Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị điện Công nghiệp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị điện Công nghiệp" nhằm nghiên cứu, hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp để làm nền tảng cho việc nghiên cứu thực tiễn, đánh giá thực trạng về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị điện Công nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI KIỀU THANH HẰNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THIẾT BỊ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ HÀ NỘI, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI KIỀU THANH HẰNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THIẾT BỊ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP Ngành: Kế toán Mã số: 8340301 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Văn Lương HÀ NỘI, 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản đề án “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị điện Công nghiệp” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các số liệu và kết quả sử dụng trong đề án là hoàn toàn trung thực và có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 TÁC GIẢ ĐỀ ÁN Kiều Thanh Hằng
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị Điện Công nghiệp”, tác giả nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô, của Ban Giám đốc và bộ phận Kế toán của Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp. Nhờ vậy, tác giả đã hoàn thành đề án tốt nghiệp theo đúng kế hoạch. Trước tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn khoa học TS. Đặng Văn Lương, Trường Đại học Thương mại, đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Đồng thời, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô Viện Kế toán – Kiểm toán và Viện Sau Đại học của trường Đại học Thương mại đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình viết đề án tốt nghiệp. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc của Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp đã tạo điều kiện cho tác giả tìm hiểu, nghiên cứu tại quý Công ty. Lời cảm ơn của tác giả xin gửi tới các chị bộ phận Kế toán đã giúp đỡ, hướng dẫn và cung cấp tài liệu nghiên cứu, trao đổi và giải đáp những vướng mắc trong quá trình nghiên cứu đề tài. Do hạn chế về mặt thời gian, đề tài không tránh khỏi một số sai sót. Tác giả mong muốn nhận được nhiều đóng góp quý báu từ các thầy cô và bạn đọc để đề tài hoàn thiện hơn và có ý nghĩa trong thực tiễn áp dụng.
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................v DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ .................................................................. vi TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN ............................................................................ vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn đề án.........................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án ......................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................2 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án ...................................................3 5. Kết cấu đề án .....................................................................................................5 PHẦN 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP ......................................6 1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................6 1.1.1. Các khái niệm cơ bản .............................................................................6 1.1.2. Nội dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp .............................................................................................................10 1.2. Cơ sở thực tiễn ..............................................................................................15 1.2.1. Kinh nghiệm thực tiễn về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các đơn vị bên ngoài .......................................................................15 1.2.2. Bài học rút ra về vấn đề liên quan tới kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh ..........................................................................................16 PHẦN 2. KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THIẾT BỊ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP ...............................................................................................................18 2.1. Khái quát về Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp .........................18 2.1.1. Giới thiệu về Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp ....................18
iv 2.1.2. Kết quả hoạt động tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp ......21 2.2. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp .................................................................23 2.2.1. Thực trạng kế toán doanh thu ..............................................................23 2.2.2. Thực trạng kế toán chi phí ....................................................................28 2.2.3. Thực trạng kế toán kết quả kinh doanh ...............................................32 2.3. Các kết luận qua phân tích thực trạng các hoạt động liên quan đến đề án ...............................................................................................................35 2.3.1. Những thành công .................................................................................35 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế ............................................36 2.4. Các giải pháp để giải quyết vấn đề về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh....................................................................................................37 PHẦN 3. CÁC ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH THIẾT BỊ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP ......................................................................................................41 3.1. Đề xuất Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp thực hiện ................41 3.1.1. Bối cảnh thực hiện đề án ......................................................................41 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện đề án …………………………….42 3.2. Kiến nghị về điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp ...............................................................................................................43 KẾT LUẬN ..............................................................................................................45 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Diễn giải nghĩa 1 TNHH Trách nhiệm Hữu hạn 2 BCTC Báo cáo tài chính 3 TSCĐ Tài sản cố định 4 TMCP Thương mại cổ phần 5 GTGT Giá trị gia tăng 6 TNDN Thu nhập doanh nghiệp
vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Số hiệu Tên bảng Trang 1.1 Sơ đồ nghiên cứu 3 2.1 Tổ chức bộ máy tại Bộ phận Kế toán của Công ty TNHH 19 Thiết bị điện Công nghiệp 2.2 Phân tích Báo cáo kết quả kinh doanh của Công ty TNHH 21 Thiết bị điện Công nghiệp năm 2022- 2023
vii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Trong bối cảnh nền kinh tế của Việt Nam ngày càng phát triển cạnh tranh, việc doanh nghiệp lớn nhỏ trên thị trường phải chuyển mình để bắt kịp những xu hướng mới là điều tất yếu. Để tồn tại và phát triển bắt kịp xu hướng thị trường, việc chú trọng vào kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là rất quan trọng bởi nó là căn cứ để lãnh đạo doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh tế chính xác giúp cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Việc hoàn thiện công tác kế toán, đặc biệt là kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là cần thiết cho công tác quản trị doanh nghiệp tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp. Xuất phát từ những quy định tại Chuẩn mực Kế toán và Thông tư quy định của Bộ Tài chính, đề án đối chiếu rà soát và đưa ra các bước hoàn thiện công tác doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Quá trình thực tập nghiên cứu tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp, tác giả hoàn thiện đề án mang tên “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị Điện Công nghiệp” với các nội dung sau: Về mặt lý luận: Đề án đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp bao gồm: khái niệm, phân loại, nguyên tắc kế toán. Về mặt thực tiễn: Đánh giá, phân tích và phản ảnh thực trạng kế toán doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp. Đề án đã nêu ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân hạn chế để từ đó, đưa ra những giải pháp đề xuất và kiến nghị cho Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Những năm gần đây nền kinh tế nước ta có sự chuyển biến quan trọng. Trong nền kinh tế thị trường các doanh nghiệp phải cạnh tranh tạo niềm tin với khách hàng về những sản phẩm mà doanh nghiệp mình đã đang và sẽ kinh doanh. Đây thực sự là bài toán khó, quyết định sự thành bại của các doanh nghiệp, có tiêu thụ được sản phẩm thì doanh nghiệp mới bù đắp được các khoản chi phí bỏ ra và thu được lợi nhuận thực hiện tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất xã hội. Thách thức lớn đối với mỗi doanh nghiệp là thị trường luôn biến động với các rủi ro tiềm ẩn, sức mua và thói quen tiêu dùng của mỗi người dân. Do vậy các nhà quản trị doanh nghiệp phải đưa ra các quyết định sáng suốt, ứng phó kịp thời trong mọi tình huống có thể xảy ra. Để khắc phục những tồn tại trên, yêu cầu kế toán với vai trò và công cụ quản lý kinh tế phải không ngừng hoàn thiện, đặc biệt là kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Đây là khâu rất quan trọng của quá trình kinh doanh, giúp đưa ra những thông tin nhanh chóng giúp nhà quản trị doanh nghiệp nắm bắt được chính xác, kịp thời, đầy đủ mọi tình hình hoạt động của doanh nghiệp, từ đó việc hạch toán lợi nhuận được thực hiện nhanh, đủ và kịp thời cùng vớ sự phân phối thu nhập công bằng tới người lao động và đưa ra được những chiến lợi phù hợp cho tiêu thụ sản phẩm, nâng cao năng suất, đáp ứng kịp thời về nhu cầu cũng như chất lượng sản phẩm hàng hóa và doanh nghiệp, xã hội đề ra. Công ty Trách nhiệm Hữu hạn (TNHH) Thiết bị Điện Công nghiệp hoạt động kinh doanh thương mại với lĩnh vực chính là hàng hóa thiết bị điện và cung cấp dịch vụ xây lắp công trình điện. Việc quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh là một trong những vấn đề quan trọng, góp phần cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Để làm được điều đó, Ban Giám đốc cũng như bô phận kế toán không ngừng chú trọng và hoàn thiện công tác kế toán, đặc biệt là công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh để giúp cho Ban Giám đốc sử dụng thông tin để phân tích, đánh giá và đưa ra phương án hoạt động tốt nhất cho doanh nghiệp. Qua việc tìm hiểu công tác kế toán và trao đổi với bộ phận kế toán trong thời gian thực tập tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp, tôi nhận thấy kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp có nhiều ưu điểm, góp phần nâng cao vai trò của kế toán đối với hoạt động
2 quản lý của doanh nghiệp. Bên cạnh những ưu điểm đó, công ty còn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục như công ty chưa phương án quản lý chặt chẽ về việc nợ phải thu khi bán chịu cho khách hàng, chưa có kế hoạch hiệu quả khi trích lập dự phòng các khoản nợ phải khó đòi vào hết năm tài chính 2023, việc xác minh tính pháp lý của hóa đơn GTGT. Từ lí do trên, em đã lựa chọn đề tài: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thiết bị Điện Công nghiệp” làm đề tài nghiên cứu cho Đề án tốt nghiệp. Tuy đây không phải là một đề tài mới nhưng nó vẫn có vai trò quan trọng về lý luận và thực tiễn, đặc biệt là đối với Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu, hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp để làm nền tảng cho việc nghiên cứu thực tiễn, đánh giá thực trạng về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. - Vận dụng lý luận và phương pháp phân tích khoa học để nghiên cứu và đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị điện Công nghiệp. * Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về nội dung: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp dưới góc độ kế toán tài chính. Đề án không nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh dưới góc độ kế toán quản trị.
3 - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp - Phạm vi về thời gian: Số liệu minh chứng trong đề án được lấy trong năm 2023, 2024. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Tác giả tiến hành thực hiện đề án dựa trên các bước như sau: Nghiên cứu các khái niệm và lý thuyết Giải thích Xây dựng Thu thập Phân tích kết quả viết đề cương dữ liệu dữ liệu Tìm hiểu các báo cáo nghiên cứu trước đây Sơ đồ 1.1: Quy trình nghiên cứu Bước 1: Nghiên cứu tài liệu nhằm xác định khung lý thuyết, cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp, phương pháp nghiên cứu của đề án. Trong phần này tác giả thu thập tài liệu từ nhiều nguồn tài liệu như: Sách, giáo trình, luận án tiến sỹ, báo cáo nghiên cứu khoa học, luận văn thạc sỹ về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh; các văn bản, chế độ chính sách liên quan đến đề tài để tổng hợp, trình bày những nội dung này tại Phần 1 của Đề án. Bước 2: Thu thập tài liệu, số liệu và tiến hành phân tích thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị Điện Công nghiệp. Trong bước này tác giả phân tích thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thiết bị Điện Công nghiệp, xử lý số liệu qua việc sử dụng các phương pháp: Thống kê mô tả, phân tích tổng hợp, so sánh số liệu thứ cấp đã thu thập trên báo cáo kết quả kinh doanh của Công ty. Căn cứ vào kết quả trên đưa ra đánh giá cụ thể kết quả đạt được, những tồn tại và hạn chế, tìm ra nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty. Nội dung nghiên cứu này chủ yếu được trình bày tại Phần 2 của Đề án.
4 Bước 3: Trên cơ sở kết luận thực trạng kế toán kinh doanh, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp đã được trình bày, phân tích tại Phần 2, Đề án đề xuất một số định hướng và giải pháp, đưa ra kiến nghị để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp. 4.2. Phương pháp thực hiện đề án (i) Phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát quá trình thực hiện kế toán tại công ty từ lập chứng từ kế toán đến việc hạch toán, lập báo cáo và lưu trữ chứng từ. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp các cán bộ chuyên trách tại công ty và nghiên cứu, tìm hiểu các sổ sách, báo cáo kế toán từ phòng tài chính kế toán của công ty để thu thập những số liệu cần thiết cho đề tài. (ii) Phương pháp phân tích, xử lý dữ liệu: Phân tích dữ liệu là việc mô tả, kiểm tra, so sánh và liên hệ dữ liệu. Tác giả sử dụng phương pháp này với mục đích để so sánh giữa thực trạng vận hành kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp với các cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Đây là cơ sở để tác giả đưa ra những nhận xét, đánh giá và giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp. 4.3. Các thuận lợi, khó khăn, giải pháp để triển khai thực hiện đề án * Các điều kiện cần thiết: - Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được khai thác chủ yếu là các dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, sổ sách của Công ty. Các dữ liệu này học viên có thể thu thập được thông qua quá trình làm việc và khảo sát tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp. - Mô hình và phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề tài là phương pháp nghiên cứu tài liệu, so sánh, phân tích tổng hợp. - Tổ chức thực hiện đề án: Đề án được tổ chức thực hiện ngay sau khi có quyết định phân công giáo viên hướng dẫn, học viên đã viết đề cương chi tiết chuyển cho giáo viên hướng dẫn và sửa chữa theo hướng dẫn của giáo viên. Sau khi có đề cương chi tiết học viên thực hiện viết nội dung và chuyển giáo viên hướng dẫn sửa, hoàn thiện theo hướng dẫn của giáo viên. * Thuận lợi: Ban lãnh đạo của Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp tạo điều kiện
5 thuận lợi để học viên thực hiện nghiên cứu tài liệu và thực tế doanh nghiệp về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh cho học viên hoàn thành đề án tốt nghiệp. * Khó khăn: Thời gian nghiên cứu có hạn, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm thực tế còn nhiều hạn chế nên Đề án không tránh khỏi thiếu sót. * Giải pháp để triển khai thực hiện đề án: - Bám sát kế hoạch, đề cương được duyệt. - Thường xuyên quan sát, nắm rõ tình hình hoạt động của doanh nghiệp. - Trau dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp và các nhà nghiên cứu khoa học. - Nghiên cứu, nắm vững các quy định về công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất đối với các doanh nghiệp sản xuất. 5. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề án gồm có 3 phần: Phần 1. Cơ sở lý thuyết kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp Phần 2. Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp Phần 3. Các đề xuất và kiến nghị hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thiết bị Điện Công nghiệp
6 PHẦN 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Doanh thu ❖ Khái niệm: Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 - Doanh thu và thu nhập khác ban hành và công bố theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ Tài chính: “Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu” Theo quy định tại Điều 78, Thông tư 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 22/12/2014 định nghĩa: “Doanh thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền”. Như vậy, qua những định nghĩa khác nhau về doanh thu, có thể hiểu rằng doanh thu chỉ bao gồm tổng giá trị của các lợi ích kinh tế doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được. Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ không được coi là doanh thu. Doanh thu có vai trò quan trọng, là nguồn bù đắp các khoản chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp đồng thời làm tăng vốn chủ sở hữu. Việc hạch toán đúng doanh thu giúp cho doanh nghiệp xác định đúng về kết quả kinh doanh. ❖ Phân loại doanh thu. Doanh thu có thể được phân loại theo nhiều mục đích, yêu cầu khác nhau của kế toán để thuận tiện cho việc quản lý và hạch toán. Có thể thực hiện phân loại doanh thu như sau: (a) Phân loại theo hoạt động kinh doanh, doanh thu được chia thành hai loại: - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là toàn bộ doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong kỳ bao gồm: doanh thu bán buôn, doanh thu bán lẻ, doanh thu gửi bán đại lý.
7 - Doanh thu hoạt động tài chính: Là toàn bộ doanh thu phát sinh từ hoạt động đầu tư tài chính như tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia. Cách phân loại này giúp nhà quản trị doanh nghiệp xác định được tỷ trọng của từng loại doanh thu, xác định tổng mức lưu chuyển hàng hoá theo từng loại, từ đó hoạch định được mức luân chuyển hàng hoá, xây dựng mức dự trữ hàng hóa cần thiết, tránh được tình trạng ứ đọng hoặc thiếu hàng gây ảnh hưởng không tốt cho quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. (b) Phân loại theo phương thức thanh toán tiền hàng doanh thu được chia thành doanh thu thu tiền ngay, doanh thu trả chậm, doanh thu nhận trước. Phân loại theo phương thức thanh toán giúp quản lý rõ ràng việc thu tiền từ khách hàng, dễ dàng theo dõi lượng doanh thu thu được từ các nguồn khác nhau và đảm bảo kiểm soát tốt hơn về tài chính của doanh nghiệp. (c) Phân loại theo mối quan hệ với hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp, doanh thu được chia thành - Doanh thu từ bên ngoài: Là toàn bộ doanh thu của khối lượng hàng hoá, dịch vụ bán ra thực tế của doanh cho khách hàng, hay doanh thu từ các hoạt động đầu tư tài chính thu được từ bên ngoài hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp. - Doanh thu nội bộ: Là doanh thu của khối lượng hàng bán trong hàng hóa, dịch vụ thu từ các hoạt động tài chính thu được từ hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp như các giao dịch giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một công ty. Ngoài các cách phân loại nêu trên, doanh thu còn được phân loại theo nhiều cách khác. Về cơ bản, mỗi cách phân loại đều có ý nghĩa nhất định đối với công tác quản trị doanh nghiệp. 1.1.1.2. Chi phí ❖ Khái niệm Theo Chuẩn mực kế toán quốc tế và Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 - Chuẩn mực chung thì “Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu”. Theo quy định tại Điều 82, Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014 thì: “Chi phí là những khoản làm giảm lợi ích kinh tế, được ghi nhận tại
8 thời điểm giao dịch phát sinh hoặc khi có khả năng tương đối chắc chắn sẽ phát sinh trong tương lai không phân biệt đã chi tiền hay chưa”. Các cách phát biểu khác nhau nhưng đều cho thấy bản chất của chi phí là toàn bộ những khoản chi phí làm giăm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán của doanh nghiệp. Chi phí gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh, được tài trợ từ vốn kinh doanh và được bù đắp từ thu nhập hoạt động sản xuất kinh doanh. ❖ Phân loại: Chi phí có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau như sau: - Phân loại theo yếu tố chi phí: Theo quy định hiện hành ở Việt Nam, toàn bộ chi phí được chia làm 07 yếu tố sau: + Yếu tố nguyên liệu, vật liệu: bao gôm toàn bộ giá trị nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, công cụ dụng cụ... sử dụng vào sản xuất kinh doanh. + Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp lương: phản ánh tổng số tiền lương và phụ cấp mang tính chất lượng phải trả cho người lao động. + Yếu tố khấu hao TSCĐ: phản ánh tổng số khấu hao TSCĐ phải trích trong kỳ của tất cả TSCĐ sử dụng cho sản xuất kinh doanh trong kỳ. + Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: phân ánh toàn bộ chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh. + Yếu tố nhiên liệu, động lực sử dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh trong kỳ (trừ số dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi). + Yếu tố BHXH, BHYT, KPCĐ trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và phụ cấp lương phải trả lao động. + Yếu tố chi phí khác bằng tiền: phản ánh toàn bộ chi phí khác bằng tiền chưa phản ánh vào các yếu tố trên dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. - Phân loại theo khoản mục chi phí: + Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là toàn bộ chi phí nguyên vật liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất chế tạo sản phầm, lao vụ, dịch vụ. + Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương và các khoản phải trả trực tiếp cho công nhân sản xuất, các khoản trích theo lương của công nhân sản xuất. + Chi phí sản xuất chung: là các khoản chi phí liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất trong phạm vi các phân xưởng đội sản xuất, chi phí sản xuất chung bao gồm các yếu tố sau:
9 • Chi phí nhân viên phân xưởng bao gồm chi phí tiền lương, các khoản phải trả, các khoản trích theo lương của nhân viên phân xưởng và đội sản xuất. • Chi phí vật liệu: bao gồm chi phí vật liệu dùng chung cho phân xưởng sản xuất với mục đích là phục vụ quản lý sản xuất. • Chi phí dụng cụ: bao gồm về chi phí công cụ, dụng cụ ở phân xưởng đề phục vụ sản xuất và quản lý sản xuất. • Chi phí khấu hao TSCĐ: bao gồm toàn bộ chi phí khấu hao cùa TSCĐ thuộc các phân xưởng sản xuất quản lý sử dụng. • Chi phí dịch vụ mua ngoài: gồm các chi phí dịch vụ mua ngoài dùng cho hoạt động phục vụ và quản lý sản xuất của phân xường và đội sản xuất. • Chi phí khác bằng tiền: là các khoản trực tiếp bằng tiền dùng cho việc phục vụ và quản lý và sản xuất ở phân xưởng sản xuất. + Chi phí bán hàng: là chi phí lưu thông và chi phí tiếp thị phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, lao vụ, dịch vụ loại chi phí này có: chi phí quảng cáo, hoa hồng bán hàng, chi phí nhân viên bán hàng,... + Chi phí quản lý doanh nghiệp: là các khoản chi phí liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất kinh doanh có tính chất chung của toàn doanh nghiệp. Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm: Chi phí nhân viên quản lý chi phí vật liệu quản lý, Chi phí đồ dùng văn phòng; khấu hao TSCĐ dùng chung toàn bộ doanh nghiệp; các loại thuế, phí có tính chất chi phí; chi phí tiếp khách, hội nghị. 1.1.1.3. Xác định kết quả kinh doanh ❖ Khái niệm Theo Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 08: “Kết quả từ hoạt động kinh doanh thông thường là kết quả những hoạt động được doanh nghiệp tiến hành với cách là một phần hoạt động kinh doanh của mình và cả những hoạt động liên quan mà doanh nghiệp tham gia”. Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT/BTC của Bộ Tài chính ngày 22/12/2014: “Kết quả kinh doanh là kết quả cuối cùng về các hoạt động của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán nhất định hay kết quả kinh doanh là biểu hiện bằng tiền phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí của các hoạt động kinh tế đã được thực hiện. Kết quả kinh doanh được biểu hiện bằng lãi (nếu doanh thu lớn hơn chi phí) hoac lỗ (nếu doanh thu nhỏ hơn chi phí)”. Như vậy, doanh nghiệp dựa vào thông tin từ kế toán kết quả hoạt động kinh doanh để đánh giá hiệu quả hoạt động của chính doanh nghiệp đó trong một kỳ kế
10 toán. Kế toán kết quả hoạt động kinh doanh có ý nghĩa vô cùng quan trọng bởi kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó có đáng tin cậy hay không phụ thuộc vào việc hạch toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. ❖ Phân loại Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm: - Kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. - Kết quả hoạt động tài chính: là số chênh lệch giữa thu nhập của hoạt động tài chính và chi phí tài chính. - Kết quả hoạt động khác: là số chênh lệch giữa các khoản thu nhập khác và các khoản chi phí khác và chi phí thuế TNDN. 1.1.2. Nội dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp 1.1.2.1. Chuẩn mực kế toán chi phối đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Các nguyên tắc chi phối đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm: - Nguyên tắc cơ sở dồn tích: Các nghiệp vụ kinh tế tài chính liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. - Nguyên tắc phù hợp: Việc ghi nhận chi phí và doanh thu phải phù hợp với nhau. Doanh nghiệp ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng để tạo được ra doanh thu đó. Có thể chi phí tương ứng với doanh thu đó là chi phí được phát sinh trong kỳ kế toán đó hoặc kỳ trước nhưng phải có liên quan đến khoản doanh thu đó. - Nguyên tắc thận trọng: Các khoản doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí. Không đánh giá cao hơn giá trị các khoản thu nhập và không đánh giá thấp hơn các khoản chi phí. - Nguyên tắc nhất quán: Việc phân loại và trình bày các khoản doanh thu, chi phí phải được nhất quán từ niên độ kế toán này sang niên độ kế toán khác.
11 - Nguyên tắc trọng yếu: Trường hợp thiếu thông tin hoặc thông tin thiếu chính xác có thể dẫn đến làm sai lệch báo cáo tài chính (BCTC), làm ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng BCTC. Tính trọng yếu phụ thuộc vào tính chất của thông tin hoặc các sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Theo quy định tại Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 - Doanh thu và thu nhập khác ban hành: “Mục đích của chuẩn mực là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán doanh thu và thu nhập khác gồm: Các loại doanh thu, thời điểm ghi nhận doanh thu, phương pháp kế toán doanh thu và thu nhập khác làm cơ sở ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính.” - Nguyên tắc xác định doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu được sau khi trừ các khoản chiết khấu thương mại, chiết khấu thanh toán, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán bị trả lại. Ngoài ra, việc xác định doanh thu còn tùy thuộc vào từng phương thức và hình thức thanh toán của khách hàng. - Điều kiện ghi nhận doanh thu: Doanh thu chỉ được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 5 điều kiện sau: + Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua; + Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa; + Doanh thu được xác định tương đối chắn chắn; + Doanh thu đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng; + Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. Theo quy định tại Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 - Hàng tồn kho ban hành: “Mục đích của chuẩn mực là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán hàng tồn kho, gồm: xác định và kế toán hàng tồn kho vào chi phí; Ghi giảm giá trị hàng tồn kho cho phù hợp giá trị thuần có thể thực hiện được và phương pháp tính giá trị hàng tồn kho làm cơ sở ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính”. Theo quy định tại Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 03 - Tài sản cố định hữu hình ban hành: “Mục đích của chuẩn mực là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán đối với tài sản cố định hữu hình, gồm: Tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình, thời điểm ghi nhận, xác định giá trị ban đầu, chi phí phát sinh sau ghi