Đề thi chọn đội tuyển Quốc gia môn Sinh học năm 2022-2023 có đáp án (Vòng 1) - Sở GD&ĐT Quảng Bình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dưới đây là "Đề thi chọn đội tuyển Quốc gia môn Sinh học năm 2022-2023 có đáp án (Vòng 1) - Sở GD&ĐT Quảng Bình" dành cho các em học sinh lớp 12 và ôn thi khảo sát chất lượng môn Sinh học sắp tới, việc tham khảo đề thi này giúp các bạn củng cố kiến thức luyện thi một cách hiệu quả. Chúc các em ôn tập kiểm tra đạt kết quả cao!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề thi chọn đội tuyển Quốc gia môn Sinh học năm 2022-2023 có đáp án (Vòng 1) - Sở GD&ĐT Quảng Bình

SỞ GD&ĐT QUẢNG BÌNH KỲ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN DỰ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA ĐỀ CHÍNH THỨC NĂM HỌC 2022 2023 Khóa ngày 20 tháng 9 năm 2022 Môn thi: SINH HỌC BÀI THI THỨ NHẤT SỐ BÁO DANH:…………… Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề) Đề gồm có 05 trang va 11̀ câu Phần 1. (3,5 điểm) SINH HỌC TẾ BÀO. Câu 1. (1,5 điểm) Dưới đây là một số phương pháp điều trị ung thư được dùng phổ biến trong y tế: (1) Thuốc taxol: ngăn cản sự giải trùng hợp vi ống. (2) Thuốc viblastin: ngăn cản sự tập hợp vi ống. (3) Thuốc cytochalasin B: ức chế chức năng của actin. (4) Xạ trị nhờ bức xạ ion hóa. a. Hãy giải thích cơ chế tác động của mỗi phương pháp trên. b. Mỗi loại thuốc (1), (2), (3) làm tế bào dừng lại ở kỳ nào của nguyên phân? Giải thích. c. Hãy giải thích tại sao tất cả phương pháp trên đều gây tác dụng phụ và các triệu chứng phụ thường gặp nhất gồm: rụng tóc, dễ nôn mửa, nhiễm trùng? Câu 2. (2,0 điểm) Quá trình phân giải hiếu khí phân tử glucose được chia thành ba giai đoạn: đường phân, chu trình Krebs và chuỗi chuyền electron. Hình 2.1 mô tả chuỗi chuyền electron và tổng hợp ATP theo cơ chế hóa thẩm và hình 2.2 mô tả tác động của chất ức chế đến chuỗi chuyền điện tử. Hình 2.2 Hình 2.1 a. Hãy chú thích các kí hiệu (1), (2), (3), (4), (5) ở hình 2.1. b. Hãy giải thích quá trình tổng hợp ATP theo cơ chế hóa thẩm trong hô hấp. c. Một số chất có thể ức chế chuỗi chuyền điện tử và ATP synthase trong hô hấp tế bào (Hình 2.2). Dưới đây là tác động của một số chất độc: Cyanide: chất ức chế cạnh tranh với O2, bám vào trung tâm của cytochrome c oxidase. Oligomycin: ức chế tiểu phần F0 của ATP synthase. 2,4 DNP: giảm chênh lệch nồng độ proton hai bên màng trong ti thể. Hãy cho biết các kí hiệu X, Y có thể là những chất nào? Giải thích. Phần 2. (3,0 điểm) SINH HỌC VI SINH VẬT. Câu 3. (1,5 điểm) a. Người ta cho vi khuẩn Clostrium tetani vào 4 ống nghiệm, trong mỗi ống nghiệm có các thành phần như sau: Trang 1/5
Ống 1: môi trường cơ bản. Ống 2: môi trường cơ bản + riboflavin (vit B12). Ống 3: môi trường cơ bản + riboflavin + axit lipoic. Ống 4: môi trường cơ bản + riboflavin + axit lipoic + NaClO. Trong điều kiện nhiệt độ thích hợp, sau một thời gian thấy ống 3 trở nên đục, còn ống 1, 2, 4 thì vẫn trong suốt. Hãy cho biết: (1) Vi khuẩn Clostrium tetani thuộc loại vi khuẩn gì? (2) Vai trò của riboflavin, axit lipoic và NaClO đối với vi khuẩn Clostrium tetani. b. Để nghiên cứu kiểu hô hấp của 3 loại vi khuẩn A, B, C người ta đưa chúng vào các ống nghiệm không đậy nắp với môi trường nuôi cấy phù hợp, vô trùng. Sau 48 giờ, người ta quan sát thấy sự sinh trưởng của vi sinh vật thể hiện như ở hình 3. (1) Hãy xác định kiểu hô hấp của mỗi loại vi khuẩn A, B, C. (2) Giải thích vì sao vi khuẩn C không phát triển ở phần Hình 3 trên ống nghiệm, trong khi vi khuẩn A và B lại phát triển ở đó? Câu 4. (1,5 điểm) Virus Z gây hội chứng viêm đường hô hấp ở người có vật chất di truyền là ARN (+). Để kiểm tra giả thuyết cho rằng sự lây nhiễm của virus Z xảy ra thông qua sự bám đặc hiệu vào thụ thể X, người ta tiến hành thí nghiệm trên một số dòng tế bào có hoặc không biểu hiện thụ thể này, sau đó theo dõi sự xâm nhập của virus. Sự có mặt của thụ thể X và vỏ ngoài của virus được phát hiện lần lượt qua kháng thể gắn huỳnh quang màu Bảng 4 xanh lục và đỏ. Kết quả thí nghiệm được thể hiện ở bảng 4. Hãy cho biết: a. Virus lây nhiễm được vào những dòng tế bào nào? Giải thích. b. Kết quả thu được có ủng hộ giả thuyết X là thụ thể của virus không? Giải thích. c. Gần đây, thuốc rememdesivir có bản chất tương tự nucleotide nhưng không có đầu 3’OH đang được phát triển và thử nghiệm trong điều trị virus Z cũng như nhiều loại virus ARN khác. (1) Hãy giải thích cơ chế tác động của thuốc. (2) Đặc điểm nào ở các virus ARN nói chung làm thuốc có hiệu quả cao? Đặc điểm đó đem lại ưu thế gì cho virus? Giải thích. Phần 3. (5,5 điểm) SINH HỌC THỰC VẬT. Câu 5. (1,5 điểm) a. Hình 5A minh họa một giai đoạn của quá trình quang hợp ở thực vật. Hãy cho biết đây là giai đoạn nào và vai trò của nó? b. Sử dụng thuốc diệt cỏ là việc khá phổ biến trong nền nông nghiệp hiện đại. Chất DCMU (diuron) và chất Paraquat (Hình 5B) là hai thuốc diệt cỏ lần lượt tác Trang 2/5 Hình 5
động ức chế lên quá trình quang hợp tại vị trí (1) và (2). Hãy cho biết các sản phẩm của giai đoạn này bị thay đổi như thế nào dưới tác động của DCMU và Paraquat? Câu 6. (2,0 điểm) a. Mối quan hệ giữa cường độ quang hợp, cường độ ánh sáng và nhiệt độ được minh họa ở hình 6 (A và B). Trong đó, cường độ quang hợp được tính theo hàm lượng CO2 cây hấp thụ (đo tại thời điểm hấp thụ). Hình 6 Hãy cho biết: (1) Trong giới hạn nhiệt độ từ 15oC đến 25oC, I0 có thể trùng với điểm 0 không? Giải thích. (2) Đường cong (1), (2) và (3) tương ứng với cường độ quang hợp của nhóm thực vật nào trong các thực vật C3, C4 và CAM? Giải thích. b. Khi nghiên cứu về hô hấp sáng ở thực vật, hãy cho biết: (1) Trong điều kiện nào và ở loại thực vật nào thì hô hấp sáng có thể xảy ra? Giải thích. (2) Nếu khí hậu trong một vùng địa lí tiếp tục trở nên nóng và khô hơn thì thành phần của các loại thực vật (C3 , C4 và CAM) ở vùng đó sẽ thay đổi như thế nào? Câu 7. (2,0 điểm) Đồi cát ven biển là một trong những nơi nắng nóng và khô hạn, không thuận lợi cho nhiều loài sinh vật sinh sống. Một thí nghiệm đượ c tiến hành nhằm tìm hiểu đáp ứng của hai loài cỏ (D và E) trong điều kiện khô hạn nhân tạo, trong đó mỗi cây đượ c trồng riêng rẽ trong các ống cao chứa cát với điều kiện thí Hình 7A nghiệm như nhau. Theo dõi khối lượng trung bình của rễ (Hình 7A) và thế nước ở lá (Hình 7B) của hai loài trong 20 ngày không tưới nước. Kết quả cho thấy lớp cát sâu nhất trong các ống thí nghiệm chỉ tìm thấy rễ của loài D. a. Hãy phân tích sự biến đổi khối lượng rễ và thế nướ c ở lá của hai loài cỏ D và E khi không tướ i nướ c. Hình 7B Sự thay đổi thế nước ở lá cây có liên quan như thế nào tới sự sinh trưởng của rễ ở hai loài này? b. Loài nào thích nghi tốt hơn với điều kiện sống ở đồi cát ven biển? Rễ của loài đó có đặc điểm sinh trưởng gì để thích nghi với điều kiện sống như vậy? Phần 4. (8,0 điểm) SINH HỌC ĐỘNG VẬT. Câu 8. (2,5 điểm) Trang 3/5 Hình 3.3 B Hình 8.1
Mối quan hệ giữa thể tích và áp lực máu của tâm thất trái trong một chu kỳ tim ở người trường thành bình thường được thể hiện ở hình 8.1 (các giai đoạn được giới hạn bởi dấu chấm “●”). Hãy trả lời các câu hỏi sau: a. Mỗi điểm A, B, C, D là tương ứng với mỗi mô tả nào sau đây: (1) van bán nguyệt mở, (2) van nhĩ thất đóng, (3) van bán nguyệt đóng, (4) van nhĩ thất mở? Giải thích. b. Điểm nào thể hiện thể tích cuối tâm trương và thể tích cuối tâm thu? Giải thích. c. So với người bình thường: Khi máu về tim nhiều hơn, khoảng cách ngắn nhất (đường thẳng nối hai điểm) từ A’ đến B thay đổi như thế nào? Giải thích. Ở người bị hẹp van hai lá thì độ cao đoạn BC thay đổi như thế nào? Giải thích. d. Cho 4 dạng dị tật tim bẩm sinh (1 4) ở hình 8.2: Hình 8.2 Hãy nêu tên gọi tương ứng với 4 dạng dị tật đó. Trong các dạng dị tật tim bẩm sinh nêu trên, dạng nào có biểu hiện tim đập nhanh, huyết áp tăng, thở gấp? Giải thích. Câu 9. (2,5 điểm) a. Khi nghiên cứu đánh giá mức ảnh hưởng theo lứa tuổi của 3 loại hoocmon X, Y, Z đến sinh trưởng của trẻ em nam, kết quả cho thấy mỗi hoocmon có mức ảnh hưởng đến sinh trưởng khác nhau và phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Số liệu trong bảng sau thể hiện tỉ lệ % mức ảnh hưởng đến sinh trưởng của mỗi loại hoocmon ở độ tuổi nhất định so với mức ảnh hưởng cực đại (100%) của chính hoocmon đó đối với trẻ em nam từ độ tuổi 1 đến 20. Tuổi (năm) 1 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Hoocmon X 30% 88% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 75% 50% 10% Hoocmon Y 1% 1% 1% 10% 40% 80% 100% 100% 80% 30% 10% Hoocmon Z 100% 100% 94% 78% 67% 56% 44% 33% 22% 11% 3% Hãy trả lời các câu hỏi sau: (1) X, Y, Z tương ứng với hoocmon nào sau đây: GH, tiroxin, testosteron. Giải thích? (2) So với người bình thường khoẻ mạnh, trẻ nam 15 tuổi bị nhược năng tuyến yên (giảm khả năng tiết các hoocmon tuyến yên) có hàm lượng của hoocmon X, Y, Z tăng, giảm hay không đổi? Giải thích. b. Hình 9 biểu thị sự biến đổi hoocmon và phát triển của nang trứng trong một chu kỳ sinh dục ở phụ nữ. Biết rằng P, Q là 2 trong 3 loại hoocmon: LH, ơstrogen, progesteron. Hãy cho biết: (1) Nồng độ trung bình của hoocmon Q ở người phụ nữ tại thời điểm sau mãn Trang 4/5 Hình 9
kinh cao hơn hay thấp hơn so với thời điểm người đó đang trong độ tuổi sinh sản? Giải thích. (2) Nồng độ trung bình của hoocmon P ở người phụ nữ bị ưu năng tuyến trên thận (dẫn dến có nồng độ testosteron cao) cao hơn hay thấp hơn so với người phụ nữ khoẻ mạnh bình thường có cùng độ tuổi? Giải thích. Câu 10. (1,0 điểm) Phù nề là hiện tượng tích tụ nhiều dịch kẽ (dịch gian bào) ở bên ngoài tế bào. Ở người, những trường hợp nào sau đây gây ra phù nề hoặc không gây ra phù nề? Giải thích. a. Nồng độ prôtêin trong máu thấp. b. Tính thấm của mao mạch đối với prôtêin huyết tương tăng, prôtêin huyết tương đi từ mao mạch vào dịch kẽ. c. Nồng độ glucôzơ trong máu thấp. d. Tắc mạch bạch huyết. Câu 11. (2,0 điểm) a. Hãy phân biệt sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin và sợi trục không có bao miêlin. b. Một nơron khi được đặt trong dung dịch sinh lý bình thường có điện thế nghỉ 70 mV, điện thế đảo cực tối đa khi được kích thích là +40 mV. Người ta tiến hành đo điện thế hoạt động của nơron trong một số điều kiện khác nhau, kết quả thu được như ở hình 11.1. Hãy cho biết mỗi kết quả thu được ở hình A đến C là tương ứng với mô tả nào sau đây? Giải thích. (1) Dung dịch sinh lý có bổ sung chất làm tăng tính thấm của màng với Cl. (2) Dung dịch sinh lý có bổ sung chất ức chế hoạt động bơm NaK và có nồng độ Na+ ngoại bào tăng. (3) Dung dịch sinh lý có nồng độ K+ ngoại bào tăng. Hình 11.1 c. Khi nghiên cứu truyền tin qua xináp, kết quả cho thấy điện thế cấp độ ở màng sau xináp có mức độ và thời gian khử cực thay đổi tương ứng lần lượt với số lượng và thời gian mở kênh Na + ở màng sau xináp. Người ta tiến hành kích thích nơron hình thành điện thế hoạt động ở đồi axon của sợi trục màng trước xináp ghi được điện thế cấp độ màng sau xináp bình thường (BT) và khi sử dụng cùng kích thích nơron đó trong môi trường có bổ sung riêng lẻ mỗi chất A, B, C thì ghi được điện thế (I), (II), (III) (Hình 11.2). Trong đó, A làm thay đổi thời gian bất hoạt kênh Na + của điện thế hoạt động sợi trục trước xináp, B bám và kích thích thụ thể của chất trung gian hóa học ở màng sau xináp, C làm thay đổi thời gian mở kênh Na+ ở màng sau xináp. Hình 11.2 Trang 5/5
Hãy cho biết tác động riêng lẻ của mỗi chất A, B, C là tương ứng với mỗi điện thế ghi được (I), (II), (III) nào? Giải thích. Hết KỲ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN DỰ THI SỞ GD&ĐT QUẢNG BÌNH HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA NĂM HỌC 20222023 Khóa ngày 20 tháng 9 năm 2022 HƯỚNG DẪN CHẤM Môn thi: SINH HỌC BÀI THI THỨ NHẤT ́ ́ ̀ ồm có 10 trang Đap an nay g YÊU CẦU CHUNG Thí sinh có thể diễn đạt (giải) theo cách khác, đúng nội dung yêu cầu vẫn đạt điểm tối đa. Thí sinh diễn đạt chưa trọn ý hoặc ý chưa hoàn chỉnh có thể cho một phần điểm trong tổng điểm tối đa dành cho ý đó; điểm chiết phải được tổ chấm thống nhất. Điểm toàn bài làm tròn đến 0,25 điểm. Phần 1. (3,5 điểm) SINH HỌC TẾ BÀO. Câu 1. (1,5 điểm) Dưới đây là một số phương pháp điều trị ung thư được dùng phổ biến trong y tế: (5) Thuốc taxol: ngăn cản sự giải trùng hợp vi ống. (6) Thuốc viblastin: ngăn cản sự tập hợp vi ống. (7) Thuốc cytochalasin B: ức chế chức năng của actin. (8) Xạ trị nhờ bức xạ ion hóa. a. Hãy giải thích cơ chế tác động của mỗi phương pháp trên. b. Mỗi loại thuốc (1), (2), (3) làm tế bào dừng lại ở kỳ nào của nguyên phân? Giải thích. c. Hãy giải thích tại sao tất cả phương pháp trên đều gây tác dụng phụ và các triệu chứng phụ thường gặp nhất gồm: rụng tóc, dễ nôn mửa, nhiễm trùng? Câu Nội dung Điểm Câu a. 1 (1,5 Taxol: ức chế phân li nhiễm sắc thể về hai cực của tế bào → Ức chế nguyên phân 0,125 điểm (và dẫn tới sự chết theo chương trình). ) Viblastin: ức chế hình thành thoi phân bào → Ức chế phân chia tế bào chất (và dẫn 0,125 tới sự tự chết theo chương trình). Cytochalastin B: ức chế hoạt động của vi sợi → Ức chế hình thành rãnh phân cắt → 0,125 Ức chế phân chia tế bào chất (và dẫn đến sự tự chết theo chương trình). Bức xạ ion hóa: gây tổn thương ADN → Tế bào tự chết theo chương trình. 0,125 Trang 6/5
b. Taxol: làm tế bào dừng lại ở kỳ giữa vì giải trùng hợp vi ống diễn ra ở kỳ sau. 0,125 Viblastin: làm tế bào dừng lại ở kỳ đầu vì sự hình thành thoi vô sắc diễn ra trong 0,125 giai đoạn này, có liên quan đến sự tập hợp và lắp ráp vi ống. (HS có thể giải thích cách khác: Hai loại thuốc trên làm tế bào không vượt qua được điểm kiểm soát M Kiểm tra sự sắp xếp của nhiễm sắc thể trên mặt phẳng xích đạo , sự chịu lực của NST có phù hợp với thoi vô sắc, do đó sẽ dừng lại ở kỳ trước kỳ sau). Cytochalastin B: ức chế phân chia tế bào chất làm tế bào dừng lại ở cuối kỳ sau hoặc kỳ 0,25 cuối. c. Vì chúng tác động không đặc hiệu trên tế bào ung thư nên sẽ tác động lên tất cả các 0,25 tế bào khác trong cơ thể, các tế bào của cơ thể đều phân chia và tự chết theo chương trình với cơ chế giống nhau. Sở dĩ các triệu chứng phụ thường gặp như rụng tóc, nôn mửa, nhiễm trùng là do các 0,25 tế bào liên quan đến các mô này (nang lông, tế bào biểu mô ruột và miễn dịch) có tần suất phân chia thường xuyên nên dễ chịu tác động của các loại thuốc điều trị ung thư. Câu 2. (2,0 điểm) Quá trình phân giải hiếu khí phân tử glucose được chia thành ba giai đoạn: đường phân, chu trình Krebs và chuỗi chuyền electron. Hình 2.1 mô tả chuỗi chuyền electron và tổng hợp ATP theo cơ chế hóa thẩm và hình 2.2 mô tả tác động của chất ức chế đến chuỗi chuyền điện tử. Hình 2.2 Hình 2.1 a. Hãy chú thích các kí hiệu (1), (2), (3), (4), (5) ở hình 2.1. b. Hãy giải thích quá trình tổng hợp ATP theo cơ chế hóa thẩm trong hô hấp. c. Một số chất có thể ức chế chuỗi chuyền điện tử và ATP synthase trong hô hấp tế bào (Hình 2.2). Dưới đây là tác động của một số chất độc: Cyanide: chất ức chế cạnh tranh với O2, bám vào trung tâm của cytochrome c oxidase. Oligomycin: ức chế tiểu phần F0 của ATP synthase. 2,4 DNP: giảm chênh lệch nồng độ proton hai bên màng trong ti thể. Hãy cho biết các kí hiệu X, Y có thể là những chất nào? Giải thích. Câu Nội dung Điểm Câu a. 2 (2,0 (1) tế bào chất điểm (2) màng ngoài ti thể ) (3) khoảng không gian giữa 2 màng 0,5 (4) màng trong ti thể (5) chất nền ti thể. (mỗi ý 0,1 điểm) b. Quá trình tổng hợp ATP theo cơ chế hóa thẩm trong hô hấp: Chuỗi chuyền e trên màng trong tạo động lực vận chuyển H+ từ chất nền ti thể sang xoang gian màng > tăng H+ ở xoang gian màng > để giải tỏa sự chênh lệnh H+, 0,5 Trang 7/5
điện thế > H+ được vận chuyển từ xoang gian màng vào chất nền qua ATP Synthase > tổng hợp ATP từ ADP và Pi. c. Sau khi bổ sung chất X, sự tổng hợp ATP và tiêu thụ O 2 bị dừng lại, chứng tỏ X có 0,25 thể là Cyanide hoặc Oligomycin: + Cyanide là chất cạnh tranh với oxi, nên gây ảnh hưởng âm tính đến chuỗi truyền 0,125 điện tử, qua đó ảnh hưởng gián tiếp đến ATP synthase. + Oligomycin ức chế ATP synthase qua đó khiến chuỗi truyền điện tử bị dừng lại. 0,125 Sau khi bổ sung chất Y, sự tiêu thụ O 2 tiếp tục diễn ra bình thường, chứng tỏ proton 0,25 được vận chuyển qua màng trong ti thể. Tuy nhiên, sự tổng hợp ATP vẫn không phục hồi, chứng tỏ gradient proton giảm dần theo thời gian. Vì thế, Y là 2,4 DNP. Nếu chất X là Cyanide thì sau khi bổ sung Y, sự tiêu thụ O 2 vẫn không hồi phục vì cạnh tranh vẫn xảy ra. Chứng tỏ, X chỉ có thể là Oligomycin. 0,25 Phần 2. (3,0 điểm) SINH HỌC VI SINH VẬT. Câu 3. (1,5 điểm) a. Người ta cho vi khuẩn Clostrium tetani vào 4 ống nghiệm, trong mỗi ống nghiệm có các thành phần như sau: Ống 1: môi trường cơ bản. Ống 2: môi trường cơ bản + riboflavin (vit B12). Ống 3: môi trường cơ bản + riboflavin + axit lipoic. Ống 4: môi trường cơ bản + riboflavin + axit lipoic + NaClO. Trong điều kiện nhiệt độ thích hợp, sau một thời gian thấy ống 3 trở nên đục, còn ống 1, 2, 4 thì vẫn trong suốt. Hãy cho biết: (1) Vi khuẩn Clostrium tetani thuộc loại vi khuẩn gì? (2) Vai trò của riboflavin, axit lipoic và NaClO đối với vi khuẩn Clostrium tetani. b. Để nghiên cứu kiểu hô hấp của 3 loại vi khuẩn A, B, C người ta đưa chúng vào các ống nghiệm không đậy nắp với môi trường nuôi cấy phù hợp, vô trùng. Sau 48 giờ, người ta quan sát thấy sự sinh trưởng của vi sinh vật thể hiện như ở hình 3. (1) Hãy xác định kiểu hô hấp của mỗi loại vi khuẩn A, B, C. (2) Giải thích vì sao vi khuẩn C không phát triển ở phần Hình 3 trên ống nghiệm, trong khi vi khuẩn A và B lại phát triển ở đó? Câu Nội dung Điểm Câu a. (1) Vi khuẩn Clostrium tetani thuộc loại vi khuẩn khuyết dưỡng, chỉ sinh trưởng và 0,25 3 (1,5 phát triển khi có nhân tố sinh trưởng là riboflavin và axit lipoic. điểm (2) Vai trò của riboflavin, axit lipoic và NaClO đối với vi khuẩn Clostrium tetani. 0,25 ) Riboflavin và axit lipoic là nh ữ ng nhân tố sinh tr ưởng c ần thi ết cho s ự sinh tr ưởng 0,25 của vi khuẩn Clostrium tetani. NaClO là chất ức chế sinh trưởng. Khi có mặt NaClO làm cho vi khuẩn Clostrium tetani không thể sinh trưởng và phát triển dù có đủ môi trường dinh dưỡng. b. (1) Kiểu hô hấp: Vi khuẩn A: Hiếu khí bắt buộc. 0,25 Vi khuẩn B: Hiếu khí không bắt buộc. Vi khuẩn C: Kị khí bắt buộc. (2) Giải thích: Chất độc của quá trình oxi hóa là H 2O2, SOD,... được tạo ra trong quá trình hô hấp hiếu 0,25 Trang 8/5
khí. 0,25 Vi khuẩn C không có các enzim phân giải H2O2 như catalaza, peroxidaza nên chúng không sống ở phần trên ống nghiệm nơi có nhiều O2. Vi khuẩn A và B thì ngược lại. Câu 4. (1,5 điểm) Virus Z gây hội chứng viêm đường hô hấp ở người có vật chất di truyền là ARN (+). Để kiểm tra giả thuyết cho rằng sự lây nhiễm của virus Z xảy ra thông qua sự bám đặc hiệu vào thụ thể X, người ta tiến hành thí nghiệm trên một số dòng tế bào có hoặc không biểu hiện thụ thể này, sau đó theo dõi sự xâm nhập của virus. Sự có mặt của thụ thể X và vỏ ngoài của virus được phát hiện lần lượt qua kháng thể gắn huỳnh quang màu Bảng 4 xanh lục và đỏ. Kết quả thí nghiệm được thể hiện ở bảng 4. Hãy cho biết: a. Virus lây nhiễm được vào những dòng tế bào nào? Giải thích. b. Kết quả thu được có ủng hộ giả thuyết X là thụ thể của virus không? Giải thích. c. Gần đây, thuốc rememdesivir có bản chất tương tự nucleotide nhưng không có đầu 3’OH đang được phát triển và thử nghiệm trong điều trị virus Z cũng như nhiều loại virus ARN khác. (1) Hãy giải thích cơ chế tác động của thuốc. (2) Đặc điểm nào ở các virus ARN nói chung làm thuốc có hiệu quả cao? Đặc điểm đó đem lại ưu thế gì cho virus? Giải thích. Câu Nội dung Điểm a. Virus lây nhiễm được vào tế bào hela chuyển gene, dơi và cầy hương. 0,25 Giải thích: các tế bào này cho kết quả huỳnh quang vàng sau khi bổ sung virus là kết 0,25 quả trộn của màu xanh lục và đỏ. (Dòng tế bào hela gốc, lợn gà và chuột sau khi lây nhiễm không có tín hiệu huỳnh quang đỏ chứng tỏ virus không lây nhiễm được vào các dòng tế bào này) b. Có. Vì virus không thể lây nhiễm vào tế bào không biểu hiện X nhưng có thể xâm 0,25 nhập vào hầu hết các tế bào biểu hiện X. c. (1) Vì có bản chất tương tự nucleotide nên remedesivir có thể dễ dàng gắn vào chuỗi 0,25 polynucleotide trong quá trình tổng hợp ARN dẫn đến ngừng tổng hợp ARN (do không Câu thể bổ sung thêm nucleotide mới vì thiếu đầu 3’OH) → Ức chế tái bản bộ gene của 4 (1,5 virus. điểm (Thí sinh chỉ cần nêu ức chế quá trình tổng hợp ARN hệ gene virus là được ) 0,25 điểm) (2) Đặc điểm chung của các virus ARN (bao gồm cả virus Z) này là enzyme ARN 0,25 polymerase phụ thuộc ARN virus không có hoạt tính sửa sai. Đặc điểm này đem lại lợi thế cho virus ở chổ vì không có hoạt tính sửa sai nên tần số đột biến cao → Dễ dàng tiến hóa thành các chủng virus mới kháng thuốc hoặc vô hiệu hóa vaccine cũ. Phần 3. (5,5 điểm) SINH HỌC THỰC VẬT. Câu 5. (1,5 điểm) a. Hình 5A minh họa một giai đoạn của quá trình quang hợp ở thực vật. Hãy Trang 9/5 Hình 5
cho biết đây là giai đoạn nào và vai trò của nó? b. Sử dụng thuốc diệt cỏ là việc khá phổ biến trong nền nông nghiệp hiện đại. Chất DCMU (diuron) và chất Paraquat (Hình 5B) là hai thuốc diệt cỏ lần lượt tác động ức chế lên quá trình quang hợp tại vị trí (1) và (2). Hãy cho biết các sản phẩm của giai đoạn này bị thay đổi như thế nào dưới tác động của DCMU và Paraquat? Câu Nội dung Điểm a. Hình A minh họa dòng vận chuyển electron và photphorin hóa không vòng trong pha 0,25 sáng của quang hợp. Dòng vận chuyển electron không vòng tạo ra ATP và NADPHH+ và O2 0,25 b. Tác động của DCMU: + DCMU cạnh tranh với PQB để lấy điện tử cao năng (HS có thể viết: DCMU ngăn 0,25 chặn vận chuyển electron từ PQA sang PQB trong con đường truyền điện tử và phôtphôrin hóa không vòng vẫn cho điểm) > không có điện tử cao năng từ P680 truyền đến phức hệ cytochrome b6f > ATP không được tạo ra theo con đường vòng Câu hở. Tuy nhiên, ATP vẫn được tạo ra theo con đường vòng kín. 5 (1,5 + Một số phân tử NADPH được tạo ra, sau đó dừng hẳn vì nhánh truyền điện tử cao điểm năng của con đường vòng hở từ P700 đến NADP + (hoặc enzim FNR) hoạt động 0,25 ) thêm một thời gian ngắn. Tác động của Paraquat: + Paraquat cạnh tranh với Fd để lấy điện tử cao năng không có điện tử cao năng từ 0,25 P700 truyền đến NADP+ (enzyme FNR) NADPH không được tạo ra. + Nhánh truyền điện tử cao năng của con đường vòng kín bị dừng lại do không còn 0,25 điện tử cao năng từ Fd chuyển tới phức hệ cytochrom e ATP không được tạo ra theo con đường vòng kín. Tuy nhiên, một lượng nhỏ ATP vẫn được tạo ra theo con đường vòng hở vì chuỗi truyền điện tử cao năng của con đường vòng hở từ P680 đến Pc (plastocyanin) hoạt động thêm một thời gian ngắn. Câu 6. (2,0 điểm) a. Mối quan hệ giữa cường độ quang hợp, cường độ ánh sáng và nhiệt độ được minh họa ở hình 6 (A và B). Trong đó, cường độ quang hợp được tính theo hàm lượng CO2 cây hấp thụ (đo tại thời điểm hấp thụ). Hình 6 Hãy cho biết: (1) Trong giới hạn nhiệt độ từ 15oC đến 25oC, I0 có thể trùng với điểm 0 không? Giải thích. (2) Đường cong (1), (2) và (3) tương ứng với cường độ quang hợp của nhóm thực vật nào trong các thực vật C3, C4 và CAM? Giải thích. Trang 10/5
b. Khi nghiên cứu về hô hấp sáng ở thực vật, hãy cho biết: (1) Trong điều kiện nào và ở loại thực vật nào thì hô hấp sáng có thể xảy ra? Giải thích. (2) Nếu khí hậu trong một vùng địa lí tiếp tục trở nên nóng và khô hơn thì thành phần của các loại thực vật (C3 , C4 và CAM) ở vùng đó sẽ thay đổi như thế nào? Câu Nội dung Điểm a. (1) Trong giới hạn nhiệt độ từ 15oC 25o C, điểm bù ánh sáng Io không thể trùng 0,25 với điểm 0. Vì khi cường độ ánh sáng bằng 0 thì cường độ quang hợp bằng 0 nhưng cường 0,25 độ hô hấp vẫn khác 0. (2) Đường cong (1) tương ứng với cường độ quang hợp ở thực vật CAM do 0,25 thực vât CAM m ̣ ở khí khổng ban đêm nên thời điểm hấp thu CO 2 có nhiệt độ thấp và cường độ quang hợp thấp hơn thực vât C ̣ 3 và C4. Đường cong (3) tương ứng với cường độ quang hợp của thực vật C 4 do cường 0,25 độ quang hợp của nhóm thực vật này cao nhất trong 3 nhóm thực vât C ̣ 3, C4 và CAM, đồng thời nhiệt độ tối ưu cho quang hợp cũng cao (trên 35oC). Đường cong (2) tương ứng với cường độ quang hợp của thực vật C3 vì cường Câu độ quang hợp của nhóm thực vật này thấp hơn thực vât C ̣ 4 và nhiệt độ tối ưu cho 0,25 6 (2,0 quang hợp ở gần 30oC. điểm b. ) (1) Điều kiện: Trong điều kiện khí hậu khô, nóng vào ban ngày, cây C3 khép hờ khí khổng 0,25 nhằm tránh mất nước quá nhiều. Khi khí khổng khép hờ hoặc hoàn toàn thì nồng độ CO2 trong các xoang khí của 0,25 lá thấp và nồng độ oxi cao thì enzim rubisco xúc tác cho RiDP liên kết với oxi thay vì với CO2 tạo ra axit glicôlic đi ra khỏi lục lạp đến peroxixom và bị phân giải thành CO2 . Hiện tượng này được gọi là hô hấp sáng. Hô hấp sáng không tạo ra ATP cũng như không tạo ra đường như trong quá trình quang hợp. (2) Nếu khí hậu của một vùng bị nóng và khô hơn thì chọn lọc tự nhiên sẽ làm gia tăng dần số lượng các loài cây C4 và CAM và làm giảm số lượng các loài cây C3. 0,25 Vì những cây C4 và CAM có các cơ chế quang hợp thích hợp với điều kiện khô nóng còn cây C3 trong điều kiện khí hậu khô nóng hiệu quả quang hợp của chúng sẽ bị giảm. Câu 7. (2,0 điểm) Đồi cát ven biển là một trong những nơi nắng nóng và khô hạn, không thuận lợi cho nhiều loài sinh vật sinh sống. Một thí nghiệm đượ c tiến hành nhằm tìm hiểu đáp ứng của hai loài cỏ (D và E) trong điều kiện khô hạn nhân tạo, trong đó mỗi cây đượ c trồng riêng rẽ trong các ống cao chứa cát với điều kiện thí Hình 7A nghiệm như nhau. Theo dõi khối lượng trung bình của rễ (Hình 7A) và thế nước ở lá (Hình 7B) của hai loài trong 20 ngày không tưới nước. Kết quả cho thấy lớp cát sâu nhất trong các ống thí nghiệm chỉ tìm thấy rễ của loài D. a. Hãy phân tích sự biến đổi khối lượng rễ và thế nướ c ở lá của hai loài cỏ D và E khi không tướ i nướ c. Hình 7B Sự thay đổi thế nước ở lá cây có liên quan như thế nào tới sự sinh trưởng của rễ ở hai loài này? Trang 11/5
b. Loài nào thích nghi tốt hơn với điều kiện sống ở đồi cát ven biển? Rễ của loài đó có đặ c điểm sinh trưởng gì để thích nghi với điều kiện sống như vậy? Câu Nội dung Điể m a. * Phân tích: Về khối lượng rễ cây: Ban đầu đến ngày 5, khối lượng rễ cây D (~40 mg/dưới 0,5 50 mg đến 80 mg) thấp hơn E (~60 mg/trên 50 mg đến 120 mg). Đến ngày 10, khối lượng rễ của hai loài tăng lên gần bằng nhau ( 150160 mg). Sau 15 ngày, khối lượng rễ D tiếp tục tăng cao (300 mg), trong khi loài E không tăng thêm. Về thế nước: + Thế nước ở lá cây D được duy trì tương đối ổn định, ở mức khoảng 0,7 đến 0,25 0,8 MPa (Thí sinh có thể viết giảm nhẹ ở 10 ngày đầu (xuống 0,8), sau đó tăng và duy trì ở mức như ban đầu). + Thế nước ở lá cây E giảm dần theo thời gian, ban đầu khoảng 0,7, đến 10 ngày Câu 7 giảm còn 1,0 và sau 20 ngày giảm mạnh hơn, còn khoảng 1,3. 0,25 (2,0 * Tương quan: điểm) Loài D có hệ rễ phát triển, sinh khối tăng liên tục, giúp lấy đủ nước cung cấp cho cây khi khô hạn. Rễ xuyên sâu xuống lớp dưới cùng của ống cát, nên lấy được 0,25 nước ở phía dưới. Do đó, thế nước ở lá được duy trì ổn định. Hệ rễ của cây E sinh trưởng chậm rồi ngừng sinh trưởng sau 10 ngày không tưới nước, do đó không cung cấp đủ nước cho lá, nên thế nước ở lá giảm. 0,25 b. Các cồn cát ven biển thường khô hạn nên loài D có thể thích nghi tốt hơn loài E. 0,25 Loài D có hệ rễ phát triển, kéo dài và đâm sâu xuống đến nguồn nước ở lớp cát sâu 0,25 bên dưới, khả năng khai thác nguồn nước tốt, giúp duy trì thế nước ở phần trên mặt đất (cây không bị khô héo), do đó loài D thích nghi tốt hơn với môi trường khô hạn so với loài E. Phần 4. (8,0 điểm) SINH HỌC ĐỘNG VẬT. Câu 8. (2,5 điểm) Mối quan hệ giữa thể tích và áp lực máu của tâm thất trái trong một chu kỳ tim ở người trường thành bình thường được thể hiện ở hình 8.1 (các giai đoạn được giới hạn bởi dấu chấm “●”). Hãy trả lời các câu hỏi sau: a. Mỗi điểm A, B, C, D là tương ứng với mỗi mô tả nào sau đây: (1) van bán nguyệt mở, (2) van nhĩ thất đóng, (3) van bán nguyệt đóng, (4) van nhĩ thất mở? Giải thích. b. Điểm nào thể hiện thể tích cuối tâm trương và thể tích cuối tâm thu? Giải thích. Hình 8.1 c. So với người bình thường: Khi máu về tim nhiều hơn, khoảng cách ngắn nhất (đường thẳng nối hai điểm) từ A’ đến B thay đổi như thế nào? Giải thích. Ở người bị hẹp van hai lá thì độ cao đoạn BC thay đổi như thế nào? Giải thích. Trang 12/5 Hình 3.3 B
d. Cho 4 dạng dị tật tim bẩm sinh (1 4) ở hình 8.2: Hình 8.2 Hãy nêu tên gọi tương ứng với 4 dạng dị tật đó. Trong các dạng dị tật tim bẩm sinh nêu trên, dạng nào có biểu hiện tim đập nhanh, huyết áp tăng, thở gấp? Giải thích. Câu Nội dung Điểm Câu a. 8 (2,5 (A)(4): Van nhĩ thất mở khi tâm thất giãn làm áp lực tâm thất giảm xuống thấp hơn tâm điểm nhĩ. 0,5 ) (B)(2): Tâm th ấ t co làm tăng áp lự c máu lớn hơn tâm nhĩ dẫ n đế n đóng van nhĩ thấ t. (C)(1): Khi tâm thất co đạt áp lực cao hơn động mạch chủ làm mở van bán nguyệt. (D)(3): Sau khi tống máu, áp lực trong tâm thất giảm xuống thấp hơn động mạch chủ nên van bán nguyệt đóng lại. (mỗi ý cho 0,125 điểm) b. Thể tích cuối tâm thu là điểm (B). Vì A’B là giai đoạn tâm nhĩ co (đẩy nốt lượng 0,25 máu còn lại ở tâm nhĩ xuống tâm thất) 0,25 Thể tích cuối tâm trương là điểm (D). Vì từ C đến D là giai đoạn tâm thất co tống máu. c. Khi máu về tim nhiều hơn, khoảng cách ngắn nhất (đường thẳng nối hai điểm) từ 0,25 A’ đến B: tăng (dài hơn). Vì máu về tim nhiều làm tăng thể tích máu và áp lực tâm thất ở cuối kỳ tâm trương. 0,25 Ở người bị hẹp van hai lá, độ cao đoạn BC : giảm (thấp hơn). Vì máu xuống tâm thất ít hơn → Giảm áp lực trong tâm thất. d. Các dạng dị tật: (mỗi ý đúng cho 0,125 điểm) (1) Hẹp van động mạch phổi (Hẹp đoạn đầu của động mạch phổi). (2) Hở vách ngăn tâm nhĩ (Lỗ bầu dục không đóng). 0,5 (3) Hở vách ngăn tâm thất (Vách ngăn tâm thất hình thành chưa hoàn chỉnh). (4) Ống thông động mạch (ống Botan) chưa đóng. Cả 4 dạng dị tật trên đều có thể dẫn đến tim đập nhanh, huyết áp tăng cao, thở gấp. 0,125 Giải thích: + Hẹp van động mạch phổi làm giảm lượng máu bơm lên phổi để trao đổi khí nên 0,125 lượng máu đỏ tươi về tim để bơm đi nuôi cơ thể giảm. Để tống đi lượng máu ứ đọng ở tâm thất phải và cung cấp đủ nhu cầu oxi cho cơ thể, tim phải tăng nhịp và lực đập để tăng lưu lượng máu khiến huyết áp tăng. + Hở vách ngăn tâm nhĩ và hở vách ngăn tâm thất làm máu đỏ tươi bị hòa lẫn với máu đỏ thẫm nên hàm lượng oxi trong máu cung cấp cho cơ thể giảm. Tim phải tăng nhịp 0,125 Trang 13/5
và lực đập để cung cấp đủ oxi, làm huyết áp tăng. + Ống thông động mạch chưa đóng thì máu trong động mạch phổi tràn sang động mạch chủ lảm giảm hàm lượng oxi trong máu và tăng thể tích máu động mạch. Đồng 0,125 thời tim cũng tăng nhịp đập nên làm tăng huyết áp. Câu 9. (2,5 điểm) a. Khi nghiên cứu đánh giá mức ảnh hưởng theo lứa tuổi của 3 loại hoocmon X, Y, Z đến sinh trưởng của trẻ em nam, kết quả cho thấy mỗi hoocmon có mức ảnh hưởng đến sinh trưởng khác nhau và phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Số liệu trong bảng sau thể hiện tỉ lệ % mức ảnh hưởng đến sinh trưởng của mỗi loại hoocmon ở độ tuổi nhất định so với mức ảnh hưởng cực đại (100%) của chính hoocmon đó đối với trẻ em nam từ độ tuổi 1 đến 20. Tuổi (năm) 1 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Hoocmon X 30% 88% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 75% 50% 10% Hoocmon Y 1% 1% 1% 10% 40% 80% 100% 100% 80% 30% 10% Hoocmon Z 100% 100% 94% 78% 67% 56% 44% 33% 22% 11% 3% Hãy trả lời các câu hỏi sau: (1) X, Y, Z tương ứng với hoocmon nào sau đây: GH, tiroxin, testosteron. Giải thích? (2) So với người bình thường khoẻ mạnh, trẻ nam 15 tuổi bị nhược năng tuyến yên (giảm khả năng tiết các hoocmon tuyến yên) có hàm lượng của hoocmon X, Y, Z tăng, giảm hay không đổi? Giải thích. b. Hình 9 biểu thị sự biến đổi hoocmon và phát triển của nang trứng trong một chu kỳ sinh dục ở phụ nữ. Biết rằng P, Q là 2 trong 3 loại hoocmon: LH, ơstrogen, progesteron. Hãy cho biết: (1) Nồng độ trung bình của hoocmon Q ở người phụ nữ tại thời điểm sau mãn kinh cao hơn hay thấp hơn so với thời điểm người đó đang trong độ tuổi sinh sản? Giải thích. (2) Nồng độ trung bình của hoocmon P ở người phụ nữ bị ưu năng tuyến trên thận (dẫn dến có nồng độ testosteron cao) cao hơn hay thấp hơn so với người phụ nữ khoẻ mạnh bình thường có cùng độ tuổi? Giải thích. Hình 9 Câu Nội dung Điểm Câu a. (1) X GH; Ytestosteron; ZTiroxin 0,25 9 (2,5 Giải thích: điểm Ở người bình thường khoẻ mạnh: ) + Hoocmon GH ảnh hưởng đến sinh trưởng của cơ xương, các nội quan nên mức ảnh hưởng đến sinh trưởng mạnh từ 4 tuổi đến dậy thì tương ứng với X. + Mức ảnh hưởng của hôcmon testosteron đến sinh trưởng của cơ thể tăng từ thời 0,5 kỳ tiền dậy thì và đạt đỉnh ở giai đoạn dậy thì (1216 tuổi) tương ứng với Y. + Hoocmon tiroxin có thụ thể tiếp nhận ở hầu hết mọi loại tế bào của cơ thể. Giai đoạn đầu đời, hệ thần kinh phát triển mạnh và mức độ ảnh hưởng của hôcmon này đối với cơ thể thể hiện mạnh ở những năm đầu đời (14 tuổi)  tương ứng với Z. 0,25 (2) Hàm lượng hôcmon X, Y, Z đều giảm Giải thích: + Hàm lượng hoocmon X giảm: vì tuyến yên bị nhược năng mà GH là hoocmon tuyến yên hàm lượng X (GH) trong máu suy giảm. + Hàm lượng hoocmon Y giảm: vì khi tuyến yên bị nhược năng, tuyến yên giảm 0,5 tiết LH giảm kích thích tế bào kẽ tinh hoàn tiết testoteron  hàm lượng testosteron trong máu giảm. Trang 14/5
+ Hàm lượng hoocmon Z giảm: vì tuyến yên bị nhược năng nên giảm tiết TSHgiảm kích thích đến tuyến giáp  tuyến giáp tiết ít tiroxin hàm lượng tiroxin máu giảm. (HS chỉ giải thích được 2 trong 3 ý thì chỉ cho 0,25 điểm) b. (1) Trong chu kì sinh dục nữ, sự biến đổi hoocmôn diễn ra như sau: Ở giai đoạn 0,25 nang trứng, nang trứng tiết ơstrôgen, nồng độ cao ơstrôgen kích thích tuyến yên tăng tiết LH, đỉnh của LH gây rụng trứng. Ở pha thể vàng, thể vàng tiết ơstrôgen và prôgestêron tạo đỉnh thứ hai của ơstrôgen và đỉnh thứ nhất của progesteron, trong đó đỉnh thứ nhất cao hơn đỉnh thứ hai. Do đó P là LH và Q là progesteron Nồng độ hoocmon Q thấp hơn. 0,25 Vì sau mãn kinh, không có trứng rụng không có thể vàng không tạo prôgestêron nồng độ hoocmôn Q (prôgestêron) của người phụ nữ đã mãn kinh thấp hơn. (2) Người phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bị ưu năng vỏ tuyến trên thận có nồng độ 0,25 trung bình hoocmôn P (LH) thấp hơn. Vì nồng độ testosteron nồng độ cao ở người bị ưu năng vỏ tuyến trên thận gây ức chế ngược âm tính lên tuyến yên làm tuyến yên giảm tiết LH. 0,25 Câu 10. (1,0 điểm) Phù nề là hiện tượng tích tụ nhiều dịch kẽ (dịch gian bào) ở bên ngoài tế bào. Ở người, những trường hợp nào sau đây gây ra phù nề hoặc không gây ra phù nề? Giải thích. a. Nồng độ prôtêin trong máu thấp. b. Tính thấm của mao mạch đối với prôtêin huyết tương tăng, prôtêin huyết tương đi từ mao mạch vào dịch kẽ. c. Nồng độ glucôzơ trong máu thấp. d. Tắc mạch bạch huyết. Câu Nội dung Điểm a. Nồng độ prôtêin trong máu thấp làm giảm áp suất thẩm thấu keo, giảm kéo dịch 0,25 từ ngoài vào trong mao mạch, dịch tích tụ nhiều bên ngoài mao mạch gây phù nề. b. Prôtêin huyết tương đi từ mao mạch vào dịch kẽ làm làm giảm chênh lệch áp 0,25 Câu 10 suất thẩm thấu keo giữa máu và dịch kẽ, tăng tích tụ dịch kẽ, gây phù nề. (1,0 c. Nồng độ glucozơ trong máu thấp làm giảm áp suất thẩm thấu trong máu và dịch 0,25 điểm) kẽ dẫn đến giảm lượng dịch kẽ, không gây phù nề. d. Mạch bạch huyết bị tắc không thu hồi được dịch kẽ từ gian bào vào mạch bạch 0,25 huyết, gây ứ đọng dịch kẽ ở gian bào, gây phù nề. Câu 11. (2,0 điểm) a. Hãy phân biệt sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin và sợi trục không có bao miêlin. b. Một nơron khi được đặt trong dung dịch sinh lý bình thường có điện thế nghỉ 70 mV, điện thế đảo cực tối đa khi được kích thích là +40 mV. Người ta tiến hành đo điện thế hoạt động của nơron trong một số điều kiện khác nhau, kết quả thu được như ở hình 11.1. Hãy cho biết mỗi kết quả thu được ở hình A đến C là tương ứng với mô tả nào sau đây? Giải thích. (1) Dung dịch sinh lý có bổ sung chất làm tăng tính thấm của màng với Cl. (2) Dung dịch sinh lý có bổ sung chất ức chế hoạt động bơm NaK và có nồng độ Na+ ngoại bào tăng. (3) Dung dịch sinh lý có nồng độ K+ ngoại bào tăng. Trang 15/5 Hình 11.1
c. Khi nghiên cứu truyền tin qua xináp, kết quả cho thấy điện thế cấp độ ở màng sau xináp có mức độ và thời gian khử cực thay đổi tương ứng lần lượt với số lượng và thời gian mở kênh Na + ở màng sau xináp. Người ta tiến hành kích thích nơron hình thành điện thế hoạt động ở đồi axon của sợi trục màng trước xináp ghi được điện thế cấp độ màng sau xináp bình thường (BT) và khi sử dụng cùng kích thích nơron đó trong môi trường có bổ sung riêng lẻ mỗi chất A, B, C thì ghi được điện thế (I), (II), (III) (Hình 11.2). Trong đó, A làm thay đổi thời gian bất hoạt kênh Na + của điện thế hoạt động sợi trục trước xináp, B bám và kích thích thụ thể của chất trung gian hóa học ở màng sau xináp, C làm thay đổi thời gian mở kênh Na+ ở màng sau xináp. Hình 11.2 Hãy cho biết tác động riêng lẻ của mỗi chất A, B, C là tương ứng với mỗi điện thế ghi được (I), (II), (III) nào? Giải thích. Câu Nội dung Điểm Câu 11 a. (2,0 Sợi trục không có bao miêlin Sợi trục có bao miêlin điểm) Xung thần kinh lan truyền liên tục từ Xung thần kinh lan truyền theo cách vùng này sang vùng khác kề bên. nhảy cóc từ eo Ranvie này sang eo Ranve 0,5 Tốc độ lan truyền chậm hơn, năng khác. lượng tiêu tốn nhiều hơn Tốc độ lan truyền nhanh hơn, năng lượng tiêu tốn ít hơn. b. (A) (2): vì ức chế hoạt động bơm NaK làm giảm điện tích dương bên ngoài tế bào (giảm vận chuyển 3 Na+ ra ngoài và 2 K+ vào trong) → Giảm phân cực điện thế 0,25 nghỉ. Nồng độ Na+ ngoại bào tăng lên khi khử cực dòng Na+ đi vào nhiều hơn → Tăng điện thế đảo cực tối đa. (B) (3): vì K+ ngoại bào tăng nên chênh lệch K + giữa hai bên màng giảm, K+ ra 0,25 ngoài ít hơn → Giảm phân cực điện thế nghỉ, không ảnh hưởng tới điện thế hoạt động. 0,25 (C) (1): vì tăng tính thấm của màng với Cl dẫn đến nhiều Cl đi vào nơron (Cl ngoại bào có nồng độ cao hơn) → Tăng phân cực điện thế nghỉ, không ảnh hưởng đến điện thế hoạt động. c. Chất B (III): vì tăng kích thích (số lượng) thụ thể → Tăng (số lượng) mở kênh 0,25 Na+ → Tăng Na+ đi từ ngoài vào trong → Tăng mức khử cực. Chất C (II): vì C làm giảm thời gian mở kênh Na+ (đóng kênh nhanh/sớm) → 0,25 Giảm thời gian khử cực. Chất A (I): vì A làm tăng (kéo dài) thời gian bất hoạt kênh Na+ → (Tăng thời 0,25 gian của điện thế hoạt động) → Giảm số xung (điện thế hoạt động) → Giảm (giải Trang 16/5
phóng chất trung gian hóa học → Giảm (số lượng) mở kênh Na+ → Giảm mức khử cực. Hết Trang 17/5