Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội, giai đoạn 2021-2023; Xác định quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI NGUYỄN THỊ LAN ANH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ HÀ NỘI, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI NGUYỄN THỊ LAN ANH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM ĐỨC HIẾU HÀ NỘI, 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề án “Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các số liệu và kết quả sử dụng trong đề án là hoàn toàn trung thực và có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày ….. tháng ….. năm 2024 TÁC GIẢ ĐỀ ÁN (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thị Lan Anh
ii LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn Quý thầy cô giảng viên Trường đại học Thương mại, Quý thầy cô Viện đào tạo sau đại học, Quý thầy cô đã giảng dạy các lớp học phần của chương trình đào tạo thạc sĩ ngành Quản lý kinh tế đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ chúng em trong suốt thời gian khoá học. Em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Phạm Đức Hiếu đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn em hoàn thành đề án tốt nghiệp này. Tôi xin cảm ơn các đồng nghiệp đang công tác tại Bệnh viện Tim Hà Nội, đặc biệt là phòng Tài chính kế toán, đã tạo điều kiện trong công việc để tôi có thể hoàn thành khóa học và cung cấp cho tôi nhiều thông tin tư liệu quý báu, là cơ sở để tôi hoàn thành đề án tốt nghiệp. Xin cảm ơn các bạn cùng lớp và người thân trong gia đình đã khuyến khích, động viên, tạo điều kiện cho tôi trong thời gian qua để tôi hoàn thành tốt đề án tốt nghiệp này. Trân trọng. Cao học viên Nguyễn Thị Lan Anh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... vii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN ........................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn chủ đề của đề án ..........................................................................1 2. Mục đích và nhiệm vụ của đề án .........................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi của đề án ..........................................................................2 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án .......................................................2 5. Kết cấu đề án .........................................................................................................3 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN ....................................................................4 1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN................................................................................................4 1.1.1 Các khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc và công cụ quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ........................................................................4 1.1.2 Quy trình quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp y tế công lập ......................7 1.1.3 Nội dung quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập .............7 1.1.4 Căn cứ đánh giá công tác quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập .............................................................................................................10 1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN .........................................................................................11 1.2.1 Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập .................................................................................................................11 1.2.2 Kinh nghiệm quản lý tài chính của một số đơn vị sự nghiệp y tế công lập và bài học rút ra cho Bệnh viện Tim Hà Nội ..............................................14 1.2.3 Bài học rút ra cho bệnh viện Tim Hà Nội.................................................15
iv PHẦN 2: NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN .......................................................................17 2.1 KHÁI QUÁT VỀ BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI ...............................................17 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Bệnh viện Tim Hà Nội ...................17 2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ ..................................................................................17 2.1.3 Cơ cấu tổ chức .............................................................................................19 2.1.4 Kết quả hoạt động của Bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn 2021-2023 .....21 2.2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI ...................................................................................................................................24 2.2.1 Công cụ quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ..............................24 2.2.2 Quy trình quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ...........................30 2.2.3 Thực trạng quản lý nguồn thu tại bệnh viện Tim Hà Nội ......................33 2.2.4 Thực trạng quản lý hoạt động chi tại bệnh viện Tim Hà Nội .................39 2.2.5 Thực trạng quản lý phân phối kết quả tài chính trong năm tại bệnh viện Tim Hà Nội ...................................................................................................42 2.3 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI ....................................................................................44 2.3.1 Kết quả đạt được.........................................................................................44 2.3.2 Những hạn chế ............................................................................................45 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế .........................................................................46 2.4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN TIM HÀ NỘI ............................................................................48 2.4.1 Hoàn thiện bộ máy quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ............48 2.4.2 Hoàn thiện quản lý các hoạt động thu tại bệnh viện Tim Hà Nội ..........49 2.4.3 Hoàn thiện quản lý các hoạt động chi tại bệnh viện Tim Hà Nội ..........50 2.4.4 Hoàn thiện quản lý kết chuyển tài chính và công tác kiểm tra, thanh tra tại bệnh viện Tim Hà Nội ....................................................................................51 2.4.5 Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính......52 PHẦN 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ..................................................53
v 3.1 ĐỀ XUẤT TỔ CHỨC THỰC HIỆN ...............................................................53 3.1.1 Bối cảnh thực hiện quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ............53 3.1.2 Phân công trách nhiệm thực hiện quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ...................................................................................................................55 3.2 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ......................................................................................56 3.3.1 Kiến nghị với bệnh viện Tim Hà Nội ........................................................56 3.3.2 Kiến nghị với các cơ quan lãnh đạo cấp thành phố Hà Nội ...................57 3.3.3 Kiến nghị với các cơ quan lãnh đạo cấp Trung ương. ............................58 KẾT LUẬN ..............................................................................................................60 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................41
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHTNLĐ_BNN Bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CBNV Cán bộ nhân viên CNTT Công nghệ thông tin DVYT Dịch vụ y tế ĐVSNYT Đơn vị sự nghiệp y tế HĐND Hội đồng nhân dân KCB Khám chữa bệnh KHTH Kế hoạch tổng hợp KTTC Kế toán tài chính KT-XH Kinh tế - xã hội NSNN Ngân sách nhà nước QLTC Quản lý tài chính QCCTNB Quy chế chi tiêu nội bộ TNDN Thu nhập doanh nghiệp UBND Ủy ban nhân dân XHH Xã hội hóa
vii DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ TÊN BẢNG TRANG HIỆU 2.1 Kết quả hoạt động của Bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn 2021- 20 2023 2.2 Số liệu nhập, xuất thuốc, vật tư, hoá chất giai đoạn 2021-2023 26 2.3 Quy trình quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội 29 2.4 Dự toán/Số thực hiện thu – chi giai đoạn 2021-2023 của Bệnh 30 viện Tim Hà Nội 2.5 Các khoản thu từ ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2023 32 2.6 Tổng hợp nguồn kinh phí nhà nước cấp giai đoạn 2021-2023 33 2.7 Bảng tổng hợp nguồn thu sự nghiệp bệnh viện Tim Hà Nội giai 35 đoạn 2021-2023 2.8 Các chỉ tiêu chi thường xuyên tại bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn 39 2021-2023 2.9 Kết quả phân phối tài chính giai đoạn 2021-2023 của bệnh viện 42 Tim Hà Nội DANH MỤC CÁC HÌNH SỐ TÊN HÌNH TRANG HIỆU 2.1 Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Tim Hà Nội 19 2.2 Tổng thu/Chênh lệch thu chi tại Bệnh viện Tim Hà Nội giai 21 đoạn 2021-2023 2.3 Số ca can thiệp tim mạch/tổng số bệnh nhân nội trú giai đoạn 22 2021-2023 2.4 Cơ cấu tổ chức quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội 23
viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, hoạt động của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trong thời gian qua đã có nhiều sự thay đổi. Từ việc Nhà nước cấp toàn bộ nguồn tài chính cho các hoạt động của ĐVSNYT công lập, những năm gần đây, đi cùng với các chính sách xã hội hóa, đẩy mạnh cung cấp dịch vụ theo yêu cầu, hoạt động tài chính của các ĐVSNYT công lập đã có nhiều thay đổi. Quản lý tài chính là một nội dung quan trọng trong quản lý tại các ĐVSNYT công lập hiện nay. Bệnh viện Tim Hà Nội là một trong những ĐVSNYT công lập đầu tiên tại Hà Nội thực hiện thí điểm tự chủ tài chính. Tuy nhiên trong quá trình tổ chức thực hiện công tác quản lý tài chính, hiện tại còn nhiều hạn chế, bất cập cần giải quyết. Thông qua việc nghiên cứu và thực hiện đề án “Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội”, tác giả đã thực hiện các nội dung sau: 1. Đề án đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập: các khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc, phương pháp và công cụ quản lý, quy trình quản lý, nội dung quản lý và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các ĐVSNYT công lập. 2. Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn 2021-2023, từ đó rút ra những thành quả, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế và một số giải pháp tăng cường quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội, đó là: hoàn thiện bộ máy quản lý tài chính; hoàn thiện quản lý các hoạt động thu - các hoạt động chi; hoàn thiện công tác kết chuyển tài chính và kiểm tra, thanh tra; giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin. 3. Trên cơ sở lý luận, đánh giá, phân tích thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội, đề án đề xuất một số biện pháp tổ chức thực hiện đề án. Đồng thời đề xuất một số kiến nghị với bệnh viện Tim Hà Nội, cơ quan cấp thành phố và cấp trung ương để công tác quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội ngày một hoàn thiện hơn.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn chủ đề của đề án Tài chính là nguồn lực quan trọng trong hoạt động của các đơn vị nói chung và các đơn vị sự nghiệp y tế công lập nói riêng. Để đảm bảo nguồn tài chính được sử dụng hiệu quả thì vấn đề quản lý tài chính có vai trò rất quan trọng. Trong thời gian qua, Đảng và nhà nước đã ban hành nhiều văn bản, chính sách tác động đến hoạt động tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập như các văn bản, chính sách cải cách tiền lương theo tinh thần nghị quyết 27 năm 2018 của Ban chấp hành Trung ương; nghị định 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập có hiệu lực từ ngày 15/08/2021 (thay thế cho nghị định số 85/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015); thông tư 13/2023/TT-BYT của Bộ y tế quy định khung giá và phương pháp định giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo yêu cầu; đặc biệt là luật đấu thầu số 22/2023/QH15 áp dụng từ ngày 01/01/2024, chính sách cải cách tiền lương cần thực hiện từ 01/07/2024 và thông tư 24/2024/TT-BTC của Bộ tài chính hướng dẫn chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp sẽ áp dụng từ ngày 01/01/2025. Bệnh viện Tim Hà Nội là bệnh viện chuyên khoa hạng I trực thuộc Sở y tế Hà Nội, là đơn vị sự nghiệp y tế công lập tự chủ 100% chi thường xuyên (đơn vị tự chủ mức 2 theo phân loại trong nghị định số 60/2021/NĐ-CP) nên việc quản lý tài chính bệnh viện vừa phải đảm bảo các mục tiêu về tài chính cũng như đảm bảo đúng quy định pháp luật, các nguyên tắc chung về tài chính kế toán, vừa phải thực hiện các nhiệm vụ chính trị, hiệu quả, công bằng trong chăm sóc y tế cộng đồng, vừa phải chủ động nguồn tài chính cho công tác đào tạo, nâng cao trình độ đội ngũ y bác sỹ và trang bị các máy móc, thiết bị y tế hiện đại phục vụ nhu cầu chuyên môn. Thời gian qua, công tác quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội còn nhiều hạn chế như công tác xây dựng dự toán thu – chi còn hạn chế, cơ chế giám sát, kiểm tra tài chính còn lỏng lẻo, chưa rõ rõ ràng. Mặt khác, cùng với sự cạnh tranh của các bệnh viện trong thành phố Hà Nội và sự đổi mới, đẩy mạnh xã hội hoá, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế của hệ thống bệnh viện công lập và tư nhân, điều này dẫn đến các thách thức đối với bệnh viện Tim Hà Nội nếu không thay đổi quản lý tài chính tại đơn vị.
2 Với mong muốn đóng góp xây dựng hệ thống quản lý tài chính bệnh viện hoàn thiện hơn nữa, học viên lựa chọn đề tài ‘‘Quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội’’ làm đề án tốt nghiệp thạc sỹ. 2. Mục đích và nhiệm vụ của đề án * Mục tiêu nghiên cứu: Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về tài chính và quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội, giai đoạn 2021-2023. - Xác định quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý tài chính tại bệnh viện Tim Hà Nội giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. 3. Đối tượng và phạm vi của đề án * Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về tài chính và quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập. * Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: Bệnh viện Tim Hà Nội - Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu trong giai đoạn 2021 – 2023. - Phạm vi nội dung: Đề án nghiên cứu về tài chính và quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập, trong đó tập trung vào các nội dung: Quản lý việc xây dựng dự toán, thực hiện, kiểm soát và quyết toán các hoạt động thu – chi, quản lý kết chuyển tài chính cuối năm. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án * Quy trình thực hiện đề án Học viên tiến hành thực hiện đề án dựa trên các bước như sau: Bước 1: Tìm hiểu các vấn đề lý thuyết về tài chính và quản lý tài chính thông qua các sách giáo trình, các công trình nghiên cứu đã được công bố trước đây.
3 Bước 2: Xây dựng đề cương chi tiết của đề án Bước 3: Thu thập dữ liệu để viết đề án theo đề cương chi tiết. Sau đó phân tích các kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân hạn chế Bước 4: Đề xuất các giải pháp, kiến nghị và tổ chức thực hiện đề án. * Phương pháp thu thập dữ liệu Đề án sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính với nguồn dữ liệu thứ cấp là chủ yếu, được thu thập từ các nghiên cứu trước đây (các luận văn, bài nghiên cứu), hệ thống các văn bản về quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp y tế công lập, giá dịch vụ y tế của cơ quan quản lý nhà nước. Các tài liệu về tài chính của bệnh viện, báo cáo kết quả hoạt động năm, báo cáo tài chính, báo cáo kết quả thu viện phí của Bệnh viện Tim Hà Nội. Ngoài ra còn có dữ liệu sơ cấp được thu thập từ việc quan sát thực tiễn của tác giả. * Phương pháp phân tích dữ liệu: Dữ liệu sau khi thu thập được phân tích bằng phương pháp như: thống kê, mô tả, so sánh và tổng hợp, …để đưa ra được các chỉ tiêu tương đối, tuyệt đối, ... phản ánh về đối tượng nghiên cứu. 5. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề án tốt nghiệp này được kết cấu gồm 3 phần: PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN PHẦN 2: NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN PHẦN 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ
4 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN 1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1 Các khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc và công cụ quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập 1.1.1.1 Các khái niệm * Đơn vị sự nghiệp y tế công lập: là tổ chức, đơn vị do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe (Theo điều 2 Nghị định số 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 quy định về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với các sự nghiệp y tế công lập và giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập). * Quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập Quản lý nói chung được hiểu đó là quá trình mà chủ thể quản lý sử dụng các công cụ và phương pháp thích hợp nhằm điều khiển đối tượng quản lý hoạt động và phát triển nhằm đạt đến những mục tiêu đã định. Hoạt động tài chính được thể hiện là các hoạt động thu chi bằng tiền - sự vận động của các nguồn tài chính và sử dụng những quỹ tiền tệ của các chủ thể khác nhau trong xã hội trong đó phản ánh các mối quan hệ kinh tế phát sinh giữa các chủ thể. Do vậy, có thể hiểu quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập là sự tác động liên tục, có hướng đích, có tổ chức của các nhà quản lý lên đối tượng và quá trình hoạt động tài chính của ĐVSNYT công lập, nhằm xác định nguồn thu và các khoản chi theo đúng quy định của pháp luật, đúng các nguyên tắc của Nhà nước về tài chính, đảm bảo kinh phí cho mọi hoạt động của đơn vị đồng thời có tích lũy cho đầu tư phát triển.
5 1.1.1.2 Mục tiêu quản lý tài chính - Đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật, quy chế chi tiêu của các hoạt động tài chính. - Kiểm soát rủi ro tài chính và duy trì thăng dư thu - chi: đây là điều kiện tiên quyết và bắt buộc của quản lý tài chính bệnh viện và cũng là tiêu chuẩn cho sự thành công trong cơ chế quản lý mới, hướng tới tự chủ tài chính tại đơn vị. - Đảm bảo thu nhập cho cán bộ, nhân viên, người lao động: Nhân viên hài lòng với bệnh viện, đời sống cán bộ công nhân viên được cải thiện, nâng cấp phương tiện làm việc, xây dựng văn hóa Bệnh viện. - ĐVSNYT phải cải thiện chất lượng dịch vụ thông qua việc quản lý và phân bổ các nguồn lực theo hướng công bằng hiệu quả cao; phát triển cơ sở vật chất, đầu tư trang thiết bị mới hiện đại, phát triển các chuyên khoa 1.1.1.3 Nguyên tắc quản lý tài chính - Nguyên tắc tập trung, dân chủ: Đây là nguyên tắc cơ bản và hàng đầu trong quản lý tài chính. Các khoản thu, chi phải được bàn bạc, nhất trí nhằm đáp ứng nhu cầu hoạt động của đơn vị và các mục tiêu vì cộng đồng. - Nguyên tắc thống nhất: Thống nhất quản lý tài chính theo các văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành và mục tiêu phát triển của ĐVSNYT công lập. - Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất, nó vừa là mục tiêu, vừa là tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả hoạt động của mọi hệ thống quản lý. Bởi lẽ nguồn lực thì luôn có giới hạn nhưng nhu cầu thì không có mức giới hạn nào. Do đó, việc quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính phải luôn tính toán sao cho với chi phí ít nhất nhưng vẫn đạt hiệu quả một cách tốt nhất. - Nguyên tắc công khai, minh bạch: Công khai minh bạch trong mọi hoạt động thu, chi, trích lập quỹ, phân bổ nguồn lực là nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo cho việc quản lý tài chính trong ĐVSNYT công lập được thực hiện thống nhất và hiệu quả. 1.1.1.4 Công cụ quản lý tài chính - Hệ thống quy định, chính sách pháp luật của Nhà nước: Bao gồm hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động khám chữa bệnh và quản lý
6 tài chính của ĐVSNYT công lập. Các văn bản này quy định các điều kiện, chuẩn mực cho các hoạt động thu - chi tại các bệnh viện. Hệ thống văn bản chính sách này được thực hiện theo hướng tạo điều kiện phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, sẽ tạo động lực nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại ĐVSNYT công lập. - Công tác kế hoạch: Công cụ này có vai trò quan trọng trong quản lý tài chính, đảm bảo cho tài chính ĐVSNYT công lập được thực hiện đúng mục đích. ĐVSNYT công lập sử dụng quy mô hoạt động hiện tại, tài sản và hoạt động sự nghiệp trong năm làm cơ sở xây dựng kế hoạch tài chính cho đơn vị năm tiếp theo. Số liệu chi cho con người, chi cho chuyên môn, chi phí quản lý hành chính, chi mua sắm và sữa chữa tài sản cố định trong năm được sử dụng làm cơ sở dự kiến kinh phí năm tiếp theo. -Quy chế chi tiêu nội bộ: Quy chế chi tiêu nội bộ góp phần đảm bảo thu - chi tài chính của ĐVSNYT công lập được thực hiện theo quy định. Việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ nhằm quản lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính, là căn cứ thực hiện kiểm soát chi. Thông qua đó, QLTC được thực hiện tập trung, thống nhất duy trì và khuyến khích mở rộng các khoản thu, đảm bảo chi tiêu hợp lý và tiết kiệm. -Hạch toán, kế toán: Là một phần không thể thiếu của quản lý tài chính, giúp ghi nhận, xử lý và cung cấp thông tin đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin của các nhà quản lý. Yêu cầu đòi hỏi công tác ghi chép, tính toán, phản ánh số liệu hiện có, tình hình luân chuyển và sử dụng tài sản, quá trình và kết quả hoạt động sử dụng kinh phí của đơn vị phải chính xác và kịp thời. -Hệ thống kiểm tra, thanh tra: Công cụ này giúp chủ động ngăn ngừa các hành vi tiêu cực trong QLTC tại các ĐVSNYT công lập. Đồng thời phát hiện ngăn chặn những hiện tượng tiêu cực, trái pháp luật trong QLTC. Do vậy, cần chủ động thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra thường xuyên nhằm giúp đơn vị quản lý và sử dụng các nguồn tài chính một cách chặt chẽ, hiệu quả. - Tổ chức bộ máy quản lý tài chính bệnh viện: Bộ máy quản lý tài chính tại ĐVSNYT công lập, đứng đầu là giám đốc đơn vị, nếu có năng lực chuyên môn và kinh nghiệm quản lý vững chắc sẽ quyết định hiệu quả hoạt động quản lý tài chính của đơn vị.
7 1.1.2 Quy trình quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp y tế công lập Quy trình quản lý tài chính tại các ĐVSNYT công lập công lập gồm ba giai đoạn: lập dự toán ngân sách, tổ chức thực hiện dự toán, kiểm tra và quyết toán kinh phí. -Lập dự toán ngân sách: Là giai đoạn phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm. Tại các ĐVSNYT công lập, lập và quản lý dự toán thu căn cứ vào nhiệm vụ y tế hàng năm của Nhà nước, quy mô khám chữa bệnh phù hợp với yêu cầu của xã hội, cơ sở vật chất năm báo cáo để có cơ sở dự kiến năm kế hoạch cho bệnh viện. Dự toán phải bảo đảm chi tiết theo từng nội dung chi, thuyết minh rõ cơ sở căn cứ tính toán từng nội dung chi theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định. -Tổ chức thực hiện dự toán: là giai đoạn kiểm soát trong các hoạt động tài chính, kiểm soát quá trình thực hiện thu chi tại các ĐVSNYT công lập. Quản lý sử dụng kinh phí theo đúng dự toán được giao, đúng chế độ tiêu chuẩn, định mức quy định. Đối với các khoản chi cho cá nhân, chi thanh toán chi phí hành chính, chi phí dịch vụ công cộng, ... cần xem xét quy chế chi tiêu nội bộ xem có vượt quá chế độ, định mức do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quy định không, có đúng và đủ chứng từ hoá đơn hợp lệ không. -Kiểm tra và quyết toán kinh phí: Đây là bước cuối cùng của quy trình QLTC, phản ánh đầy đủ số liệu về tình hình thực hiện dự toán trong năm. Công tác rà soát các khoản thu, chi và thực hiện báo cáo quyết toán ngân sách đúng chế độ về biểu mẫu, thời gian, nội dung và các khoản chi tiêu để tổng hợp tình hình QLTC, đảm bảo hiệu quả đầu tư và kịp thời đưa ra những giải pháp điều chỉnh và hạn chế rủi ro trong hoạt động sự nghiệp. 1.1.3 Nội dung quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập 1.1.3.1 Quản lý nguồn thu Quản lý nguồn thu tại các ĐVSNYT công lập bao gồm các hoạt động: tổ chức khai thác các nguồn thu, quy định mức thu và kiểm soát thu. Thực tế hiện nay, các ĐVSNYT công lập ở nước ta có nhiều nguồn khác nhau, bao gồm: nguồn thu từ ngân sách nhà nước cấp; nguồn thu hoạt động sự nghiệp; nguồn thu từ nguồn viện trợ, tài trợ, quà biếu, cho, tặng; nguồn thu khác.
8 - Thu từ ngân sách nhà nước: Các khoản mục thu ngân sách nhà nước trong ĐVSNYT công lập gồm: Một phần kinh phí hoạt động thường xuyên được NSNN bảo đảm; Kinh phí để thực hiện các nghiệm vụ, đề tài nghiên cứu các cấp được giao; Vốn đầu tư để xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học theo dự án và kế hoạch hằng năm, … - Thu hoạt động sự nghiệp: Đây được coi là nguồn thu chính và quan trọng của các ĐVSNYT công lập hiện nay. Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp có được từ cung cấp từ dịch vụ y tế công, bao gồm thu từ bảo hiểm y tế, thu từ bệnh nhân không có thẻ BHYT, thu từ hoạt động liên doanh, liên kết; thu các dịch vụ y tế khác và thu từ hoạt động khác. - Nguồn thu từ nguồn viện trợ, tài trợ, quà biếu, tặng: Hiện nay, các ĐVSNYT công lập có nhiều cơ hội tiếp cận các nguồn viện trợ thông qua chương trình hợp tác song phương và đa phương đối với các nước, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi Chính phủ... để tăng nguồn đầu tư cho y tế. Các khoản thu này không phải là nguồn thu chính, mang tính không thường xuyên, không dự tính trước được chính xác; phụ thuộc vào uy tín, sự kỳ vọng của xã hội về khả năng khám chữa bệnh, cung cấp dịch vụ y tế của từng ĐVSNYT công lập. - Nguồn thu khác: Các nguồn thu khác của các ĐVSNYT công lập có được từ các hoạt động tài chính, các hoạt động sinh lời như cho thuê các phương tiện và cơ sở vật chất của đơn vị, các dịch vụ cộng đồng…. Quản lý nguồn thu là quản lý về quy định hoạt động thu, hình thức, công cụ quản lý gắn với các quy định, chế độ về quản lý nguồn thu của Nhà nước; yêu cầu tổ chức thu theo đúng chế độ, phạm vi và định mức. Các khoản có tính chất phục vụ nhu cầu xã hội, hoạt động thương mại hóa, cung cấp dịch vụ, tư vấn… các bệnh viện được tự quyết định mức thu theo nguyên tắc bù đắp chi phí và có tích lũy. Kiểm soát hoạt động thu hay quản lý nguồn thu là nhiệm vụ quan trọng, tác động trực tiếp tới hoạt động chi và sự bền vững tài chính của các ĐVSNYT công lập. Vì vậy, đây là công việc cần triển khai liên tục, kịp thời và công khai, minh bạch. 1.1.3.2. Quản lý hoạt động chi Quản lý các hoạt động chi tại ĐVSNYT công lập gồm: quy định nội dung chi, mức chi và kiểm soát các khoản chi.
9 Về quản lý theo nội dung chi, hoạt động chi tiêu trong ĐVSNYT công lập phải đáp ứng các yêu cầu cơ bản như bám sát dự toán thu - chi hàng năm; thực hiện chi đúng quy định, mục đích và phạm vi chi tiêu; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả. Quản lý chặt chẽ tài chính nội bộ, thực hiện trích lập và sử dụng các quỹ theo quy định. - Chi hoạt động thường xuyên: Đây là tất cả các khoản phát sinh thường xuyên và liên tục trong năm để phục vụ hoạt động của ĐVSNYT công lập, bao gồm các khoản sau: + Chi cho con người bao gồm chi trả lương cơ bản và phụ cấp theo lương hàng tháng, chi tiền công cho lao động thường xuyên theo hợp đồng; chi đóng bảo hiểm xã hội. Đây là khoản chi giúp bù đắp hao phí lao động, bảo đảm tái sản xuất sức lao động cho các cán bộ, nhân viên. + Chi mua sắm dịch vụ, sửa chữa: là các khoản chi thanh toán dịch vụ, thông tin, liên lạc; công tác phí; Chi phí thuê mướn, văn phòng, hội nghị; chi sửa chữa tài sản phục vụ công tác chuyên môn và nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế, nhằm đảm bảo điều kiện cho việc khám chữa bệnh và cung cấp DVYT. + Chi nghiệp vụ chuyên môn: Các khoản chi mua sắm hoạt động chuyên môn nhằm đáp ứng phục vụ việc khám chữa bệnh, khoản chi này chiếm tỷ trọng lớn trên tổng chi tiêu của các đơn vị; giúp ĐVSNYT công lập hoạt động một cách hiệu quả và có ảnh hưởng trực tiếp, tích cực đến chất lượng dịch vụ y tế cung cấp đến khách hàng. - Chi mua sắm, sửa chữa tài sản cố định: gồm chi mua tài sản vô hình (bằng sáng chế, phần mềm máy tính); Chi mua sắm tài sản dùng cho công tác chuyên môn (ô tô, máy móc, trang thiết bị chuyên dụng, điều hoà nhiệt độ, nhà cửa, máy tính, máy chiếu, …); Chi phí sửa chữa lớn tài sản phục vụ chuyên môn. Quy định mức chi gắn liền với mục tiêu cuối cùng là sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, được đánh giá thông qua kết quả mang lại từ phân bổ các khoản chi. Căn cứ vào mục tiêu hoạt động của từng đơn vị, mức chi cho từng nội dung chi được thực hiện và quản lý khác nhau. Kiểm soát chi là khâu quan trọng trong quản lý các hoạt động chi, cần thực hiện thường xuyên nhằm đánh giá và đặt ra những thay đổi phù hợp nhằm đạt được hiệu quả chi.
10 Hiện nay, cơ chế tự chủ tài chính tạo điều kiện cho các ĐVSNYT công lập chủ động trong chi tiêu trên cơ sở sắp xếp lại bộ máy lao động, nâng cao chất lượng y tế. Từ đó giúp giảm thiểu các khoản chi phí không cần thiết, thực hiện tiết kiệm, từng bước tăng thu nhập cho cán bộ, nhân viên. 1.1.3.3. Quản lý phân phối kết quả tài chính trong năm Hàng năm căn cứ vào tình hình cân đối hoạt động tài chính, ban lãnh đạo ĐVSNYT công lập sẽ trích lập các quỹ từ số chênh lệch thu – chi: + Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp: được sử dụng để đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị, trợ giúp đào tạo, huấn luyện nâng cao trình độ chuyên môn. + Quỹ khen thưởng và quỹ phúc lợi: mục đích dùng để chi khen thưởng cho các tập thể và cá nhân người lao động, chi các hoạt động phúc lợi tập thể. + Quỹ dự phòng ổn định thu nhập: Quỹ này được dùng để đảm bảo thu nhập tương đối ổn định cho người lao động trong trường hợp nguồn thu bị giảm sút, không đảm bảo kế hoạch đề ra. Quản lý chênh lệch thu - chi tài chính bao gồm phân phối, sử dụng hiệu quả các quỹ trong khuôn khổ quy định của Nhà nước, đồng thời đảm bảo công khai, minh bạch trong trích lập và sử dụng quỹ. Các ĐVSNYT công lập cần phải áp dụng các biện pháp, công cụ quản lý khác nhau để phản ánh, ghi nhận kịp thời các khoản trích quỹ theo từng nội dung, từng nhóm theo từng giai đoạn và liên tục tổ chức đánh giá, phân tích, tổng kết để rút kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp quản lý phân phối chênh lệch thu chi hợp lý. 1.1.4 Căn cứ đánh giá công tác quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập - Đánh giá việc thực hiện đúng quy trình quản lý tài chính: Đánh giá việc lập dự toán có đúng theo các văn bản hướng dẫn của các cơ quan quản lý nhà nước hay chưa, lên dự toán thu, dự toán chi có phù hợp với tình hình thực tế hoạt động và kế hoạch phát triển của đơn vị; Lập dự toán thu phải căn cứ quy định về giá dịch vụ y tế BHYT, giá dịch vụ theo yêu cầu; Lập dự toán chi phải căn cứ các quy định, định mức đã được ban hành, …