Đề tài: Cơ sở khoa học của sự phát triển các dịch vụ nông nghiệp

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dịch vụ nông nghiệp là một yếu tố xúc tác không thể thiếu cho sự phát triển của nông nghiệp. Phát triển dịch vụ phải song song với nhu cầu của sản xuất nông nghiệp phát triển. Trong một số lĩnh vực nông nghiệp, ngay cả khi nó cần được phát triển ban đầu lấy con đường để phát triển nông nghiệp nói chung và nông dân nói riêng. Trong gần đây năm, dịch vụ nông nghiệp là phát triển theo định hướng phân cấp trong cả hai nhà nước quản lý dịch vụ và hoạt động tổ chức các dịch vụ tại địa phương....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Cơ sở khoa học của sự phát triển các dịch vụ nông nghiệp

CƠ S KHOA H C C A S PHÁT TRI N CÁC D CH V NÔNG NGHI P ào Th Anh1, Hoàng Thanh Tùng1, Ph m Th H nh Thơ1 SUMMARY Scientific base of agriculture support services development Agricultural service is an indispensible catalysis factor for the development of agriculture. Development of service must be parallel with the demand of agriculture development. In some agricultural sectors, even it should be developed initially taking the path for agriculture development in general and for the farmer in particular. In the recent years, agricultural service is a decentralization oriented development in both state’s service management and action organization of service in locality. As a result, beside to gradually improve the efficiency of service supplied by state, some service models self- organized according to the support of consult agencies prove their efficiencies. The problem is to institutionalize these models following decree 151/2007/ D-CP of government on collaborative in combination with supplying services based on value chain to promote efficiency and quality of service that will be the trend of agricultural service. The state should promulgate appropriate policies to meet the demand of this new orientation. aKeywords: Agriculture service, institution, organization, decentralization. trư ng, nhưng ch t lư ng và hi u qu d ch I. §ÆT VÊN §Ò v ngày càng kém i so v i nhu c u phát T khi th c hi n Ngh quy t 10 (1988), tri n nhanh và a d ng c a kinh t nông h nông dân ư c quy n t ch trong s n nghi p nông thôn. Nhà nư c ã ch trương xu t và có nhu c u ngày càng tăng và a i m i phương th c qu n lý theo hư ng d ng i v i các d ch v nông nghi p. H phân c p và xã h i hóa nhưng ti n trình nông dân nư c ta có các khó khăn i v i di n ra còn ch m. Trong b i c nh Vi t Nam vi c cung c p d ch v là hoat ng theo ã gia nh p WTO, v i thách th c v năng th i v , ngư i s d ng r t nh l phân tán l c c nh tranh ngày càng tăng, cũng như nên khó cho nhà cung c p áp d ng kinh t nh ng cơ h i m ra v i cơ ch “H p xanh”, quy mô và kinh t h nông dân ph bi n ít h tr u vào cho s n xu t nông nghi p chuyên nghi p nên khó xây d ng quan h ư c khuy n khích, vi c nghiên c u cơ s h p ng v i nhà cung c p. khoa h c c a vi c hình thành và phát tri n Trong lĩnh v c cung c p d ch v nông th ch h th ng d ch v trong nông nghi p nghi p, nhà nư c ã ưu tiên u tư trong là c p thi t. nhi u năm qua, các d ch v tuy có tăng II. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 1 Trung tâm Nghiên c u và Phát tri n H th ng Nông nghi p, Vi n CLT & CTP.
• ghiên c u h th ng: Phân tích chNn 2. Hi n tr ng c a các h th ng cung c p oán h th ng d ch v hi n hành. các d ch v trong nông nghi p, nhu c u • ghiên c u th ch : Dùng kinh t h c cung ng d ch v trong nông nghi p th ch phân tích th ch chính sách Hi n nay, các d ch v nông nghi p d ch v . ngày tr nên a d ng hơn theo nhu c u, • ghiên c u có s tham gia c a các trong ó có 9 nhóm d ch v chính: tác nhân liên quan: ánh giá hi u qu (a) D ch v cung c p gi ng, hi n là d ch v . d ch v ã b t u phân c p, ho t ng • ghiên c u ngành hàng d ch v : theo th trư ng, song có s u tư l n c a Nghiên c u s hình thành c a th hà nư c. H th ng cung c p gi ng c a trư ng d ch v . Nhà nư c, các công ty trong nư c m i III. KÕT QU¶ V TH¶O LUËN cung c p ư c kho ng 10%-30% tùy theo nhu c u gi ng c a nông dân. M ng lư i 1. T ng quan v lý lu n d ch v nông cung c p gi ng t các công ty nư c ngoài nghi p chi m ưu th hơn các lo i gi ng nh p n i, gi ng lúa ch n t o trong nư c ch chi m (a) D ch v nông nghi p bao g m t t c 42%, gi ng nh p n i 43,8%, còn l i là các c a c i phi v t ch t không th lưu tr , gi ng a phương (MARD, 2005). Hơn cung c p cho nông dân tăng năng su t. n a, các lo i gi ng bán trên th trư ng cho D ch v nông nghi p bao g m c nghiên nông dân v n còn nhi u lo i gi ng kém c u và ph bi n công ngh , cung c p u ch t lư ng ã làm nh hư ng nghiêm tr ng vào, tín d ng, tiêu th u ra, tư v n v n năng su t. Trong b i c nh ó m t s qu n lý. mô hình t nhóm nông dân s n xu t gi ng (b) Các c i m c a d ch v nông ư c t ch c và ào t o ra i ã làm tăng nghi p: V k thu t, v kinh t và v ch t t l s d ng gi ng m i góp ph n tăng lư ng d ch v . Khi phân tích m t d ch v năng su t cây tr ng và nh t là b o t n và c n ph i quan tâm n 5 v n cơ b n ó phát tri n ư c các lo i gi ng b n a có là: Ai cung c p? Ai s d ng? Ai tr ti n? Ai giá tr . Mô hình này t p trung vào các ki m soát ch t lư ng ? và Ai tư v n ? gi ng ã ph bi n mà không h c nh tranh c. Phân c p qu n lý là m t s im i v i các công ty tư nhân hay c a Nhà nư c v m t th ch nh m c i thi n nguyên t c có xu hư ng t p trung vào các gi ng thu n qu n lý thông qua vi c chuy n giao các m i và gi ng lai. Như v y chi n lư c c a trách nhi m t Trung ương sang các c p d ch v cung c p gi ng c n m b o cân dư i và sang khu v c tư nhân, xã h i dân b ng gi a hai khu v c nói trên. Bên c nh s nh m áp ng nhu c u t t hơn. Có 04 ó công tác qu n lý ch t lư ng gi ng và lo i d ch v : D ch v công, d ch v t p th , ào t o tuyên truy n v Lu t S h u trí tu d ch v công ph i tr ti n, d ch v tư nhân. v gi ng là môi trư ng th ch thu n l i cho vi c Ny m nh phân c p. b. D ch v cung c p phân bón, hi n là d ch v ã phân c p m nh, ho t ng theo
th trư ng, tuy v y c n có s ki m soát i u s d ng v n có hi u qu i v i h ti t c a hà nư c và s tham gia c a các t nghèo. Do ó, c n ph i Ny m nh s k t ch c nông dân m b o quy n l i cho nông h p gi a ho t ng tín d ng v i các ho t dân. N ăm 2002 nư c ta có 100 doanh ng cung c p d ch v khác như khuy n nghi p và các thành ph n kinh t tham gia nông, thông tin th trư ng có th nâng vào m ng lư i phân bón và ã ưa ra th cao hi u qu s d ng v n c a nông dân. V trư ng tiêu th ít nh t 1420 lo i phân bón. chính sách, c n Ny m nh quá trình chuy n T năm 2000-2004, N hà máy m Phú M i các t ch c tài chính quy mô nh theo ra i m i áp ng ư c 25-28% nhu c u N gh nh s 28/N -CP c a Chính ph ; a phân bón, còn l i ph i nh p khNu. Vì v y d ng hóa hình th c huy ng v n và d ch giá phân bón c a nư c ta ph thu c giá th v tín d ng; K t h p ch t ch gi a ho t gi i. Giá phân bón trong nư c giai o n ng cung c p d ch v tài chính tín d ng 2003-2005 tăng 2-2,5 l n, giá lao ng tăng v i ho t ng d ch v nông nghi p khác. 2-3 l n, trong khi ó giá nông s n ch tăng (d) D ch v khuy n nông ang th 1,2-1,3 l n, làm gi m sút nghiêm tr ng nghi m các hình th c phân c p. N gh nh năng l c c nh tranh c a nông s n. Trong s 56-CP nêu rõ: Khuy n nông, khuy n ngư khi ó các chính sách bình n giá c phân ã b t u phân c p n các xã, phư ng. bón c a N hà nư c l i t ra kém hi u qu Tuy nhiên có s không ng b c a h trong ho t ng này. D ch v cung c p th ng khuy n nông cơ s . M c dù kinh phí phân bón ã xã h i hóa m nh v i s tham khuy n nông N hà nư c không ng ng tăng gia c a các doanh nghi p tư nhân, tuy v y lên và ã t m c trên 100 t , nhưng m i vi c ki m tra ch t lư ng và i u ti t giá c a ch t p trung ư c vào m t s chương trình N hà nư c còn quá y u, nh hư ng tr c ti p tr ng i m, chưa s c áp ng nhu c u n hi u qu d ch v . Bên c nh ó c n thúc a d ng. Các ho t ng khuy n nông ch Ny các t ch c nông dân tham gia cung y u t p trung vào vi c ph bi n và trình c p d ch v này nh m cân b ng và áp ng di n các ti n b k thu t m i v s n xu t t t hơn nhu c u c a nông dân nghèo. cùng v i các kho n h tr u vào mà ít (c) D ch v tài chính và tín d ng nông quan tâm n các ho t ng tư v n, thông thôn m i b t u phân c p. H th ng cung tin th trư ng và qu n lý ch t lư ng s n c p d ch v tài chính nông thôn phát tri n phNm. C n thúc Ny các t ch c nông dân m nh trong nh ng năm v a qua k c h tham gia ho t ng khuy n nông nh m a th ng chính th c và h th ng cung c p tín d ng hóa hình th c. Vi c hình thành các t d ng tư nhân và c ng ng. Theo Kh o sát nhóm khuy n nông t p th th c hi n quy m c s ng 2004, các h nông thôn vay tư trình k thu t nh m phát tri n các s n phNm nhân n 40% s v n, t l vay ngân hàng có th m nh t i a phương ã mang l i còn quá nh . N hìn chung s ti n c a nhóm hi u qu thi t th c i v i thu nh p c a h nghèo vay ư c r t th p, ch t 1,8-2 ngư i dân. Ho t ng khuy n nông c n tri u ng. Do h nông dân phân tán nên t ph i h p ch t ch v i d ch v thông tin th l chi phí giao d ch trên lãi tăng lên v i các trư ng, h th ng qu n lý ch t lư ng và ào kho n vay nh . Tuy v y, v n quan tr ng t o cán b tư v n khuy n nông th trư ng. hơn hi n nay là thi u tư v n u tư s n xu t Ho t ng liên k t gi a các công ty cung
ng u vào trong nông nghi p chưa có s nhu c u s d ng d ch v hi n t i c a ngư i k t h p ch t ch v i cơ quan khuy n nông. dân nh t là trong b i c nh tình hình d ch Khuy n nông có thu c n ư c th nghi m b nh gia súc gia c m ang di n ra h t s c i v i các ngành hàng mang tính hàng hóa ph c t p. V ch t lư ng thu c thú y v n cao. Ti p c n tư v n xây d ng ch t lư ng còn m t s lo i thu c kém ch t lư ng òi nông s n trong ngành hàng c n ư c áp h i c n có s ki m tra giám sát ch t ch d ng trong ho t ng khuy n nông. lo i b nh ng lo i thu c này. Trư c nh ng (e) D ch v b o v th c v t ã phân thách th c ó ã xu t hi n h th ng thú y c p m nh nhưng thi u h th ng qu n lý viên t do t i các a phương ã t t ch c ch t lư ng c a hà nư c. i v i d ch v thành hi p h i hay h p tác xã cung c p cung c p thu c b o v th c v t ch y u d ch v cho ngư i s d ng. H th ng này ư c th c hi n b i h th ng công ty phân là i tác c a m ng lư i thú y N hà nư c ph i và các i lý thu c tư nhân. Hi n nay, c p cơ s có tác d ng làm tăng hi u qu nư c ta ch ph i nh p khNu m t lư ng nh dich v thú y. V chính sách, c n k t h p thu c BVTV t nư c ngoài, ngu n thu c ch t ch ho t ng cung ng gi ng v t BVTV u do các công ty trong nư c s n nuôi v i các ho t ng thú y; Ny m nh xu t, tuy nhiên nguyên li u ch y u nh p ào t o, tăng cư ng năng l c c a cán b khNu, do v y v n ph thu c giá nguyên li u thú y cơ s ; K t h p cung c p d ch v thú th gi i. M c dù Vi t N am ã có danh m c y v i b o hi m v t nuôi. v nh ng lo i thu c ư c s d ng và c m (g) D ch v th y l i, ang th nghi m không ư c s d ng nhưng nhi u lo i thu c các mô hình phân c p. Chính ph ã xúc không úng danh m c v n ư c s d ng ti n chuy n giao công trình thu l i có quy gây ra nhi u v n v v sinh an toàn th c mô nh (dư i 150ha) cho các t ch c nông phNm. D ch v BVTV ã phân c p m nh dân trong th p niên 1990. Tuy nhiên, k t trên th c t nhưng c n ư c tăng cư ng qu chuy n giao r t khiêm t n v i di n tích ki m soát ch t lư ng vì ây là v n an tư i 0,8 tri u ha ư c qu n lý b i các t toàn th c phNm qu c gia. V chính sách a ch c nông dân, t 27% di n tích t ư c phương, c n phát tri n ho t ng BVTV tư i trên toàn qu c. Vi c chuy n giao qu n theo các t nhóm s n xu t nh m tăng cư ng lý thu nông m i ch th c hi n i v i công ho t ng qu n lý ch t lư ng n i b c a các trình có quy mô nh c p xã. M c thu thu nhóm, ng th i tăng cư ng cán b BVTV l i phí ư c quy nh là khá th p và t l c p xã. Th ch này mang tính quy t nh thu ư c hi n nay cũng th p. M c phí do trong vi c phát tri n s n phNm an toàn. UBN D t nh xây d ng và H N D t nh phê (f) D ch v thú y, b t u phân c p. duy t thư ng th p hơn chi phí th c t c a Hi n nay, m t s nơi h th ng thú y v i các công ty qu n lý thu nông. K t qu là m ng lư i thú y viên cơ s ã phát tri n t i các ngu n thu công ch áp ng ư c m t c p thôn. M c dù s phát tri n m nh m n a kinh phí c n có duy tu hàng năm và c a h th ng thú y N hà nư c nhưng t i th c t công vi c duy tu ch có th t p trung m ts a phương h th ng tác nhân cung vào vi c s a ch a nh ng hư h ng x y ra, c p d ch v thú y v n chưa áp ng ư c d n n s xu ng c p nhanh chóng các h th ng hi n có và chi phí v n hành cũng tr
nên t hơn. Chính sách mi n th y l i phí (i) D ch v tiêu th s n ph m và thông cho nh ng h nông dân s d ng các công tin th trư ng, chưa xây d ng ư c các mô trình th y l i do N hà nư c u tư hy v ng hình phân c p. H th ng thông tin th s góp ph n gi m óng góp c a ngư i dân. trư ng ch y u t p trung vào thông tin v Tuy nhiên, th c t cho th y v n hi n nay giá c , trong khi nhu c u c a nông dân v ngư i dân quan tâm là vi c s d ng các thông tin th trư ng bao g m: 1) Thông tin kho n óng góp ó và nh t là vi c thành l p chung v giá; 2) V ngu n và hình th c cung c p thông tin; 3) V thông tin d báo các t nhóm s d ng d ng nư c và các ho t 4) Thông tin v chính sách; 5) V th i ng qu n lý th y l i có s tham gia (PIM) i m cung c p thông tin. Hi n nay, ho t ang là m t bi n pháp hi u qu cung c p ng thông tin th trư ng ch y u do h d ch v th y l i cho ngư i dân. V chính th ng N hà nư c cung c p mang n ng tính sách, c n c ng c , s p x p l i các t h p tác hành chính, do v y thi u kh năng m m và h p tác xã th y l i; d ng các t s d ng d o, áp ng nhu c u. Trong các ho t ng nư c t qu n và không nên mi n th y l i khuy n nông, h u như chưa quan tâm n phí. ho t ng th trư ng. V nh hư ng chính (h) D ch v sau thu ho ch, ho t ng sách, các ho t ng khuy n nông c n ư c phân c p m nh, nhưng thi u u vào và ph i h p ch t ch v i ho t ng thông tin ki m tra c a hà nư c. T n th t sau thu th trư ng c p a phương tăng hi u ho ch v n ang là v n b c xúc hi n nay. qu c a c hai lo i hình d ch v áp ng Ho t ng s n xu t lúa ng b ng sông t t hơn nhu c u ti p c n th trư ng và nâng C u Long, t n th t sau thu ho ch lên n cao ch t lư ng c a nông dân. N i dung 30%. D ch v sau thu ho ch ch y u ư c thông tin hi n nay còn thi u v ch t lư ng th c hi n b i các h th ng cung c p d ch v và d báo th trư ng c n ư c b sung. tư nhân. Có 5 lo i d ch v sau thu ho ch mà Vi c thu th p thông tin c n ph i h p v i ngư i nông dân ang s d ng là: Tu t lúa, h th ng khuy n nông tăng hi u qu phơi s y, v n chuy n, xay xát và tiêu th . d ch v . D ch v tiêu th nông s n c n g n Tuỳ thu c vào i u ki n v di n tích, lao ch t v i xây d ng các th ch qu n lý ch t ng, v n, th i ti t mà các h quy t nh s lư ng nông s n. d ng m t s hay t t c các d ch v ó. Hi n nay, giá d ch v quá cao ang là khó khăn 3. Xác nh, ánh giá các n i dung i u l n nh t mà nông dân g p ph i khi s d ng ki n hình thành, phát tri n d ch v nông các d ch v . Khó khăn th hai là ch t lư ng nghi p và c a vi c liên k t th trư ng d ch v không m b o. V chính sách, d ch v d ch v sau thu ho ch c n ư c ph i h p các d ch v nông nghi p hình thành ch t ch v i ho t ng khuy n nông và g n và phát tri n theo hư ng th trư ng c n ph i v i m c tiêu xây d ng ch t lư ng trong có 3 i u ki n cơ b n: N hu c u d ch v c a ngành hàng nông s n. C n h tr xây d ng nông dân, s tham gia c a các tác nhân các t nhóm dùng chung máy móc thi t b cung c p d ch v và môi trư ng chính sách sau thu ho ch tăng hi u qu ; Quan tâm thu n l i. H nông dân c n các d ch v nhi u hơn n v n sau thu ho ch các ng b theo t ng ngành hàng, vì v y vi c ho t ng khuy n nông c a a phương và i u ph i và liên k t th trư ng các d ch v nghiên c u phát tri n và ng d ng các công s tăng hi u qu chung c a các lo i d ch v . ngh b o qu n m i.
Hơn n a, nhu c u v các s n phNm ch t v , tăng cư ng ho t ng ki m soát iv i lư ng ngày càng tăng và tiêu chuNn hóa các ơn v cung c p d ch v tư nhân. cũng òi h i các d ch v ph i m b o s - Các t ch c d ch v nông nghi p t i ng b theo t ng ngành hàng. Các d ch v ch theo t h p tác, HTX, hi p h i..., có riêng l c n có s liên k t v i nhau theo kh năng i u ph i và liên k t v i nhà nư c hình th c các t ch c xã h i dân s . Hi n nay, có các hình th c h p tác ch y u trong xây d ng chính sách phát tri n nông nghi p nông nghi p ó là t h p tác, h p tác xã và a phương. Các d ch v a phương c n các hi p h i ngành hàng. Chính sách phát ư c th a nh n chính th c có th b tri n th trư ng liên k t d ch v s t o ra sung ư c các kho ng tr ng d ch v t i a m t h th ng d ch v ng b t ó nâng phương. cao hi u qu ho t ng c a các th ch h - Các d ch v nông nghi p c n ư c t th ng d ch v nông nghi p. c bi t, s ra ch c theo ngành hàng và c n m b o s i c a N gh nh s 151/2007/N -CP c a ph i h p, liên k t các d ch v có ươc Chính ph v T ch c và ho t ng c a t các d ch v tr n gói thì hi u qu s cao hơn. h p tác s là cơ s và n n t ng pháp lý quan tr ng phát tri n th trư ng d ch v nông - N hà nư c c n song hành b ng các nghi p. chương trình nghiên c u, h tr , tư v n, ào t o nh m nhân r ng và chuyên nghi p hóa IV. KÕT LUËN V KIÕN N GHÞ c a các t ch c nông dân. N hà nư c c n Cơ s khoa h c c a phát tri n d ch v ti p t c u tư thúc Ny các t ch c d ch v nông nghi p ã ư c nghiên c u d a trên lý công như cơ quan nghiên c u, doanh lu n c a kinh t h c th ch và theo nguyên nghi p khoa h c năng l c áp ng lý c a th trư ng d ch v , áp ng theo nhu nhu c u d ch v nông nghi p. c u s d ng và các d ch v công ích c n - N hà nư c c n tr c ti p cung c p d ch ư c xã h i hóa và phân c p m nh tăng v công và cơ s h t ng cho các vùng khó hi u qu d ch v , tăng s tham gia c a khăn, các ngành hàng b n a, c s n, có ngư i s d ng d ch v vào qu n lý d ch v . s ông ngư i nghèo tham gia. H th ng d ch v công trong th i gian qua tăng v s lư ng nhưng chưa áp ng ư c TÀI LI U THAM KH O v ch t lư ng d ch v so v i nhu c u a d ng c a nông nghi p. S phân c p c a các 1. Philippe Lavigne Delville, Reagan d ch v nông nghi p có m c r t khác Kuhn, Pierre Michel Rosner, Damien nhau, ph thu c vào th trư ng ch hoàn Thibault, Bùi Th Thái, 2006. Các t toàn chưa có ư c môi trư ng chính sách ch c a phương và các d ch v t i ch , thúc Ny thu n l i c a N hà nư c. kinh nghi m c a d án DIALOGS v Các ki n ngh gi i pháp chính sách thúc h tr phát tri n kinh t xã h i t i nông Ny phân c p qu n lý d ch v nông nghi p: thôn mi n B c Vi t Nam. - Thúc Ny phân c p qu n lý và xã h i 2. ào Th Anh, Chu Ti n Quang, ào hóa các d ch v nông nghi p, bên c nh ó Th Tu n et al., 2006. Hành ng t p N hà nư c c n chuy n sang hoàn ch nh môi th và s tham gia c a nông dân nh trư ng th ch ki m soát ch t lư ng d ch
vào th trư ng: Cơ h i thoát nghèo cho nông dân Vi t Nam. 3. Lê Qu c Doanh, ào Th Tu n, ào Th Anh, 2004. Nghiên c u lu n c khoa h c chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, nông thôn theo hư ng công nghi p hóa, hi n i hóa ( tài khoa h c c p Nhà nư c KC 07-17). 4. MARD, 2005. D án VIE 98/004/B/01/99: Nghiên c u nhu c u c a nông dân. 5. CIEM, IPSARD, 2007. c i m kinh t nông thôn Vi t Nam, k t qu i u tra h gia ình nông thôn năm 2006 t i 12 t nh. gư i ph n bi n: TS. Ph m Xuân Liêm
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam 8