Dập phổi trong chấn thương ngực kín và các yếu tố tiên lượng nặng

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br /> <br /> DAÄP PHOÅI TRONG CHAÁN THÖÔNG NGÖÏC KÍN<br /> VAØ CAÙC YEÁU TOÁ TIEÂN LÖÔÏNG NAËNG<br /> Nguyeãn Coâng Minh*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu: Daäp phoåi laø haäu quaû cuûa 1 cô cheá chaán thöông cöïc maïnh vaø laø nguyeân nhaân töû vong haøng ñaàu<br /> trong chaán thöông ngöïc kín. Maëc duø ñieàu trò vaø hoài söùc tích cöïc, nhöng vaãn coøn caùc yeáu toá tieân löôïng naëng,<br /> khieán töû vong cao. Muïc ñích cuûa ñeà taøi naøy laø khai thaùc nhöõng yeáu toá aáy.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu vaø keát quaû: Treân 182 naïn nhaân daäp phoåi ñeán BV Chôï Raãy trong 4 naêm (19982001), maø tai naïn moâ toâ laø chuû yeáu, 92%. Gaàn nhö taát caû ñeàu coù toån thöông phoái hôïp vaø keát hôïp ñi keøm. Töû<br /> vong cao 37%. Trong soá töû vong thì nguyeân nhaân ña thöông, choaùng naëng chieám tyû leä cao nhaát, 55%. Cheát<br /> do nguyeân nhaân daäp phoåi laø 45% (trong ñoù daäp phoåi naëng laø 27% vaø caùc bieán chöùng cuûa daäp phoåi laø 18%).<br /> Caùc yeáu toá naëng trong chaán thöông daäp phoåi laø: 1). Ña thöông vaø choaùng naëng khoâng hoài phuïc; 2). HC phoåi<br /> öôùt (choaùng phoåi) vaø bieán chöùng vieâm phoåi. 3). Ngoaøi ra coøn yeáu toá ngöôøi cao tuoåi, cuõng nhö phuø phoåi treân<br /> caùc BN bò “quaù tröõ dòch” ñöôïc tieáp nhaän töø tuyeán tröôùc.<br /> Keát luaän: Daäp phoåi do chaán thöông ngöïc kín coù theå kieåm soaùt ñöôïc qua caùc phöông phaùp hoài söùc tích<br /> cöïc, caân nhaéc dòch truyeàn vaø saên soùc thaät saùt beänh nhaân. Tuy nhieân vaãn coøn caùc yeáu tieân löôïng naëng nhö<br /> ña thöông choaùng naëng, chaán thöông soï naõo vaø caùc bieán chöùng cuûa phoåi do naèm laâu, cuõng nhö yeáu toá ngöôøi<br /> cao tuoåi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> LUNG CONTUSION IN BLUNT THORACIC TRAUMA<br /> AND THEIRS SEVERE PREDICTORS<br /> Nguyen Cong Minh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 * 2003: 51 - 61<br /> <br /> Objectives: Pulmonary contusion is a consequence of a direct bruise and severe injury on the lung and is<br /> the leading cause of death in the thoracic trauma. Although well-controlled resuscitation, there atre also the<br /> important predictors, that results to high death. The purpose of this research is to analyse these predictors.<br /> Methods and results: 182 patients with pulmonary contusions admitted at Chô Raây hospital, during 4<br /> years (1998-2001): The majority is traffic accident, 92%. Most of them are combined and associated trauma.<br /> Mortality is hight, 37%: 55% of these deaths are due to multi-trauma and severe shock. Death from<br /> pulmonary contusion is only 45% (severe contution is 27% and pulmonary complication is 18%). The severe<br /> predictors are: 1).Multi-trauma and irreversible shock; 2).Shock lung syndrome and pneumonia. 3).In<br /> addition the old patients, and pulmonary edema on the patients with “overload” from the other province’s<br /> hospitals.<br /> Conclusion lung contusion may be well managed in the resuscitation, restricted perfusion and intensive<br /> care to the patients. Thus, there were still the severe predictors such as profound shock in polytrauma, head<br /> injury and the pulmonary complication due to the immobilisation and the old patients.<br /> Nghóa laø cöù 100.000 daân thì ñaõ coù ñeán 25 naïn nhaân<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> chaán thöông ngöïc cheát haøng naêm, trong ñoù coù ñeán<br /> Chaán thöông ngöïc kín laø nguyeân nhaân töû vong<br /> 20% cheát treân ñöôøng chuyeån ñeán beänh vieän. Ñoù laø<br /> haøng ñaàu cuûa nhöõng nhöõng ngöôøi treû döôùi tuoåi 40.<br /> chöa noùi ñeán nhöõng gaùnh naëng xaõ hoäi cuõng nhö<br /> * Boä moân Ngoaïi, Phaân moân Ngoaïi Loàng Ngöïc Ñaïi hoïc Y döôïc TP. HCM<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> 51<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> maát maùt veà kinh teá trong nhöõng thaùng ngaøy taøn taät<br /> sau naøy.<br /> Laø moät thöông toån coù tæ leä töû vong cao, chieám<br /> 25% soá töû vong do chaán thöông (CT) chung maø chæ<br /> caàn xöû trí ban ñaàu ñuùng ñaén thì chuùng ta ñaõ coù theå<br /> cöùu soáng ñöôïc naïn nhaân(9).<br /> Neáu khoâng keå nhöõng nguyeân nhaân naëng cuûa<br /> caùc ña thöông phoái hôïp vaø toån thöông keát hôïp thì<br /> thöông toån daäp phoåi laø yeáu toá chính gaây töû vong<br /> trong nhöõng ngaøy sau naøy(2). Tìm hieåu nguyeân nhaân<br /> vaø yeáu toá tieân löôïng naëng cuûa noù. Ñoù laø muïc tieâu<br /> nghieân cöùu cuûa coâng trình. Ngoaøi ra, chuùng toâi cuõng<br /> phaân tích yeáu toá naëng do toån thöông phoái hôïp<br /> thöôøng gaëp, phöông thöùc hoài söùc, nguyeân nhaân daãn<br /> ñeán töû vong, nhaèm goùp phaàn naâng cao chaát löôïng<br /> ñieàu trò daäp phoåi.<br /> <br /> VAØI NEÙT TOÅNG QUAN VAØ CÔ SÔÛ SINH LYÙ<br /> BEÄNH CUÛA DAÄP PHOÅI<br /> Lòch söû:<br /> Thuaät ngöõ “daäp phoåi” ñöôïc ñònh nghóa laàn ñaàu<br /> tieân bôûi Morgagni, naêm 1761 laø tình traïng toån<br /> thöông nhu moâ phoåi vôùi phuø vaø xuaát huyeát nhöng<br /> khoâng coù raùch phoåi keøm theo. Daäp phoåi chieám<br /> khoaõng 30-75% toång soá beänh nhaân vôùi chaán thöông<br /> ngöïc traàm troïng, haàu heát gaëp trong caùc tai naïn oâ toâ<br /> (ôû caùc nöôùc tieân tieán). Hoaëc toån thöông phoåi do söùc<br /> eùp, nhaát laø do bom, traùi noå. Söùc eùp coù theå laøm vôû<br /> pheá nang, gaây thoaùt dòch vaø ngaám maùu vaøo nhu moâ<br /> phoåi vaø maøng phoåi(16)<br /> Cô cheá suy hoâ haáp trong chaán thöông<br /> ngöïc:<br /> Suy hoâ haáp coù theå xuaát hieän baát cöù luùc naøo, neáu<br /> nhö coù söï truïc traëc cuûa 1 trong 2 hoaït ñoäng: hoaït<br /> ñoäng thoâng khí ñeán pheá nang vaø hoaït ñoäng cuûa mao<br /> quaûn trao ñoåi khí taïi pheá nang cuûa phoåi. Trong chaán<br /> thöông ngöïc, khoâng ít thì nhieàu, hai hoaït ñoäng treân<br /> chaéc chaén bò aûnh höôûng(2,3,5,6,7,8,10,16).<br /> Töø söï baát oån cuûa thaønh ngöïc gaây ñau laøm giôùi<br /> haïn söï thoâng khí (Ventilation) xaûy ra treân 1 toác ñoä<br /> töùôùi maùu (perfusion) bình thöôøng daãn ñeán söï thay<br /> ñoåi tæ leä V/P (thoâng khí/ töôùi maùu phoåi) sau chaán<br /> <br /> 52<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> thöông. Comroe nhaán maïnh raèng coù söï thay ñoåi<br /> trong söï phaân phoái maùu ñeán vuøng phoåi bò chaán<br /> thöông vaø nhöõng roái loaïn thoâng khí trong phaân thuøy<br /> phoåi (segment) naøy, laøm haèng soáä V/P thay ñoåi.<br /> Nghóa laø ôû moät phaàn cuûa phoåi coù söï thoâng khí(V)<br /> bình thöôøng nhöng löôïng maùu ñeán (P) giaûm. Trong<br /> khi ñoù ôû phaàn khaùc cuûa phoåi löôïng maùu ñeán(P)<br /> nhieàu hôn trong luùc thoâng khí(V) laïi bình thöôøng<br /> hay giaûm.<br /> a). Phaûn öùng ñaàu tieân cuûa phoåi laø taêng tieát vaø öù<br /> dòch, moät daïng phuø vaø traøn dòch vaøo trong xoang<br /> pheá nang ñöa ñeán phuø phoåi.<br /> b). Sau CT, mao quaûn ÑM phoåi co thaét cuõng gaây<br /> ra tính khoâng ñoàng boä ñoù.<br /> c). ”Söï traøn ngaäp dòch” trong nhu moâ phoåi cuõng<br /> laøm thay ñoåi tyû leä V/P.<br /> Ñònh nghóa “daäp phoåi”<br /> Daäp phoåi laø hieän töôïng baàm daäp nhu moâ phoåi,<br /> bieåu hieän ñaïi theå laø söï xuaát huyeát pheá nang vaø söï<br /> phuø neà sau chaán thöông. Treân thöïc nghieäm, khaûo<br /> saùt vi theå cho thaáy 2 vuøng: *Vuøng trung taâm xuaát<br /> huyeát vôùi hieän töôïng phuø moâ keû vaø hoàng caàu phaân<br /> taùn trong pheá nang choã toån thöông. *Vaø 1 vuøng phuø<br /> neà bao quanh vuøng trung taâm aáy. Hieän töôïng phuø<br /> neà taêng maïnh vaøi giôø sau khi bò thöông, bieåu hieän<br /> baèng söï daày thaønh pheá nang vaø taåm nhuaän 1 ít teá<br /> baøo vieâm. Ñaây laø haäu quaû tröïc tieáp cuûa chaán thöông<br /> hôn laø hieän töôïng goïi baïch caàu thoaùt ra töø caùc mao<br /> quaûn. Chæ trong voøng 24 giôø, caáu truùc bình thöôøng<br /> pheá nang hoaøn toaøn bò huûy hoaïi vôùi nhieàu teá baøo<br /> vieâm xuaát hieän. Fulton(12) vaø Cs coøn tìm thaáy raèng<br /> noàng ñoä Oxygen taïi vuøng phoåi daäp thì raát thaáp so vôùi<br /> vuøng phoåi laønh. Trong 24 giôø ñaàu sau chaán thöông,<br /> noàng ñoä oxygen giaûm daàn taïi vuøng toån thöông. Treân<br /> phöông dieän huyeát ñoäng, “löôïng maùu ñeán” giaûm<br /> keøm theo gia hieän töôïng gia taêng “khaùng löïc thaønh<br /> maïch” taïi nôi toån thöông. Buø tröø laïi, maùu ñeán vuøng<br /> phoåi laønh nhieàu hôn. Nhöõng roái loaïn sinh lyù beänh<br /> laãn giaûi phaãu beänh caøng luùc caøng xaáu daàn trong 48<br /> giôø sau khi bò thöông, töông hôïp vôùi tình traïng suùt<br /> löôïng surfactant trong phoåi5,7,8,12,16).<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br /> <br /> Chaån ñoaùn daäp phoåi<br /> Treân laâm saøng, giai ñoaïn ñaàu cuûa daäp phoåi ít khi<br /> noåi baät. Vaø coù theå hoaøn toaøn bò che môø bôûi tình<br /> traïng ña thöông. Chaån ñoaùn sôùm daäp phoåi laø ñieàu<br /> heát söùc quan troïng. Khôûi phaùt coù theå aâm thaàm, do<br /> ñoù noù phaûi khai thaùc töø cô cheá chaán thöông: 1 löïc<br /> chaán thöông cöïc maïnh deãõ gaây neân daäp phoåi, chaúng<br /> haïn teù töø treân cao, tai naïn oâ toâ vaø caùc nguyeân nhaân<br /> chaán thöông ngöïc naëng vaø tröïc tieáp.<br /> Bieåu hieän laâm saøng nhö: khoù thôû, thôû nhanh,<br /> tím taùi, nhòp tim nhanh, tuït huyeát aùp (HA) vaø veát<br /> baàm tím treân thaønh ngöïc ñeàu khoâng ñaëc hieäu cho<br /> daäp phoåi. Ho ra maùu coù theå hieän dieän treân 50% caùc<br /> tröôøng hôïp vaø ran aåm hoaëc maát rì raøo pheá nang coù<br /> theå nghe ñöôïc. Thôû nhanh noâng coù theå gaëp ôû nhöõng<br /> tröôøng hôïp daäp phoåi naëng(9). Daäp phoåi thöôøng ñi<br /> keøm vôùi maûng söôøn di ñoäng (MSDÑ), nhöng cuõng<br /> coù nhuõng tröôøng hôïp daäp phoåi naëng nhöng khoâng<br /> coù daáu hieäu gaõy xöông söôøn(9).<br /> Nguy cô naëng treân nhöõng BN daäp phoåi laø nhieãm<br /> truøng phoåi thöù phaùt(4,11,14,15).<br /> CTscan nhaïy caûm ñoái vôùi thöông toån daäp phoåi<br /> nhaát laø ôû trong giai ñoaïn sôùm. Thöïc teá, ít söû duïng<br /> thöôøng xuyeân, bôûi vì daäp phoåi thöôøng bieåu hieän roû<br /> treân phim X quang. CT scan giuùp phaân bieät caùc<br /> thöông toån khaùc nhö tuï maùu nhu moâ phoåi.<br /> Treân X quang, daäp phoåi coù hình aûnh 1 vuøng daàythaâm nhieãm phoåi, coù tính khu truù, taïi nôi chaán<br /> thöông. Nhöng neáu toàn taïi ñoàng luùc vôùi traøn maùu<br /> maøng phoåi (TMMP) löôïng nhieàu, vieâm phoåi hít hoaëc<br /> TMMP theå döôùi phoåi (subpleural hemothorax) thì<br /> khoù phaân bieät. Phaûi nhôø ñeán CT Scan.<br /> Ñònh löôïng khí maùu ñoäng maïch raát höõu ích<br /> trong vieäc chaån ñoaùn daäp phoåi vaøo thôøi ñieåm ngay<br /> sau chaán thöông: PO2 thaáp ñôn ñoäc ôû beänh nhaân<br /> chaán thöông ngöïc kín coù theå laø lyù do ñeå nghi ngôø<br /> daäp phoåi. Khoù phaân bieät neáu coù vieâm phoåi hít, maëc<br /> duø ñieàu trò ban ñaàu gioáng nhau(1,2).<br /> Söï maát ñi tính toaøn veïn cuûa maøng mao quaûn laø<br /> 1 phaàn trong cô cheá beänh sinh cuûa daäp phoåi. Roái<br /> loaïn sinh lyù vaø möùc ñoä phuø neà coù theå taêng nhanh<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> trong voøng 24-48 giôø sau khi bò thöông, bieåu hieän roõ<br /> neùt treân phim X quang(1,2,6).<br /> Ñaùnh giaù tình traïng laâm saøng cuûa naïn<br /> nhaân luùc nhaäp caáp cöùu<br /> Ñaùnh giaù tình traïng hoâ haáp cuûa naïn nhaân<br /> luùc nhaäp caáp cöùu:<br /> <br /> Keát hôïp vôùi chaån ñoaùn daäp phoåi treân phim X<br /> quang, ñaùnh giaù sô boä möùc ñoä khoù thôû cuûa naïn<br /> nhaân. qua ñoäng taùc thôû, coù 4 möùc ñoä(2):<br /> Ñoä I: Khoâng khoù thôû vôùi nhòp thôû 16 laàn/phuùt.<br /> ÑoäII: Khoù thôû nheï, beänh nhaân than naëng ngöïc,<br /> khi thôû caùnh muõi co keùo nheï, nhòp thôû 17-19 laàn/<br /> phuùt.ï<br /> Ñoä III: Khoù thôû vöøa, beänh nhaân than khoù thôû,<br /> khi thôû caùnh muõi phaäp phoàng, loàng ngöïc co keùo<br /> gaéng söùc, nhòp thôû 20-30 laàn/phuùt.<br /> Ñoä IV: Khoù thôû naëng, ngoaøi bieåu hieän thôû co<br /> keùo gaéng söùc coù thôû buïng, coù khi vaû moà hoâi, nieâm<br /> xanh, veõ böùt röùt. Nhòp thôû >30 laàn/phuùt.<br /> Caùc tieâu chuaån chaån ñoaùn soác(2)<br /> <br /> + Ngoaøi caùc trieäu chöng gôïi yù: Maët, da nieâm<br /> xanh taùi, maïch ngoaïi vi nhanh nhoû vaø tröông löïc<br /> thaáp, thaäm chí khoâng baét ñöôïc. Thôû nhanh noâng,<br /> vaät vaû, vaõ moà hoâi...<br /> + Caùc tieâu chuaån chaån ñoaùn soác theo Wilson:<br /> chæ caàn coù 3/5 tieâu chuaån:<br /> -HA toái ña döôùi 80 mmHg.<br /> -Da nieâm laïnh, tím taùi, ròn moà hoâi. Chöùng toû<br /> töôùi maùu keùm.<br /> -Löôïng nöôùc tieåu < 25 ml/giôø.<br /> -Phaûi duøng thuoác ñeå duy trì chöùc naêng bình<br /> thöôøng cuûa tim maïch, thaän vaø naõo.<br /> -Nhieãm axít vôùi tyû leä Bicarbonat ≤ 21 mg/h vaø<br /> axít lactic maùu ≥ 15 mg/1000 ml.<br /> Trong thöïc teá caáp cöùu, chuùng toâi thöôøng xuyeân<br /> söû duïng 4 tieâu chuaån ñaàu, tieâu chuaån cuoái cuøng ít<br /> ñöôïc thöïc hieän.<br /> <br /> 53<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Bao goàm taát caû nhöõng beänh nhaân ñöôïc chaån<br /> ñoaùn laø daäp phoåi do chaán thöông ngöïc kín, luùc nhaäp<br /> vieän caáp cöùu taïi Beänh vieän Chôï Raãy trong 4 naêm (töø<br /> thaùng 1/98 ñeán thaùng12/ 2001).<br /> Chaån ñoaùn vaø ñaùnh giaù caùc möùc ñoä cuûa daäp<br /> phoåi: Chuùng toâi chaån ñoaùn daäp phoåi caên cöù chuû yeáu<br /> treân phim X quang ngöïc thaúng, trong voøng 6 giôø<br /> ñaàu sau khi bò thöông, vôùi cô cheá chaán thöông cöïc<br /> maïnh. Daáu hieäu laâm saøng chæ hoã trôï.<br /> - Nheï: khi dieän tích daäp phoåi < 1/3 pheá<br /> tröôøng beân phoåi chaán thöông. Keát hôïp vôùi khoù thôû<br /> ñoä I hoaëc ñoä II.<br /> - Vöøa: khi dieän tích daäp phoåi < 2/3 pheá<br /> tröôøng beân phoåi chaán thöông. Keát hôïp vôùi khoù thôû<br /> ñoä III.<br /> Naëng: khi dieän tích<br /> daäp phoåi > 2/3 pheá tröôøng beân phoåi chaán thöông.<br /> Hoaëc daäp phoåi 2 beân töø möùc ñoä “vöøa” trôû leân. Keát<br /> hôïp vôùi khoù thôû ñoä IV.<br /> Ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò: döïa treân laâm saøng,<br /> keát hôïp vôùi keát quaû khí maùu ñoäng maïch vaø X quang<br /> ngöïc thaúng, nghieâng ñeå ñoái chieáu.<br /> <br /> TÖ LIEÄU THOÁNG KEÂ & KEÁT QUAÛ NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Soá lieäu chung<br /> Toång soá beänh nhaân:182, trong 4 naêm (töø thaùng<br /> 1/1998 – thaùng 12/2001).<br /> Tuoåi<br /> <br /> Löùa tuoåi gaëp nhieàu nhaát vaãn laø löùa tuoåi hoaït<br /> ñoäng (15-45 tuoåi), 79 %.<br /> Tuoåi trung bình:33 tuoåi<br /> Giôùi tính:<br /> <br /> Nöõ: 24/182 BN, chieám tyû leä 13 % (15-35 tuoåi<br /> chieám ñaïi ña soá, 20 ca)<br /> Nam: 158/182 BN. chieám tyû leä 87 %<br /> Nam gaáp 6 laàn nöõ. (P 0,05)<br /> Baûng 3: Vò trí toån thöông<br /> Toån thöông/ ts bn<br /> Phoåi phaûi / 47<br /> Phoåi traùi / 58<br /> 2 beân / 77<br /> Toång soá / 182<br /> <br /> Soá cheát<br /> 7/67<br /> 16/67<br /> 44/67<br /> 67<br /> <br /> Tyû leä (%)<br /> 10% töû vong<br /> 24% töû vong<br /> 66% töû vong<br /> 37%bn daäp phoåi<br /> <br /> -Nhìn chung, caùc toån thöông phoái hôïp nghieâng<br /> veà caùc caáu truùc cuûa phaàn treân cuûa cô theå<br /> Baûng 5: Toån thöông keát hôïp<br /> Toån thöông<br /> Gaãy söôøn ñôn thuaàn<br /> Traøn maùu m. P.<br /> Traøn khí döôùi da<br /> Traøn khí m. P.<br /> Gaãy xöông ñoøn<br /> Msdñ<br /> Gaãy xöông baû vai<br /> Tuï maùu nhu moâ phoåi<br /> <br /> Soá bn<br /> 142/182<br /> 81/182<br /> 45/182<br /> 27/182<br /> 24/182<br /> 18/182<br /> 13/182<br /> 6/182<br /> <br /> %<br /> 78 %<br /> 45 %<br /> 25 %<br /> 15 %<br /> 13 %<br /> 10 %<br /> 7%<br /> 3%<br /> <br /> Toån thöông daäp phoåi 2 beân chieám tyû leä cao<br /> nhaát, 77 ca (42%). Daäp phoåi (T): 58 ca (32%). Daäp<br /> phoåi (P) ít nhaát, 47 ca (26%). (Söï khaùc bieät coù yù<br /> nghóa P< 0,05).<br /> <br /> -Gaãy söôøn chieám ña soá trong toån thöông keát<br /> hôïp, 78% caùc tröôøng hôïp.<br /> <br /> Ñieàu naøy cuõng deã hieåu vì ñaïi ña soá TNLT ñuïng<br /> tröïc tieáp, ngöôïc chieàu theo luaät giao thoâng cuûa nöôùc<br /> ta. Vaø 1 ñieàu hieån nhieân laø chaán thöông daäp 2 beân<br /> phoåi thì töû vong cao.<br /> <br /> -Taát caû caùc ca maûng söôøn di ñoäng (MSDÑ) ñeàu<br /> keøm theo daäp phoåi. Nhöng chæ coù 10% daäp phoåi<br /> trong laàn nghieân cöùu naøy coù MSDÑ; vaø nhöõng BN<br /> naøy thöôøng laø daäp phoåi naëng. Trong 18 ca MSDÑ thì<br /> ñaõ coù ñeán 11 töû vong, chieám tyû leä 60%.<br /> <br /> Coù 1 ñieàu khaùc bieät coù yù nghóa laø trong TKMP<br /> hoaëc TMMP beân (P) coù tyû leä töû vong cao hôn beân (T)<br /> vì lieân quan ñeán yeáu toá hoài löu tónh maïch. Daäp phoåi<br /> thì khoâng.<br /> Caùc toån thöông phoái hôïp vaø keát hôïp<br /> <br /> Taát caû caùc naïn nhaân cuûa chuùng toâi (keå caû 2 ca<br /> aáu ñaû) ñeàu nhaäp vieän trong tình traïng ña thöông.<br /> Baûng 4: Toån thöông phoái hôïp<br /> Toån thöông<br /> Ctsn<br /> Gaãy x. chi döôùi<br /> Gaãy x. chi treân<br /> Gaãy x, haøm<br /> T, thöông buïng<br /> Ct coät soáng<br /> Vôõ khung chaäu<br /> Maïch maùu lôùn<br /> <br /> Soá laàn t. thöông<br /> 128/182<br /> 38/182<br /> 32/182<br /> 24/182<br /> 15/182<br /> 12/182<br /> 10/182<br /> 3/182<br /> <br /> -Chaán thöông soï naõo chieám ña soá: laø nguyeân<br /> nhaân quan troïng, goùp phaàn töû vong trong chaán<br /> thöông daäp phoåi, laàn naøy. Hôn nöõa BV Chôï Raãy laø<br /> trung taâm nhaän caùc naïn nhaân thaàn kinh, neân tyû leä<br /> naøy taêng cao.<br /> -Trong soá 12 naïn nhaân chaán thöông coät soáng<br /> thì ñaõ coù ñeán 8 coù bieán chöùng cheøn eùp tuûy (lieät).<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> -Ñaïi ña soá caùc tröôøng hôïp daäp phoåi vöøa vaø naëng<br /> ñeàu coù keøm theo TMMP löôïng ít hoaëc löôïng vöøa.<br /> <br /> -Chæ coù 7% caùc tröôøng hôïp gaãy xöông baû vai keát<br /> hôïp, nhöng caùc BN naøy ñeàu laø chaán thöông daäp phoåi<br /> naëng.<br /> -Trong 182 ca daäp phoåi treân, chæ coù 16 ca ñöôïc<br /> laøm CTScan ngöïc. Qua ñoù phaùt hieän ñöôïc 6 ca coù tuï<br /> maùu nhu moâ phoåi ñi keøm<br /> Löôïng giaù möùc ñoä naëng ña thöông treân<br /> naï%<br /> n nhaân daäp phoåi<br /> 70 %<br /> <br /> Baûng 6: Ñieåm I.S.S. treân caùc naïn nhaân daäp phoåi<br /> 21 %<br /> do 18<br /> chaá%n thöông ngöïc kín<br /> <br /> Iss trung Iss (tb)soáng Iss (tb)cheát<br /> 13 %<br /> bình<br /> 8%<br /> Daä<br /> p<br /> phoå<br /> i<br /> /<br /> ct<br /> kín<br /> 32,28<br /> ñieåm 22,02 ñieåm 42,54 ñieåm<br /> 7%<br /> 5%<br /> Tình<br /> traïng naëng vaø töû vong<br /> 2%<br /> <br /> Möùc ñoä daäp phoåi<br /> <br /> Baûng 7: Ñaùnh giaù toån thöông daäp phoåi:<br /> Möùc ñoä daäp phoåi<br /> Nheï<br /> Vöøa<br /> Naëng<br /> Toång soá<br /> <br /> Bn<br /> 37<br /> 58<br /> 87<br /> 182<br /> <br /> Töû vong<br /> 10<br /> 27<br /> 30<br /> 67<br /> <br /> 55<br /> <br />