Đề tài "Khảo sát, đánh giá thực trạng việc tổ chức dạy và học môn vật lý trong các trường đại học cao đẳng y dược hiện nay"

Chia sẻ: Tony Nguyen | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

259
lượt xem 97
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc sử dụng các công cụ vật lý để phát hiện và làm sáng tỏ bản chất, cơ chế, động lực của các hiện tượng và các quá trình sống; nghiên cứu tác động và ảnh hưởng của các tác nhân vật lý lên cấu trúc và chức năng sinh lý của cơ thể sinh vật; tìm hiểu nguyên lý chung của các phương pháp, kỹ thuật Y-Sinh hiện đại là một trong những lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng hết sức cần thiết và quan trọng đối với các nhà Y-Sinh học....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài "Khảo sát, đánh giá thực trạng việc tổ chức dạy và học môn vật lý trong các trường đại học cao đẳng y dược hiện nay"

SÁNG KI N KINH NGHI M TÀI: "Kh o sát, ánh giá th c tr ng vi c t ch c d y và h c môn v t lý trong các trư ng i h c cao ng y dư c hi n nay"
M CL C Kh o sát, ánh giá th c tr ng vi c t ch c d y và h c môn v t lý trong các trư ng i h c cao ng y dư c hi n nay ....................................................................................... 3 1. T ng quan v vi c t ch c d y và h c môn v t lý trong các trư ng i h c - cao ng y dư c hi n nay ..................................................................................................................... 3 2. Ch c năng, nhi m v c a môn lý sinh trong các trư ng i h c Y - Dư c........................ 5 3. S c n thi t và nh hư ng i m i phương pháp d y h c môn Lý sinh y h c ................ 6 4. M t vài xu t v i m i trong d y h c môn Lý sinh ................................................. 7 TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................... 9
Khảo sát, đánh giá thực trạng việc tổ chức dạy và học môn vật lý trong các trường đại học cao đẳng y dược hiện nay Nguy n Minh Tân Tóm t t: Trên cơ s kh o sát, ánh giá và phân tích t ng quan vi c t ch c d y và h c môn v t lý trong các trư ng i h c - cao ng y dư c hi n nay, bài vi t nh m kh ng nh: V t lý - Y sinh (Lý sinh) là m t lĩnh v c còn y ti m năng cho vi c nghiên c u, ng d ng và phát tri n . Bài vi t cũng nêu lên th c tr ng d y và h c v t lý trong các trư ng i h c y dư c hi n nay và s c n thi t có s quan tâm, u tư và tham gia óng góp công s c, trí tu c a các nhà nghiên c u giáo d c, các chuyên gia trong lĩnh v c liên quan, c bi t là lĩnh v c lý lu n d y h c, nh m khai thác t t nh t và có hi u qu nh t nh ng thành t u c a v t lý h c nói riêng và khoa h c k thu t nói chung. 1. T ng quan v vi c t ch c d y và h c môn v t lý trong các trư ng i h c - cao ng y dư c hi n nay Vi c s d ng các công c v t lý phát hi n và làm sáng t b n ch t, cơ ch , ng l c c a các hi n tư ng và các quá trình s ng; nghiên c u tác ng và nh hư ng c a các tác nhân v t lý lên c u trúc và ch c năng sinh lý c a cơ th sinh v t; tìm hi u nguyên lý chung c a các phương pháp, k thu t Y-Sinh hi n i là m t trong nh ng lĩnh v c nghiên c u, ng d ng h t s c c n thi t và quan tr ng i v i các nhà Y-Sinh h c. Nh m m c ích ó chuyên ngànhV t lý -Y sinh ã ư c ưa và gi ng d y trong các trư ng i h c t ng h p, i h c nông lâm, khoa sinh c a các trư ng i h c sư ph m và c bi t là trong các trư ng i h c Y dư c v i tên thư ng g i là b môn Lý sinh. V i b n ch t là m t ngành v t lý ng d ng, Lý sinh mang y các c i m, tính ch t c a m t ngành khoa h c th c nghi m, l y các quy lu t v t lý và các phương ti n k thu t làm n n t ng, làm công c phát hi n và làm sáng t b n ch t, cơ ch , ng l c c a các hi n tư ng và các quá trình s ng, nghiên c u tác ng và nh hư ng c a các tác nhân v t lý lên c u trúc và ch c năng sinh lý c a cơ th ; tìm hi u nguyên lý chung c a các phương pháp, k thu t Y-Sinh h c tiên ti n... Xã h i hi n i v i nh ng thành t u r c r c a khoa h c k thu t ã tác ng m nh m n nhi u lĩnh v c, mà Lý sinh không ph i là ng ai l . Kho ng vài th p k tr l i ây, Lý sinh ã m ra m t hư ng phát tri n m i, ó là nghiên c u tác ng và nh hư ng c a các tác nhân v t lý như i n, t , ánh sáng, b c x , phóng x vv... lên c u trúc và ch c năng sinh lý c a cơ th ; tìm hi u nguyên lý chung c a các phương pháp, k thu t Y-Sinh hi n i như: V t lý tr li u, Y h c h t nhân, các kĩ thu t o ghi i n c a các t ch c trong cơ th (tim, não, cơ, võng m c, d con...), các k thu t laser, quang ph , siêu âm, c ng hư ng t , x tr vv... Th c t ó cho th y, lĩnh v c Lý sinh là m t lĩnh v c còn y ti m năng cho vi c nghiên c u, ng d ng và phát tri n, ng th i cũng ang r t c n có s quan tâm, u tư và tham gia óng góp công s c, trí tu c a các nhà nghiên c u giáo d c, các chuyên gia trong
các lĩnh v c liên quan, c bi t trong lĩnh v c lý lu n và phương pháp d y h c, khai thác t t nh t và có hi u qu nh t nh ng thành t u c a v t lý h c nói riêng và khoa h c k thu t nói chung, ph c v cho m t lĩnh v c nghiên c u h t s c a d ng, phong phú và cũng h t s c thi t th c là lĩnh v c Y - Sinh h c Tuy nhiên, trong su t th i gian dài, h u h t các trư ng i h c, các cơ s ào t o trong nư c u chưa có ư c m t mã ngành Lý sinh riêng, chưa th c s có m t i ngũ cán b nghiên c u và gi ng d y ư c ào t o bài b n, chính quy theo m t chương trình chu n, d n n tình tr ng, h u h t i ngũ nh ng ngư i làm công tác Gi ng d y và nghiên c u trong lĩnh v c Lý sinh l i b t u s nghi p t các chuyên ngành ào t o khác nhau như V t lý, Sinh h c và Y khoa. ây là m t l tr ng trong vi c ào t o ngu n nhân l c cho m t chuyên ngành, m t lĩnh v c khoa h c còn tương i m i, c n ư c quan tâm và có nh ng công trình nghiên c u, nh ng gi i pháp c th , thi t th c. Vì lí do ó, mà dư ng như, cho n nay, chưa có m t s th ng nh t v m t quan i m, nh n th c, cũng như v n i dung nghiên c u và lĩnh v c ng d ng c a b môn Lý sinh, th hi n ch , cho n th i i m hi n t i, chuyên ngành này chưa có ư c m t giáo trình chính th ng, mà tùy theo quan i m c a các chuyên gia u ngành c a m i trư ng, mà các nhà chuyên môn l i biên so n m t cu n giáo trình riêng, trong ó lĩnh v c nghiên c u, m c và n i dung ki n th c r t khác nhau. Có th ưa ra m t s ví d c th t i m t s cơ s ào t o i h c hàng u c a nư c ta hi n nay: trư ng i h c Khoa h c t nhiên – i h c Qu c gia Hà N i, s d ng giáo trình do PGS. TS. Nguy n Th Kim Ngân biên so n, hay trư ng i h c Hu s d ng giáo trình do PGS.TS. oàn Suy Nghĩ biên so n, ch y u t p trung i sâu nghiên c u cơ ch c a các ph n ng hóa sinh, các quá trình hóa lý, quá trình trao i ch t, ng l c h c các ph n ng sinh v t, các t bào, mô...Trong khi ó, trư ng i h c Y dư c Hà N i, i h c Y Thái Bình, i h c Y H i Phòng, H c vi n quân Y, trư ng i h c Tây Nguyên ... v n ang s d ng giáo trình Lý sinh Y h c do GS.TSKH Phan S An và PGS.TS Nguy n Văn Thi n biên so n, l i i sâu nghiên c u các quá trình trao i năng lư ng, cơ ch và ng l c v n chuy n c a máu và khí trong cơ th s ng, b n ch t c a các lo i i n th sinh v t và cơ ch d n truy n hưng ph n trong h th n kinh, các quá trình quang sinh và tác d ng quang ng l c... H th ng các trư ng cao ng Y t như Hà Nôi, L ng Sơn, Thái Nguyên, Thanh hóa, hay th m chí m t vài trư ng i h c như i h c sư ph m Thái Nguyên... chuyên ngành này trong su t m t th i gian dài v n thi u khuy t giáo viên, và cũng không có m t khung chương trình và giáo trình chu n, mà v n ph i s d ng nh ng t p bài gi ng do các giáo viên c a trư ng t biên so n ho c do các giáo viên ư c m i gi ng cung c p theo nh ng tiêu chí và quan i m riêng c a mình. Ngay trong cùng m t trư ng, ch ng h n như trư ng i h c Y dư c Thái Nguyên, quan ni m và cách th c t ch c môn h c cũng luôn luôn thay i, tùy thu c vào cơ c u t ch c c a nhà trư ng cũng như trình , năng l c và quan i m c a giáo viên ph trách b môn.
C th là, Trư c năm 1994, chuyên ngành này ch y u cung c p cho sinh viên nh ng ki n th c V t lý có liên quan và có th ng d ng nh m h tr cho vi c h c t p m t s chuyên ngành khác trong nhà trư ng, mà b n ch t là chuyên ngành Y - v t lý, và ư c hi u là m t b môn khoa h c cơ b n - d y v t lý trư ng Y. Trong kho ng t 1995 n 2000, môn h c này g n như b ng hóa v i b môn V t lý i cương và ư c chuy n v trư ng i h c i cương, nghĩa là t t c sinh viên các trư ng, các chuyên ngành khác nhau u cùng ư c trang b m t n i dung ki n th c như nhau, m c ích chính không ph i là h tr cho các môn chuyên này mà ch y u là i m “vư t rào”, hi n nhiên, cách làm ó d n n k t qu là ki n th c mà các em ti p thu ư c m i chuyên ngành u nhàn nh t, chung chung như nhau, r t nhi u ki n th c không thi t th c, không s d ng n, và t t nhiên, r t nhi u ki n th c r t c n thi t ph c v cho chuyên ngành thì l i không ư c trang b ho c trang b h i h t. Sau năm 2000, nh t là t sau H i ngh các nhà Lý sinh y h c toàn qu c t ch c t i trư ng H Y Hà n i năm 1999, B Giáo d c- ào t o và B Y t phê chu n khung chương trình môn h c Lý sinh y h c do các chuyên gia u ngành xu t, thì Lý sinh m i th c hi n úng ch c năng, nhi m v là m t môn h c chuyên ngành Y Cơ s , l y nh ng ki n th c v t lý làm công c gi i quy t nhi m v chính c a mình là phát hi n, và làm sáng t b n ch t, cơ ch và ng l c c a các hi n tư ng và các quá trình s ng. Tuy nhiên, m t vài trư ng i h c Y dư c, v n t n t i 2 chuyên ngành: V t lý i cương (3 VHT), thu c kh i các b môn Khoa h c cơ b n và chuyên ngành Lý sinh Y h c (4 VHT), thu c kh i các b môn Y h c cơ s . T năm h c 2008 -2009, khi chuy n sang h c ch tín ch , chuyên ngành này l i ư c c u trúc l i và ghép thành chuyên ngành V t lý – Lý sinh, v i 4 tín ch (tương ương 6-8 VHT theo h c ch niên ch ). T t nhiên, vi c thay i c u trúc c a chuyên ngành, c ng v i vi c áp d ng phương th c ào t o m i (tín ch ) l i t ra cho các nhà chuyên môn m t v n l n trong vi c thi t k m t khung chương trình h p lý và l a ch n, áp d ng m t phương pháp d y - h c t i ưu, phù h p v i năng l c và i u ki n th c t c a nhà trư ng, c a thày và c a trò nh m m b o ch t lư ng và hi u qu ào t o. 2. Ch c năng, nhi m v c a môn lý sinh trong các trư ng i h c Y - Dư c Là m t chuyên ngành c bi t c a v t lý, lý sinh là m t h c ph n b t bu c trong chương trình khung c a B GD T và B y t , theo niên ch và là môn h c “tiên quy t” theo h c ch tín ch . Theo t i n bách khoa thư m (http:// vi.wikipedia.org), Lý sinh là môn khoa h c tích hơp, ng d ng lý thuy t và phương pháp c a khoa h c v t lý vào các v n y sinh h c
T i n Bách khoa toàn thư Vi t Nam (http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn) thì nh nghĩa: Lý sinh là môn h c nghiên c u liên ngành có m c ích nghiên c u các cơ ch c a s s ng trên cơ s các quy lu t và các phương ti n c a v t lí h c. Di n gi i m t cách nôm na, n u như V t lý là môn h c giúp chúng ta tr l i câu h i:“T i sao và như th nào” v t t c các hi n tư ng, các quá trình v t lý x y ra trong th gi i t nhiên, thì Lý sinh có nhi m v phát hi n và tr l i câu h i t i sao và như th nào v t t c các hi n tư ng và các quá trình v t lý x y ra trong các t ch c, các cơ th s ng. Vi c hi u rõ ng l c, cơ ch , b n ch t v t lý c a các quá trình s ng làm sáng t ý nghĩa v t lý c a s s ng, làm rõ i u ki n phát sinh, duy trì và phát tri n c a các ho t ng s ng, cho phép các nhà y h c có ư c nh ng hi u bi t sâu s c, mang tính quy lu t trong ho t ng s ng nói chung và cơ th con ngư i nói riêng, t ó, giúp h có ư c nh ng căn c khoa h c ch n oán chính xác và ưa ra nh ng li u pháp i u tr phù h p. Th c hành k thu t o ghi i n tim Bên c nh ó, vi c tìm hi u tác ng và nh hư ng c a các tác nhân v t lý lên c u trúc và ch c năng sinh lý c a cơ th , cũng như vi c n m b t nguyên t c v t lý c a các phương pháp, các k thu t Y-Sinh s là i u ki n không th thi u các nhà y h c làm ch ư c các phương ti n hi n i, các k thu t Y h c tiên ti n như c ng hư ng t h t nhân (MRI), X-quang c t l p (City-scaner), X tr (Gamma knife), phát hi n và tiêu di t kh i u trong n i t ng b ng siêu âm (HAIFU), kích thích i n lên màng tim (Space maker), tán s i b ng tia LASER, c t t b ng dòng cao t n, ch n oán, ph u thu t b ng n i soi vv... C n nói thêm, bên c nh ch c năng khám và ch a b nh, sinh viên các trư ng Y - Dư c còn ph i ư c ào t o tr thành các nhà nghiên c u, các nhà khoa h c trong lĩnh v c Y dư c h c, nh ng ki n th c v Lý sinh s là hành trang không th thi u mà h c n ư c trang b trong quá trình h c t p - nghiên c u trong nhà trư ng. M t bu i sinh ho t chuyên 3. S c n thi t và nh hư ng i m i phương pháp d y h c môn Lý sinh y h c Các quan i m hi n i c a lí lu n d y h c u th ng nh t m t i m, ó là, c n bi n quá trình ào t o thành t ào t o, chuy n i d n vai trò ngư i d y là trung tâm sang ngư i h c làm trung tâm, nh m phát huy cao nh t tính ch ng, tích c c, t l p c a ngư i h c, cũng như s linh ho t, sáng t o c a ngư i d y. c bi t, th c hi n ngh quy t s 14/2005/NQ-CP c a Chính ph v vi c chuy n i t ào t o niên ch sang ào t o theo tín ch , t năm h c 2008 -2009 các trư ng i h c trong c
nư c, trong ó có 9 cơ s ào t o c a i h c Thái Nguyên ã ng lo t tri n khai vi c ào t o theo tín ch . Vi c i m i phương th c ào t o là m t tác nhân kích thích vi c i m i toàn di n phương pháp d y h c, c bi t là i m i phương pháp d y và h c theo hư ng phát huy n i l c- l y ngư i h c làm trung tâm, nh m tích c c hóa ho t ng h c t p,nâng cao tính t l p, ch ng, sáng t o trong ho t ng nhân th c c a h c sinh. Nói cách khác, vi c i m i Phương pháp d y - h c nói chung và môn Lý sinh nói riêng là ti n , là i u ki n cho vi c ào t o tín ch thành công. 4. M t vài xu t v i m i trong d y h c môn Lý sinh Ho t ng d y - h c nói chung và d y - h c môn Lý sinh nói riêng là m t quá trình tác ng qua l i gi a vi c d y c a thày và ho t ng nh n th c c a trò. Quá trình này là không tách r i. Thêm vào ó, v i c thù là m t môn h c liên ngành và tích h p nh ng ki n th c chuyên ngành khác nhau như: V t lý (và các công c toán h c, hóa h c), Sinh h c (các hi n tư ng sinh h c, các quá trình sinh lý x y ra trong các môi trư ng và i u ki n v t lý khác nhau), và Y h c (Các tr ng thái bình thư ng và b nh lý dư i nh hư ng c a môi trư ng và i u ki n s ng khác nhau, tác ng 2 m t t t và x u c a các tác nhân v t lý lên các ho t ng s ng và ng d ng trong phòng ch ng d ch b nh, ch n oán và i u tri vv..., vi c i m i d y - h c môn Lý sinh c n ti n hành ng b trên các m t: - Quan ni m và nh n th c: Còn t n t i các quan ni m khác nhau v lĩnh v c nghiên c u, ng d ng c a Lý sinh dư i góc c a nhà V t lý h c, nhà Sinh h c và nhà Y h c vì v y tên g i môn h c này hi n chưa th ng nh t trong các cơ s ào t o mà môn h c này ư c gi ng d y. Ch ng h n có trư ng thì g i ơn gi n là môn Lý sinh, có trư ng là Y -V t lý, trư ng khác g i V t lý - Lý sinh, th m chí, không bi t căn c vào âu, Trư ng i h c Y dư c - i h c Thái Nguyên, t 2008 l i t ra m t cái tên khá l l m: B môn Lý - Lý sinh y h c. Chúng tôi xin xu t, nên th ng nh t tên g i c a b môn trong h th ng t t c các trư ng Y dư c là môn Lý sinh y h c v a súc tích, nghĩa, v a ph n ánh rõ nh t b n ch t, ch c năng, nhi m v và tính c thù c a môn h c. - Chương trình khung, i tư ng và n i dung ki n th c: Khung chương trình, k ho ch gi ng d y và i tư ng c a môn h c luôn có s thay i, i u ch nh trong su t 20 năm qua (Sinh viên ngành Y h chính quy và h chuyên tu, Sinh viên ngành i u dư ng, sinh viên ngành Dư c). do ó, c n thi t ph i có m t s chu n hóa và th ng nh t, t ó, thi t k , b c c giáo trình phù h p v nôi dung và thu n ti n cho vi c s d ng trong gi ng d y, h c t p và tham kh o. - Giáo trình và cách th c t ch c môn h c: Tuy b c c và cách th c trình bày trong các giáo trình Lý sinh c a các tác gi còn có s khác nhau, xong v cơ b n, trong kh i các trư ng i h c và cao ng Y dư c hi n nay, n i dung chương trình Lý sinh u ch a ng 3 m ng n i dung, (t m g i là 3 moduyl) là: moduyl 1 “Các
ki n th c v t lý i cương”, v i ch c năng cung c p nh ng công c và phương pháp v t lý, làm hành trang cho ngư i h c ti p c n và khám phá 2 modul ti p theo là “Cơ s lý sinh Y h c” (moduyl 2), nghiên c u b n ch t, cơ ch ng l c c a các hi n tư ng và quá trình s ng, và moduyl 3 “Các phương pháp và k thu t v t lý ng d ng trong y h c” là s v n d ng c th các ki n th c V t lý vào th c ti n chuyên ngành, ph c v tr c ti p cho công tác ch n oán, i u tr và chăm sóc, b o v s c kh e. Vi c thi t k m t khung chương trình theo các “moduyl” như trên s giúp cho các giáo trình tr nên m ch l c, sáng s a, c bi t khi chuy n giáo trình sang d ng file m m, v i các ư ng link h t s c linh ho t thì c u trúc d ng “moduyl” càng t rõ tính ưu vi t. Thêm n a v i c u trúc n i dung ki n trúc này, quá trình gi ng d y h c t p trên l p, cũng như t h c nhà s thu n l i và hi u qu hơn r t nhi u, nh t là khi tri n khai phương th c ào t o tín ch . - ào t o ngu n nhân l c chuyên ngành Trên th c t , cho n nay, t t c các trư ng i h c, các cơ s ào t o trong nư c u chưa có ư c m t mã ngành ào t o chuyên ngành Lý sinh riêng, chưa th c s có m t i ngũ cán b nghiên c u và gi ng d y ư c ào t o bài b n chính quy theo m t chương trình chu n. i u ó d n n tình tr ng, h u h t ngũ nh ng ngư i làm công tác Gi ng d y và nghiên c u trong lĩnh v c Lý sinh l i b t u s nghi p t các chuyên ngành ào t o khác nhau như V t lý, Sinh h c và Y khoa. ơn c m t vài chuyên gia u ngành Lý sinh Vi t Nam hi n nay: GS.TSKH Phan S An, nguyên là Bác sĩ y khoa, trư ng B môn Lý sinh trư ng i h c Y khoa Hà N i; PGS.TS Nguy n Th Kim Ngân, nguyên Trư ng B Môn Lý sinh trư ng i h c Khoa h c t nhiên- i h c Qu c gia Hà N i, có xu t phát i m là nhà sinh h c, PGS.TS Nguy n Văn Thi n, nguyên phó trư ng b môn Lý sinh trư ng i h c Y Hà N i, l i là m t nhà v t lý ... M t ví d khác, t i th i i m hi n nay, ang có s song song t n t i và ho t ng c a 2 H i chuyên ngành, ó là h i Lý sinh Vi t Nam (do PGS.TS Nguy n Th Kim Ngân là ch t ch), và h i V t lý -Y khoa Vi t Nam (do GS.TSKH Phan S An là ch t ch), bên c nh 2 h i trên, còn có Trung tâm nghiên c u và ng d ng v t lý y sinh (do TS. Vũ Công L p làm giám c). Các h i và trung tâm trên u ã óng vai trò như 1 t ch c ngh nghi p, nơi nh hư ng các nghiên c u, ng d ng và phát tri n chuyên ngành Lý sinh và cũng là nơi ã t p h p ư c m t i ngũ khá ông các nhà Lý sinh trong c nư c tham gia. T năm 2006, B Giáo d c ào t o ã có Quy t nh m mã s ào t o th c sĩ chuyên ngành Lý sinh Y h c, cơ s ào t o là các trư ng i h c Y dư c, trong khi ó, mã s này h i h c n nay v n chưa ư c m , và do ó, vi c có m t i ngũ cán b , giáo viên chuyên ngành Lý sinh ư c ào t o bài b n, chính quy v n là m t n i ni m canh cánh c a l p ngư i i trư c. ã n lúc các chuyên gia u ngành, các cơ s ào t o, các cơ quan qu n lý nhà nư c v giáo d c và ào t o, c n quan tâm úng m c n nhu c u th c t và b c thi t này. =========
Sumary: Survey and assess the reality of organizational learning and teaching Physics in the University of Medicine and Pharmacy at present Based on the survey, assessment and analysis of the organization of teaching and learning of Physics in the University - College of Medicine and Pharmacy at present, this article aims to confirm: Physics - Biomedical (Biophysical) is also a potential area for research, application and development. Articles also highlight the real situation of teaching and learning physics in medical and pharmaceutical universities today and the need for attention, investment and contribute effort and intelligence researchers, education, experts in related fields, especially fields of theoretical teaching, to exploit the best and most effective achievements of Physics in particular and science and technology in general, for a specialized research very diverse, rich and very practical the Medical-Biotech. Authors also propose some concrete solutions to contribute to innovative methods of teaching subjects Biophysical medicine in the system of university colleges of Medicine and Pharmacy today. ============ TÀI LI U THAM KH O 1. Thái Duy Tuyên: Giáo d c h c hi n i, NXB i h c Qu c gia Hà Nôi, 2001 2. Ph m H u Tòng: D y h c v t lý theo nh hư ng phát tri n ho t ng tích c c t ch , sáng t o và tư duy khoa h c, NXB HSP, 2007 4. Nguy n văn Kh i: Nh ng v n cơ b n c a lý lu n d y h c v t Lý, Hà N i 2008, Chuyên è ào t o cao h c, 1999. 5. Nguy n c Thâm (Ch biên), Nguy n Ng c Hưng, Ph m Xuân Qu : Phương pháp d y h c V t lý trư ng ph thông, NXB HSP Hà N i, 2002 6. Lê Khánh B ng: Góp ph n nâng cao ch t lư ng và hi u qu gi ng d y môn Lí sinh Y h c, báo cáo khoa h c c a B môn Lý sinh y h c, trư ng i h c Y Hà N i 1998 8. Phan Sĩ An: Lý sinh y h c - NXB Y h c Hà N i – 2005 9. Nguy n Th Kim Ngân: Giáo trình lý sinh h c - NXB i h c qu c gia - 2001. 10. oàn Suy Nghĩ: Giáo trình lý sinh h c NXB i h c Hu - 2001. 11.H c vi n quân y : Giáo trình V t lý- Lý sinh 12. Nguy n Minh Tân : Giáo trình V t lý - Lý sinh, NXB i h c Qu c gia, 2009 13. T i n bách khoa thư m : (http://vi.wikipedia.org) 14. T i n Bách khoa toàn thư Vi t Nam (http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn)