Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:71

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng và đánh giá về công tác xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, từ đó đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI LÊ THỊ TƯỞNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG Đề án tốt nghiệp thạc sĩ Hà Nội, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI LÊ THỊ TƯỞNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Đề đề án tốt nghiệp thạc sĩ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Viết Thái Hà Nội, 2024
i MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do lựa chọn đề án............................................................................................ 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án .......................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi của đề án .......................................................................... 3 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án ......................................................... 3 5. Kết cấu đề án........................................................................................................ 5 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ............. 6 1.1. Cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới ........................................................ 6 1.1.1. Các khái niệm có liên quan ........................................................................ 6 1.1.2. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới................................................. 7 1.1.3. Nội dung xây dựng nông thôn mới ............................................................ 7 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng nông thôn mới ................................. 9 1.2. Cơ sở thực tiễn về xây dựng nông thôn mới................................................... 11 1.2.1. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới tại một số địa phương ................ 11 1.2.2. Bài học rút ra cho huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ................................ 13 1.3. Cơ sở pháp lý về xây dựng nông thôn mới ..................................................... 14 1.3.1. Các văn bản của Trung ương.................................................................... 14 1.3.2. Các văn bản của tỉnh Bắc Giang .............................................................. 15 1.3.3. Các văn bản của huyện Lục Nam ............................................................. 16 PHẦN 2: NỘI DUNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ............................................................... 18 2.1. Khái quát về huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ............................................... 18 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................... 18 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................... 19 2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ...................................................................................................................... 20 2.2.1. Hoạch định chiến lược, quy hoạch xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao ...................................................................................................... 20 2.2.2. Tổ chức bộ máy xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao....... 22 2.2.3. Thực hiện các nội dung xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao....................................................................................................................... 24 2.2.4. Kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm ............................... 41 2.3. Đánh giá chung về thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ...................................................................................... 42 2.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................... 42
ii 2.3.2. Các hạn chế .............................................................................................. 44 2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế .................................................................. 45 2.4. Các giải pháp thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030 ............................................................................... 46 2.4.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới ........................ 46 2.4.2. Hoàn thiện bộ máy quản lý xây dựng nông thôn mới .............................. 46 2.4.3. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng để tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội nông thôn ...................................................................................................... 47 2.4.5. Tăng cường công tác tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới .............. 49 2.4.6. Tăng cường kiểm tra, giám sát trong xây dựng nông thôn mới ............... 51 PHẦN 3: CÁC ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM THÚC ĐẨY XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ĐẾN NĂM 2030 ....................................................................................................... 53 3.1. Đề xuất tổ chức thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030 ...................................................................... 53 3.1.1. Bối cảnh thực hiện đề án .......................................................................... 53 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030 ................................................ 54 3.2. Kiến nghị về điều kiện thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030 .............................................................. 56 3.2.1. Kiến nghị với Nhà nước ........................................................................... 56 3.2.2. Kiến nghị với tỉnh Bắc Giang ................................................................... 57 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 58 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, bài đề án tốt nghiệp với đề tài: “Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang” là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, trích dẫn, kết quả trình bày trong bài là trung thực, xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị, được phép sử dụng và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ bài đề án nào trước đây. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về kết quả nghiên cứu trong bài đề án thạc sỹ của mình. Tác giả Lê Thị Tưởng
iv LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài đề án này, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của các cá nhân, tập thể trong và ngoài trường. Tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên Trường Đại học Thương mại đã nhiệt tình giảng dạy và truyền đạt kiến thức các môn học cho tôi trong thời gian tôi học tập và nghiên cứu để hoàn thành chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý kinh tế. Đồng thời, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Viết Thái đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn để tôi có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình. Tôi xin được cảm ơn các cô, các chú, các anh, các chị cán bộ đang công tác của Uỷ ban nhân dân huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đã hướng dẫn và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu, giúp tôi tiếp nhận được thông tin cũng như thu được những số liệu thực tế về các vấn đề liên quan để hoàn thành đề án thạc sỹ này. Trong quá trình thực hiện đề tài, còn có những hạn chế chủ quan và khách quan, do đó không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự nhận xét và đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và độc giả để đề tài được hoàn thiện và có tính khả thi hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Lê Thị Tưởng
v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Viết đầy đủ 1 BCĐ Ban chỉ đạo 2 BQL Ban Quản lý 3 CNH Công nghiệp hóa 4 HĐH Hiện đại hóa 5 HĐND Hội đồng nhân dân 6 HTX Hợp tác xã 7 KT-XH Kinh tế - Xã hội 8 MTQG Mục tiêu quốc gia 9 MTTQ Mặt trận tổ quốc 10 NTM Nông thôn mới 11 PTNT Phát triển nông thôn 12 THCS Trung học cơ sở 13 UBND Ủy ban nhân dân
vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ Danh mục bảng: Bảng 2.1. Các nội dung hoạch định cụ thể nâng cao chất lượng các tiêu chí xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2023 ................................................................ 21 Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả thực hiện tiêu chí huyện nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao ở huyện Lục Nam giai đoạn 2021-2023 .................................................... 25 Bảng 2.3. Hoạt động tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam giai đoạn 2021 – 2023 ............................................................................... 39 Bảng 2.4. Số lượng nhân lực tham gia đào tạo, bồi dưỡng về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam giai đoạn 2021-2023............................................ 40 Bảng 2.5. Kết quả xử lý vi phạm trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam giai đoạn 2021-2023 .................................................................................. 42 Danh mục hình, sơ đồ: Sơ đồ 2.1. Bộ máy tổ chức quản lý chương trình xây dựng nông thôn mới ở huyện Lục Nam .................................................................................................................... 23
vii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề tài “Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang” được thực hiện là có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao. Thứ nhất, đề án đã hệ thống hóa cơ sở xây dựng đề án xây dựng nông thôn mới: cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới; cơ sở thực tiễn về xây dựng nông thôn mới và cơ sở pháp lý về xây dựng nông thôn mới. Thứ hai, đề án đã khái quát về huyện Lục Nam. Từ đó, đề án phân tích thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2021-2023. Qua đó, đánh giá những thành tựu đạt được và những hạn chế còn tồn tại trong công tác xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Xuất phát từ những hạn chế, tác giả đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030. Thứ ba, tác giả đề xuất kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền một số nội dung để giúp cho công tác xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đạt được kết quả tốt hơn nữa.
viii
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Đất nước ta đang trên con đường hội nhập với nền kinh tế thế giới và khu vực, tạo ra những cơ hội lớn để đất nước phát triển nhanh hơn, toàn diện hơn, sớm đưa nước ta thoát khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển. Tuy nhiên việc hội nhập và thực hiện nền kinh tế thị trường cũng đặt ra nhiều thách thức đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên các lĩnh vực, sự phân hóa giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị ngày càng tăng, kinh tế khu vực nông thôn chậm phát triển, người dân còn hạn chế trong tiếp cận hưởng thụ các dịch vụ công về văn hoá, giáo dục, y tế, so với đô thị. Với đặc thù nước ta có hơn 67% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn thì việc giải quyết tốt các vấn đề nông nghiệp, nông thôn có ý nghĩa mang tính chiến lược đối với sự định và phát triển bền vững của đất nước. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021- 2025 ban hành theo Quyết định số 318/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 – 2025. Mục tiêu tổng quát của chương trình là tiếp tục triển khai Chương trình gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hoá, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới cấp thôn, bản. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, thúc đẩy bình đẳng giới. Xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Huyện Lục Nam nằm ở phía đông của tỉnh Bắc Giang, cách thành phố Bắc Giang khoảng 20 km về phía đông, cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 70 km, Nằm trên vùng chuyển tiếp giữa vùng miền núi Đông Bắc và trung du đồng bằng Bắc Bộ, có vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế và an ninh quốc phòng. Dù gặp nhiều khó khăn do nguồn lực đầu tư xây dựng nông thôn mới hạn chế; hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu; quy hoạch chung, quy hoạch phân khu phải điều chỉnh…, nhưng huyện Lục Nam đã nỗ lực vượt qua, hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Sau khi đạt chuẩn nông thôn mới vào đầu năm 2024, huyện
2 Lục Nam đã và đang tập trung mọi nguồn lực và phát huy tinh thần đoàn kết, quyết tâm nâng chất các tiêu chí nông thôn mới, tiến đến đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Tuy nhiên, Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới 2021-2025 nhiều chỉ tiêu, yêu cầu cao hơn so với giai đoạn trước nên khó đạt hơn, như tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao: thu nhập của nông dân khu vực nông thôn, diện tích đất cây xanh sử dụng công cộng tại điểm dân cư nông thôn, tỷ lệ lao động làm việc trong các ngành kinh tế chủ lực, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, môi trường…; tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu: mô hình thôn thông minh. Vấn đề cốt lõi của xây dựng nông thôn mới chính là nâng cao thu nhập, mức sống của cư dân nông thôn, tạo sự hài lòng của người dân đối với sự quản lý, điều hành của chính quyền Nhà nước các cấp. Song phải xác định: xây dựng nông thôn là nhiệm vụ lâu dài, không thể nhanh chóng hoàn thành trong ngày một ngày hai, và xây dựng nông thôn cũng chưa kết thúc khi các địa phương hoàn thành các tiêu chí đề ra mà cần tiếp tục duy trì và nâng cao hơn chất lượng các tiêu chí đã đạt được. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi quyết định chọn đề tài : “Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang” làm đề án tốt nghiệp thạc sĩ, góp phần vào thực tiễn công tác, chỉ đạo và thực hiện chương trình Quốc gia về thực hiện Chương trình phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn trên địa bàn huyện Lục Nam giai đoạn 2021-2025. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án Mục tiêu của đề án Trên cơ sở lý luận, thực tiễn và pháp lý về xây dựng nông thôn mới, đề án phân tích thực trạng và đánh giá về công tác xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, từ đó đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Nhiệm vụ của đề án - Hệ thống cơ sở lý luận, thực tiễn và pháp lý về xây dựng nông thôn mới. - Phân tích và đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
3 - Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. 3. Đối tượng và phạm vi của đề án Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề án là công tác xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang và giải pháp thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Phạm vi của đề án - Về không gian: Đề án được nghiên cứu tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. - Về thời gian: Đề án tập trung nghiên cứu số liệu thứ cấp giai đoạn 2021- 2023, số liệu sơ cấp điều tra năm 2024, giải pháp đến năm 2030. - Về nội dung: Đề án nghiên cứu xây dựng nông thôn mới theo Bộ tiêu chí về nông thôn mới và các tiêu chí đạt chuẩn nâng cao trong xây dựng nông thôn mới. Cụ thể, theo Quyết định số 320/QĐ-TTg ngày 8 tháng 3 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc Ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới; quy định thị xã, thành phố trực thuộc cấp tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 – 2025. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án Quy trình thực hiện đề án Quy trình thực hiện đề án gồm 5 bước như sau: • Bước 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu Tác giả sưu tầm, tìm hiểu các nghiên cứu có liên quan đến xây dựng nông thôn mới. • Bước 2: Xây dựng đề cương chi tiết Trên cơ sở các tài liệu nghiên cứu có liên quan, tác giả xây dựng đề cương chi tiết về đề tài xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. • Bước 3: Thu thập dữ liệu sơ cấp
4 Các dữ liệu được sơ cấp thu thập để hỗ trợ cho việc tính toán, so sánh các chỉ tiêu có liên quan đến xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Bước 4: Thu thập dữ liệu thứ cấp Dữ liệu sau khi được thu thập từ các phiếu khảo sát hợp lệ được tổng hợp vào Excel và thực hiện các phép tính nhằm đo lường mức độ mở rộng so với năm trước đó. Đối với dữ liệu sơ cấp, tác giả sẽ tính điểm trung bình của từng yếu tố, từ đó đưa ra kết luận về đánh giá đối với từng yếu tố này. • Bước 5: Triển khai đề án Với các dữ liệu đã có, tác giả tiến hành thực hiện đề án xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang Nhằm tổng hợp lại các dữ liệu đã được phân tích và đưa ra giải pháp nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Phương pháp thực hiện đề án Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề án bao gồm: Phương pháp thu thập thông tin Các thông tin tài liệu được thu thập thông qua phương pháp nghiên cứu tài liệu qua các nguồn sau: Thông tin lấy từ sách, báo, các công trình nghiên cứu liên quan đã công bố nhằm cung cấp những lý luận có liên quan tới xây dựng nông thôn mới. Thu thập từ Internet để có các thông tin về xây dựng nông thôn ở một số quốc gia trên thế giới, tình hình thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về xóa đói giảm nghèo tại một số địa phương của Việt Nam và những tư liệu liên quan đến đề tài. Thu thập từ các loại báo cáo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Sở NN & PTNT tỉnh Bắc Giang; các số liệu, thông tin về xây dựng nông thôn mới từ Thường trực Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh Bắc Giang, huyện Lục Nam; các tài liệu, thông tin từ Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Lục Nam và các cơ quan chuyên môn của huyện như: Chi cục Thống kê, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Phòng NN & PTNT, Phòng Tài nguyên & Môi trường, Phòng Lao động - Thương binh & Xã
5 hội,… về các thông tin và tình hình kinh tế xã hội và tình hình xây dựng nông thôn mới của huyện. Các thông tin công bố công khai của các cơ quan, tổ chức như: Báo và các tạp chí chuyên ngành, đài truyền hình, truyền thanh,… Thu thập từ những cơ quan Nhà nước về chủ trương chính sách bao gồm các nghị quyết Trung ương, Nghị quyết của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến xây dựng nông thôn mới. Phương pháp xử lý thông tin Sau khi thu thập được thông tin thứ cấp, tác giả tiến hành phân loại, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên về độ quan trọng của thông tin, thông tin số liệu thì lập thành bảng biểu. Tác giả tổng hợp tất cả các số liệu về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang qua các năm tác giả sẽ xử lý các thông tin trên bằng máy tính, từ đó tính toán, đánh giá kết quả điều tra. Các thông tin liên quan đến thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang được tổng hợp và sắp xếp vào các bảng thống kê số liệu. 5. Kết cấu đề án Ngoài phần mục lục, danh mục các hình, các bảng, phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề án gồm 3 phần chính như sau: Phần 1: Cơ sở xây dựng đề án xây dựng nông thôn mới Phần 2: Nội dung xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang Phần 3: Các đề xuất và kiến nghị nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đến năm 2030.
6 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới 1.1.1. Các khái niệm có liên quan 1.1.1.1. Khái niệm nông thôn mới Ngày 04 tháng 6 năm 2010, Thủ Tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 800/QĐ-TTg về “Phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020”. Tại quyết định này, mục tiêu chung của Chương trình được xác định là: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Trên cơ sở các cách tiếp cận trên có thể hiểu: Nông thôn mới là nông thôn có kinh tế phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao, có quy hoạch, kết cấu hạ tầng hiện đại, môi trường sinh thái trong lành, dân trí cao, giữ gìn được bản sắc văn hóa dân tộc, an ninh chính trị được giữ vững. 1.1.1.2. Khái niệm nông thôn mới nâng cao Nông thôn mới nâng cao là giai đoạn tiếp theo của chương trình nông thôn mới, nhắm đến việc tiếp tục nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được trong quá trình xây dựng nông thôn mới, với trọng tâm là phát triển bền vững, tăng cường kinh tế địa phương và cải thiện môi trường sống. 1.1.1.3. Khái niệm xây dựng nông thôn mới Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao.
7 Việc xây dựng nông thôn mới (XDNTM) nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế của quê hương, đất nước trong giai đoạn mới. Sau hơn 30 năm thực hiện đường lối đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta đã đạt nhiều thành tựu to lớn. 1.1.2. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới Việc xây dựng nông thôn mới là một yếu tố thiết yếu trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Trong bối cảnh đất nước đang tiến vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nông thôn - nơi sinh sống của phần lớn dân số - không chỉ là khu vực sản xuất nông nghiệp mà còn là không gian văn hóa, xã hội quan trọng. Trước hết, xây dựng nông thôn mới giúp cải thiện cơ sở hạ tầng, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Hệ thống giao thông, thủy lợi, điện nước, và các dịch vụ công cộng như y tế, giáo dục được cải thiện, góp phần làm giảm khoảng cách phát triển giữa nông thôn và đô thị. Hơn nữa, chương trình này còn tạo điều kiện cho việc áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất lao động và thu nhập cho người nông dân. Qua đó, việc xây dựng nông thôn mới đóng vai trò quan trọng trong việc xóa đói giảm nghèo, ổn định xã hội, và tạo đà phát triển kinh tế bền vững. Ngoài ra, xây dựng nông thôn mới còn giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời thúc đẩy sự phát triển các mô hình kinh tế nông thôn mới như du lịch sinh thái, làng nghề truyền thống, và kinh tế hợp tác. Đây không chỉ là cách để tăng cường kinh tế địa phương mà còn góp phần tạo ra những cộng đồng nông thôn vững mạnh, tự chủ và giàu bản sắc văn hóa. 1.1.3. Nội dung xây dựng nông thôn mới 1.1.3.1. Hoạch định chiến lược, quy hoạch xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao Quy hoạch xây dựng nông thôn mới là một trong những nội dung cơ bản và là bước đi đầu tiên, quan trọng trong tổng thể nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới nói chung. Quy hoạch nông thôn mới là điều kiện tiên quyết, là cơ sở cho đầu tư xây dựng các công trình, chính trang, phát triển nông thôn. Do đó để thực hiện thành công, chủ động xây dựng nông thôn mới thì công tác lập quy hoạch cần được quan tâm đặc biệt. Quy hoạch đúng mức tạo ra sự thống nhất giữa tổng thể phát triển kinh
8 tế - xã hội. Quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng, sử dụng đất, gắn chặt với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng, ngành, địa phương là công cụ quản lý xây dựng nông thôn mới theo hướng văn minh, hiện đại. Ở cấp xã, lập quy hoạch chi tiết xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao phải được nghiên cứu, tham khảo kỷ lưỡng và phải gắn với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng đã được lập tổ chức lại các không gian chức năng, mạng lưới giao thông... gắn với việc tổ chức sắp xếp lại dân cư, hoàn thiện hệ thống hạ tầng kinh tế xã hội, hạ tầng kĩ thuật, công trình nhà ở và công trình công cộng được cải tạo nâng cấp, xây dựng mới phải phù hợp với điều kiện cụ thể, giá trị lịch sử, kiến trúc của các công trình hiện có và bản sắc văn hóa của từng địa phương. 1.1.3.2. Tổ chức bộ máy xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao Tổ chức bộ máy và biên chế là 2 nhân tố quan trọng bảo đảm cho sự vận hành hệ thống tổ chức bộ máy nhà nước, kiện toàn tổ chức bộ máy phù hợp với chức năng nhiệm vụ và sử dụng bố trí đúng đủ biên chế có ý nghĩa quyết định đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan tổ chức đơn vị trong bộ máy nhà nước. Cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước với những nguyên tắc và hoạt động của nó luôn được quy định chặt chẽ trong Hiến pháp và cũng có thể khẳng định nội dung quan trọng nhất của các bản Hiến pháp chính là những quy định về bộ máy nhà nước. Tương tự như vậy đối với mỗi cấp hành chính, mỗi ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý hành chính nhà nước nói chung, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước cũng được kiến tạo theo những quy định chặt chẽ, cụ thể trong các văn bản quy phạm pháp luật. Tổ chức bộ máy quản lý trong xây dựng nông thôn mới chính là các bộ phận tham mưu, giúp việc, giúp cơ quan nhà nước thực hiện chức năng quản lý trong xây dựng nông thôn mới một cách thống nhất, khoa học. 1.1.3.3. Thực hiện các nội dung xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao Thực hiện các nội dung xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao là một quá trình toàn diện nhằm cải thiện chất lượng đời sống kinh tế - xã hội tại khu vực nông thôn, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững. Công tác này bao gồm việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng như đường giao thông, trường học, trạm y tế, và hệ thống nước sạch, đồng thời nâng cao thu nhập cho người dân thông qua phát
9 triển sản xuất nông nghiệp, ngành nghề phi nông nghiệp và các mô hình kinh tế hợp tác. Bên cạnh đó, chương trình chú trọng vào việc bảo vệ môi trường, xây dựng nếp sống văn hóa, giữ gìn an ninh trật tự và cải cách hành chính. Đặc biệt, xây dựng nông thôn mới nâng cao hướng tới việc nâng chuẩn các tiêu chí đã đạt được, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sống, giáo dục và văn hóa. Các địa phương cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, huy động sức mạnh tổng hợp từ các nguồn lực, sự tham gia chủ động của người dân và sự hỗ trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp để đảm bảo hoàn thành mục tiêu đề ra. Việc xây dựng nông thôn mới nâng cao không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn góp phần tạo ra môi trường sống lành mạnh, văn minh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. 1.1.3.4. Kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm Kiểm tra, giám sát các hoạt động xây dựng nông thôn mới là việc Nhà nước xem xét, đánh giá tình trạng đạt hay không đạt theo các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới; đảm bảo việc tuân thủ những quy định của pháp luật trong tổ chức triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới theo các quy định, tiêu chí của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đây là một trong những chức năng, nhiệm vụ cần thiết để thanh kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối, chính sách, các thể chế quản lý của nhà nước. Qua đó kịp thời phát hiện những sai sót và ngăn chặn, chấn chỉnh các hành vi sai phạm, kiểm soát các sai lầm, lệch lạc. Đồng thời, xử lý các vi phạm, điều chỉnh các tiêu chí cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cuối cùng là tăng cường công tác sơ kết, tổng kết để có cái nhìn tổng thể về chương trình xây dựng nông thôn mới, tìm ra được những mặt đạt được, chưa được và nguyên nhân, những kinh nghiệm để giúp công tác quản lý xây dựng nông thôn mới hiệu quả hơn. 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng nông thôn mới 1.1.4.1 Yếu tố khách quan a. Các chính sách pháp lý của Nhà nước Các chính sách pháp lý của Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới. Các chính sách này bao gồm việc ban hành các quy định về quy hoạch, đầu tư phát triển hạ tầng, và hỗ trợ tài
10 chính cho các địa phương, đảm bảo sự phân bổ nguồn lực công bằng và hiệu quả. Ngoài ra, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế hợp tác, ứng dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp, và bảo vệ môi trường cũng tác động mạnh mẽ đến sự phát triển bền vững của nông thôn. Các quy định về quyền sử dụng đất, bảo vệ tài nguyên, và cải thiện đời sống văn hóa, xã hội cho người dân nông thôn đều là những yếu tố then chốt trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho các xã đạt chuẩn nông thôn mới, góp phần vào sự phát triển toàn diện và bền vững của khu vực nông thôn Việt Nam. b. Điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương Địa phương có nền kinh tế phát triển, cơ sở hạ tầng tốt, và nguồn lực tài chính dồi dào thường dễ dàng triển khai các chương trình nông thôn mới hơn. Ngược lại, các địa phương kinh tế kém phát triển, thiếu vốn đầu tư và trình độ lao động thấp sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc đạt được các tiêu chí nông thôn mới. Ngoài ra, các yếu tố xã hội như trình độ dân trí, phong tục tập quán, và sự tham gia của cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoặc cản trở tiến độ xây dựng nông thôn mới. Sự khác biệt về điều kiện kinh tế - xã hội giữa các vùng miền tạo ra những thách thức đa dạng, đòi hỏi phải có các chính sách và giải pháp phù hợp để đảm bảo sự phát triển đồng đều và bền vững. 1.1.4.2 Yếu tố chủ quan a. Vai trò tiên phong, gương mẫu của người lãnh đạo địa phương Lãnh đạo địa phương có trách nhiệm tạo ra và duy trì tầm nhìn chiến lược, đưa ra các quyết định quan trọng và chỉ đạo các hoạt động triển khai chương trình nông thôn mới. Sự cam kết và gương mẫu của họ không chỉ thể hiện qua việc đầu tư thời gian và công sức vào các dự án phát triển mà còn qua việc xây dựng niềm tin và động viên cộng đồng tham gia tích cực. Khi lãnh đạo địa phương thể hiện sự quyết tâm, trách nhiệm và sự lãnh đạo sáng tạo, họ có khả năng thu hút sự ủng hộ từ các tổ chức, doanh nghiệp và người dân, từ đó tạo động lực mạnh mẽ cho sự thành công của chương trình. Sự tiên phong của họ giúp giải quyết nhanh chóng các khó khăn và thách thức, đồng thời tạo ra những mô hình tốt để nhân rộng, góp phần vào sự phát triển bền vững của nông thôn mới. b. Trình độ của cán bộ xây dựng nông thôn mới tại địa phương