Đề tài: Tia 3 pha

Chia sẻ: Giveaway For You GFY | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:47

Thêm vào BST

Báo xấu

197
lượt xem 50
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: tia 3 pha', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Tia 3 pha

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Tia 3 pha
MỤC LỤC Chương 1: Tổng quan về động cơ đ iện một chiều và các phương pháp điều c hỉnh tốc độ động cơ bằng cách thay đổi điện áp…………………………………………………Trang 3 Chương 2: Tổng quan về bộ c hỉnh lưu Tiristor hình tia ba pha. Thiết kế sơ đồ nguyên lý hệ thống chỉnh lưu - động cơ điện một chiều (hệ T - Đ) có đảo chiều..……………..Trang 13 Chương 3: Tính chọn các phần tử mạch động lực...…………………………………………………..Trang 21 Chương 4: Tính chọn các phần tử mạch điều khiển………………………………………………….Trang 36 Chương 5 : Mạch bảo vệ và kết luận…………….Trang 44 Tài liệu tham khảo…………………………..…..Trang 48
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU BẰNG CÁCH THAY ĐỔI ĐIỆN ÁP. Trong nãön saín xuáút hiãûn âaûi, maïy âiãûn mäüt chiãöu váùn âæåüc coi laì mäüt loaûi maïy quan troüng. Noï coï thãø duìng laìm âäüng cå âiãûn, maïy phaït âiãûn hay duìng nhæîng âiãöu kiãûn laìm viãûc khaïc. Âäüng cå âiãûn mäüt chiãöu coï âàûc tênh âiãöu chènh täúc âäü ráút täút , vç váûy maïy âæåüc duìng nhiãöu trong nhæîng ngaình cäng nghiãûp coï yãu cáöu cao vãö âiãöu chènh täúc âäü nhæ caïn theïp, háöm moí hay giao thäng váûn taíi... I- Đ ặc tính cơ của máy điện một chiều : Quan hãû giữa täúc âäü vaì mämen âäüng cå goüi laì âàûc tênh cå cuía âäüng cå.  = f(M) hoàûc n = f(M). Quan hãû giữa täúc âäü vaì mämen cuía maïy saín xuáút goüi laì âàûc tênh cå cuía maïy saín xuáút. c= f(Mc) hoàûc nc= f(Mc). Ngoaìi âàûc tênh cå, âäúi våïi âäüng cå âiãûn mäüt chiãöu ngæåìi ta coìn sæí duûng âàûc tênh cå âiãûn. âàûc tênh cå âiãûn biãøu diãùn quan hãû giữa täúc âäü vaì doìng âiãûn trong maûch âäüng  = f(I) hoàûc n = f(I). cå: 1. Phæång trçnh âàûc tênh cå: Theo så âäö hçnh (1-1) ta coï thãø viãút phæång trçnh cán bàòng âiãûn aïp cuía maûch pháön Uæ æïng nhæ sau: Rf Uæ = Eæ + (Ræ +Ræ)Iæ Trong âoï: Uæ - âiãûn aïp pháön æïng, (V) E Eæ - sæïc âiãûn âäüng pháön æïng,(V) Ræ - âiãûn tråí cuía maûch pháön æïngRKT C KT Rf - âiãûn tråí phuû trong cuía maûch pháön IKT æïng Våïi: Ræ = ræ + rcf + rb + rct UKT Trong âoï: ræ - âiãûn tråí cuäün dáy pháön æïng. Hçnh 1-1 rcf - âiãûn tråí cuäün cæûc tæì phuû.
rb- âiãûn tråí cuäün buì. rct- âiãûn tråí tiãúp xuïc chäøi than. Sæïc âiãûn âäüng Eæ cuía pháön æïng âäüng cå âæåüc xaïc âënh theo biãøu thæïc: pN Eæ =   k 2a Trong âoï: p-säú âäi cæûc tæì chênh. N- säú thanh dáùn taïc duûng cuía cuäün dáy pháön æïng. a- säú âäi maûch nhaïnh song song cuía cuäün dáy pháön æïng.  -tæì thäng kêch tæì dæåïi mäüt cæûc tæì.  -täúc âäü goïc,rad/s. pN k= - hãû säú cáúu taûo cuía âäüng cå. 2a Nãúu biãøu diãùn sæïc âiãûn âäüng theo täúc âäü quay n (voìng/phuït) thç: Eæ = Ke.n 2n n = Våïi:  60 9.55 pN Vç váûy: Eæ = n 60a pN Ke = laì hãû säú sæïc âiãûn âäüng cuía 60a âäüng cå . K  0.105K Ke = 9.55 Tæì các biểu thức trên, ta coï: U æ Ræ  R f   Iæ K K Laì phæång trçnh âàûc tênh cå âiãûn cuía âộng cå. Màût khaïc, mämen âiãûn tæì Mât cuía âäüng cå âæåüc xaïc âënh båíi: Mât= K Iæ M ât Suy ra: Iæ = K Thay giaï trë Iæ vaìo phương trình đặc tính của động cơ ta âæåüc: U æ Ræ  R f   .M ât ( K ) 2 K
Nãúu boí qua caïc täøn tháút cå vaì täøn tháút theïp thç mämen cå trãn truûc âäüng cå bàòng mämen âiãûn tæì, ta kyï hiãûu laì M. Nghéa laì Mât= Me= M. Khi âoï ta âæåüc: Ræ  R f U  æ  .M ( K ) 2 K Âáy laì phæång trçnh âàûc tênh cå cuía âäüng cå âiãûn mäüt chiãöu kêch tæì âäüc láûp. Giaí thiãút phaín æïng pháön æïng âæåüc buì âuí, tæì thäng  = Const, thç caïc phæång trçnh âàûc tênh cå âiãûn vaì phæång tçnh âàûc tênh cå laì tuyãún tênh. Âäö thë cuía chuïng âæåüc biãøu âiãøn trãn hçnh (1-2) laì nhæîng âæåìng thàóng. Theo caïc âäö thë trãn, khi Iæ= 0 hoàûc M = 0 ta coï: Uæ   0 K  0: goüi laì täúc âäü khäng taíi lyï tæåíng cuía âäüng cå. U Coìn khi  = 0 ta coï: I æ   I nm Ræ  R f Vaì M = KInm = Mnm Inm, 0   0 âm âm I I Iâm Inm Mâm Mnm a. Âàûc tênh cå âiãûn b. Âàûc tênh cå cuía cuía âäüng cå âiãûn âäüng cå âiãûn mäüt mäüt chiãöu kêch tæì Hçnh 1chiãöu kêch tæì âäüc -2 Mnm âæåüc goüi laì doìng âiãûn ngàõn maûch vaì láûp mämen ngàõn maûch. Màût khaïc tæì phæång trçnh âàûc tênh điện và phương trình đặc tính cơ c ũng coï thãø âæåüc viãút dæåïi daûng: U æ RI    0    K K Uæ R   .M K ( K ) 2
Uæ 0  K RI æ RM   = K  goüi laì âäü suût täcú âäü æïng K våïi giaï trë cuía M. 2. Xeït caïc aính hæåíng caïc tham säú âãún âàûc tênh cå: Tæì phæång trçnh âàûc tênh cå ta tháúy coï ba tham säú aính hæåíng âãún âàûc tênh cå: Tæì thäng âäüng cå , âiãûn aïp pháön æïng Uæ, vaì âiãûn tråí pháön æïng âäüng cå.Ta láön læåüt xeït aính hæåíng cuía tæìng tham säú âoï: a) Aính hæåíng cuía âiãûn tråí pháön æïng: Giaí thiãút ràòng Uæ=Uâm= 0Const  TN(Rn) và  = âm= Const. Rf1 Rf2 Rf Hçnh 1-3 Rf Muäún thay âäíi âiãûn tråí maûch c pháön æïng M ta näúi thãm âiãûn tråí phuû Rf vaìo maûch pháön æïng. Trong træåìng håüp naìy täúc âäü khäng taíi lyï tæåíng: U âm 0   Const K âm Âäü cæïng âàûc tênh cå: 2 M K âm     var  Ræ  R f Khi Rf caìng låïn  caìng nhåí nghéa laì âàûc tênh cå caìng däúc. Æïng våïi Rf=0 ta coï âàûc tênh cå tæû nhiãn: K âm 2  TN  Ræ
TN coï giaï trë låïn nháút nãn âàûc tênh cå tæû nhiãn coï âäü cæïng hån táút caí caï âæåìng âàûc tênh coï âiãûn tråí phuû. Nhæ váûy khi thay âäøi âiãûn tråí Rf ta âæåüc mäüt hoü âàûc tênh biãún tråí nhæ hçnh (1-5) æïng våïi mäøi phuû taíi Mc naìo âoï, nãúu Rf caìng låïn thç täúc âäü cå caìng giaím, âäöng thåìi doìng âiãûn ngàõn maûch vaì mämen ngàõn maûch cũng giaím. Cho nãn ngæåìi ta thæåìng sæí duûng phæång phaïp naìy âãø haûn chãú doìng âiãûn vaì âiãöu chènh täúc âäü âäüng cå phêa dæåïi täúc âäü cå baín. b) Aính hæåíng cuía âiãûn aïp pháön æïng: Giaí thiãút tæì thäng  = âm= const, âiãûn tråí pháön æïng Ræ = const. Khi thay âäøi âiãûn aïp theo hæåïng giaím so våïi Uâm, ta coï: Täúc âäü khäng taíi:  0 U Uâm 01 x  Var  0 x K 02 âm U1  Âäü cæïng âàûc tênh03cå: U2 04 U3 K 2  Const U4 M(I)   Mc Ræ Hçnh 1-4 Nhæ váûy khi thay âäøi âiãûn aïp âàût vaìo pháön æïng âäüng cå ta âæåüc mäüt hoü âàûc tênh cå song song nhæ trãn (Hçnh 1-4). Ta tháúy ràòng khi thay âäøi âiãûn aïp (giaím aïp) thç mämen ngàõn maûch, doìng âiãûn ngàõn maûch cuía âäüng cå giaím vaì täúc âäü âäüng cå cuíng giaím æïng våïi mäüt phuû taíi nháút âënh. Do âoï phæång phaïp naìy cuíng âæåüc sæí duûng âãø âiãöu chènh täúc âäü âäüng cå vaì haûn chãú doìng âiãûn khi khåíi âäüng. c) Aính hæåíng cuía tæì thäng: Giaí thiãút âiãûn aïp pháön æïng Uæ= Uâm= Const. Âiãûn tråí pháön æïng Ræ = Const. Muäún
thay âäøi tæì thäng ta thay âäøi doìng âiãûn kêch tæì Ikt âäüng cå. Trong træåìng håüp naìy: U Täúc âäü khäng taíi:  0 x  x  Var K x K x 2 Âäü cæïng âàûc tênh cå:     Var R æ Do cáúu taûo cuía âäüng cå âiãûn, thæûc tãú thæåìng âiãöu chènh giaím tæì thäng. Nãn khi tæì thäng giaím thç0x tàng, coìn  giaím ta coï mäüt hoü âàûc tênh cå våïi 0x tàng dáön vaì âäü cæïng cuía âàûc tênh giaím dáön khi giaím tæì thäng. Ta nháûn tháúy ràòng khi thay  02 02 2 2 01 1 01 1 Mc 0 âm âm 0 0 M Inm a. Âàûc tênh cå âiãûn cuía âäüngb. Âàûc tênh cå cuía âäüng cå âiãn mäüt chiãöu kêch tæì cå âiãûn mäüt chiãöu kêch âäüc láûp khi giaím tæì thäng tæì âäüc láûp khi giaím Hçnh 1- 5 âäøi tæì thäng: U âm  Const Doìng âiãn ngàõn maûch: Inm = Ræ Mnm=KxInm=Var Mämen ngàõn maûch: Caïc âàûc tênh cå âiãûn vaì âàûc tênh cuía âäüng cå khi giaím tæì thäng âæåüc biãøu diãùn åí hçnh (1-5)a. Våïi daûng mämen phuû taíi Mc thêch håüp våïi chãú âäü laìm viãûc cuía âäüng cå khi giaím tæì thäng täúc âäü âäüng cå tàng lãn, nhæ åí hçnh (1-5)b. II- C ác phương pháp điều chỉnh tốc độ động cơ điện một chiều kích từ độc lập: Truyền đ ộng điện được dùng để dẫn động các bộ phận làm việc của các máy sản xuất khác. Thường phải điều chỉnh tốc độ chuyển động của các bộ phận làm việc. V ì vậy điều chỉnh tốc độ động cơ đ iện
là biến đổi tốc độ một cách chủ động, theo yêu cầu đặt ra cho các qui luật chuyển động của bộ phận làm việc mà không phụ thuộc mômen phụ tải trên trục động cơ. Xét riêng về phương diện tốc độ của động cơ điện một chiều là có nhiều ưu điểm hơn với các loại động cơ khác, không những có thể điều chỉnh tốc độ dễ dàng, đa dạng các phương pháp điều chỉnh, cấu trúc mạch động lực, mạch đ iều khiển đơn giản hơn. Đồng thời đ ạt chất lượng điều chỉnh cao, dải điều chỉnh rộng. Thực tế có 2 phương pháp điều chỉnh tốc độ động cơ đ iện 1 chiều bằng điện áp: +Điều chỉnh điện áp cấp cho phần ứng động cơ +Điều chỉnh điện áp cấp cho mạch kích từ động cơ Vì vậy cần phải có những bộ biến đổi phù hợp để cung cấp mạch điện phần ứng hoặc mạch kích từ của động cơ. Cho đ ến nay thường sử dụng những bộ biến đổi dựa trên các nguyên tắc truyền động sau đây : +Hệ truyền động máy phát – động cơ (F – Đ) +Hệ truyền động chỉnh lưu tiristor – động cơ (T – Đ) 1/ Hệ truyền động máy phát – động cơ (F – Đ) Phần ứng của động cơ điện một chiều được cung cấp từ 1 máy phát đ iện. Máy phát có 1 động cơ sơ cấp không đồng bộ 3 pha quay. Khi ta thay đổi IktF thì Uu thay đ ổi và làm thay đổi tốc độ động cơ điện một chiều. Khi đảo chiều ItkF thì đ ộng cơ điện một chiều cũng sẽ đảo chiều quay. +Ưu điểm : hệ này điều chỉnh tốc độ rất linh hoạt. Động cơ có thể chuyển đổi qua các chế độ làm việc khi ta thay đổi tốc độ hoặc đ ảo chiều, khả năng đ iều chỉnh vận tốc tương đối rộng, khả năng chịu quá tải khá tốt. +Nhược điểm : hệ này sử dụng nhiều máy điện quay, trong đó ít nhất phải có 2 máy điện một chiều nên gây ra tiếng ồn lớn, công suất lắp
máy lớn so với động cơ chấp hành. Ngoài ra do máy điện một chiều có từ dư, đ ặc tính từ hoá trở nên khó điều chỉnh tốc độ. 2/ Hệ truyền động chỉnh lưu – động cơ (T-Đ) Thường sử dụng bộ chỉnh lưu có điều khiển thyristor. Tốc độ động cơ thay đổi bằng cách thay đ ổi điện áp chỉnh lưu cấp cho phần ứng động cơ, đ ể thay đổi điện áp chỉnh lưu ta chỉ cần sử dụng mạch điều khiển, thay đổi thời điểm thông van thyristor. CKT Â T3 T2 T1 KH ÂK +Ưu điểm của hệ này là tác động nhanh, không gây ồn và dễ tự động hoá. Do các van bán dẫn có hệ số khuếch đ ại công suất rất cao, đ iều đó thuận lợi cho việc thiết lập hệ thống điều chỉnh nhiều vòng, để nâng cao chất lượng đ ặc tính tĩnh và các đ ặc tính của hệ thống. +Nhược điểm của hệ là do các van bán dẫn có tính phi tuyến, dạng chỉnh lưu của điện áp có biên độ đập mạch gây tổn hao phụ trong máy điện. Hệ số công suất cos  của hệ thống nói chung là thấp. Tính dẫn điện 1 chiều của van buộc ta phải sử dụng 2 bộ biến đổi để cấp đ iện cho động cơ có đ ảo chiều quay. 3/ Cơ sở lý thuyết của phương pháp điều chỉnh tốc độ động cơ điện một chiều kích từ độc lập bằng cách thay đổi điện áp phần ứng. a) Sơ đồ thay thế tính toán:
Từ phương trình đặc tính động cơ tổng quát: Uu Ru  .M     0    K ( K ) 2 Ta thấy sự thay đổi Uu thì  0 sẽ thay đổi, còn   const Vậy ta sẽ được các đường đặc tính đ iều chỉnh song song với nhau. Như vậy muốn thay đổi điện áp phần ứng Uu ta phải có bộ nguồn cung cấp điện một chiều thay đổi được điện áp ra. b) Bộ biến đổi F-Đ:
Là b ộ biến đổi máy điện mà nguyên lý vận hành được giới thiệu ở phần trước. Phương trình đ ặc tính cơ khi điều chỉnh tốc độ dùng máy phát. EF R   .M K D ( K D ) 2 K F .U KF R   .M ( K D ) 2 K D Như vậy khi thay đổi UKF (hoặc iKF) ta sẽ được 1 họ đường đặc tính cơ song song nhau ở cả 4 góc phần tư. c) Bộ biến đổi T-Đ: Là phương pháp biến đổi đ iện tử, bán dẫn Ta xét hệ T-Đ không đ ảo chiều: Chế độ dòng liên tục: Ed = Ed0 . cos 
E d 0 . cos  Ru  RCL   .I ( K dm ) 2 K dm E . cos  Ru  RCL   d0 .M     0    ( K dm ) 2 K dm Vậy khi ta thay đổi góc điều khiển   (0   ) thì Ed thay đổi từ Ed0 đến –Ed0 và ta sẽ đ ược 1 hệ đ ặc tính cơ song song nằm ở mức b ên phải của mặt phẳng toạ độ. CH ƯƠNG 2 TỔNG QUAN VỀ BỘ CHỈNH LƯU TIRISTOR HÌNH TIA BA PHA. THIẾT KẾ SƠ ĐỒ NGUY ÊN LÝ HỆ THỐNG CHỈNH LƯU - ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU (HỆ T – Đ ) CÓ ĐẢO CHIỀU. I/ Chỉnh lưu hình tia 3 pha:
a) Sơ đồ và dạng sóng: Gồm 1 máy biến áp 3 pha có thứ cấp nối Y0, 3 pha tiristor nối với tải như hình vẽ. Đ iều kiện khi cấp xung điều khiển chỉnh lưu: +Thời điểm cấp xung điện áp pha tương ứng phải dương hơn so với trung tính. +Nếu có các thyristo r khác đ ang dẫn thì điện áp pha tương ứng phải dương hơn pha kia. Vì thế phải xét đến thời gian cấp xung đầu tiên. Góc mở tự nhiên: +Góc mở  được xác đ ịnh từ lúc điện áp đặt lên van tương ứng chuyển từ âm đ ến 0 (từ đóng sang khoá) cho đ ến khi bắt đầu đặt xung điều khiển vào. +Điện áp gây nên quá trình chuyển mạch: điện áp dây.  : góc dẫn +0        : góc chuyển mạch b) N guyên lý hoạt động:
G iả thiết tải : R, L,Eu , chuyển mạch tức thời. Điện áp pha thứ cấp của máy biến áp: u1  U m sin  2 u 2  U m sin(  ) 3 4 u 3  U m sin(  ) 3 *Nhịp V1: khoảng thời gian từ  1    2 . Tại  1 điện áp đặt lên u1 > 0, có xung kích khởi: T1 mở, khi đó: u v1  0  u v 2  u 2  u1  0 u  u  u  0  v3 3 1 T1 mở, T2, T3 đóng, lúc này: +Điện áp chỉnh lưu bằng điện áp u1 : ud = u1 +Dòng điện chỉnh lưu bằng dòng đ iện qua van 1: id = Id = i1 +Dòng điện qua T2, T3 bằng 0: i2 = i3 = 0 Trong nhịp V1: uV2 từ âm chuyển lên 0, khi uV2 = 0 thì T2 mở, lúc này uV1 = u1 – u2 = 0 và b ắt đầu âm nên T1 đóng, kết thúc nhịp V1, bắt đ ầu nhịp V2. *Nhịp V2: từ  2    3 u v 2  0  u  u1  u 2 Lúc này:  v1 u  u  u  v3 3 2 T2 mở, T1, T3 đóng. +Điện áp chỉnh lưu bằng điện áp u2: ud = u2 +Dòng điện chỉnh lưu bằng dòng đ iện dòng điện qua van 2: id = Id = i2 +Dòng điện qua T1, T3 bằng 0: i1 = i3 = 0 Trong nhịp V2: uV3 từ âm chuyển lên 0, khi uV3 = 0 thì T3 mở, lúc này uV2 = u2 – u3 = 0 và b ắt đầu âm nên T2 đóng, kết thúc nhịp V2, bắt đ ầu nhịp V3. *Nhịp V3: từ  3    4 u v 3  0  u  u1  u3 Lúc này:  v1 u  u  u  v2 2 3 T3 mở, T1, T2 đóng. +Điện áp chỉnh lưu bằng điện áp u3: ud = u3 +Dòng điện chỉnh lưu bằng dòng đ iện dòng điện qua van 3:
id = Id = i3 +Dòng điện qua T1, T2 bằng 0: i1 = i2 = 0 Trong nhịp V3: uV1 từ âm chuyển lên 0, khi uV1 = 0 thì T1 mở, lúc này uV3 = u3 – u1 = 0 và b ắt đầu âm nên T3 đóng, kết thúc nhịp V3, bắt đ ầu nhịp V1. Trong mạch ,dạng sóng của dòng điện phụ thuộc vào tải,tải thuần trở dòng đ iện id cùng d ạng sóng ud ,khi điện kháng tải tăng lên ,dòng điện càng trở nên b ằng phẳng hơn ,khi Ld tiến tới vô cùng dòng đ iện id sẽ không đổi, id = Id . Trị trung bình của đ iện áp tải: 5  6 3 6U 2 2 2 .U 2 . sin  .d  . cos  Ud   3 2   6 Trùng dẫn: e a  2 .U 2 . sin  2 eb  2.U 2 . sin(  ) 3 4 ec  2.U 2 . sin(  ) 3 Giả sử T1 đ ang cho dòng chảy qua, iT1 = Id. Khi    2 cho xung điều khiển mở T2. Cả 2 tiristor T1 và T2 đều cho dòng chảy qua làm ngắn mạch 2 nguồn ea và eb. Nếu chuyển gốc toạ độ từ  sang  2 ta có: 5 e a  2 .U 2 . sin(   ) 6  eb  2 .U 2 . sin(  ) 6 Điện áp ngắn mạch: U c  eb  e a  2 .U 2 . sin(   ) Dòng điện ngắn mạch được xác định bởi phương trình: di c 6 .U 2 . sin(   )  2. X c . dt Do đó: 6 .U 2 .cos   cos(   ) ic  2. X c II- Tổng quan về Tiristor : 1/ Cáúu taûo:
Laì duûng cuû baïn dáùn gäöm 4 låïp baïn âáùn loaûi P vaìN gheïp xen keî nhau vaì coï 3 cæûc anäút, catäút vaì cæûc âiãöu khiãøn riãng G -+ -+ -+ A K P1 - + N 1- +P 2 - + N2 -+ -+ -+ Kí hiệu: J3 J1 Ei J2 G Hçnh 2- 1 2/ Nguyãn lyï hoaût âäüng : Khi tiristor âæåüc näúi våïi nguäön mäüt chiãöu E > 0 tức cæûc dæång âàût vaìo anäút cæûc ám âàût vaìo catäút, thç tiãp giaïp J1, J3 âæåüc phán cæûc thuáûn coìn miãön J2 phán cæûc ngæåüc, gáön nhæ toaìn bäü âiãûn aïp âæåüc âàût lãn màût gheïp J2, âiãûn træåìng näüi taûi E1 cuía J2 coï chiãöu tæì N1 hæåïng tåïi P2. Âiãûn træåìng ngoaìi taïc âäüng cuìng chiãöu våïi E1, vuìng chuyãøn tiãúp laì vuìng caïch âiãûn caìng âæåüc måí räüng ra, khäng coï doìng âiãûn chaûy qua tiristor màûc duì noï âæåüc âàût dæåïi 1 âiãûn aïp dương. a) Måí tiristor : Nãúu cho mäüt xung âiãûn aïp dæång Ug taïc âäüng vaìo cæûc G (dæång so våïi K ) thç caïc electron tæ N2 chaûy sang P2. Âãún âáy mäüt säú êt trong chuïng chaíy vãö nguäön Ug vaì hçnh thaình doìng âiãöu khiãøn Ig chaíy theo maûch G1 - J3 - K - G , coìn pháön låïn âiãûn tæí dæåïi sæïc huït cuaí âiãûn træåìng täøng håüp cuía màût J2 lao vaìo vuìng chuyãøn tiãúp naìy chuïng âæåüc tàng täúc do âoï coï âäüng nàng ráút låïn seî beí gaíy caïc liãn kãút giæîa caïc nguyãn tæí Si, taûo nãn caïc âiãûn tæí tæû do måïi. Säú âiãûn tæí naìy laûi tham gia bàõn phaï caïc nguyãn tæí Si khaïc trong vuìng chuyãøn tiãúp. Kãút quaí cuía caïc phaín æïng dáy chuyãön naìy laìm xuáút hiãûn caìng nhiãöu âiãûn twr chaûy vaìo vung N1 qua P1 vaì âãún cæûc dæång cuía nguäön âiãûn ngoaìi, gáy nãn hiãûn tæåüng âáùn âiãûn aìo aût laìm cho J2 tråí thaình màût gheïp dáùn âiãûn bàõt âáöu tæì mäüt diãøm naìo âoï åí sung quanh cæûc räöi phaït triãøn ra
toaìn bäü màût gheïp våïi täúc âäü lan truyãön khoaíng 1m/100s +E - Mäüt trong nhæîng biãûn phaïp âån giaín nháút âãø måí Rt Tiristor âæåüc trçnh baìy trãn R1 hçnh veî. T . Khi âäúng måí K, nãúu Ig > K Igst thç T måí ( Ig  (1,1 1,2 ). Igst ) R2 E G -E (1,1  1,2) I gst HCoï 2- çnh thãø hçnh dung nhæ sau : Khi dàût tiristor åí UAK > 0 thç tiristor åítrë doìng âiãöu Ig : Giaï tçnh traûng sàôn saìn 2a khiãøn ghi trong säø tay tra måí cho doìng chaíy qua, nhæng noï coìn âåüi tên hiãûu Ig åí cæûc cæïu tiristor nãúu Ig > Igst thç âiãöu khiãøn, R2 = 100 1000( ) tiristor måí. b) Khoaï Tiristos: Mäüt khi tiristor âaî måí thç tên hiãûu thç tên hiãûu Ig khäng coìn taïc duûng næîa. Âãø khoaï tiristor coï 2 caïch : . Giaím doìng âiãûn laìm viãûc I xuäúng giaï trë doìng duy trç I dt . Âàût mäüt âiãûn aïp ngæåüc lãn tiristor UAK < 0, hai màût J1, J3 phán cæûc ngæåüc, J2 phán cæûc thuáûn. Nhæîng âiãûn tæí træåïc thåìi âiãøm âaío cæûc tênh UAK < 0 âang coï màût taûi P1, N1, P2, báy giåì âaío chiãöu haình trçnh, taûo nãn doìng âiãûn ngæåüc chaíy tæì Catäút vãö Anäút vaì vãö cæûc ám cuía nguäön âiãûn aïp ngoaìi. +E +E R Rt1 Rt2 C C A B T2 T T1 K Hçnh 2- Hçnh 2- - Luïc âáöu quaï trçnh tæì t0 t1, doìng âiãûn ngæåüc khaï låïn, sau âoï J1, J3 tråí nãn caïch âiãûn. Coìn mäüt êt âiãûn tæí âæåüc giuí laûi giæîa hai màût gheïp, hiãûn tæåüng khuãúch taïn seî laìm chuïng êt dáön âi cho âãún hãút vaì J 2
khäi phuûc laûi tênh cháút cuía màût gheïp âiãöu khiãøn. - Thåìi gian khoaï toff âæåüc tênh tæì khi bàõt âáöu xuáút hiãn dong âiãûn ngæåüc bàòng 0 (t2) âáy laì thåìi gian maì sau âoï nãúu âàût âiãûn aïp thuáûn lãn tiristor thç tiristor váùn khäng måí, toff keïo daìi khoaíng vaìi chuûc s. Trong báút kyì træåìng håüp naìo cuîng khäng âæåüc âàût tiristor dæåïi âiãûn aïp thuáûn khi tiristor chæa bë khoaï nãúu khäng seî coï nguy cå gáy ngàõn maûch nguäön. Trãn så âäö hçnh (b), viãûc khoaï tiristor bàòng âiãûn aïp ngæåüc âæåüc thæûc hiãûn bàòng caïch âoúng khoaï K. coìn så âäö (c) cho pheïp khoïa tiristor mäüt caïch tæû âäüng. Trong maûch hçnh (c) khi måí tiristor naìy thç tiristor kia seî khoaï laûi. Giaí thuyãút cho mäüt xung âiãûn aïp dæång âàût vaìo G1T1 måí dáùn âãún xuáút hiãûn 2 doìng âiãûn : Doìng thæï nháút chaíy theo maûch : +E - R1-T1 - -E,coìn doìng thæï 2 chaíy theo maûch +E - R 2 -T1- -E. - Tuû C âæåüc naûp âiãûn âãún giaï trë E, baín cæûc dæång åí B, baín cæûc ám åí A. Báy giåì nãúu cho mäüt xung âiãûn aïp dæång taïc âäüng vaìo G2T2 måí noï seî âàût âiãûn thãú âiãøm B vaìo catäút cuía T1. Nhæ váûy laì T1 bë âàût dæåïi âiãûn aïp Uc = -E vaì T1 bë khoaï laûi. -T2 måí laûi xuáút hiãûn 2 doìng âiãûn : Doìng thæï nháút chaíy theo maûch : + E - R1-C - T2 - -E. Coìn doìng thæï hai chaíy theo maûch : +E - R2 - T2 - -E. - Tuû C âæåüc naûp ngæåüc laûi cho âãún giaï trë E, chuáøn bë khoaï T2 khi ta cho xung måí T1 c) Âiãûn dung cuíatuû âiãûn chuyãøn maûch : - Trong så âäö hçnh (b), (c) mäüt cáu hoíi âæåüc âàût ra laì : Tuû âiãûn C phaíi coï giaï trë bàòng bao nhiãu thç coï thãø khoaï âæåüc tiristor   Nhæ âaî noïi åí trãn khi T1 måí cho doìng chaíy qua thç C âæåüc naûp âiãûn âãún giaï trë E. baín cæûc “+” åí phêa âiãøm B. taûi thåìi âiãøm cho xung måí T2 (caí 2 tiristor âiãöu måí), ta coï phæång trçnh maûch âiãûn. du c E  i.R1  U c våïi i  C dt du c Nãn E  C.R1 Uc dt Viãút dæåïi daûng toaïn tæí Laplace :
P  C.R1 P.U c  p   U c 0   U c  p  E Q.E 1 Vç U c 0    E nãn U c  p   våïi a  p p  a  R1 .C   U t   E 1  2.e  at  U T1 . c Tæì âoï ta coï : Thåìi gian toff laì khoaíng thåìi gian kãø tæì khi måí T2 cho âãún khi UT1 bàõt âáöu tråí thaình dæång, váûy ta coï : t off   E 1  2.e  a.toff  0  t off  0,693 .R1C hoàûc C  0,693.R1 1,44.I .t off E seî nháûn âæåüc C  R1  E I t off : ; I : Ampe ; E : Volt F ;C: 4/ Âàût tênh Volt - Ampe cuía tiristor : Ia II II I IH Ung I0 U I Uth Uch Ing IV Hçnh 2- 3 Âoaûn 1 : ÆÏng våïi traûng thaïi khoaï cuía tiristor, chè coï doìng âiãûn roì chaíy qua tiristor khi tàng U lãn âãún Uch (âiãûn aïp chuyãøn traûng thaïi ), bàõt âáöu quaï trçnh tàng nhanh chäúng cuía doìng âiãûn. Tiristor chuyãøn sang traûng thaïi måí. Âoaûn 2 : ÆÏng våïi giai âoaûn phán cæûc thuáûn cuía J2. Trong giai âoaûn naìy mäùi læåüng tàng nhoí cuía doìng âiãûn æïng våïi moüt læåüng giaím låïn cuía âiãûn aïp âàût lãn tiristor, âoaûn naìy goüi laì âoaûn âiãûn tråí ám. Âoaûn 3 : ÆÏng våïi traûng thaïi måí cuía tiristor. Khi naìy caí 3 màût gheïp âaî tråí thaìng âáùn âiãûn. Doìng chaíy qua tiristor chè coìn bë haûn chãú båíi âiãûn tråí maûch ngoaìi. Âiãûn aïp raîi trãn tiristor ráút låïn khoaíng 1V.