Đề KSCL GDCD 10 năm 2018-2019 có đáp án - Trường THPT Đồng Đậu

TRƯỜNG THPT ĐỒNG ĐẬU MÃ ĐỀ: 101 ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG NĂM HỌC 2018 - 2019 MÔN: GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Thời gian làm bài: 50 phút (Đề gồm 10 tự luận) Họ, tên thí sinh:..................................................................... Số báo danh: .................................. Câu 1: Triết học là gì? Đối tượng nghiên cứu của Triết học có gì khác với các bộ môn khoa học cụ thể? (1 điểm). Câu 2: Thế giới quan duy vật giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức như thế nào? (1 điểm). Câu 3: Chứng minh rằng vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất? (1 điểm). Câu 4: Phát triển là gì? Phát triển diễn ra ở những lĩnh vực nào? (1 điểm). Câu 5: H ăn cắp và bị công ăn bắt đưa đi cải tạo. Ngày H ra tù rất nhiều người đến thăm. Bà Q (mẹ H) mừng rớt nước mắt khi thấy con khỏe mạnh trở về. Bà động viên H cố gắng tu chí làm ăn, hòa nhập cộng đồng rồi cuộc sống sẽ ổn định. Anh T hàng xóm lắc đầu nói: Bạn bè nó nghiện hết cả rồi, sớm muộn gì H cũng nghiện ma túy. Chị M khẳng định H đã từng ăn cắp thì rồi cũng sẽ tái phạm, không thể thay đổi được. Trong trường hợp này, mẹ H đã sử dụng phương pháp luận nào để đánh giá về con trai mình? (1 điểm) Câu 6: Tại sao nói mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng?(1 điểm) Câu 7: “Môi trường bên ngoài cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và ôxi qua hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân hủy và khí CO2 từ cơ thể ra ngoài”. Nội dung này thể hiện hình thức vận động nào?( 1 điểm). Câu 8: Bạn K tham dự kì thi học sinh giỏi lớp 10 của tỉnh, cả nhà rất vui và ủng hộ. K chăm chỉ ôn luyện, vấn đề nào không hiểu K hỏi chị gái, hoặc đến lớp hỏi thầy cô, bạn bè. Gần đến ngày thi mẹ và bà K đã đến chùa gần nhà để cầu khấn. Mẹ rất cẩn thận không cho K ăn những thực phẩm như chuối, đỗ đen, trứng....vì mẹ cho rằng sẽ ảnh hưởng không tốt đến bài thi. Những ai trong câu chuyện trên có thế giới quan duy tâm?(1 điểm). Câu 9: Bạn Hưng là một học sinh thông minh nhưng lười học. Đến gần kì thi vào cấp 3 mà Hưng vẫn mải mê đi chơi không học bài. Thấy vậy, Bình khuyên Hưng nên tập trung vào việc ôn thi nhưng Hưng cho rằng việc thi cử là do vận may quyết định, không nhất thiết phải học giỏi mới đỗ vào cấp 3. Hỏi: - Suy nghĩ và biểu hiện của Hưng thuộc thế giới quan nào? Em có nhận xét gì về suy nghĩ của Hưng? - Vận dụng kiến thức đã học em hãy đưa ra lời khuyên với Hưng? (1điểm). Câu 10: Từ khi nhà anh H mở thêm quán karaoke, ngày nào cũng đông khách ra vào tấp nập làm ồn ào cả khu phố, thậm chí có những hôm rất khuya mà họ vẫn mở nhạc to, thỉnh thoảng lại xảy ra hiện tượng đánh lộn nhau. Người dân xung quanh rất bất bình vì cho rằng nhà anh H đã kinh doanh không đảm bảo an ninh khu phố. Là người hàng xóm của anh H, em sẽ lựa chọn cách nào để giải quyết mâu thuẫn?(1 điểm). TRƯỜNG THPT ĐỒNG ĐẬU Câu 1 2 3 4 5 6 HƯỚNG DẪN CHẤM KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG NĂM HỌC 2018 - 2019 MÔN: GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Nội dung Câu hỏi:Triết học là gì? Đối tượng nghiên cứu của Triết học có gì khác với các bộ môn khoa học cụ thể? (1 điểm). Trả lời: - Triết học là hệ thống những quan điểm lí luận chung nhất về thế gới và vị trí con người trong thế giới đó. - Đối tượng nghiên cứu của Triết học khác với các môn khoa học cụ thể: +Triết học: Đối tượng nghiên cứu là những quy luật chung nhất, phổ biến nhất về sự vận động và phát triển của giới tự nhiên, đời sống xã hội và tư duy. + Các môn khoa học cụ thể: đối tượng nghiên cứu là một bộ phận, một lĩnh vực riêng biệt nào đó của thế giới. Thế giới quan duy vật giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức như thế nào? (1 điểm). Trả lời: Thế giới quan duy vật cho rằng: - Vật chất là cái có trước. - Vật chất quyết định ý thức. - Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức con người. - Thế giới vật chất không do ai sáng tạo và không ai có thể tiêu diệt được Chứng minh rằng vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất? (1 điểm) Trả lời: - Ví dụ: Con người chỉ có thể sống (tồn tại) khi được hít khí oxi và thải ra khí cacbonic. - Kết luận: Bất kỳ sự vật, hiện tượng nào cũng vận động, bằng vận động và thông qua vận động mà sự vật hiện tượng tồn tại và thể hiện đặc tính của mình. Do vậy, vận động là thuộc tính vốn có là phương thức tồn tại của thế giới vật chất. (Học sinh có thể lấy ví dụ khác để chứng minh đúng vẫn tính điểm) Phát triển là gì? Phát triển diễn ra ở những lĩnh vực nào? (1 điểm) Trả lời: - Phat triển là khái niệm dùng để chỉ khái quát các vận động theo chiều hướng tiến lên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hâu. - Phát triển diễn ra ở các lĩnh vực: giới tự nhiên, đời sống xã hội, tư duy con người. H ăn cắp và bị công ăn bắt đưa đi cải tạo. Ngày H ra tù rất nhiều người đến thăm. Bà Q (mẹ H) mừng rớt nước mắt khi thấy con khỏe mạnh trở về. Bà động viên H cố gắng tu chí làm ăn, hòa nhập cộng đồng rồi cuộc sống sẽ ổn định. Anh T hàng xóm lắc đầu nói: Bạn bè nó nghiện hết cả rồi, sớm muộn gì H cũng nghiện ma túy. Chị M khẳng định H đã từng ăn cắp thì rồi cũng sẽ tái phạm, không thể thay đổi được. Vận dụng nội dung đã học về phương pháp luận, em hãy cho biết trong trường hợp này, mẹ H đã sử dụng phương pháp luận nào để đánh giá về con trai mình? Trả lời: - Theo quan điểm của Triết học: Phương pháp luận biện chứng là xem xét sự vật, hiện tượng trong sự ràng buộc lẫn nhau, trong sự vận động và phát triển không ngừng của chúng. - Như vậy bà Q(mẹ H) đã sử dụng phương pháp biện chứng để đánh giá về con trai mình. Do đó bà hy vọng với sự cố gắng của bản thân, H có thể sớm hòa nhập cộng đồng và trở thành công dân có ích cho gia đình và xã hội. Tại sao nói mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng? (1 điểm). Trả lời: Điểm 0,5 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0,75 7 8 9 10 Mâu thuẫn đều bao hàm sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập. Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho các sự vật, hiện tượng không thể giữ nguyên trạng thái cũ. Kết quả là mâu thuẫn cũ mất đi, mâu thuẫn mới hình thành. Sự vật, hiện tượng cũ được thay thế bằng sự vật, hiện tượng mới. Quá trình này tạo nên sự vận động, phát triển vô tận của thế gới khách quan. Do đó, sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng. “Môi trường bên ngoài cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và ôxi qua hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân hủy và khí CO2 từ cơ thể ra ngoài”. Nội dung này thể hiện hình thức vận động nào?( 1 điểm). Trả lời: - Nội dung trên thể hiện hình thức vận động sinh học. - Đố là quá trình trao đổi chất giữa cơ thể sống với môi trường. Bạn K tham dự kì thi học sinh giỏi lớp 10 của tỉnh, cả nhà rất vui và ủng hộ. K chăm chỉ ôn luyện, vấn đề nào không hiểu K hỏi chị gái, hoặc đến lớp hỏi thầy cô, bạn bè. Gần đến ngày thi mẹ và bà của K đã đến chùa gần nhà để cầu khấn. Mẹ rất cẩn thận không cho K ăn những thực phẩm như chuối, đỗ đen, trứng....vì mẹ cho rằng sẽ ảnh hưởng không tốt đến bài thi. Những ai trong câu chuyện trên có thế giới quan duy tâm? Trả lời: - Bà K và mẹ K có thế giới quan duy tâm, vì họ cho rằng để có được kết quả cao trong học tập, thi cử cần xin sự phù hộ, giúp đỡ của thần linh và tránh những thứ có thể mang đến xui xẻo. Hưng là một học sinh thông minh nhưng lười học. Đến gần kì thi vào cấp 3 mà Hưng vẫn mải mê đi chơi không học bài. Thấy vậy, Bình khuyên Hưng nên tập trung vào việc ôn thi nhưng Hưng cho rằng việc thi cử là do vận may quyết định, không nhất thiết phải học giỏi mới đỗ vào cấp 3. Hỏi: Suy nghĩ và biểu hiện của Hưng thuộc thế giới quan nào? Em có nhận xét gì về suy nghĩ của Hưng? Vận dụng kiến thức đã học em hãy đưa ra lời khuyên với Hưng. (1điểm) Trả lời: - Suy nghĩ của Hưng thuộc thế giới quan duy tâm. - Nhận xét về suy nghĩ của Hưng: Suy nghĩ trên không đúng đắn và phù hợp với chủ nghĩa duy vật biện chứng. Nếu Hưng cứ lười học ham chơi thì sẽ kéo lùi sự phát triển của bản thân. Dù bạn có thông minh nhưng nếu không nỗ lực cố gắng học tập thì cũng không đạt được kết quả cao trong thi cử. - Lời khuyên: Việc học tập là một quá trình lâu dài và thi là phản ánh kết quả học tập, không phải may rủi. Một người lười học thì không thể có vận may kiến thức đến với mình một cách tự nhiên được. Từ khi nhà anh H mở thêm quán karaoke, ngày nào cũng đông khách ra vào tấp nập làm ồn ào cả khu phố, thậm chí có những hôm rất khuya mà họ vẫn mở nhạc to, thỉnh thoảng lại xảy ra hiện tượng đánh lộn nhau. Người dân xung quanh rất bất bình vì cho rằng nhà anh H đã kinh doanh không đảm bảo an ninh khu phố. Là người hàng xóm của anh H, em sẽ lựa chọn cách nào để giải quyết mâu thuẫn? Trả lời: - Theo quan điểm của CNVDBC về giải quyết mâu thuẫn: Mâu thuẫn chỉ được giải quyết bằng đấu tranh. - Để giải quyết em có thể trực tiếp góp ý cho anh H, nếu anh H không thay đổi thì em có thể nhờ đến cơ quan có thẩm quyền. MÃ 102 1 Thế giới quan là gì? Cơ sở nào để phân chia thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm? (1 điểm). 1 0,75 0,25 1 0,25 0,5 0,25 0,5 0,5 Trả lời: 2 3 4 5 - Thế gới quan là toàn bộ các quan điểm và niềm tin định hướng cho hoạt động của con người trong cuộc sống. - Cơ sở để phân chia thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm: Căn cứ vào cách trả lời mặt thứ nhất vấn đề cơ bản của Triết học đó là giữa vật chất và ý thức cái nào có trước, cái nào mang tính quyết định? Thế gới quan duy tâm giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức như thế nào? (1 điểm) Trả lời: Giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, thế giới quan duy tâm cho rằng ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiên. Chứng minh rằng phát triển là khuynh hướng tất yếu của thế giới vật chất? (1 điểm) Trả lời: - Ví dụ: B là học sinh lớp 10, những ngày đầu đến lớp bạn thường xuyên vi phạm nội quy nhà trường: không mặc đồng phục, hay nói chuyện riêng trong giờ, mỗi khi cô giáo gọi lên bảng chẳng bao giờ bạn ấy thuộc bài… Trước tình trạng đó, cô giáo chủ nhiệm đã phân công V là một bạn học khá trong lớp kèm cặp, nhắc nhở và giúp đỡ B. Cô giáo cũng thường xuyên liên hệ với phụ huynh để động viên, quan tâm bạn. Nhờ đó, hết kỳ I, từ một học sinh có học lực yếu bạn trở thành mộ học sinh khá của lớp. - Thông qua tình huống trên ta thấy: quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng không diễn ra một cách đơn giản, thẳng tắp, mà diễn ra một cách quanh co, phức tạp, đôi khi có bước lùi tạm thời. Song khuynh hướng tất yếu của quá trình đó là cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu. (HS lấy vd khác chứng minh và kết luận đúng vẫn cho điểm) Vận động là gì? Nêu các hình thức cơ bản của vận động? (1 điểm) Trả lời: -Vận động là mọi sự biến đổi (biến hóa) nói chung của sự vật, hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội. - Các hình thức vận động cơ bản: + Vận động cơ học. + Vận động vật lí. + Vận động hóa học. + Vận động sinh học. + Vận động xã hội. Trong một lần chứng kiến mẹ mình là bà D cãi nhau với ông T hàng xóm. Anh B đã rất bức xúc khi thấy ông T xúc phạm mẹ mình. Trong lúc nóng giận, anh B đã lấy ngay chiếc đòn gánh dựng ở góc sân đánh ông T đến gãy chân, anh B phải đi tù. Sau 3 năm rời trại giam trở về nhà, bà D rất phấn khởi và hy vọng sau sai lầm này con mình sẽ cố gắng sửa chữa, tu chí làm ăn để làm chỗ dựa cho mình khi về già. Mấy người hàng xóm và ông H trưởng thôn cũng đến động viên B mong anh cố gắng hòa nhập cộng đồng. Trong thâm tâm, anh B cũng hứa cố gắng để không phụ lòng mong mỏi của mẹ và mọi người. Thấy vậy, ông T đứng bên hàng rào nhà mình chậc lưỡi: “ Cái thứ vào tù ra tội rồi cũng sẽ chứng nào tật đấy thôi!” Hỏi: Vận dụng nội dung đã học, em hãy cho biết ông T đã dùng phương pháp gì để đánh giá về anh B. Vì sao?(1điểm) 0,5 0,5 1 0,5 0,5 0,5 0,5 6 7 Trả lời: - Phương pháp luận siêu hình: Xem xét sự vật, hiện tượng một cách phiến diện, chỉ thấy chúng tồn tại trong trạng thái cô lập, không vận động không phát triển, áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này vào sự vật khác. - Như vậy trong tình huống trên, khi đánh giá về anh B, ông T đã sử dụng phương pháp luận siêu hình vì ông T chỉ thấy được lỗi lầm trong quá khứ của anh B mà không hiểu được rằng trong tương lai nếu có sự cố gắng anh B cũng sẽ trở thành công dân tốt trong xã hội. Mâu thuẫn hiểu theo Triết học là gì? Lấy ví dụ về mâu thuẫn và chỉ ra đâu là mặt đối lập của mâu thuẫn? (1 điểm) Trả lời: - Mâu thuẫn là một chỉnh thể, trong đó có hai mặt đối lập, vừa thống nhất, vừa đấu tranh với nhau. - Ví dụ: Mọi hoạt động kinh tế đều có mặt sản xuất và tiêu dùng. Sản xuất tạo ra sản phẩm, hoạt động tiêu dùng lại triệt tiêu sản phẩm (sản xuất và tiêu dùng là hai mặt đối lập của mâu thuẫn). Có quan điểm cho rằng: “Trong sự truyền nhiệt, nhiệt năng được truyền từ phần này sang phần khác, của sự vật này sang sự vật khác”. Nội dung của quan điểm này đã đề cập tới hình thức vận động nào?( 1 điểm). Trả lời: 0,25 0,75 0,5 0,5 - Nội dung của quan điểm trên đã thể hiện hình thức vận động vật lí. 0,75 - Vì vận động vật lí là quá trình vận động của các phân tử, các hạt cơ bản, các quá trình 0,25 nhiệt, điện… 8 Cả lớp 10A ai cũng phấn đấu chăm chỉ học tập, thực hiện đúng nội của nhà trường. Tuy nhiên, có hai bạn trong lớp thường xuyên đi muộn, bỏ tiết lại hay nói leo, mất trật tự trong giờ học, vì thế lớp thường bị trừ rất nhiều điểm thi đua. Tuần vừa rồi trong bảng xếp loại thi đua lớp đứng thứ 23/23 lớp trong toàn trường. Cả lớp ai cũng ấm ức nhưng chẳng ai dám góp ý hay phê bình hai bạn đó cả. Hỏi : Vận dụng quan điểm Triết học về mâu thuẫn, em hãy cho biết cách giải quyết mâu thuẫn của tập thể lớp 10A đã đúng chưa?Theo em, tập thể lớp 10A cần phải làm gì để đưa phong trào của lớp đi lên? Trả lời: -Theo quan điểm của Triết học: mâu thuẫn chỉ được gải quyết bằng sự đấu tranh giữa 0,5 các mặt đối lập. Trong khi đó ở lớp 10A có 2 bạn thường xuyên vi phạm nội quy, ảnh hưởng đến phong trào chung của lớp mà các thành viên khác trong lớp không góp ý. - Do vậy, để phong trào lớp đi lên thì tập thể lớp 10A cần phải đấu tranh phê bình các 0,5 bạn đó trước lớp, thậm chí trước toàn trường để các bạn sửa chữa, khắc phục. 9 Bạn Hùng là một học sinh thông minh nhưng lười học. Đến gần kì thi vào cấp 3 mà Hùng vẫn mải mê đi chơi không học bài. Thấy vậy, Bình khuyên Hùng nên tập trung vào việc ôn thi nhưng Hùng cho rằng việc thi cử là do vận may quyết định, không nhất thiết phải học giỏi mới đỗ vào cấp 3. Hỏi: Suy nghĩ và biểu hiện của Hùng thuộc thế giới quan nào? Em có nhận xét gì về suy nghĩ của Hùng? Vận dụng kiến thức đã học em hãy đưa ra lời khuyên với Hùng. (1điểm) Trả lời: - Suy nghĩ của Hùng thuộc thế giới quan duy tâm. Suy nghĩ trên không đúng đắn và phù 0,5 hợp với chủ nghĩa duy vật biện chứng. Nếu Hùng cứ lười học, ham chơi thì sẽ kéo lùi sự