Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần chứng khoán VPS

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần chứng khoán VPS" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đưa ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế; Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ chứng khoán của Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS giai đoạn đến năm 2027, tầm nhìn tới năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần chứng khoán VPS

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ĐOÀN VIỆT HÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ĐOÀN VIỆT HÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHÙNG VIỆT HÀ Hà Nội, 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản đề án “ Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần chứng khoán VPS ” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các số liệu và kết quả sử dụng trong đề án là hoàn toàn trung thực và có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng Hà Nội, ngày tháng năm 2024 TÁC GIẢ ĐỀ ÁN Đoàn Việt Hà
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình hoàn thiện đề án tốt nghiệp, học viên đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình và sự động viên sâu sắc của nhiều cá nhân và tập thể. Học viên xin được chân thành cảm ơn TS. Phùng Việt Hà và Viện Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Thương mại, Ban lãnh đạo Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ học viên về mọi mặt trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề án này. Xin được chân thành cảm ơn những người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã chia sẻ, động viên, giúp đỡ học viên trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề án tốt nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Cao học viên Đoàn Việt Hà
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................................v DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ .............................................................................. vi TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN ............................................................................. viii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn đề án ..............................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của việc thực hiện đề án ......................................................3 3. Đối tượng và phạm vi của đề án .............................................................................4 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án .............................................................4 5. Kết cấu của báo cáo đề án .......................................................................................6 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN .............................................................7 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN ....................................................................................7 1.1.1. Cơ sở lý luận về dịch vụ chứng khoán của công ty chứng khoán.....................7 1.1.2. Phát triển dịch vụ chứng khoán .......................................................................10 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN CỦA CÁC CÔNG TY CHỨNG KHOÁN Ở VIỆT NAM .................................................19 1.2.1. Kinh nghiệm về phát triển dịch vụ chứng khoán của Công ty Cổ phần chứng khoán SSI (SSI) .........................................................................................................19 1.2.2. Kinh nghiệm về phát triển dịch vụ chứng khoán của Công ty Cổ phần chứng khoán VNDirect ( VND ) ..........................................................................................21 1.3. CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN ..................................................................................22 PHẦN 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ........................................................26 2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ...................26 2.1.1. Giới thiệu về Công ty cổ phần Chứng khoán VPS .........................................26 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Chứng khoán VPS giai đoạn 2021-2023 .........................................................................................................26 2.1.3. Phân tích môi trường kinh doanh của Công ty cổ phần Chứng khoán VPS ...32
iv 2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ..........................................................................34 2.2.1. Phát triển danh mục dịch vụ ............................................................................34 2.2.2. Phát triển khách hàng theo mục tiêu chiến lược .............................................41 2.2.3. Tăng trưởng về doanh số .................................................................................45 2.2.4. Chất lượng dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS ....47 2.3. CÁC KẾT LUẬN QUA PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ..........49 2.3.1. Những thành công đạt được ............................................................................49 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ..................................................54 2.4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS .................................................................................58 2.4.1. Mở rộng quy mô vốn thông qua hợp tác chiến lược .......................................58 2.4.2. Cải thiện chính sách phí ..................................................................................58 2.4.3. Nâng cao chất lượng nhân sự và hoàn thiện cơ cấu tổ chức nhân sự .............59 PHẦN 3: ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHỨNG KHOÁN VPS ................................62 3.1. ĐỀ XUẤT TỔ CHỨC THỰC HIỆN .................................................................62 3.1.1. Bối cảnh thực hiện các đề xuất liên quan đến phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần chứng khoán VPS .....................................................................62 3.1.2. Phân công trách nhiệm ....................................................................................66 3.2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................................66 3.3.1. Kiến nghị với Ủy ban chứng khoán Nhà nước ...............................................66 3.3.2. Kiến nghị với Công ty cổ phần Chứng khoán VPS ........................................67 KẾT LUẬN ...............................................................................................................69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Diễn giải nghĩa 1 CTCK Công ty chứng khoán 2 DVCK Dịch vụ chứng khoán 3 NĐT Nhà đầu tư 4 HOSE Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 5 HSC Công ty Cổ phần Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 6 HNX Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội 7 KHCN Khách hàng cá nhân 8 KHTC Khách hàng tổ chức 9 RTT Tỷ lệ ký quỹ 10 SSI Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI 11 TCBS Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương 12 TTCK Thị trường chứng khoán 13 UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước 14 VND Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect 15 VPS Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS
vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ Danh mục Bảng Bảng 2.1. Doanh thu từ hoạt động kinh doanh của VPS giai đoạn 2021-2023 ........27 Bảng 2.2. Lãi từ các tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ VPS giai đoạn 2021- 2023 ...........................................................................................................................30 Bảng 2.3. Chi phí hoạt động kinh doanh của VPS giai đoạn 2021-2023..................32 Bảng 2.4. Chi phí quản lý của VPS giai đoạn 2021-2023 ........................................33 Bảng 2.5 : Danh mục dịch vụ tại VPS giai đoạn 2021-2023 ....................................34 Bảng 2.6 : Danh mục dịch vụ bổ trợ khách hàng tại VPS giai đoạn 2021-2023 ......36 Bảng 2.7 : Quy trình xử lý tài khoản ký quỹ tại 1 số CTCK ....................................37 Bảng 2.8 : Các phương thức giao dịch tại VPS giai đoạn 2021-2023 ......................38 Bảng 2.9 : Mức độ phát triển khách hàng tại VPS giai đoạn 2021-2023..................40 Bảng 2.10 : Tỷ lệ khách hàng duy trì sử dụng dịch vụ tại VPS giai đoạn 2021-2023 ...45 Bảng 2.11 : Doanh thu dịch vụ chứng khoán của VPS giai đoạn 2021-2023 ...........47 Bảng 2.12: Rủi ro trong quá trình giao dịch tại VPS giai đoạn 2021-2023 ..............49 Bảng 2.13: Giá trị đầu tư vào công nghệ của các CTCK năm 2023 .........................55 Bảng 2.14 : Nhu cầu tuyển dụng khối tư vấn đầu tư của VPS giai đoạn 2021-202356 Bảng 2.15 : Cơ cấu nhân viên khối tư vấn đầu tư VPS.............................................59
vii Danh mục Hình Hình 1.1 : Quy trình thực hiện đề án ...........................................................................4 Hình 2.1. Doanh thu từ hoạt động môi giới chứng khoán giai đoạn 2021-2023 ......30 Hình 2.2 : Margin và room cho vay của VPS ...........................................................48 Hình 2.3. Thị phần môi giới chứng khoán tại HOSE giai đoạn 2021-2023 .............54
viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề án “ Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS” đã tiến hành phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm cải thiện và hoàn thiện những dịch vụ chứng khoán tại VPS. Trên cơ sở nghiên cứu kỹ lưỡng, đề án đã đưa ra những điểm nổi bật trong việc đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán tại VPS, xác định rõ các thách thức mà VPS đang phải đối mặt, từ đó đề xuất giải pháp giúp hoàn thiện hơn về dịch vụ. Trước hết, đề án nhấn mạnh quy mô phát triển dịch vụ chứng khoán tại VPS, đặc biệt là dịch vụ môi giới chứng khoán dành cho khách hàng cá nhân trong bối cảnh các công ty chứng khoán cạnh tranh về thị trường khốc liệt. Với thành công giữ vững ngôi vị top 1 về thị phần môi giới chứng khoán trong nhiều năm, quy mô khách hàng tại VPS tính đến hết năm 2023 chiếm tới 17% thị phần. Bên cạnh đó là những cải tiến về mặt công nghệ giúp quản trị rủi ro trong quá trình khách hàng giao dịch và những nâng cấp về trải nghiệm khách hàng. Đề án nhấn mạnh vào việc tập trung vào tệp khách hàng cá nhân – đây là nhóm khách hàng chiến lược của công ty. Với cơ sở lý thuyết và những kinh nghiệm của công ty chứng khoán đi trước, VPS rút ra cho mình bài học để cải thiện dịch vụ, từ đó tìm ra hướng đi riêng giúp công ty ngày càng phát triển.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Thị trường tài chính Việt Nam đang phục hồi với các điểm sáng - tối đan xen, nhưng điểm sáng chi phối. Một số kết quả nổi bật đáng ghi nhận là: tín dụng tăng chậm trong 3 quý đầu năm, nhưng phục hồi mạnh trong quý 4/2023; lãi suất giảm, khiến chênh lệch lãi suất VND-USD duy trì ở mức cao, tạo áp lực lên tỷ giá. Mặc dù vậy, với các biện pháp can thiệp kịp thời, linh hoạt, Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ được biến động tỷ giá trong tầm kiểm soát (tăng 2,6%), qua đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính - tiền tệ. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán (TTCK) năm 2023 phục hồi với chỉ số VNIndex tăng hơn 12%, giá trị vốn hóa tăng gần 14% so với cuối năm trước, phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt gần 340.000 tỷ đồng, tăng 25% so với 2022, đồng thời, TTCK cũng được lành mạnh hóa dần thông qua xử lý các vụ việc vi phạm. Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), tính đến tháng 7/2024 có 82 công ty chứng khoán (CTCK) còn tiến hành hoạt động. Các công ty hiện vẫn tiếp tục tiến trình tái cấu trúc để tăng sức cạnh tranh của mình trên thị trường nội địa và quốc tế. Sau giai đoạn khó khăn, các CTCK dần bước vào giai đoạn phục hồi, TTCK đang sàng lọc dần những CTCK yếu kém. Bên cạnh đó, khách hàng đang ngày càng trở thành những người tiêu dùng thông thái với những yêu cầu ngày càng cao về chất lượng dịch vụ mà các công ty cung cấp. Đứng trước bối cảnh đó, Công ty cổ phần chứng khoán VPS (VPS) đã và đang không ngừng hoàn thiện mọi mặt hoạt động của mình. Theo đó, các dịch vụ mà công ty cung cấp đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Các dịch vụ cần phải đạt những yêu cầu cả về số lượng và chất lượng mới có thể được khách hàng và thị trường chấp nhận. Sau 24 năm, TTCK Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc cùng với những chuyển mình ngày càng lớn mạnh của nền kinh tế đất nước. Chỉ tính riêng Sở Giao dịch Chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh (HOSE), giá trị giao dịch bình quân ngày đạt khoảng từ 20 - 25 nghìn tỷ đồng. Số lượng nhà đầu tư (NĐT) tham gia trên TTCK ngày càng tăng, hiện có trên 8 triệu tài khoản của NĐT - tương đương khoảng hơn 7,5% dân số. Trong đó số lượng tài khoản do VPS quản lý chiếm hơn 15% số lượng tài khoản trên toàn thị trường. Trong cuộc đua giành thị phần, các CTCK đều đưa ra những chính sách phí giao dịch khác nhau để thu hút NĐT, ngày càng nhiều CTCK áp dụng chính sách “zero fee”, phần lớn các CTCK đang áp dụng mức phí khoảng 0,1-0,15% (đã bao
2 gồm phí trả về Sở Giao dịch Chứng khoán). Trong đó, VPS được đánh giá là có mức phí giao dịch ở mức trung bình. Tuy nhiên, biến cố VNDirect (VND) bị tấn công hệ thống thời điểm cuối quý I, đầu quý II/2024 giúp Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) có cú bứt phá vào Top 3 thị phần môi giới, thay vị trí VND. TCBS được biết đến là CTCK có quy mô Top đầu thị trường (dự kiến tăng vốn điều lệ lên gần 20.000 tỷ đồng), đồng thời sở hữu nền tảng công nghệ hiện đại và sự hậu thuẫn vững chắc từ ngân hàng mẹ Techcombank. Sau TCBS là Vietcap và Chứng khoán HSC, điểm chung của các CTCK này đều là triển khai chính sách “zero fee” trọn đời từ lâu. Mặc dù VPS vẫn duy trì được vị thế nhưng để giữ vững ngôi vương, công ty cần phải có những chiến lược linh hoạt hơn. Việc chỉ dựa vào mức phí giao dịch trung bình sẽ không còn đủ sức cạnh tranh. Khác với VPS, hai ông lớn trong ngành là VND và SSI chọn phương án hy sinh thị phần, nhưng không hy sinh về lợi nhuận. Điểm giống nhau của 2 CTCK này là biên lợi nhuận lớn, duy trì vị thế top đầu xét từ góc độ hiệu quả kinh doanh. Cả 2 công ty đều đang hướng tới những bước tiến mạnh mẽ trong việc mở rộng dịch vụ và cải thiện chất lượng phục vụ khách hàng. Vị thế CTCK có quy mô và vị thế đầu ngành giúp VND và SSI tận dụng được sự phát triển của các sản phẩm tài chính đa dạng và tăng trưởng. Mặc dù VPS đang giữ vị trí dẫn đầu về thị phần môi giới, tuy nhiên, khi so sánh về chất lượng nhân sự, VPS còn một số hạn chế so với SSI và VND. Với lịch sử hình thành lâu đời hơn, SSI và VND đã xây dựng được đội ngũ nhân sự giàu kinh nghiệm, có mối quan hệ rộng khắp với các NĐT. Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo và phát triển nhân sự tại SSI và VND cũng được đánh giá là chuyên nghiệp hơn, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của đội ngũ môi giới. Trong khi đó, VPS, mặc dù đang nỗ lực thu hút nhân tài nhưng có thể chưa đủ mạnh mẽ trong việc đào tạo và giữ chân nhân viên, đặc biệt là các chuyên gia tài chính có kinh nghiệm. Bên cạnh đó việc áp dụng chính sách tuyển dụng môi giới ồ ạt dẫn tới tình trạng lượng cộng tác viên (CTV) quá lớn so với đội ngũ nhân viên chính thức. Từ đó gây ra khó khăn trong quá trình quản lý và làm tăng sự cạnh tranh nội bộ không lành mạnh làm ảnh hưởng tới chất lượng dịch vụ môi giới. Ngoài ra, một trong những yếu tố quan trọng để tạo nên sự bền vững là tính ổn định hệ thống giao dịch. Đa phần các CTCK đều rất chú trọng đầu tư công nghệ từ nhiều năm qua, đặc biệt là trong bối cảnh thời đại 4.0, nhu cầu giao dịch trực tuyến, qua app trên điện thoại ngày càng cao. Tính đến cuối 2023, VPS là đơn vị chi nhiều cho phát triển phần mềm nhất với 355 tỷ đồng, riêng năm 2023 đầu tư thêm
3 45 tỷ đồng. Mặc dù đầu tư mạnh cho công nghệ, nhưng vẫn xuất hiện tình trạng báo lỗi giao dịch, nghẽn lệnh hoặc chậm trễ trong các giao dịch quan trọng. Trong khi, các CTCK có thị phần nhỏ hơn, quy mô khách hàng vừa phải chưa ghi nhận sự cố giao dịch. Với công ty thuộc top đầu thị phần, sở hữu lượng khách hàng đông đảo thì đây là vấn đề đáng chú ý. Nhận thức rõ tầm quan trọng của khách hàng, VPS luôn coi khách hàng là trung tâm, điểm quyết định mọi hoạt động của công ty. Khách hàng ngày càng trở thành những người tiêu dùng thông thái, yêu cầu của họ đối với các dịch vụ mà CTCK cung cấp ngày càng khắt khe. Trong bối cảnh đó, để có thể giữ vững vị thế và phát triển bền vững, VPS đã và đang không ngừng hoàn thiện mọi mặt hoạt động của mình. Trong đó, các dịch vụ mà công ty cung cấp đóng một vai trò vô cùng quan trọng, đó chính là các sản phẩm, dịch vụ tương tác trực tiếp với khách hàng và thị trường. Vì vậy, các dịch vụ mà công ty cung cấp cần phải đáp ứng được những yêu cầu cao về chất lượng và số lượng mới có thể thu hút và giữ chân được khách hàng cũng như nhận được sự ủng hộ của thị trường. Xuất phát từ những nguyên nhân trên, có thể thấy việc phát triển dịch vụ chứng khoán tại VPS còn tồn tại một số hạn chế, thiếu sót. Để hoàn thiện vấn đề trên, học viên chọn đề tài “ Phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần Chứng khoán VPS ” cho đề án tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của việc thực hiện đề án 2.1. Mục tiêu của việc thực hiện đề án Trên cơ sở lý luận và thực trạng về phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần Chứng khoán VPS, tác giả đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty cổ phần Chứng khoán VPS trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ của đề án Để thực hiện được mục tiêu nghiên cứu trên, đề án cần thực hiện ba nhiệm vụ sau: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về dịch vụ chứng khoán và phát triển dịch vụ chứng khoán của công ty chứng khoán - Phân tích thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đưa ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ chứng khoán của Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS giai đoạn đến năm 2027, tầm nhìn tới năm 2030.
4 3. Đối tƣợng và phạm vi của đề án - Đối tượng nghiên cứu: Phát triển dịch vụ chứng khoán - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Đề án nghiên cứu tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS + Về thời gian: Dữ liệu nghiên cứu được thu thập trong giai đoạn 2021-2023 4. Quy trình và phƣơng pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Đề án được thực hiện qua quy trình các bước như sau: Bước 2: Nghiên Bước 3: Thu thập Bước 1: Xác định vấn đề cứu lý thuyết và xử lý dữ liệu Bước 5: Đề xuất giải pháp và kiến Bước 4: Phân tích, đánh giá dữ nghị liệu Bước 6: Viết đề Bước 7: Xem xét Bước 8: Bảo vệ án và chỉnh sửa đề án Hình 1.1 : Quy trình thực hiện đề án Nguồn: Tác giả xây dựng Đề án được tác giả thực hiện theo các bước của quy trình nghiên cứu như sau: Bƣớc 1: Xác định vấn đề Dựa trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, kinh nghiệm nghề nghiệp và khả năng đánh giá vấn đề, tác giả xác định sự cần thiết phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS trong thời gian tới. Bƣớc 2: Nghiên cứu lý thuyết Hình thành khung cơ sở lý luận cho đề án, đây là tiền đề để thực hiện phân tích thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS trong Phần 2.
5 Bƣớc 3: Thu thập và xử lý dữ liệu Sau khi xác định chính xác hướng nghiên cứu cụ thể của đề án, tác giả tiến hành thu thập dữ liệu từ các nguồn khác nhau bao gồm: dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Sau đó, tác giả chọn lọc và xử lý số liệu đó để thực hiện mục tiêu của đề án. Bƣớc 4: Phân tích, đánh giá dữ liệu Dựa trên các dữ liệu thứ cấp và sơ cấp thu thập được thông qua phương pháp điều tra xã hội học, tác giả vận dụng các phương pháp xử lý dữ liệu theo các nội dung được hình thành ở phần 1 để đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS. Bƣớc 5: Đề xuất các giải pháp, kiến nghị Từ các phân tích, đánh giá về thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán , tác giả sẽ đưa ra một số giải pháp đề xuất cho Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS nhằm phát triển dịch vụ chứng khoán của công ty trong thời gian tới Bƣớc 6: Viết đề án Căn cứ quy định của Nhà trường, cùng với đề cương và sự hướng dẫn của giảng viên hướng dẫn, học viện tiến hành viết thành đề án tốt nghiệp hoàn chỉnh. Bƣớc 7: Xem xét và chỉnh sửa Thực hiện theo kế hoạch Bƣớc 8: Bảo vệ đề án Thực hiện theo kế hoạch. 4.2. Phương pháp thực hiện đề án a) Phương pháp thu thập dữ liệu Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, học viên tiến hành thu thập dữ liệu thứ cấp. Các nguồn dữ liệu được sử dụng gồm: + Các báo cáo thường niên, báo cáo tài chính của VPS trong các năm 2021, 2022, 2023; Tài liệu nội bộ về quy định, quy trình, chính sách về dịch vụ chứng khoán tại VPS + Nguồn văn bản pháp lý của Nhà nước liên quan tới nghiệp vụ chứng khoán + Các nghiên cứu, báo cáo và đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng đến dịch vụ chứng khoán như môi trường kinh tế, chính trị, xã hội… trên các phương tiện thông tin đại chúng + Các nghiên cứu khoa học, giáo trình , sách tham khảo liên quan đến đề tài b) Phương pháp xử lý dữ liệu
6 - Phương pháp tổng hợp : Sử dụng để tổng hợp kết quả đã thu thập được sau đó dùng phương pháp diễn giải, có các đánh giá, kết luận cụ thể. - Phương pháp so sánh: Sử dụng thấy được tình hình tăng hay giảm, và nguyên nhân sự tăng giảm của các chỉ tiêu. - Phương pháp phân tích: Được sử dụng để phân tích các kết quả đã tổng hợp được. Qua sự phân tích đó thấy được sự tăng hay giảm của các chỉ tiêu và tìm hiểu nguyên nhân tại sao có sự tăng hoặc giảm đó 5. Kết cấu của báo cáo đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề án được kết cấu thành 3 phần, bao gồm : Phần 1: Cơ sở xây dựng đề án phát triển dịch vụ chứng khoán tại công ty chứng khoán Phần 2: Thực trạng phát triển dịch vụ chứng khoán của Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS Phần 3: Đề xuất và kiến nghị phát triển dịch vụ chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS
7 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN TẠI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CHỨNG KHOÁN CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN 1.1.1. Cơ sở lý luận về dịch vụ chứng khoán của công ty chứng khoán 1.1.1.1. Khái niệm chung Khái niệm công ty chứng khoán Theo thông tư 210/2012/TT-BTC, “công ty chứng khoán (CTCK) là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh chứng khoán, thực hiện một, một số hoặc toàn bộ các nghiệp vụ : môi giới chứng khoán, tự doanh chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán.” Khái niệm dịch vụ chứng khoán Dịch vụ chứng khoán là dịch vụ mà CTCK cung cấp cho khách hàng để tạo mở tài khoản, thực hiện các giao dịch, hỗ trợ tài chính... 1.1.1.2. Các loại hình dịch vụ chứng khoán của công ty chứng khoán Dịch vụ môi giới chứng khoán Theo Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, “Môi giới chứng khoán là việc làm trung gian thực hiện mua, bán chứng khoán cho khách hàng.” Dịch vụ môi giới chứng khoán là một loại dịch vụ tài chính mà CTCK cung cấp, nhằm hỗ trợ NĐT trong việc mua bán các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, và các sản phẩm tài chính khác trên thị trường chứng khoán. Dịch vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán Theo Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, “Bảo lãnh phát hành chứng khoán là việc cam kết với tổ chức phát hành nhận mua một phần hoặc toàn bộ chứng khoán của tổ chức phát hành để bán lại hoặc mua số chứng khoán còn lại chưa được phân phối hết hoặc cố gắng tối đa để phân phối số chứng khoán cần phát hành của tổ chức phát hành.” Dịch vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán là một loại dịch vụ tài chính mà các CTCK cung cấp để hỗ trợ các doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành chứng khoán (như cổ phiếu hoặc trái phiếu) ra công chúng hoặc trên thị trường tài chính. Dịch vụ tƣ vấn đầu tƣ chứng khoán Theo Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, “Tư vấn đầu tư chứng khoán là việc cung cấp cho khách hàng kết quả phân tích, báo cáo phân tích và đưa ra khuyến nghị liên quan đến việc mua, bán, nắm giữ chứng khoán.” Dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán
8 là một loại dịch vụ tài chính mà các CTCK cung cấp cho khách hàng kết quả phân tích, báo cáo phân tích và đưa ra khuyến nghị liên quan đến việc mua, bán, nắm giữ chứng khoán. Dịch vụ quản lý danh mục đầu tƣ Theo Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, “Quản lý danh mục đầu tư chứng khoán là hoạt động quản lý theo ủy thác của từng nhà đầu tư trong việc mua, bán, nắm giữ chứng khoán và các tài sản khác của nhà đầu tư.” Dịch vụ quản lý danh mục đầu tư là hoạt động trong đó các CTCK sẽ quản lý vốn của khách hàng thông qua việc mua bán và nắm giữ hộ tổ hợp chứng khoán cho khách hàng và vì lợi ích của khách hàng. Các dịch vụ khác Dịch vụ lưu ký chứng khoán là một loại dịch vụ tài chính mà các tổ chức lưu ký (thường là các CTCK, ngân hàng, hoặc các tổ chức tài chính được ủy quyền) cung cấp để quản lý và bảo vệ chứng khoán của NĐT. Dịch vụ này bao gồm việc đăng ký, lưu trữ, và quản lý các chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, và các công cụ tài chính khác thay mặt cho khách hàng. Dịch vụ tài chính : Cho vay ký quỹ là hình thức cấp tín dụng của CTCK cho khách hàng của mình để họ mua chứng khoán và sử dụng các chứng khoán đó làm vật thế chấp cho khoản vay đó. Khách hàng chỉ cần ký quỹ một phần, số còn lại sẽ do CTCK ứng trước tiền thanh toán. Đến kỳ hạn đã thỏa thuận, khách hàng phải hoàn trả đủ số chênh lệch cùng với lãi cho CTCK. Trường hợp khách hàng không trả được nợ, thì công ty có quyền sở hữu số chứng khoán đã mua. 1.1.1.3. Tổ chức hoạt động kinh doanh chứng khoán của công ty chứng khoán Kinh doanh là một phạm trù kinh tế phổ biến và có phạm vi hết sức rộng rãi. Bao trùm thuật ngữ "kinh doanh" là tất cả các hoạt động kinh tế nhằm mục đích kiếm lời. Nó bao gồm một không gian rộng lớn phủ đầy các hoạt động kinh tế thuộc các ngành, các lĩnh vực khác nhau như: sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây lắp, bảo hiểm, ngân hàng… Kinh doanh chứng khoán (KDCK) là một trong những dịch vụ đặc trưng của nền kinh tế thị trường gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của thị trường chứng khoán (TTCK). Đó là những hoạt động mua bán chứng khoán và cung ứng dịch vụ của các tổ chức hoặc cá nhân cho khách hàng, phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp cho các giao dịch chứng khoán nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận.
9 Theo Luật Chứng khoán năm 2019, “KDCK là việc thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán, tự doanh chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán, lưu ký chứng khoán, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, quản lý danh mục đầu tư chứng khoán”. Với khái niệm trên, hầu hết các nghiệp vụ KDCK (trừ nghiệp vụ tự doanh) đều là những loại hình kinh doanh dịch vụ. Tùy thuộc vào khả năng tài chính cũng như các điều kiện đảm bảo khác theo quy định của luật pháp về KDCK, các tổ chức và cá nhân KDCK có quyền thực hiện một, một vài hoặc đồng thời tất cả các nghiệp vụ KDCK. Vì vậy, khi triển khai cung ứng các nghiệp vụ này, các tổ chức hoặc cá nhân KDCK đều phải thực hiện những nhiệm vụ cụ thể nhằm: tìm kiếm khách hàng mục tiêu, tư vấn hướng dẫn và chăm sóc khách hàng, thực hiện và báo cáo kết quả kinh doanh nghiệp vụ. CTCK hoạt động theo 2 nhóm nguyên tắc cơ bản là nguyên tắc tài chính và nguyên tắc đạo đức - Nguyên tắc tài chính : + Mức vốn hoạt động : Công ty chứng khoán (CTCK) phải có đủ vốn theo quy định của pháp luật để đảm bảo nguồn tài chính trong các cam kết với khách hàng và có đủ năng lực tài chính để giải quyết những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình kinh doanh. Tùy thuộc vào nghiệp vụ kinh doanh mà đưa ra các mức vốn pháp định khác nhau : Môi giới chứng khoán : 25 tỷ đồng Tự doanh : 100 tỷ đồng Bảo lãnh phát hành : 165 tỷ đồng Tư vấn đầu tư chứng khoán : 10 tỷ đồng Kinh doanh cả 4 nghiệp vụ : 300 tỷ đồng + Cơ cấu vốn hợp lý, có khả năng thanh khoản và có chất lượng tốt để thực hiện kinh doanh với hiệu quả cao + Quản lý vốn và hạn mức kinh doanh: Các nguyên tắc về quản lý vốn và hạn mức kinh doanh khác nhau tùy theo nghiệp vụ mà CTCK thực hiện. Các nguyên tắc về sử dụng vốn bao gồm: cơ cấu vốn, mức vốn khả dụng phải duy trì, trích lập quỹ bù đắp rủi ro, quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, ... Đối với việc quản lý hạn mức kinh doanh, thông thường có các quy định để hạn chế rủi ro đối với các tổ chức kinh doanh chứng khoán cũng như hạn chế các xung đột lợi ích có thể xảy ra. - Nguyên tắc đạo đức :
10 Đạo đức nghề nghiệp trong hoạt động KDCK là tập hợp những chuẩn mực, cách cư xử, và ứng xử trong nghề nghiệp KDCK nhằm bảo vệ, tăng cường vai trò, tính tin cậy và niềm tự hào của nghề KDCK trong xã hội. Các chủ thể KDCK phải tuân thủ những nguyên tắc đạo đức sau: + Tổ chức KDCK phải hoạt động trên nguyên tắc trung thực, tận tụy, bảo vệ và vì quyền lợi, lợi ích hợp pháp của khách hàng, ưu tiên bảo vệ lợi ích của khách hàng trước lợi ích của chính mình. + Tổ chức KDCK phải có nghĩa vụ bảo mật cho khách hàng và chỉ được tiết lộ thông tin của khách hàng trong trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu. + Tổ chức KDCK phải giữ nguyên tắc giao dịch công bằng, không được sử dụng bất kì hành động lừa đảo phi pháp nào, có trách nhiệm có thể xảy ra xung đột lợi ích. + CTCK không được dùng tiền của khách hàng làm nguồn tài chính để kinh doanh, ngoại trừ trường hợp số tiền đó dùng phục vụ cho giao dịch của khách hàng. + CTCK phải tách bạch tiền và chứng khoán của khách hàng với tài sản của mình. CTCK không được dùng chứng khoán của khách hàng làm vật thể chấp để vay vốn trừ trường hợp được khách hàng đồng ý bằng văn bản. + CTCK khi thực hiện nghiệp vụ tư vấn phải cung cấp thông tin đầy đủ cho khách hàng và giải thích rõ ràng về các rủi ro mà khách hàng có thể phải gánh chịu, đồng thời không được khẳng định về lợi nhuận các khoản đầu tư mà họ tư vấn + CTCK không được phép nhận bất kỳ khoản thù lao nào ngoài các khoản thù lao thông thường cho dịch vụ tư vấn của mình Ngoài ra pháp luật cũng quy định những điều khoản về chống thao túng thị trường, giao dịch nội dán sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán cho chính mình, gây thiệt hại tới lợi ích của khách hàng. 1.1.2. Phát triển dịch vụ chứng khoán 1.1.2.1. Quan điểm về phát triển dịch vụ chứng khoán Phát triển là một phạm trù triết học dùng để chỉ quá trình vận động của sự vật theo khuynh hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Phát triển dịch vụ là quá trình tạo ra, cải tiến hoặc mở rộng các dịch vụ hiện có nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng, tăng cường hiệu quả hoạt động và