaù roõ hình thuø nhöõng con thuù, loaøi thuù khaùc nhau nhö: voi, boø, traâu, haø maõ, hoå, baùo, ngöïa, caønh laù, con chim, con caù... Hình aûnh veà con ngöôøi cuõng ñöôïc töï hoïa moät caùch ngoä nghónh, thaät aán töôïng. Chuùng ta coù theå xem ñaây laø nhöõng böùc veõ hình hoïa ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi, cuûa con ngöôøi nguyeân thuûy saùng taïo neân. Ngöôøi tinh khoân caùch nay 4 hoaëc 5 vaïn naêm ñaõ bieát caùch veõ trang 30 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 31
söùc cho mình. Boâi maàu saéc, veõ hoa vaên leân ñaàu toùc, khaên khoá, tay chaân thì vaãn nhìn ôû veá nghieâng. vaø toaøn thaân ngöôøi. Laáy than cuûi laøm maàu ñen, quaëng boät ñaù laøm maàu Cuøng vôùi thôøi Ai Caäp coå ñaïi, nhieàu quoác gia khaùc ôû chaâu AÙ cuõng coù naâu, ñoû; nhöïa laù xanh, vaøng roài troän vôùi môõ ñoäng vaät thaønh moät dung neàn myõ thuaät phaùt trieån voâ cuøng röïc rôõ nhö: Trung Quoác, AÁn Ñoä, Nhaät dòch quaùnh ñaëc laøm maàu ñeå toâ veõ. Caùch nay 15 nghìn naêm, trong hang Baûn, Vieät Nam, Inñoâneâxia, Campuchia v.v... Hình töôïng con ngöôøi vaø Laùtcoâ (Lascaux) ôû nöôùc Phaùp, ngöôøi ta ñeám ñöôïc 1.500 böùc tranh khaéc thieân nhieân ñöôïc mieâu taû voâ cuøng phong phuù, ñaëc saéc vaø soáng ñoäng. Noåi neùt coù toâ maàu, raát nhieàu hình boø toùt. Maàu saéc treân tranh coøn töôi trong. baät moät phong caùch phöông Ñoâng, haøi hoøa giöõa trieát hoïc vôùi tính thaåm 4000 naêm TCN, ngöôøi Sume (Sumer) saùng taïo ra kieåu chöõ ñoà hoïa, myõ phöông Ñoâng thaät kyø dieäu vaø ñoäc ñaùo. töôïng hình ñeå mieâu taû ngoâi sao treân trôøi, taû caây löông thöïc, taû muoâng Coù theå neâu vaøi daãn chöùng ñaëc saéc nhö: loái veõ quoác hoïa Trung Hoa, thuù, chim, caù v.v... tranh khaéc goã Nhaät Baûn, nhöõng quaàn theå ñeàn ñaøi baèng ñaù ñoà soä vôùi chaïm Thôøi coå ñaïi Ai Caäp, caùch nay 3000 naêm TCN. Ngöôøi tieàn söû ñaõ veõ khaéc caûnh sinh hoaït cuûa con ngöôøi cuøng voi, ngöïa, hoa laù ôû AÁn Ñoä, nhieàu tranh töôøng vaø phuø ñieâu khoå lôùn voâ cuøng phong phuù, ñaëc saéc. Inñoâneâxia, troáng ñoàng Ngoïc Luõ cuûa Vieät Nam, nhöõng nuï cöôøi ñaù, nuï cöôøi Coâng ngheä luyeän kim, naáu ñoàng, thuûy tinh phaùt trieån, nhieàu ngaønh ngheà Bay On trong ñeàn Angko, Campuchia v.v... Cuõng neân bieát raèng: ñeán TK thuû coâng myõ ngheä ra ñôøi... phaùt trieån troàng tæa nhieàu loaïi caây löông thöïc, 19 vaø TK 20 ñaõ coù nhieàu nhaø nghieân cöùu myõ thuaät, nhieàu ngheä syõ taïo thuaàn döôõng muoâng thuù, nuoâi gia caàm, phaùt trieån giao thoâng, xaây döïng; hình taøi hoa baäc thaày ôû phöông Taây tìm sang phöông Ñoâng ñeå nghieân ñaëc bieät laø xaây döïng nhöõng kim töï thaùp khoång loà (ñoäc nhaát voâ nhò). cöùu, hoïc hoûi vaø tieáp thu caùi tinh hoa cuûa neàn myõ thuaät phöông Ñoâng. Treân nhöõng bích hoïa vaø phuø ñieâu khoå lôùn veõ caûnh Pharaon xoâng Thôøi Phuïc höng ôû chaâu AÂu (TK 15), ôû caùc quoác gia coù neàn myõ thuaät pha nôi chieán traän, Pharaon trong sinh hoaït gia ñình, vôùi hoaøng haäu vaø noåi troäi nhö: YÙ, Taây Ban Nha, Haø Lan, Bæ, Phaùp vaø Ñöùc... ñoàng loaït böôùc caùc naøng haàu, caûnh coù nhieàu ngöôøi ñang ñaøn haùt, nhaûy muùa... Thôøi kyø vaøo thôøi hoaøng kim cuûa vaên hoùa ngheä thuaät Phuïc höng. naøy, hình aûnh con ngöôøi, muoâng thuù, chim, caù, caây coái ñeàu ñöôïc dieãn taû Myõ thuaät Phuïc höng ñaõ saûn sinh ra nhieàu hoïa syõ vaø ñieâu khaéc gia baèng hình hoïa raát chaân thöïc; ñöôïc dieãn taû baèng nhieàu ñöôøng neùt meàm lôùn, baäc thaày. Taùc phaåm tranh, töôïng vaø nhöõng coâng trình trang trí ñoà maïi, coâng phu, tæ mæ (nhö taû maùi toùc coù teát loïn, neáp trang phuïc...). Ngöôøi soä (hoaønh traùng) thôøi Phuïc höng ôû nhieàu quoác gia thuoäc chaâu AÂu ñaït ñeán vaø con vaät ñaõ ôû traïng thaùi ñoäng nhö: ngöôøi döôït ñuoåi con thuù, con thuù ñænh cao cuûa ngheä thuaät taïo hình ñöông thôøi, khai sinh chuû nghóa coå vöôït baäc; nhöõng göông maët ngöôøi vôùi nhöõng bieåu hieän tình caûm vui ñieån cuûa myõ thuaät. Coù tính chaân, thieän, myõ tieán boä vaø tính chaát haøn laâm, buoàn roõ reät. Nhöõng böùc bích hoïa lôùn naøy ñeàu toâ veõ maàu saéc coù töông nhaân vaên cuûa thôøi Phuïc höng. phaûn roõ raøng töôi saùng. Coù böùc phuø ñieâu nhieàu nhaân vaät nöõ ñang keâu la than khoùc. Töø daùng ngöôøi, ñieäu boä toaøn thaân, bieåu hieän traïng thaùi tình Nhieàu quoác gia ñeàu môû tröôøng ñaøo taïo myõ thuaät. Coù chöông trình caûm ñau khoå treân caùc göông maët coù boá cuïc thaät hoaøn chænh sinh ñoäng. giaûng daïy thaät baøi baûn, heä thoáng vaø khoa hoïc. Hoaït ñoäng myõ thuaät, ñaøo Duø ñaõ veõ hình hoïa con ngöôøi vaø muoâng thuù thaønh thaïo hôn xöa nhieàu taïo myõ thuaät vôùi nhieàu maàu saéc rieâng... nhöõng caùi teân: tröôøng phaùi nhöng ngöôøi Ai Caäp coå ñaïi chöa theå veõ ngöôøi vaø con vaät ôû trong nhöõng Vônidô, Phôloraêngsô, tröôøng phaùi Baùcsôlonna, tröôøng phaùi Paris... tö theá khoù. Hoï thöôøng veõ ngöôøi vaø con vaät ôû veá nhìn nghieâng; ví nhö: Tröôøng Myõ thuaät Ñoâng Döông ñöôïc ngöôøi Phaùp môû ôû Vieät Nam maët vaø thaân ngöôøi nhìn ôû veá chính dieän nhöng hai caùnh tay vaø hai chaân töø naêm 1925 ñeán 1945. 32 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 33
Veà chöông trình giaûng daïy taát nhieân caùc thaày Phaùp coù keá thöøa thuaät. Laø moân hoïc coù taàm quan troïng baäc nhaát laøm neàn taûng, cô sôû ñeå nhöõng neùt tieán boä, baøi baûn, khoa hoïc cuûa thôøi Phuïc höng chaâu AÂu. Thöøa hoïc toát caùc moân chuyeân ngaønh khaùc nhö: trang trí, boá cuïc, veõ maàu... höôûng chöông trình ñaøo taïo, phöông thöùc ñaøo taïo myõ thuaät cuûa nöôùc Nhieàu hoïa syõ ñaõ ví hình hoïa quan troïng nhö caây coät soáng cuûa thaân Phaùp. Nhöõng pheùp taéc, haøn laâm, moâ phaïm ñöôïc quaùn trieät; trung thaønh theå con ngöôøi. Coät soáng suy yeáu, thoaùi hoùa hoaëc chaán thöông nheï ñaõ vôùi chuû nghóa coå ñieån cuûa myõ thuaät thôøi Phuïc höng. khieán cho con ngöôøi buøng nhuøng, daùng ñi deäu daïo; ñöùng ngoài ñau moûi Nhöõng lôùp sinh vieân CÑMTÑD thôøi kyø aáy ñaõ haêng say, haøo höùng baát an. Coät soáng bò chaán thöông naëng laäp töùc baùn thaân baát toaïi, baïi lieät hoïc taäp, tieáp thu caùi taân kyø, tinh hoa cuûa neàn myõ thuaät phöông Taây keát nhieàu khaû naêng daãn ñeán taøn pheá, khoâng phuïc hoài ñöôïc. hôïp vôùi voán tinh hoa ngheä thuaät truyeàn thoáng haøng ngaøn naêm cuûa cha Hoïa syõ maø khoâng coù khaû naêng hình hoïa thì neân laøm ngheà khaùc. oâng nhaèm tìm toøi, theå nghieäm kyõ naêng kyõ xaûo cuûa ngheà nghieäp. Coù trình ñoä hình hoïa, hoïa syõ môùi coù theå dieãn ñaït ñöôïc hình aûnh Nhöõng naêm 30 cuûa TK 20, hoïc keát hôïp vôùi ngheä nhaân taøi gioûi cuûa ñeïp, raát rieâng bieät cuûa: khoùm tre, khoùm chuoái, caây coï, caây döøa, caây ngheà sôn ta coå truyeàn (cuï phoù Thaønh) tìm ra moät loaïi sôn môùi, aáy laø sôn xoan v.v... caùnh giaùn. Coù sôn caùnh giaùn, caùc lôùp sinh vieân tröôøng CÑMTÑD ñaõ saùng Coù trình ñoä hình hoïa, hoïa syõ môùi coù theå dieãn taû con traâu, con ngheù taïo, khai sinh ra moät doøng tranh ngheä thuaät môùi voâ cuøng ñoäc ñaùo = coù voùc daùng, caùi ñeïp khaùc vôùi con ngöïa, con deâ... Tranh sôn maøi Vieät Nam (ñeán nay chöa ñaày 80 tuoåi khai sinh). Coù trình ñoä hình hoïa, hoïa syõ môùi coù theå dieãn taû ñöôïc töøng con Veà tröôøng CÑMTÑD, xöa nay ñaõ coù nhieàu yù kieán cuûa giôùi chuyeân ngöôøi cuï theå A, B, C, anh boä ñoäi, chò coâng nhaân, oâng baùc syõ... moân khen vaø cheâ (laø chuyeän bình thöôøng trong hoïc thuaät), bình phaåm veà Hình hoïa trong baát kyø giai ñoaïn lòch söû naøo, baát kyø hoaøn caûnh naøo chaát löôïng ñaøo taïo, veà saûn phaåm ñöôïc ñaøo taïo laø nhöõng khoùa sinh vieân ñaõ cuõng ñeàu laø taám göông phaûn chieáu chaân thöïc vaø sinh ñoäng nhaát veà lòch toát nghieäp. söû phaùt trieån cuûa giôùi töï nhieân vaø cuûa loaøi ngöôøi. Hình hoïa goùp phaàn taïo Noùi gì thì noùi... toâi nghó raèng: neáu khoâng coù caùc theá heä sinh vieân neân nhöõng dieän maïo thaåm myõ rieâng: phong phuù, ñaëc saéc, ñoäc ñaùo ôû töøng tröôøng CÑMTÑD ngaøy aáy, sau Caùch maïng thaùng 8 naêm 1945 lôùp hoïa syõ vuøng, mieàn laõnh thoå, töøng daân toäc; duø coù söï giao thoa, hoäi nhaäp vôùi nhau tieàn boái naøy roõ raøng hoï laø neàn moùng ñeå xaây döïng neân neàn myõ thuaät môùi nhöng khoâng theå lu môø coäi nguoàn, goác reã. Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa. Neàn myõ thuaät caùch maïng, ñöôïc Ñaûng vaø Tröôøng Myõ thuaät ôû phoá Yeát Kieâu (töø naêm 1955). Baùc Hoà laõnh ñaïo; neàn myõ thuaät phuïng söï nhaân daân, hoøa vôùi daân toäc; Cuoäc khaùng chieán cuûa nhaân daân ta choáng thöïc daân Phaùp keát thuùc naêm 1954. chieán ñaáu cho söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc, giaønh ñoäc laäp, töï do vaø Naêm 1955, chính theá heä caùc sinh vieân tröôøng CÑMTÑD tröôùc kia thoáng nhaát Toå quoác. ñaõ trôû veà Thuû ñoâ Haø Noäi, môû tröôøng Trung hoïc Myõ thuaät (trong heä thoáng ÔÛ goùc ñoä noäi dung cuûa cuoäc hoäi thaûo Vaán ñeà hình hoïa. Toâi muoán nhaø tröôøng XHCN). ñaëc bieät nhaán maïnh raèng: nhöõng lôùp sinh vieân CÑMTÑD ngay khi coøn Naêm 1957 môû tröôøng Cao ñaúng Myõ thuaät Vieät Nam (tieàn thaân trong khoùa hoïc vaø khi toát nghieäp, hoï ñaõ boäc loä moät khaû naêng veõ hình hoïa Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät VN hieän nay). Chöông trình ñaøo taïo coù keá thöøa thaät xuaát saéc, coù trình ñoä hình hoïa thaät vöõng vaøng. nhieàu neùt khoa hoïc, tieán boä cuûa Tröôøng CÑMTÑD xöa; coù tham khaûo Hình hoïa laø moân hoïc nhaäp moân, moân hoïc khai taâm ñeå hoïc myõ chöông trình, cung caùch ñaøo taïo cuûa Lieân Xoâ cuøng môøi thaày Lieân Xoâ sang 34 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 35
daïy. Ñoäi nguõ caùc thaày daïy hoäi hoïa, ñieâu khaéc ñeàu laø nhöõng ngheä syõ coù muõi, tai, traùn, caèm v.v.. Ngöôøi veõ caàn quan saùt kyõ töøng boä phaän nhö: maét tay ngheà vöõng vaøng, coù quaù trình saùng taùc sung maõn, coù nhieàu taùc phaåm híp hay troá, moät mí hay hai mí. Muõi teït hay heách, doïc döøa hay muõi caø ñaït ñænh cao veà ngheä thuaät vaø hoaït ñoäng myõ thuaät. chua, sö töû... Mieäng roäng hay heïp, moâi daøy hay moûng, moâi daåu hay Lôùp hoïc troø theá heä chuùng toâi haùo höùc, haêng say hoïc taäp. Ñaëc bieät cong... Tai veånh hay cuïp, tai chuoät hay tai Phaät... Toùc ñen hay ñoû hoe, laø ôû moân hoïc hình hoïa. Hoïc nghieâm tuùc, baøi baûn, pheùp taéc. Söû duïng hoa daâm... Traùn hoùi, caèm nhoïn, caèm vuoâng. thaønh thaïo que ño, daây doïi khi phaùc döïng hình. Ñieàu quan troïng ñaàu Caùi nhìn naøy ñöôïc reøn taäp thöôøng xuyeân qua töøng baøi hình hoïa, tieân ôû moân hoïc hình hoïa, chính laø hoïc caùch nhìn. Vaâng, chuùng toâi hoïc töøng naêm hoïc hình hoïa seõ taïo thaønh moät taäp tính töï nhieân ôû ngöôøi caùch nhìn. hoïc, seõ nhaïy beùn khi nhìn caùc söï vaät goùp phaàn hình thaønh: caùch nhìn Ngöôøi ta thöôøng noùi: nghe nhaïc vaø xem tranh, nhö theá coù nghóa: mang tính ngheà nghieäp cuûa ngöôøi hoïa syõ. Ñaây laø caùi nhìn noùng, tranh, töôïng laø saûn phaåm ngheä thuaät cuûa thò giaùc, cuûa söï nhìn. Ngöôøi ta khoâng nguoäi laïnh. cuõng hay noùi: nhaïc syõ thính tai, hoïa syõ tinh maét. Hình nhö maét cuûa hoïa Quaù trình reøn luyeän ôû moân hình hoïa, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø syõ thöôøng coù chæ soá nhìn 10 phaàn 10 neân maét raát tinh, nhìn nhanh, deã ñeán khoù (mieâu taû con ngöôøi laø khoù nhaát) töø veõ ñen traéng sang veõ maàu nhaäy, nhìn thaáu ñaùo khaùc ngöôøi. Khoâng haún laø nhö vaäy. Sôû dó hoïa syõ coù cuõng laø quaù trình cuûng coá vaø naâng cao daàn söï am hieåu ñuùng ñaén taàm ñoâi maét ngheà nghieäp, ñoâi maét khaùc ngöôøi aáy laø do coù söï reøn taäp lieân tuïc, quan troïng caàn thieát cuûa moân hoïc. Ngöôøi hoïc chæn chu, nghieâm tuùc seõ laâu daøi veà caùch nhìn ñeå deã daøng tieáp caän thieân nhieân vaø theá giôùi con coù söï chuyeån hoùa daàn töø caùi ñuùng, caùi chuaån xaùc sang caùi ñeïp, caùi soáng ngöôøi. ñoäng. Noùi ngöôøi hoïa syõ coù trình ñoä hình hoïa vöõng vaøng töùc laø anh ta coù Moân hình hoïa daïy ngöôøi hoïc caùch nhìn khoâng thôø ô, thuï ñoäng maø ñuû hai toá chaát vöøa neâu; phaûi ñuùng vaø ñeïp. laø caùi nhìn tích cöïc, sinh ñoäng, chuû ñoäng. Caùi nhìn luoân luoân coù söï so Hình töôïng ngheä thuaät naëng veà lyù trí deã khoâ cöùng, thieáu rung caûm saùnh veà caáu truùc hình theå ôû thieân nhieân, vaïn vaät. Töø caùi nhìn chuû ñoäng, nhöng neáu naëng veà con tim, veà taâm hoàn maø hình haøi oïp eïp cuõng khoù luoân coù söï so ñoï, ñoái chieáu naøy maø ngöôøi hoïc myõ thuaät cuûng coá daàn caùi thuyeát phuïc, caûm thuï. Caàn coù lieàu löôïng thích hôïp giöõa khoái oùc vaø con söï nhìn nhaän bieát söï vaät, thieân nhieân vaø con ngöôøi ngaøy caøng nhanh, tim khi laøm nghieân cöùu hình hoïa. nhaäy, tinh töôøng theâm maõi leân. Quaù trình reøn luyeän moân hình hoïa, vì vaäy cuõng laø quaù trình hình Ta thöôøng noùi: ñaõ nhaän thaáy sai thì haõy kieân trì söûa sai. Ngöôøi hoïc thaønh vaø phaùt trieån, taïo neân thò hieáu thaåm myõ toát; ngöôøi hoïc seõ phaùt hình hoïa khi ñaõ nhìn thaáy caùi ñuùng, caùi ñeïp ôû maãu veõ hoaëc ngöôøi maãu trieån nhanh: ñaâu laø ñeïp, laø xaáu, laø phaûn caûm vôùi caùi ñeïp. thì cuõng phaûi kieân trì phaùc döïng cho baèng ñöôïc caùi ñeïp ñaõ nhìn thaáy, caùi Ngöôøi hoïc moân hình hoïa, nhieàu khi töï thaáy döôøng nhö caøng hoïc ñuùng aáy, caùi tinh thaàn aáy; nghóa laø vöøa reøn taäp caùch nhìn vöøa reøn taäp söï caøng thaáy mình vaãn hoång, vaãn ngu doát... Khoâng neân bi quan, thaáy mình thaùo vaùt cuûa baøn tay caàm buùt veõ. AÁy laø reøn taäp kyõ naêng, kyõ xaûo cuûa baøn coøn doát coù nghóa laø mình khoâng töï maõn maø laø mình ñaõ vôõ vaïc nhaän thöùc tay cho linh, cho hoaït. ra nhöõng ñieàu môùi meû. Phaûi kieân trì reøn luyeän bôûi hình hoïa laø moân hoïc Caùi nhìn coù söï soi moùi, so ñoï veà töông quan naøy laø caùi nhìn coù tính khoù. Hoïa syõ taøi danh Hoâkusai (Nhaät Baûn) khi ñaõ ngoaøi 70 xuaân môùi töï chuû ñoäng, heát söùc quan troïng. Ví duï: treân moät göông maët ngöôøi, coù maét, cho mình laø ñaõ coù trình ñoä hình hoïa. 36 Tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät Vieät Nam - Vieän Myõ thuaät Hình hoïa trong ñaøo taïo Myõ thuaät 37