Dạy học phần “vật sống” môn Khoa học tự nhiên lớp 6 theo phương thức trải nghiệm

VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> <br /> DẠY HỌC PHẦN “VẬT SỐNG” MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP 6<br /> THEO PHƯƠNG THỨC TRẢI NGHIỆM<br /> Nguyễn Đắc Thanh - Phạm Đình Văn<br /> Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Ngày nhận bài: 22/4/2019; ngày chỉnh sửa: 02/5/2019; ngày duyệt đăng: 10/5/2019.<br /> Abstract: Teaching Natural Science according to the experiential approach is a teaching tendency<br /> that helps forming and developing qualities and natural science competency for students. This<br /> article focuses on analyzing the natural science curriculum in grade 6 in the new general education<br /> curriculum to identify the objectives, contents, methods, forms and conditions for teaching the<br /> topic “Living things” according to the experiential approach. At the same time, this article<br /> illustrates a lesson plan according to the experiential approach to teach the “Living things” section<br /> as a basis for teachers to reference in order to design natural science teaching plans according to<br /> the experiential approach.<br /> Keywords: Natural Science grade 6; Living things; experience, teaching according to experiential<br /> approach.<br /> <br /> 1. Mở đầu luận. David A. Kolb (người Mĩ) được xem là cha đẻ của<br /> Ở Việt Nam giai đoạn gần đây, hoạt động dạy học thuật ngữ “học tập trải nghiệm” (experiential learning).<br /> theo phương thức trải nghiệm được khá nhiều nhà khoa Khi nghiên cứu về lí thuyết học trải nghiệm, David<br /> học giáo dục, các giáo viên (GV) quan tâm nghiên cứu A.Kolb tin rằng, học tập là quá trình trong đó tri thức được<br /> và áp dụng trong thực tiễn dạy học. Vận dụng phương kiến tạo thông qua sự chuyển hoá của kinh nghiệm [5], [6].<br /> thức trên vào giảng dạy môn Khoa học tự nhiên có vai Dựa trên những thành quả nghiên cứu của các tác giả<br /> trò rất quan trọng trong việc hướng đến mục tiêu phát trước, David A.Kolb đã xây dựng mô hình học tập kinh<br /> triển phẩm chất và năng lực theo yêu cầu của chương nghiệm được thực hiện thông qua 4 bước (pha): (1) Trải<br /> trình giáo dục phổ thông mới [1]. Vấn đề đặt ra là cần nghiệm cụ thể; (2) Quan sát phản ánh; (3) Khái niệm trừu<br /> phải xác định được quy trình thực hiện hoạt động dạy học tượng; (4) Thử nghiệm chủ động, được mô tả như sau:<br /> theo phương thức trải nghiệm và có những<br /> minh họa cụ thể để làm cơ sở cho GV tham<br /> khảo, qua đó họ chủ động thiết kế được các kế<br /> hoạch dạy học theo định hướng trên.<br /> 2. Nội dung và kết quả nghiên cứu<br /> 2.1. Dạy học phần “Vật sống” môn Khoa học<br /> tự nhiên theo phương thức trải nghiệm<br /> 2.1.1. Dạy học theo phương thức trải nghiệm<br /> Học tập trải nghiệm (experiential learning)<br /> là lí thuyết có lịch sử phát triển tương đối dài,<br /> xuất phát điểm của lí thuyết này được truy<br /> nguồn từ những công trình nghiên cứu của John<br /> Dewey (1938), Piaget (1950), Kurt Hahn<br /> (1957), Paulo Freire (1970), Vygotsky (1978),<br /> Kolb (1984), Javis (1987) [2], [3], [4] và nhiều<br /> nhà nghiên cứu khác như Bùi Thị Thanh Thủy<br /> - Vũ Quốc Khánh (2017); Dương Đình Thắng<br /> (2017); Nguyễn Thị Thu Hà (2017); Nguyễn<br /> Thị Hằng (2016),… Trong phạm vi bài viết,<br /> chúng tôi tiếp cận nghiên cứu của các nhà khoa<br /> học và David A.Kolb làm cơ sở xây dựng lí<br /> <br /> 56 Email: thanhnd@hcmue.edu.vn<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> Dạy học theo phương thức trải nghiệm là hoạt động những gì quan sát được. Ở bước này, HS cũng phân tích<br /> dạy học được tổ chức dựa vào các bước học tập kinh và ghi nhận những cái hiểu đúng cũng như lập luận để<br /> nghiệm nêu trên. Khi bàn về thuật ngữ này, tác giả loại bỏ những kinh nghiệm nhưng chưa đúng đắn hoặc<br /> Nguyễn Hoàng Đoan Huy (2017) cho rằng: “Tổ chức nhầm lẫn, thiếu sót đã được hình thành trước đây.<br /> dạy học theo phương thức trải nghiệm là việc vận hành Bước 3: Trừu tượng hoá khái niệm (Abstract<br /> một quá trình dạy học từ xác định mục tiêu, nội dung dạy Conceptualisation):<br /> học đến việc lựa chọn phương pháp, phương tiện để tổ Từ hoạt động ở bước 1 và bước 2, HS tiến hành khái<br /> chức, hướng dẫn học sinh (HS) sử dụng kinh nghiệm sẵn niệm hóa các kinh nghiệm đã có, cụ thể là hình thành nên<br /> có của bản thân, tham gia một cách tích cực vào các khái niệm hay tri thức mới, hoàn thiện khái niệm.<br /> nhiệm vụ học tập và qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng<br /> Bước 4: Thử nghiệm tích cực (Active<br /> và thái độ thích hợp” [4].<br /> Experimentation):<br /> Trên cơ sở nghiên cứu bản chất của hoạt động dạy<br /> Việc chính ở bước này là HS vận dụng tri thức mới<br /> học và học tập qua trải nghiệm, chúng tôi xác định: dạy<br /> (khái niệm đã hình thành tại bước 3) vào thực tiễn. Đây<br /> học theo phương thức trải nghiệm là hoạt động trong đó<br /> cũng được xem như là khâu người học xác nhận hoặc<br /> dưới vai trò chủ đạo của GV, HS chủ động, tự giác, tích<br /> phủ nhận các khái niệm được hình thành ở bước 3. Sau<br /> cực sử dụng kinh nghiệm sẵn có của bản thân để tham<br /> khi áp dụng và kiểm nghiệm những khái niệm trong<br /> gia giải quyết vào các nhiệm vụ học tập theo từng giai<br /> thực tiễn, nó trở thành kinh nghiệm mới của cá nhân,<br /> đoạn trải nghiệm nhằm hình thành phẩm chất và năng<br /> làm “vốn liếng”, “kinh nghiệm cụ thể” cho chu trình<br /> lực cụ thể theo yêu cầu dạy học đề ra.<br /> học tập tiếp theo.<br /> Như vậy, từ mô hình bốn bước của David A.Kolb ở<br /> Theo mô hình học tập của Kolb, quá trình học tập lí<br /> trên và khái niệm dạy học theo phương thức trải nghiệm,<br /> tưởng là trong đó người học phải đi qua tất cả bốn<br /> chúng ta có thể nhận thấy tổ chức hoạt động dạy học trải<br /> nghiệm theo các bước như sau: phương thức này nhằm giải quyết vấn đề trong tình<br /> huống học tập thì sẽ đạt hiệu quả học tập cao nhất. Bản<br /> Bước 1: Trải nghiệm cụ thể (Concrete Experience):<br /> thân mỗi cá nhân sẽ nỗ lực, cố gắng sử dụng, tiếp cận cả<br /> Trong bước này, GV yêu cầu HS tự tìm hiểu về chủ bốn phương thức này, tuy nhiên không nhất thiết tổ chức<br /> đề sắp trải nghiệm để huy động, tổng hợp vốn kiến thức,<br /> hoạt động dạy học từ “kinh nghiệm cụ thể” mà có thể bắt<br /> kinh nghiệm đã có. GV tổ chức cho HS trải nghiệm dựa<br /> đầu từ bất kì bước nào trong bốn bước đã phân tích.<br /> vào kinh nghiệm, kiến thức đã có, như: kể lại việc đã làm;<br /> những hiểu biết của em về một vấn đề nào đó; thực hành 2.1.2. Xác định chương trình dạy học phần “Vật sống”<br /> làm điều em đã biết. HS sử dụng kinh nghiệm cũ để học môn Khoa học tự nhiên lớp 6 theo phương thức trải<br /> qua các nguồn khác nhau nhằm tích lũy kinh nghiệm nghiệm<br /> mới. Qua đó, xác định được nhu cầu, hứng thú về vấn đề Dạy học theo phương thức trải nghiệm đòi hỏi GV<br /> trải nghiệm và đề xuất muốn trải nghiệm những nội dung phải sử dụng các phương pháp thiên về hướng tổ chức<br /> gì, qua phương thức nào. cho HS quan sát, thực hành và kiểm nghiệm trong thực<br /> Bước 2: Quan sát phản ánh (Reflective tế. Căn cứ vào mục tiêu và nội dung chương trình môn<br /> Observation): Khoa học tự nhiên lớp 6 [2], chúng tôi xây dựng khung<br /> HS sử dụng kinh nghiệm ở bước 1 làm nền tảng để chương trình để giảng dạy phần “Vật sống” theo phương<br /> suy ngẫm, đối chiếu, lập luận… những gì đã lĩnh hội với thức trải nghiệm như sau:<br /> Bảng 1. Khung chương trình dạy học phần “Vật sống” môn Khoa học tự nhiên lớp 6 theo phương thức trải nghiệm<br /> Phương<br /> Mạch nội dung Mục tiêu Nội dung pháp/hình thức Điều kiện<br /> trải nghiệm<br /> VẬT SỐNG<br /> 1. Tế bào - đơn vị cơ sở của sự sống<br /> - Quan sát được hình dạng,<br /> kích thước của tế bào và một Quan sát hình Có kích hiển vi, kính<br /> Thực hành quan<br /> Tế bào số bào quan. thái, cấu tạo, lúp và các dụng cụ<br /> sát<br /> - Vẽ được cấu tạo của cơ bản phân loại tế bào làm tiêu bản<br /> tế bào<br /> <br /> <br /> 57<br /> VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> - Phân biệt được tế bào thực<br /> vật và động vật.<br /> - Quan sát và vẽ được cơ thể Có kích hiển vi, kính<br /> Quan sát cơ thể<br /> Từ tế bào đến cơ đơn bào Thực hành quan lúp và các dụng cụ<br /> đơn bào, thực vật,<br /> thể - Quan sát và vẽ được các cơ sát làm tiêu bản<br /> động vật<br /> quan của cơ thể đa bào<br /> 2. Đa dạng thế giới sống<br /> - Phân loại thế giới sống<br /> Thu mẫu, thống kê được một Phân chia sinh - Nghiên cứu Có môi trường để<br /> Phân loại<br /> số loài sinh vật thuộc các giới vật theo quan khoa học tham quan, nghiên<br /> thế giới sống<br /> khác nhau điểm 5 giới - Tham quan cứu<br /> - Đa dạng các nhóm sinh vật<br /> - Nêu được một số bệnh do Tìm hiểu một số<br /> - Điều tra Kết hợp với trạm Y tế,<br /> virus, vi khuẩn gây ra. bệnh do virus, vi<br /> - Thảo luận bệnh viện,... để thu<br /> - Đề xuất được các biện pháp khuẩn gây ra và<br /> Virus nhóm thập số liệu<br /> phòng tránh cách phòng tránh<br /> và vi khuẩn<br /> Vận dụng hiểu biết về vi Nguyên liệu, dụng cụ<br /> khuẩn lên men để làm sữa Làm sữa chua Dự án học tập để làm sữa chua; Tủ<br /> chua lạnh<br /> Tìm hiểu được quy trình Tìm hiểu quy Ở gần các cơ sở sản<br /> Đa dạng nấm Tham quan<br /> trồng một số loại nấm ăn trình trồng nấm xuất nấm<br /> - Phân loại các - Gần các khu rừng,<br /> - Phân loại được các nhóm<br /> nhóm thực vật khu du lịch sinh thái,<br /> thực vật<br /> Đa dạng - Tìm hiểu vai trò - Tham quan công viên<br /> - Phân tích được vai trò của<br /> thực vật của thực vật - Thí nghiệm - Các dụng cụ thí<br /> thực vật trong việc bảo vệ<br /> trong việc bảo vệ nghiệm liên quan<br /> môi trường<br /> môi trường<br /> - Có khu vực để tham<br /> Phân loại được các nhóm<br /> Đa dạng Phân loại các quan<br /> động vật không xương và có Tham quan<br /> động vật nhóm động vật - Tài liệu phân loại<br /> xương sống<br /> động vật<br /> - Bảo vệ đa dạng sinh học<br /> + Vai trò của đa - Nêu được vai trò của đa<br /> Tìm hiểu và<br /> dạng sinh học dạng sinh học trong tự nhiên<br /> chứng minh vai - Diễn đàn Hội trường, sân khấu<br /> + Sự cần thiết và trong thực tiễn<br /> trò của đa dạng - Đóng vai tổ chức diễn đàn<br /> bảo vệ đa dạng - Giải thích được vì sao cần<br /> sinh học<br /> sinh học bảo vệ đa dạng sinh học<br /> 3. Tìm hiểu sinh vật ngoài thiên nhiên<br /> - Thực hiện được một số - Phương pháp<br /> - Phương pháp phương pháp tìm hiểu sinh tìm hiểu sinh vật<br /> tìm hiểu sinh vật vật ngoài thiên nhiên. ngoài thiên nhiên<br /> - Quan sát thiên Có môi trường tự<br /> ngoài thiên - Quan sát và phân biệt được - Làm các sản<br /> nhiên nhiên để tổ chức cho<br /> nhiên một số nhóm thực vật ngoài phẩm giới thiệu<br /> - Nghiên cứu HS nghiên cứu, tìm<br /> - Vai trò của sinh thiên nhiên. về sinh vật ở địa<br /> khoa học hiểu<br /> vật trong tự - Chụp ảnh và làm được bộ phương<br /> nhiên sưu tập ảnh về các nhóm sinh<br /> vật<br /> <br /> <br /> 58<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> - Làm và trình bày được báo<br /> cáo đơn giản về kết quả tìm<br /> hiểu sinh vật ngoài thiên<br /> nhiên.<br /> <br /> 2.2. Minh hoạ về hoạt động trải nghiệm trong chủ đề luận nhóm hiệu quả; + Học sinh: Tự tìm hiểu và nghiên<br /> “Vật sống” cứu quy trình làm, bảo quản sữa chua từ sách, báo,<br /> Căn cứ vào bảng 1 và chu trình trải nghiệm của Kolb, internet, từ bố mẹ, người thân; Chuẩn bị các vật liệu để<br /> chúng tôi minh hoạ hoạt động trải nghiệm như sau: làm sữa chua: hộp đựng sữa chua, thùng xốp, ấm đun<br /> SẢN XUẤT VÀ KINH DOANH SỮA CHUA nước nóng,...; Bút, giấy, màu để làm tờ rơi, quảng cáo.<br /> I. Mục tiêu: IV. Tiến trình hoạt động<br /> Sau khi tham gia xong chủ đề này, HS: - Nêu được Hoạt động 1. Khám phá thành phần của sữa chua<br /> đặc điểm hoạt động của vi khuẩn lên men lactic; - Trình Hoạt động 1a. Trong hộp sữa chua có những chất gì?<br /> bày được các ứng dụng của vi khuẩn lên men lactic trong - Chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm thảo luận<br /> khoảng 5 phút để hoàn thành Phiếu hoạt động 1a. Dự<br /> đời sống hằng ngày; - Liệt kê được các nguyên vật liệu<br /> đoán những thành phần có trong hộp sữa chua Vinamilk:<br /> sản xuất sữa chua; - Phân tích được quy trình làm sữa<br /> chua theo quy trình thủ công; - Lập và thực hiện được kế PHIẾU HOẠT ĐỘNG 1a<br /> hoạch sản xuất, kinh doanh sữa chua; - Có ý thức đảm Những thành phần có trong hộp<br /> bảo an toàn thực phẩm; - Tích cực, chủ động tham gia sữa chua Vinamilk<br /> các hoạt động nhóm. ......................................................<br /> II. Nội dung, phương thức hoạt động<br /> <br /> Các pha Địa điểm Phương tiện/<br /> Nội dung Phương thức Sản phẩm<br /> TN học tập công cụ<br /> Trải<br /> Khám phá thành phần của sữa Quan sát trực Hộp sữa chua Các phiếu hoạt<br /> nghiệm Lớp học<br /> chua quan Vinamilk động<br /> cụ thể<br /> Nghiên cứu Tài liệu, phim<br /> Quan sát Tìm hiểu về quy trình làm sữa Các phiếu hoạt<br /> tài liệu; Thảo Lớp học hướng dẫn<br /> phản ánh chua đơn giản tại nhà động<br /> luận làm sữa chua<br /> Trừu Thực hành Giấy roki, Inforgraphic,<br /> Điều em nên biết về việc làm Lớp học<br /> tượng hoá thiết kế sản màu hoặc poster, sơ đồ tư<br /> sữa chua Ở nhà<br /> khái niệm phẩm máy tính duy<br /> Sữa chua; tờ<br /> Thử Xây dựng và thực hiện kế Phòng thực Nguyên liệu,<br /> Thực hành; quảng cáo; tiền<br /> nghiệm hoạch sản xuất và kinh doanh hành dụng cụ làm<br /> Khảo sát; lãi; quà cho HS<br /> tích cực sữa chua Lớp học sữa chua<br /> khó khăn.<br /> <br /> III. Chuẩn bị - GV chọn 1 HS tổ chức tổng hợp ý kiến của các bạn<br /> - Thời gian: Tiến hành trong thời gian khoảng 3-7 trong lớp. Gọi 5 HS chia sẻ ý kiến, các bạn khác bổ sung<br /> ngày. (chỉ tổng hợp ý kiến, chưa đánh giá là đúng hay sai).<br /> - Địa điểm: Lớp học; phòng thực hành; ở nhà. - GV phát cho mỗi nhóm 01 hộp sữa chua Vinamilk,<br /> - Cơ sở vật chất, phương tiện kĩ thuật: nguyên vật liệu trên hộp có ghi rõ thành phần của hộp sữa chua. Căn cứ<br /> làm, bảo quản sữa chua vào kết quả quan sát, các nhóm bổ sung vào phiếu hoạt<br /> - Phân công nhiệm vụ: + Giáo viên: Dự kiến nguồn động 1a của nhóm mình cho hoàn chỉnh.<br /> kinh phí để mua những nguyên vật liệu cần thiết; Chuẩn Hoạt động 1b. Làm sữa chua - những điều em đã biết<br /> bị kiến thức về quy trình thực hiện, bảo quản sữa chua và<br /> tự trải nghiệm việc làm sữa chua tại nhà (phải làm thành - Chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm thảo luận<br /> công); Rèn luyện cho HS kĩ năng tổ chức hoạt động thảo khoảng 10 phút để hoàn thành phiếu hoạt động 1b.<br /> <br /> <br /> 59<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> Nguyên liệu, dụng cụ cần thiết để làm, bảo quản sữa chua - GV nhận xét và kết luận.<br /> và cách làm sữa chua: Hoạt động 2b. Tìm hiểu về quy trình làm sữa chua<br /> PHIẾU HOẠT ĐỘNG 1b - GV cho HS xem clip về cách làm sữa chua đơn giản<br /> Nguyên liệu, dụng cụ cần thiết để làm, bảo quản sữa tại nhà.<br /> chua và cách làm sữa chua.<br /> - Các nhóm thảo luận và hoàn thành Phiếu hoạt động<br /> Nguyên liệu Dụng cụ, máy móc 2b. Các bước làm và bảo quản sữa chua:<br /> .......................................... ........................................... PHIẾU HOẠT ĐỘNG 2b<br /> Cách làm: Các bước làm và bảo quản sữa chua tại nhà<br /> - GV chọn 1 HS điều hành thảo luận: + Tổ chức cho Tên<br /> Cách tiến hành Giải thích<br /> các nhóm chia sẻ ý kiến; + Thảo luận và tổng hợp ý kiến; bước<br /> - Các nhóm bổ sung ý kiến chung của lớp vào phiếu<br /> hoạt động 1b, thống nhất lựa chọn những nguyên vật liệu<br /> cần thiết để làm sữa chua.<br /> - GV chọn 1 HS tổ chức thảo luận: + Tổ chức cho các<br /> * Đánh giá hoạt động 1: Các nhóm tự đánh giá, GV<br /> nhóm chia sẻ ý kiến; + Thảo luận: chú ý thảo luận sâu về<br /> đánh giá hoạt động 1 bằng cách đánh dấu X vào các ô<br /> cơ chế, bản chất của quá trình lên men, bảo quản sữa<br /> trong bảng sau:<br /> chua...; + Tổng hợp ý kiến<br /> Tiêu chí - GV nhận xét và kết luận.<br /> Liệt kê được các thành phần Hoạt động 2c. Bảo quản sữa chua như thế nào?<br /> cơ bản có trong hộp sữa chua - GV yêu cầu các nhóm quan sát 02 hộp sữa chua:<br /> Trình bày được các nguyên Hộp số 1 bảo quản ở nhiệt độ thường; hộp số 2 bảo quản<br /> vật liệu để làm sữa chua trong ngăn mát tủ lạnh. Yêu cầu các nhóm so sánh hai<br /> Tự đánh giá được mức độ hộp sữa chua bảo quả theo 2 cách trên:<br /> hiểu biết của mình về việc<br /> Hộp số 2 (bảo<br /> làm sữa chua. Điểm Hộp số 1 (bảo quản<br /> quản trong ngăn<br /> so sánh ở nhiệt độ thường)<br /> mát tủ lạnh)<br /> Lưu ý: : Mức tốt; : Mức đạt; : Mức<br /> cần cố gắng. Bề mặt<br /> nắp hộp<br /> Hoạt động 2. Tìm hiểu về quy trình làm sữa chua<br /> đơn giản tại nhà Chất lượng<br /> Hoạt động 2a. Tìm hiểu chức năng của các nguyên sản phẩm<br /> vật liệu làm sữa chua đơn giản tại nhà - Tổ chức thảo luận: Để đảm bảo sử dụng sữa chua<br /> - Các nhóm thảo luận trong 5 phút và hoàn thành an toàn, chúng ta chọn cách bảo quản nào? Vì sao?<br /> Phiếu hoạt động 2a. Chức năng của nguyên vật liệu làm - GV nhận xét và rút ra kết luận<br /> sữa chua:<br /> * Đánh giá hoạt động: Các nhóm tự đánh giá, GV<br /> PHIẾU HOẠT ĐỘNG 2a<br /> Chức năng của các nguyên vật liệu làm sữa chua đánh giá hoạt động bằng cách đánh dấu X vào các ô trong<br /> bảng sau:<br /> Nguyên<br /> Chức năng<br /> vật liệu Tiêu chí<br /> Ví dụ:<br /> Làm cơ chất để lên men Giải thích được chức năng<br /> Sữa đặc<br /> của các nguyên vật liệu làm<br /> sữa chua<br /> Phân tích được các bước<br /> - GV chọn 1 HS tổ chức thảo luận: + Tổ chức cho các trong quy trình làm sữa chua.<br /> nhóm chia sẻ ý kiến; + Thảo luận (chú ý thảo luận về vai<br /> trò, đặc điểm của vi khuẩn lên men lactic); + Tổng hợp ý Giải thích được cách bảo<br /> kiến. quản sữa chua an toàn<br /> <br /> 60<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> Hoạt động 3. Điều em nên biết về việc làm sữa chua - Lập kế hoạch “sản xuất và kinh doanh sữa chua”:<br /> - Chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm chọn một + Xác định các nhiệm vụ cụ thể của nhóm; + Phân công<br /> trong các nhiệm vụ sau: nhiệm vụ cụ thể và cách thực hiện cho từng thành viên:<br /> + Thiết kế Inforgraphic về “Quy trình làm sữa chua”: Người<br /> Các nhiệm<br /> sử dụng các từ khoá ngắn gọn, súc tích; có hình ảnh minh Nhóm thực Cách thực hiện<br /> vụ cụ thể<br /> hoạ; bố trí logic theo các bước trong quy trình; có thể vẽ hiện<br /> trên giấy Roki hoặc thiết kế trên máy tính.<br /> + Thiết kế poster về “Cách bảo quản sữa chua an * Đánh giá hoạt động 4a: Các nhóm tự đánh giá, GV<br /> toàn”: lựa chọn hình ảnh minh hoạ phù hợp; mô tả ngắn đánh giá hoạt động 3 bằng cách đánh dấu X vào các ô<br /> gọn, dễ hiểu; có thể vẽ trên giấy Roki hoặc thiết kế trên trong bảng sau:<br /> máy tính.<br /> + Thiết kế sơ đồ tư duy về “Giá trị dinh dưỡng và Tiêu chí<br /> cách sử dụng sữa chua an toàn”: lựa chọn nội dung cơ Xác định được nhiệm vụ của<br /> bản; chọn từ khoá ngắn gọn, súc tích; có thể vẽ trên giấy nhóm và phân công đồng đều<br /> Roki hoặc thiết kế trên máy tính. cho các thành viên.<br /> - Làm sản phẩm: thảo luận, thống nhất nội dung; thiết Đề xuất được cách thực hiện<br /> kế nháp trên giấy; hoàn chỉnh và thiết kế. nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng.<br /> - Triển lãm sản phẩm và giới thiệu về sản phẩm trước<br /> Hoạt động 4b. Thực hiện kế hoạch sản xuất và kinh<br /> lớp.<br /> doanh sữa chua<br /> - GV nhận xét, góp ý và kết luận<br /> - Các nhóm tiến hành các công việc của nhóm mình<br /> * Đánh giá hoạt động 3: Các nhóm tự đánh giá kết đã phân công ở hoạt động 3. Phối hợp giữa các nhóm để<br /> hợp với đánh giá của GV bằng cách đánh dấu X vào các<br /> đảm bảo kế hoạch của lớp diễn ra thành công.<br /> ô trong bảng sau:<br /> - Các nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ.<br /> Tiêu chí<br /> - GV tổng kết, nhận xét.<br /> Thiết kế được các sản phẩm * Đánh giá hoạt động 4b: Các nhóm tự đánh giá, GV<br /> cụ thể, đúng, đẹp, logic đánh giá hoạt động bằng cách đánh dấu X vào các ô trong<br /> Giới thiệu được sản phẩm của bảng sau:<br /> nhóm hấp dẫn, kích thích<br /> Tiêu chí<br /> người nghe.<br /> Hoạt động 4. Xây dựng và thực hiện kế hoạch sản Thực hiện thành công và có<br /> xuất và kinh doanh sữa chua hiệu quả kế hoạch đã đề ra ở<br /> Hoạt động 4a. Lập kế hoạch sản xuất và kinh doanh hoạt động 3<br /> sữa chua Phối hợp tốt với các nhóm<br /> - Thảo luận về quy mô tổ chức sản xuất, kinh doanh khác để hoàn thành nhiệm vụ<br /> sữa chua: Làm bao nhiêu hộp sữa chua?; Bán cho đối V. Đánh giá chủ đề<br /> tượng nào?; Quảng cáo như thế nào?; Sử dụng tiền lãi để - GV tổng hợp đánh giá của 4 hoạt động. Ghi mức<br /> gì?... “Tốt”, “Đạt”, “Cần cố gắng” mà mỗi nhóm đạt được<br /> - Phân công nhiệm vụ: chia lớp thành 4 nhóm, với các tương ứng với các tiêu chí. Sau đó tổng cộng lại số tiêu<br /> nội dung sau: chí đạt 3 mức trên.<br /> Nhóm Nội dung (gợi ý) Tiêu<br /> Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4<br /> 1 Sản xuất sữa chua chí<br /> 2 Quảng cáo, tiếp thị<br /> 3 Bán hàng ...<br /> 4 Tặng quà cho HS nghèo Tốt:....... Tốt:........ Tốt:........ Tốt:........<br /> - GV và HS có thể thảo luận để bổ sung, điều chỉnh Tổng Đạt:...... Đạt:........ Đạt:........ Đạt:......<br /> mục đích yêu cầu, các nhiệm vụ cho phù hợp với điều cộng Cần cố Cần cố Cần cố Cần cố<br /> kiện thực tiễn. gắng:...... gắng:...... gắng:...... gắng:......<br /> <br /> 61<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 458 (Kì 2 - 7/2019), tr 56-62<br /> <br /> <br /> - Đánh giá mục tiêu chủ đề: nhất mà có thể tổ chức thực hiện HĐ dạy học trải nghiệm<br /> Đánh giá môn Khoa học tự nhiên bằng những cách khác, điều này<br /> Mục tiêu mở ra những xu hướng nghiên cứu mới, rõ ràng và cụ thể<br /> hơn để thực hiện có hiệu quả yêu cầu cần đạt của môn<br /> Nêu được đặc điểm hoạt động học trong chương trình giáo dục mới.<br /> của vi khuẩn lên men lactic;<br /> Trình bày được các ứng dụng Tài liệu tham khảo<br /> của vi khuẩn lên men lactic [1] Bộ GD-ĐT (2018). Chương trình giáo dục phổ<br /> trong đời sống hằng ngày; thông tổng thể.<br /> Trình bày được các nguyên [2] Bộ GD-ĐT (2018). Chương trình giáo dục phổ<br /> vật liệu sản xuất sữa chua; thông môn Khoa học tự nhiên.<br /> Phân tích được quy trình làm [3] Nguyễn Thị Thu Hà (2017). Giáo dục kĩ năng sống<br /> sữa chua theo quy trình thủ cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở<br /> công; trung học cơ sở. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt kì 2<br /> Lập và thực hiện được kế tháng 10, tr 9-12.<br /> hoạch sản xuất, kinh doanh [4] Nguyễn Hoàng Đoan Huy (2017). Kinh nghiệm tổ<br /> sữa chua; chức dạy học các môn Khoa học tự nhiên ở trường<br /> Có ý thức đảm bảo an toàn Trung học cơ sở theo phương thức trải nghiệm sáng<br /> thực phẩm; tạo ở một số nước trên thế giới. Đề tài Khoa học cấp<br /> cơ sở, mã số: SPHN 16-17 VNCSP, Trường Đại học<br /> Tích cực, chủ động tham gia<br /> Sư phạm Hà Nội, tr 16.<br /> các hoạt động nhóm.<br /> [5] Nguyễn Thị Hằng (2016). Những vấn đề lí luận cơ<br /> VI. Kết thúc hoạt động bản về hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương<br /> - Sau khi tham gia các hoạt động của chủ đề này, mỗi HS trình giáo dục phổ thông mới của Việt Nam. Tạp chí<br /> tự rút ra: + Đặc điểm và các ứng dụng của vi khuẩn lên men Giáo dục, số đặc biệt kì 1 tháng 6, tr 36-40.<br /> trong đời sống; + Quy trình làm sữa chua thủ công ở nhà; [6] Kolb, D. (1984), Experiential Learning: experience<br /> + Những kinh nghiệm rút ra trong quá trình làm, bảo quản as the source of learning and development,<br /> sữa chua hoặc cách chọn mua sữa chua ở cửa hàng, siêu thị; Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.<br /> + Những cảm xúc trong quá trình tham gia hoạt động. [7] Nguyễn Thị Liên (chủ biên, 2017). Tổ chức hoạt<br /> - Phát triển chủ đề: + Tạo hương vị, bổ sung thành động trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường phổ<br /> phần vào hộp sữa chua: hương vị dâu, táo; sữa chua nha thông. NXB Giáo dục Việt Nam.<br /> đam, sữa chua trái cây,...; + Nghiên cứu tìm hiểu về các [8] P. Marlow, Brad McLain (2011). Assessing the<br /> ứng dụng lên men: nấu rượu; muối dưa, cà; làm giấm; ... impacts of experiential learning on teacher<br /> 3. Kết luận classroom practice. Research in Higher Education<br /> Chương trình dạy môn Khoa học tự nhiên mới 2018 Journal, Vol. 14.<br /> có nhiều lợi thế trong việc tổ chức dạy học theo phương [9] Nguyễn Đắc Thanh - Đặng Ánh Hồng (2018). Đề<br /> thức trải nghiệm, mặt khác chỉ có qua phương thức dạy xuất quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm trong<br /> học này các phẩm chất và năng lực được xác định trong dạy học các môn Khoa học tự nhiên ở trường trung<br /> môn học mới có thể được hình thành và phát triển đầy học cơ sở theo yêu cầu đổi mới. Tạp chí Khoa học<br /> đủ. Bài báo trình bày những điểm chính về định hướng lí Quản lí giáo dục, Số Chuyên đề 9/2018, tr 104-112.<br /> luận dạy học trải nghiệm nói chung, qua đó xác định [10] Dương Đình Thắng (2017). Trải nghiệm làng nghề<br /> khung chương trình gợi ý để dạy học phần “Vật sống” - hình thức quan trọng trong dạy học trải nghiệm<br /> môn Khoa học tự nhiên 6 theo phương thức trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở tỉnh Bắc<br /> làm cơ sở cho GV tham khảo và sử dụng. Chúng tôi thiết Ninh. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt kì 2 tháng 10,<br /> kế một kế hoạch dạy học “Sản xuất và kinh doanh sữa tr 138-140.<br /> chua” theo phương thức trải nghiệm gồm bốn bước cụ [11] Bùi Thị Thanh Thủy - Vũ Quốc Khánh (2017). Thiết<br /> thể minh họa cho các bước trải nghiệm trong phần lí luận kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học<br /> đã phân tích. Dù vậy, dạy học theo phương thức trải các môn khoa học tự nhiên và toán học ở trung học<br /> nghiệm hiện nay được thực hiện tương đối đa dạng và cơ sở. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt kì 2 tháng 10,<br /> phong phú, do đó, cách tiếp cận này không phải là duy tr 145-148; 128.<br /> <br /> 62<br />