Đề tài triết học " Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội ở Đức: Cội nguồn tư tưởng và thực tế hiện nay "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

NILS GOLDSCHMIDT – Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội ở Đức: Cội nguồn tư tưởng và thực tế hiện nay. – Social Market Economy in Germany: Original Concept and Present Reality

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài triết học " Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội ở Đức: Cội nguồn tư tưởng và thực tế hiện nay "

TRI T HOC, S 7 (218), THANG 7 - 2009 NÏÌ KINH TÏËTHÕ TRÛÚÂ G ÀÕNH HÛÚÁ G N N N tr¸ch nhiÖm x héi trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr êng XAÄHÖÅ ÚÃÀÛÁ : CÖÅ NGUÖÌ TÛ TÛÚÃ G I C I N N VAÂTHÛÅ TÏËNGAÂ NAY C Y NILS GOLDSCHMIDT(*) Trong bai vi t nay, tac gia a lu n ch ng lam ro c i ngu n t t ng, n i dung cung nh hi n th c cua n n kinh t th tr ng nh h ng xa h i C ng hoa Li n bang c hi n nay. Theo tac gia, n n kinh t th tr ng xa h i kh ng n thu n ch la m t cach ti p c n kinh t , ma con g n k t v i s phat tri n xa h i nh m mang lai cu c s ng phuc lanh cho t t ca moi ng i. T m i m cua kinh t th tr ng xa h i la “cu c s ng t t ep” cua con ng i, no d a tr n n n tang cua cac ti n tr nh xa h i, hay ti n tr nh l ch s va v n hoa. ai chung ta c n ch nh la s trong l nh v c kinh t cung c n nh ng ki n tao m t tr t t kinh t - lu t l c ban nh v y. N u ngay t u xa h i am bao c ca hoat ta a xac nh c nh ng lu t l (lu t ng kinh t l n nh ng i u ch i) va ch p thu n nh ng lu t l nay la ki n s ng cua con ng i. Chung ta c n h p ly th khi o, co th coi k t qua cu c n s canh tranh v at c muc ti u ch i cung se la h p ly. V v y, m t b tr n th kh ng th thi u canh tranh. khung bao g m cac lu t l (kinh t ) phai Nh ng canh tranh ch la ph ng ti n, ch theo sat hoat ng kinh t (“s n ch i kinh kh ng phai la muc ch cu i cung”. t ”), am bao cho no v n hanh n nh va (Ni n giam Ordo, 1948) mang lai cac hi u qua kinh t , cung nh 1. Th nao la “n n kinh t th tao ra s c ng b ng trong xa h i. H qua tr ng xa h i”? th hai li n quan n lu t ch i la khi a N n kinh t th tr ng xa h i la m t ch p nh n cac lu t l nay th chung ta tr t t kinh t c thi t l p T y c kh ng n n can thi p tr c ti p vao cu c sau n m 1945. No kh ng hoan toan la m t ch i, tr khi xu t hi n nh ng tr ng h p tom l c cua h th ng ly thuy t (ly lu n), vi pham lu t ch i. H n n a, nh ng ng i ma ung h n la s pha tr n nh ng y ch i, trong tr ng h p nay la nh ng ng i t ng ch nh tr - xa h i v m t xa h i t do lam kinh t , kh ng phai b n t m n t nh va c ng b ng. M c du kh ng c nh c ng b ng cua cac lu t l . Ho ch phai t p ngh a ro rang, nh ng y t ng ch nh v trung vao c ng vi c cua m nh, ngh a la m t n n kinh t th tr ng xa h i co th lam th nao cu c ch i c th c hi n c minh hoa th ng qua h nh anh m t m t cach t t ep (lanh manh) h n, thanh tr n u bong a. c ng h n. Gi ng nh trong m t tr n bong a, Noi m t cach khai quat, ilpvi c u thu phai tu n theo nh ng quy t c th gi i hai hoa nh ban tay v h nh i u (lu t ch i) c ban: lu t vi t v hay quy khi n (khai ni m cua Adam Smith), nh ch thu m n c ch i bong b ng (*) Giao s , Vi n Walter Eucken, Freiburg, C ng tay..., co m t cu c ch i “lanh manh” hoa Li n bang c. 11
NILS GOLDSCHMIDT nh ng ng i sang l p ra tr t t kinh t quy t nh loai bo ngay l p t c va v nh c sau chi n tranh a tin ch c r ng h vi n c u truc xa h i bao thu cu, t i d nh th ng kinh t c n phai c m t “hi n v m t s c mua ai quy m ... Cung v i phap kinh t ” cua nha n c ch ao ( nh canh tranh, s xa h i hoa - theo ung h ng). i u nay kh ng co ngh a la k ngh a cua t nay - cua ti n b va l i nhu n hoach hoa t p trung hay s can thi p s u c hi n th c hoa m t cach t t nh t. cua nha n c, ma ung h n la s c n thi t Th m vao o, ng c ca nh n h ng t i phai thi t k m t b khung phap ly va m t s nguy n ly c ban cua ch nh sach kinh n ng su t cao h n v n c duy tr ”. V i t ma cac ch nh tr gia b t bu c phai tu n ba kh a canh: th nh t, kh c phuc k t c u theo, con nha n c phai bao v . Theo o, xa h i bao thu; th hai, xa h i hoa ti n b vai tro cua nha n c trong n n kinh t th va l i nhu n; th ba, y t ng v ng c ca tr ng xa h i kh ng phai la “ng i gac nh n, chung ta co th lam ro h n ba muc m” (nha n c t i thi u) nh chu ngh a ti u ch nh cua khai ni m “kinh t th t do kinh t truy n th ng quan ni m - tr ng nh h ng xa h i”: m t nha n c quan t m chu y u n vi c bao v tai san va cu c s ng cua nh ng 1. Cai tao v m t c u truc cua xa h i ng i uy thac cho no; trai lai, nha n c nh m at c m t tr t t kh ng co ch phai la m t “nha n c manh”, u n ng l c cho c quy n c l i, cac ph n t n m bao v th tr ng ang hoat ng tranh quy n cua cac ang phai hay ch phong khoi s e doa cua quy n l c c quy n va ki n, cung nh cac nhom quy n l c kinh s m u c u c quy n c l i. t ki u nhom c quy n, cac cacten (t p Cac nha ly lu n va cac nha th c hanh oan kinh t ) ho c cac t r t co th chi cua n n kinh t th tr ng a tin r ng k ph i th tr ng va xa h i. o la n i, v hoach (d an) cua chu ngh a t do th ky lu t l , t t ca cac thanh vi n trong xa h i XIX se co th c hi n th c hoa th ng cung co c h i nh nhau phat tri n ca qua vi c tao ra khung phap ly cho m t nh n m nh, v t qua moi rao can v m t tr t t th tr ng v n hanh lanh manh. giai c p. ng th i, ho cung tin r ng, nh ng 2. S thanh c ng v kinh t th hi n nguy n ly chi ph i va duy tr m t h th ng kh ng nh ng vi c tao ra nhi u h n n a kinh t v n hanh t t d n d n se cung c p c h i ti u dung, ma con s ph n ph i nh ng giai phap cho cac v n xa h i. cua cai trong xa h i. Ch co m t tr t t th 2. S thanh c ng th ng qua canh tr ng d a tr n cac quy t c (lu t l ) m i tranh tao ra t nh n ng ng va s tai ph n ph i Vi c tr lai v i nh ng y t ng cua thu nh p th ng qua s c manh cua th Ludwig Erhard (1897 - 1997), B tr ng tr ng (kh ng co s can thi p cua ch nh B Kinh t u ti n cua c sau Chi n phu) va cung tham d vao s phat tri n tranh th gi i l n th II va la “cha e cua kinh t , ky thu t. Theo ngh a nay, s xa phep mau nhi m kinh t ”, se giup chung h i hoa cua ti n b va l i ch la m i quan ta lam sang to m i quan h gi a chu ngh a t m trong y u cua n n kinh t th tr ng t do va an ninh xa h i. Trong cu n sach xa h i. ban chay nh t cua ng - S thanh c ng th ng qua canh tranh, L.Erhard vi t: “Khi 3. T p trung vao ng c ca nh n 12
N N KINH T TH TR NG NH H NG XA H I C:... tr c h t kh ng co ngh a la “g y s c ep trong th c ti n am bao vi c th c thi n c ng vi c”, ma la m ra c h i phat quy t nh o”. tri n ca nh n. M i ng i c n c co c Nguy n ly c u thanh c ban nh t cua hi tham d vao cac qua tr nh kinh t , lu t kinh t , ma co th nh n th y trong xa h i tuy thu c vao kha n ng cua ca c t loi cua cac nguy n ly c u thanh, la h nh n m nh. th ng gia ca ang v n hanh trong canh 3. Nh ng nguy n ly c u thanh va tranh hoan hao. Ch b ng cach nh v y, i u hoa gia ca m i co th th c s ong vai tro la Cac quan i m cua Walter Eucken, ch s cho cac quan h khan hi m (indica- m t ng i sang l p khac cua n n kinh t tors of scarcity relations). Sau nguy n ly th tr ng xa h i c, se giup chung ta khac c sinh ra t nguy n ly nay, trong minh hoa c nh ng y t ng cu th v o co ba nguy n ly th hi n ro cac kh a m t tr t t kinh t d a vao lu t (rule- canh cua ch nh sach kinh t . Ch nh sach based economic order) va th c thi tr t ti n t h ng n vi c bao toan, n nh t nay. Eucken a phat tri n nh ng y gia tr ng ti n la u ti n hang u. T nh t ng ch nh (v m t ly thuy t) v khai n nh cua ch nh sach kinh t co li n ni m n n kinh t th tr ng xa h i vao quan n t nh b n v ng cua cac bi n phap nh ng n m 1930 - 1940. ng t ng la giao kinh t va “b u kh ng kh tin c y” la c s s kinh t hoc cua ai hoc Freiburg. v ng ch c cho u t . Nguy n t c cua th Eucken va cac ng nghi p cua ng a tr ng m ap ng c c ch canh th c hi n nh ng tai goi la “tr ng phai tranh va s h i nh p kinh t qu c t . Ba Freiburg v chu ngh a t do c iu nguy n ly mang t nh ch t lu t phap h n: ti t” - thu t ng “chu ngh a t do m i c 1/ Tai san ca nh n nh la s c manh i i u ti t” (ordoliberalism)(1) la m t minh choi v i quy n l c nha n c, i u ki n ch ng n a kh ng nh r ng tr t t (v ti n quy t cua qua tr nh canh tranh va la du: nh ng lu t l cua th tr ng t do) la s th hi n cua t do ca nh n; 2/ T do m i quan t m ch nh cua truy n th ng cua kh c, nh la i u ki n c n thi t nay. Trong tac ph m Nh ng nguy n ly h p tac kinh t ; 3/ Trach nhi m phap ly c xu t ban sau cua ch nh sach kinh t bao am qua tr nh th ng th ng kinh t khi ng m t, Eucken a ch ro: “Chung t i trong khu n kh cua trach nhi m t do. quan ni m nh ng nguy n ly c u thanh la Li n quan n vi c i u ti t tr t t nh ng nguy n ly thi t l p n n m t hi n nay, Eucken a tr nh bay b n nguy n ly phap kinh t cua t n c ma ap dung vao i u ti t: 1/ Giam sat c quy n co th m i th i i m l ch s cu th u tao ra m t ch ng lai cac khuynh h ng phan i h th ng kinh t nh t nh. i u nay c canh tranh; 2/ Nguy n ly v ch nh sach th c hi n qua vi c tao ra cac i u ki n c n (1) Ordoliberalism tam d ch la “chu nghia t do m i thi t san sinh ra h th ng o. Do o, t t c i u ti t” la chu ngh a t do m i cua c nh n ca cac nguy n ly c ban n giup thuc manh vai tro ( i u ti t) cua Nha n c i v i th tr ng t do th tr ng nay hoat ng em lai y vi c th ng qua quy t nh kinh t l n hi u qua t ng ng v i ti m n ng ly thuy t cua no (chi n l c) va la cac c ng cu c s dung — ND. 13
NILS GOLDSCHMIDT thu nh p cho phep th c hi n s ph n ph i V v y, i v i Muller-Armack, n n h p ly h n th ng qua vi c ap dung h kinh t th tr ng xa h i la m t “phong th ng thu luy ti n; 3/ Nguy n ly v hoach cach” chu trong ca cai kinh t l n cai xa h i. 5. Nh ng thach th c hi n tai toan kinh t , trong o xem xet ca anh h ng cua nh ng tac ng v n kh ng N n kinh t th tr ng xa h i, ng c cac nha doanh nghi p va c ng nh n nhi n, cung phai ng u v i nh ng chu y va t nh n — m t s ki m tra cac thach th c hi n tai cua t t ca cac n c vn tac ng t b n ngoai; 4/ Nguy n ly c ng nghi p. Tr c h t, nh ng kho kh n v s hi u ch nh nh ng phan ng cung nay nay sinh do cu c khung hoang tai ng b t th ng — i u c bi t lo ngai ch nh va h u qua la, v m t ch nh tr , trong th tr ng lao ng th ng co nh ng bi n phap kh ng tri t 4. B nh æn xa h i (n a v i) nh m giam s suy thoai kinh N n kinh t th tr ng xa h i kh ng t . i u nay tr c ti n li n quan n ch mang t nh xa h i do vi c h ng n cai nh ng thach th c i v i ch nh sach v bi n c u truc xa h i, ma con k t h p v i ti n t va th tr ng lao ng cua ch u nh ng suy xet kinh t trong nh ng b i u. Ngoai ra, vi c nh n th c lai h th ng canh l ch s , v n hoa cu th cua xa h i. an ninh xa h i cung c n thi t, v h th ng minh hoa cho kh a canh nay, c n nay ch u s c ep b i s thay i nh n kh u phai cp n quan ni m cua Alfred hoc c. T m ra cac giai phap kha thi va Muller-Armack, ng i sang l p th ba b n v ng v m t tai ch nh la m t trong cua n n kinh t th tr ng xa h i. ng la nh ng nhi m vu c ban cua vi c cai cach giao s kinh t hoc Cologne va sau nay n n kinh t th tr ng xa h i cua c lam vi c trong B Ch nh sach kinh t cua th i i m hi n tai. Ludwig Erhard. Th m vao o, nhi m vu nay cung la Y t ng trung t m ma Muller- nhi m vu kho nh t trong t ng quan v i Armack a ra la “b nh n xa h i”, m t nh ng thach th c t ng lai cua n n kinh khai ni m nh m “x y d ng quan i m xa t th tr ng xa h i. K t qua th m do g n h i bao g m cac t n ng ng va h t t ng y v s ung h n n kinh t th tr ng xa khac nhau”. “B nh n” co ngu n g c t h i r t ang lo ngai: ch co 31% d n s v n thu t ng Hy Lap - kh ng ch co gi quan i m t ch c c v n n kinh t th ngh a la hoa b nh ma con bao ham ca y tr ng xa h i c va ch co 13% c ng t ng hoa giai “cac xu h ng” va “t n nh n cac i u ki n kinh t cua C ng hoa ng ng” khac bi t trong xa h i. Qua tr nh Li n bang c la c ng b ng. Trong b i x y d ng m t tr t t mang t nh xa h i va canh o, c n phai thao lu n v “ngh ch ly nh n v n, nh muc ti u h ng n cua cua n n kinh t th tr ng”. Nh ng quan quan i m v n n kinh t th tr ng xa sat co t nh kinh nghi m cho th y, trong h i, se em n m t xa h i hai hoa toan nhi u tr ng h p, ng i d n cam th y th , trong o cac ly thuy t v tr t t kinh n n kinh t th tr ng xa h i la b t c ng, t va ch nh sach kinh t hai hoa v i ch nh t nh hi u qua va n ng l c san xu t cua no sach v n hoa, xa h i. — c bi t trong s ph n ranh cua no v i 14
N N KINH T TH TR NG NH H NG XA H I C:... m h nh kinh t k hoach hoa — hi n nay ang t m ki m c h i th hi n nh ng ky th m ch con kh ng c m xa n n ng cua m nh vao th tr ng va xa h i. trong cac cu c i u tra. Vi c th hi n va phat huy c nh ng co th t m ra bi n phap kh c phuc n ng l c th ng qua giao duc, s hoa nh p s thi u long tin vao n n kinh t th v m t ch nh tr va tham gia vao k t c u tr ng xa h i, i u thi t y u i v i n c xa h i la nhi m vu c p thi t nh t iv i c la phai tr lai v i nh ng y t ng ban ch nh sach xa h i trong t ng lai. u v n n kinh t th tr ng xa h i. N n 6. K t lu n kinh t th tr ng xa h i kh ng n thu n N n kinh t th tr ng xa h i kh ng ch la m t m h nh t ch c cac qua tr nh kinh t . No con ng th i la ch nh sach xa n thu n ch la m t cach ti p c n kinh h i “v t ra ngoai cung va c u” (Wilhelm t , ma con g n k t v i s phat tri n cua Ropke). Theo ngh a nay, th tr ng phai toan th xa h i nh m muc ch em lai c hi u ch la ph ng ti n, du kh ng phuc lanh (hanh phuc, no m) cho nh ng th thi u c, at t i cac muc ch xa ca nh n thay v h ng n hi u qua kinh h i. Tuy nhi n, trong nh ng th p ky t thu n tuy. Do v y, t m i m cua n n tr c, nh ng tr tr ch nh tr ngay m t kinh t th tr ng xa h i la nh chu n t ng d n n “s th t vong v m t ch nh t c v m t “cu c s ng t t ep”. H n th , tr ” g n li n v i vi c pham vi ch nh tr cua n n kinh t th tr ng xa h i d a tr n n n s sang tao ang suy y u d n trong th gi i toan c u. Ch nh sach t no trai tang cua cac ti n tr nh xa h i, hay ti n nghi m, m c suy giam d n, v i t tr nh l ch s va v n hoa. S phat tri n cach la ke tao d ng, nh ng ngay cang tr theo th i gian se lam bi n i c u truc cua thanh m t ke hi u ch nh y u t cua th ch nh n n kinh t th tr ng xa h i (nh tr ng toan th gi i. a th y c). B i v , “t nh nhay cam v Chung ta a at t i th i i m c n n m t v n hoa” cua n n kinh t th tr ng (n ng l c) t duy chuy n sang m t xa h i c bi t t ng x ng v i vi c th c h ng khac: b t ch p nh ng nan giai hanh t do kinh t va s canh tranh trong kh ng t nh h t c cua vi c tao d ng lu t ng canh cua cac vung khac nhau tr n l trong m t th gi i toan c u, s m nh ch nh tr th ng h ng phai thu c v nha kh p th gi i. Thay v hy vong r ng ch n c — va trong m t m c ngay m t t ng duy co m t vai nguy n ly kinh t se a la cac thi t ch si u qu c gia — khi ng ns phat tri n (nh ng thu n u v i h th ng kinh t cung v i nh ng Washington a ch ra), n n kinh t th oi hoi cua ban th n no hoat ng. Tr n tr ng xa h i quan t m t i nh ng hoan quan i m qu c gia - d n t c, i u quan canh, i u ki n khac nhau trong cac xa trong co t nh s ng con trong tr ng h p h i khac nhau. nay g n v i ch nh sach xa h i mang t nh nh l ng nh h ng t i s tham gia. Ng i d ch: L THUY HANH i u nay li n quan n t t ca moi ng i (Vi n Tri t hoc, Vi n Khoa hoc xa h i Vi t Nam) 15