Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam" được hoàn thành với mục tiêu nhằm tổng quan các nghiên cứu có liên quan và cơ sở lý luận về thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp địa phương và kết quả phân tích thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 để đề xuất một số giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên tầm nhìn đến 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- Nguyễn Như Thịnh THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM Đề án tốt nghiệp thạc sĩ HÀ NỘI, NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- Nguyễn Như Thịnh THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8310110 Đề án tốt nghiệp thạc sĩ Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Mai Trang HÀ NỘI, NĂM 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các tài liệu được sử dụng trong công trình đều có nguồn gốc rõ ràng. Những đánh giá, nhận định trong công trình đều do cá nhân tôi nghiên cứu và thực hiện. Hà Nội, ngày…..tháng……năm 2023 Tác giả đề án Nguyễn Như Thịnh
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, toàn thể Thầy, Cô giáo đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Lê Mai Trang, đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo chính quyền thị xã Duy Tiên và Ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hà Nam đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề án. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày……tháng…..năm 2023 Tác giả đề án Nguyễn Như Thịnh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... 1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG BIỂU .....................................................................................vii DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................... vi MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP.............................................. 6 1.1. Khái quát về khu công nghiệp và vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ......................................................................................................................... 6 1.1.1. Khái quát về khu công nghiệp ......................................................................6 1.1.2. Vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp .........................................8 1.2. Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ........................... 12 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp....................................................................................................................12 1.2.2. Nội dung thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ...........14 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ......................................................................................................... -18 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp .......................................................................................................................20 1.3.1 Các nhân tố chủ quam..................................................................................20 1.3.2. Các yếu tố khách quan ...............................................................................21 1.4. Kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp của một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam...........................................................................................................................24 1.4.1. Kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư nước ngoài cvào các khu công nghiệp của một số địa phương ................................................................................................24
iv 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam..................27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM ......................................................................................................................... 29 2.1. Khái quát về tự nhiên, kinh tế-xã hội và các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ................................................................................ 29 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ......................................29 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ..........................29 2.1.3. Khái quát về các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ...............................................................................................................................32 2.2. Thực trạng ảnh hưởng của các nhân tố đến thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ................. 35 2.2.1. Ảnh hưởng của các nhân tố chủ quan .........................................................35 2.2.2. Ảnh hưởng của các nhân tố khách quan .....................................................38 2.3. Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2020- tháng 9/2023 ......................39 2.3.1. Thực trạng xây dựng quy hoạch các khu công nghiệp và xác định mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài ..............................................................................39 2.3.2. Thực trạng ban hành danh mục dự án kêu gọi đầu tư .................................43 2.3.3. Thực trạng ban hành cơ chế chính sách hoàn thiện môi trường thu hút đầu tư ...........................................................................................................................45 2.3.4. Thực trạng tổ chức các hoạt động xúc tiến thu hút đầu tư..........................51 2.4. Đánh giá tình hình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam .......................................................... 53 2.4.1. Đánh giá theo tiêu chí .................................................................................53 2.4.2. Những kết quả đạt được ..............................................................................62 2.4.3. Hạn chế, tồn tại ...........................................................................................63 2.4.4. Nguyên nhân hạn chế .................................................................................64
v CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM .................................................................. 67 3.1. Định hướng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tầm nhìn đến năm 2030 ................................................. 67 3.1.1. Mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tầm nhìn đến năm 2030..........................................................67 3.1.2. Định hướng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tầm nhìn đến năm 2030 ..................................................69 3.2. Giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ............................................. 70 3.2.1. Hoàn thiện quy hoạch các khu công nghiệp và môi trường đầu tư ............70 3.2.2. Xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp .......................................................................................73 3.2.3. Kiện toàn bộ máy tổ chức thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp....................................................................................................................74 3.2.4. Đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ....................................................................................................75 3.2.5. Các giải pháp khác ......................................................................................78 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................... 80 3.3.1. Kiến nghị với Bộ Kế hoạch và Đầu tư ........................................................80 3.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Hà Nam ............................................................81 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 84
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1 BQL Ban quản lý 2 ĐVT Đơn vị tính 3 GTGT Giá trị gia tăng 4 KCN Khu công nghiệp 5 KT-XH Kinh tế xã hội 6 NLĐ Người lao động 7 NSNN Ngân sách nhà nước 7 NXB Nhà xuất bản 8 SXCN Sản xuất công nghiệp 9 UBND Uỷ ban nhân dân 10 VĐT Vốn đầu tư
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018- tháng 9/2023 ......................................................................30 Bảng 2.2: Danh sách các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên tính đến tháng 9/2023 .........................................................................................33 Bảng 2.3: Dự kiến mục tiêu thu hút dự án vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN 42 Bảng 2.4: Tình hình ban hành danh mục dự án kêu gọi đầu tư nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 .......44 Bảng 2.5. Chế độ ưu đãi về thuế thu nhập DN của thị xã Duy Tiên ....................46 Bảng 2.6. Kết quả thực hiện các hoạt động xúc đầu tư ở nước ngoài của ..........53 Bảng 2.7. Kết quả thực hiện thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN thị xã Duy Tiên so với vốn đăng ký giai đoạn 2018- tháng 9/2023 ...............54 Bảng 2.8: Kết quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài theo ngành vào KCN thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 ......................................................55 Bảng 2.9: Kết quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài theo quốc gia đầu tư vào KCN thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 ....................................57 Bảng 2.10: Kết quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài theo vùng lãnh thổ vào KCN thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 ..........................................57 Bảng 2.11: Kết quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài trong KCN thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023........60
viii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy tổ chức thực hiện thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên .....................................35 Hình 2.2. Trình độ chuyên môn của cán bộ phụ trách trực tiếp thực hiện thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên tính đến tháng 9/2023 ..................................................................36 Hình 2.3. Bản đồ quy hoạch các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam đến năm 2030 .................................................................40
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đề án tốt nghiệp được thực hiện trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018 – tháng 9/2023 nhằm đề xuất giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tầm nhìn đến 2030. Đề án đã nghiên cứu khái quát về KCN và vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp. Trọng tâm là xây dựng cơ sở lý luận về thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp, bao gồm khái niệm, mục tiêu, nội dung và các tiêu chí đánh giá hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp. Đề án cũng đã phân tích sâu các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp với 2 nhóm các nhân tố chủ quan và các nhân tố khách quan. Đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp của một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2020- tháng 9/2023. Kết quả phân tích cho thấy công tác thu hút đầu tư nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã có sự tăng trưởng đột biến trong giai đoạn 2018- tháng 9/2023 phát huy tác dụng lan tỏa, dẫn dắt của KCN đối với sự phát triển kinh tế của từng ngành, từng lĩnh vực của cả thị xã.. Tuy nhiên vẫn tồn tại một số hạn chế trong việc quy hoạch và xây dựng các KCN; Cơ cấu XTĐT chưa hợp lý, chưa tạo ra những thay đổi lớn về cơ cấu sản xuất (nói chung), cơ cấu sản xuất công nghiệp trên địa bàn (nói riêng); Hệ thống cơ chế chính sách về phát triển KCN và thu hút vốn đầu tư nước ngoài còn chồng chéo, chưa phù hợp với nhu cầu và tình hình thực tiễn của địa phương .... Tác giả cũng đã chỉ ra được các nguyên nhân gây ra những hạn chế trên. Để tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam đề án đã đề xuất một số giải pháp. Các giải pháp được đề xuất trên cơ sở khắc phục hạn chế và nguyên nhân đã phân tích rút ra trong đánh giá thực trạng. Đồng thời, đề án cũng đưa ra một số kiến nghị đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Hà Nam về hoàn thiện cơ chế, chính sách và các hoạt động chỉ đạo triển khai thực hiện. Từ khóa: Khu công nghiệp, vốn đầu tư nước ngoài, FDI, xúc tiến đầu tư…
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài đề án Trong quá trình hội nhập kinh tế, đầu tư trong nước và đầu tư trực tiếp nước ngoài có vai trò cực kỳ to lớn. Đầu tư là nhân tố góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo chiều hướng tiến bộ, giảm nhẹ gánh nặng thất nghiệp, thúc đẩy xuất khẩu, từng bước hội nhập với nền kinh tế khu vực và trên thế giới. Quá trình thu hút đầu tư chịu tác động của rất nhiều yếu tố như cơ chế thị trường, ảnh hưởng của môi trường đầu tư, cơ hội đầu tư, tình hình biến động kinh tế của khu vực và trên thế giới, đặc biệt là hiệu quả của công tác truyền thông thu hút đầu tư. Có thể nói công tác truyền thông thu hút đầu tư có vai trò quan trọng góp phần vào việc thúc đẩy thu hút các hoạt động đầu tư. Cùng với sự phát triển của các KCN trên cả nước, các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên ra đời đã trở thành một trong những địa điểm thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, tạo động lực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và của tỉnh Hà Nam. Trong nhiều năm qua, với những chính sách, giải pháp sáng tạo chính quyền thị xã dưới sự chỉ đạo và giám sát của UBND tỉnh Hà Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong thu hút vốn đầu tư, đặc biệt là thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (vốn đầu tư nước ngoài) vào các KCN. Các doanh nghiệp vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong các KCN thị xã Duy Tiên đã có những đóng góp quan trọng vào tăng trưởng phát triển kinh tế của thị xã, tạo việc làm cho người lao động và có tác động đáng kể tới phát triển kinh tế địa phương. Theo báo cáo từ UBND thị xã Duy Tiên, tính tháng 9/2023, toàn thị xã có 260 dự án đầu tư vào các KCN còn hiệu lực, trong đó có 205 dự án vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và 55 dự án trong nước; với vốn đăng ký đạt hơn 1,765 tỷ USD và 37.958,6 tỷ đồng. Với kết quả trên, thị xã Duy tiên đứng đầu trong các huyện, thành phố của tỉnh Hà Nam về thu hút vốn đầu tư nước ngoài và các KCN và đóng góp 70,6% trong tổng vốn đầu tư nước ngoài của tỉnh Hà Nam. Tuy nhiên, hoạt động thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các KCN trên địa bàn thị xã Duy Tiên còn thiếu tính bền vững: Quy mô các dự án vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nhỏ; cơ cấu các doanh nghiệp vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài còn chưa hợp lý, thiếu các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao; tỷ trọng các dự án đầu tư từ các nước phát triển như Hoa Kỳ và Châu Âu còn thấp; đóng góp của các dự
2 án vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với sự phát triển kinh tế của thị xã chưa tương xứng với tiềm năng…Điều này chủ yếu do nguyên nhân hoạt động quản lý và chính sách sách thu hút đầu tư còn lỏng lẻo, chưa có cơ cấu chặt chẽ để phát huy hiệu quả thu hút đầu tư; khi lập kế hoạch thu hút đầu tư đã không tính đến các yếu tố nguồn vốn đầu tư xây dựng các KCN, các cơ sở kinh tế trên địa bàn đầu tư dẫn đến tình trạng đưa vào quy hoạch sau đó lại bỏ ra ngoài; Chưa thu hút các nhà đầu tư hạ tầng; Công tác giám sát các hoạt động thu hút đầu tư còn chưa được kịp thời; chưa kiên quyết xử lý các vi phạm trong xúc tiến đầu tư. Chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và cải thiện chất lượng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên. Do vậy, việc nghiên cứu vấn đề này vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc và là một đòi hỏi cấp bách hiện nay. Với thực tế khách quan đó, học viên chọn đề tài: “Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam” làm đề tài đề án tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Kinh tế của mình. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở tổng quan các nghiên cứu có liên quan và cơ sở lý luận về thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp địa phương và kết quả phân tích thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018- tháng 9/2023 để đề xuất một số giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên tầm nhìn đến 2030. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu - Thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp bao gồm những hoạt động nào? - Các nhân tố nào tác động đến thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp? - Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018 – tháng 9/2023 như thế nào? Những kết quả đạt được là gì? Hạn chế ra sao? Nguyên nhân của những hạn chế đó là gì?
3 - Để tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên tầm nhìn đến 2030, các giải pháp và kiến nghị nào được đưa ra? 2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề án gồm: - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp. - Thu thập số liệu, phân tích, chỉ ra những đặc điểm cơ bản và đánh giá thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018 - tháng 9/2023. - Đề xuất giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tầm nhìn đến 2030. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Đề án tập trung nghiên cứu hoạt động thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên theo hướng quản lý kinh tế, bao gồm: Xây dựng quy hoạch các khu công nghiệp; Xác định mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài; Ban hành danh mục dự án kêu gọi đầu tư; Ban hành cơ chế chính sách hoàn thiện môi trường thu hút đầu tư; Tổ chức các hoạt động xúc tiến thu hút đầu tư. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. - Phạm vi thời gian: Dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2018 - tháng 9/2023, các giải pháp được đề xuất tầm nhìn đến 2030. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Tác giả thu thập dữ liệu thứ cấp thông qua các tài liệu đã được công bố, các báo
4 cáo, số liệu thống kê về thực hiện thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên và các chính sách có liên quan trong 5 năm 2018. 2019, 2020, 2021, 2022 và đến tháng 9/2023. Đồng thời tác giả đã tìm đọc và thu thập các lý thuyết về chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên các tạp chí, các website, từ đó học viên rút ra những vấn đề cơ bản như khái niệm chính sách, vốn đầu tư nước ngoài, chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các KCN …để làm cơ sở thực hiện nghiên cứu. 4.2. Phương pháp xử lý dữ liệu Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài, các phương pháp được sử dụng là: - Phương pháp hệ thống hóa: Áp dụng chủ yếu trong phần nội dung cơ sở lý luận của đề tài, phần hệ thống hóa cơ chế, chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào KCN; - Phương pháp tổng hợp tài liệu được áp dụng chủ yếu trong việc chọn lọc, tổng hợp và khái quát lại các vấn đề lý luận chung về đầu tư vốn đầu tư nước ngoài nói chung và vào các KCN nói riêng, cũng như phân tích các chính sách, mục tiêu, định hướng của tỉnh qua các văn bản pháp luật; - Phương pháp thống kê so sánh được sử dụng chủ yếu trong chương 2 nhằm đưa ra và so sánh các số liệu liên quan đến vốn đầu tư nước ngoài của các dự án trong từng KCN qua các năm; - Phương pháp dự báo: Phân tích những tài liệu thống kê và kết quả so sánh để đưa ra những dự báo trong thời gian tới, được sử dụng chủ yếu trong phần “Định hướng quy hoạch, phát triển các KCN của thị xã Duy Tiên giai đoạn 2020-2030” thuộc chương 3 của đề tài; - Phương pháp thu thập tài liệu: Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng hệ thống số liệu thu thập được từ: Báo cáo thống kê, số liệu tổng hợp điều tra về nguồn đầu tư nước ngoài vào các KCN, báo cáo của các cơ quan trung ương và các cấp chính quyền ở địa phương nơi nghiên cứu. Ngoài ra các báo cáo khoa học, mạng Internet,… được sử dụng làm nguồn tài liệu thu thập cho quá trình nghiên cứu; - Phương pháp quy nạp diễn dịch, phương pháp này giúp cho việc tiếp cận lý thuyết và kết quả thu nhập được có tính logic, kết cấu chặt chẽ, được sử dụng trong
5 toàn bộ đề án. 5. Kết cấu Đề án Đề án tốt nghiệp ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, có kết cấu bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp Chương 2: Thực trạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp trên địa bàn thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam
6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP 1.1. Khái quát về khu công nghiệp và vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp 1.1.1. Khái quát về khu công nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm khu công nghiệp Khái niệm khu công nghiệp mà Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (2012) đưa ra đó là:“Khu công nghiệp tổng hợp là khu chuyên sản xuất hàng hóa và thực hiện các hoạt động dịch vụ, kể cả dịch vụ sản xuất công nghiệp, dịch vụ sinh hoạt, vui chơi giải trí, khu thương mại, văn phòng, nhà ở,…có ranh giới địa lý xác định, gồm những khu vực dành cho công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao”. Cũng có những quan niệm cho rằng khu công nghiệp là một khu vực phụ không nhất thiết phải có sự ngăn cách, biệt lập. Trên thực tế có nhiều tập đoàn và tổ hợp công nghiệp với một chuỗi đồ sộ các doanh nghiệp, nhà máy liên kết với nhau trên một khu vực rộng lớn. Theo Theo Quốc hội Việt Nam (2014), định nghĩa khu công nghiệp đó là:“Khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lý xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và cung ứng dịch vụ cho sản xuất công nghiệp”. Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về khu công nghiệp, tuy nhiên chúng đều bao hàm các đặc điểm của khu công nghiệp đó là: Thứ nhất, khu công nghiệp có ranh giới địa lý xác định, thường có hàng rào giới hạn với các vùng lãnh thổ xung quanh và không có dân cư sinh sống. Thứ hai, khu công nghiệp là nơi hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp, hệ thống doanh nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp dịch vụ cho sản xuất công nghiệp. Các doanh nghiệp này sử dụng chung hạ tầng kỹ thuật và xã hội theo một cơ chế tổ chức quản lý thống nhất của Ban Quản lý khu công nghiệp. Thứ ba, khu công nghiệp được chính thức cho phép hoặc rút giấy phép xây dựng, hoạt động và phát triển dưới sự quản lý của Chính phủ.
7 Thứ tư, khu công nghiệp là nơi hội tụ mục tiêu hàng đầu về chính sách thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để tập trung mọi thành phần kinh tế, đa dạng hóa các loại hình kinh doanh. Từ các quan điểm trên, tác giả đề án rút ra khái niệm khu công nghiệp như sau: “Khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lý xác định, không có dân cư sinh sống, được quy hoạch tại những vùng có điều kiện tự nhiên, xã hội thuận lợi cho hoạt động kinh doanh, trong đó, tập trung các doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất hàng công nghiệp, các khu công nghiệp đều được xác định ranh giới cụ thể bằng hệ thống hàng rào khu công nghiệp”. Như vậy, mọi hoạt động sản xuất bên trong khu công nghiệp không chỉ được điều chỉnh bởi quy định của pháp luật hiện hành mà còn phải tuân thủ những quy chế pháp lý riêng và được hưởng rất nhiều ưu đãi. Toàn bộ hạ tầng kỹ thuật trong khu công nghiệp được xây dựng phục vụ cho hoạt động sản xuất công nghiệp và kinh doanh dịch vụ phục vụ công nghiệp. 1.1.1.2. Đặc điểm khu công nghiệp Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về KCN, tuy nhiên chúng đều bao hàm các đặc điểm của KCN đó là: Thứ nhất, KCN có ranh giới địa lý xác định, thường có hàng rào giới hạn với các vùng lãnh thổ xung quanh và không có dân cư sinh sống. Thứ hai, KCN là nơi hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp, hệ thống doanh nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp dịch vụ cho sản xuất công nghiệp. Các doanh nghiệp này sử dụng chung hạ tầng kỹ thuật và xã hội theo một cơ chế tổ chức quản lý thống nhất của Ban Quản lý KCN. Thứ ba, KCN được chính thức cho phép hoặc rút giấy phép xây dựng, hoạt động và phát triển dưới sự quản lý của Chính phủ. Thứ tư, KCN là nơi hội tụ mục tiêu hàng đầu về chính sách thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để tập trung mọi thành phần kinh tế, đa dạng hóa các loại hình kinh doanh. 1.1.1.3. Sự cần thiết hình thành các khu công nghiệp - KCN là mô hình quản lý đặc biệt, mô hình tổ chức sản xuất công nghiệp hiện
8 đại, có hiệu quả và là một trong những giải pháp quan trọng để đẩy nhanh tiến trình CNH, HĐH đất nước; - KCN cho phép khắc phục được những yếu kém về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội trên những vùng rộng lớn của cả nước; - KCN tạo khả năng áp dụng một hệ thống luật pháp nhất định nhằm đáp ứng được yêu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài trên một địa bàn giới hạn. Bên cạnh đó, điều quan trọng nhất là KCN phát triển sẽ có tác động lan tỏa tích cực về mặt kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường…đối với địa phương, khu vực. 1.1.1.4. Phân loại các khu công nghiệp Có nhiều cách phân loại các KCN, tùy theo tiêu thức và cách tiếp cận khác nhau, KCN có thể được phân chia thành các nhóm khác nhau. * Căn cứ vào tính chất ngành công nghiệp - KCN tập trung các ngành công nghiệp nhẹ và sản xuất hàng tiêu dùng; - KCN tập trung các ngành công nghiệp nặng và công nghiệp chế tạo; - KCN tập trung các ngành dịch vụ chuyên cung cấp các sản phẩm phục vụ cho các ngành công nghiệp như: bao bì, đóng gói,…; - KCN gắn với nông nghiệp, nông thôn: Bao gồm các ngành công nghiệp chế biến sản phẩm nông nghiệp, sản xuất các sản phẩm nông nghiệp, sản xuất các sản phẩm hỗ trợ cho nông nghiệp và nông thôn. * Căn cứ theo chủ đầu tư cơ sở hạ tầng cho các khu công nghiệp - KCN do doanh nghiệp trong nước làm chủ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; - KCN do doanh nghiệp liên doanh giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và doanh nghiệp có vốn đầu tư trong nước làm chủ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; - KCN do doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài làm chủ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng. 1.1.2. Vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp 1.1.2.1. Khái niệm vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp Vốn đầu tư là yếu tố vật chất quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Nguồn vốn trong nước không thể đảm bảo cho nhu cầu về vốn trong quá
9 trình phát triển kinh tế, đặc biệt là đối với các quốc gia đang phát triển. Chính vì vậy, mỗi quốc gia đều phải bổ sung nguồn vốn bằng cách thu hút vốn từ bên ngoài. vốn đầu tư nước ngoài là một trong những kênh thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Hiện nay, có nhiều quan niệm về vốn đầu tư nước ngoài. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO): “Đầu tư nước ngoài xảy ra khi một nhà đầu tư từ một nước (nước chủ đầu tư) có được một tài sản ở một nước khác (nước thu hút đầu tư) cùng với quyền quản lý tài sản đó. Phương diện quản lý là thứ để phân biệt vốn đầu tư nước ngoài với các công cụ tài chính khác. Trong phần lớn là trường hợp cả nhà đầu tư lẫn tài sản mà người đó quản lý ở nước ngoài là các cơ sở kinh doanh. Trong những trường hợp đó, nhà đầu tư thường hay được gọi là “công ty mẹ” và các tài sản được gọi là “công ty con” hay “chi nhánh công ty”. Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF): “Đầu tư nước ngoài là đầu tư thực hiện để thu được lợi ích lâu dài trong một doanh nghiệp hoạt động ở một nền kinh tế khác với nền kinh tế của nhà đầu tư. Mục đích của nhà đầu tư là dành được tiếng nói có hiệu quả trong việc quản lý doanh nghiệp đó. Theo Quốc hội Việt Nam (2014): “Đầu tư nước ngoài là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn bằng tiền hoặc bất kỳ tài sản nào để tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật này. Khái niệm này nhấn mạnh chủ đầu tư là người nước ngoài nhằm xác định được tư bản được chuyển dịch trong vốn đầu tư nước ngoài nhất thiết phải vượt ra khỏi phạm vi một quốc gia.” Tóm lại, từ các quan điểm trên, có thể rút ra khái niệm vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp như sau: Vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp là nguồn vốn kinh doanh mà nhà đầu tư nước ngoài bỏ ra, tự thiết lập các cơ sở sản xuất kinh doanh tại các khu công nghiệp, hoặc hợp tác với đối tác nước sở tại thành lập cơ sở sản xuất kinh doanh và tham gia quản lý, cùng với đối tác nước sở tại chia sẻ lợi nhuận và rủi ro tại các khu công nghiệp địa phương. 1.1.2.2. Đặc điểm vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp: Vốn đầu tư nước ngoài nói chung và vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp nói riêng, mang những đặc điểm cụ thể như sau: Thứ nhất, vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp không chỉ gắn liền với việc di chuyển vốn đầu tư, tức là tiền và các loại tài sản khác giữa các quốc gia,