“Đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Sinh học lớp 12 năm 2023-2024 có đáp án - Sở GD&ĐT Hải Dương” giúp các bạn học sinh có thêm tài liệu ôn tập, luyện tập giải đề nhằm nắm vững được những kiến thức, kĩ năng cơ bản, đồng thời vận dụng kiến thức để giải các bài tập một cách thuận lợi. Chúc các bạn thi tốt!
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Sinh học lớp 12 năm 2023-2024 có đáp án - Sở GD&ĐT Hải Dương
- SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI
HẢI DƯƠNG LỚP 12 THPT CẤP TỈNH NĂM HỌC 2023- 2024
Môn thi: SINH HỌC
ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 25/10/2023
Thời gian làm bài: 180 phút, không tính thời gian phát đề
Đề thi gồm 07 câu, 03 trang
Câu 1 (2,0 điểm)
1. Khi quan sát quá trình phân bào của 1 tế bào ở loài sinh vật A, người ta đếm được 12
nhiễm sắc thể đơn đang phân li về 2 cực của tế bào.
a. Xác định tế bào đang ở kì nào của phân bào và bộ nhiễm sắc thể (NST) lưỡng bội
của loài A.
b. Giả sử trong quá trình phân bào của tế bào này, thoi vô sắc không hình thành thì
dẫn đến hậu quả gì?
2. Trong chu kì tế bào, pha nào có biến động nhiều nhất về sinh hóa và pha nào có biến
động nhiều nhất về hình thái? Hai pha này có mối quan hệ với nhau như thế nào và có
thuận nghịch không?
De
3. Xét 5 tế bào sinh tinh ở cơ thể có kiểu gen Aa giảm phân tạo giao tử. Trong quá
dE
trình giảm phân của 5 tế bào trên có:
- Một tế bào cặp NST mang 2 cặp gen D, d và E, e xảy ra sự không phân li trong
giảm phân I, không xảy ra trao đổi chéo và giảm phân II bình thường; cặp NST mang cặp
gen A, a phân li bình thường.
- Một tế bào giảm phân không xảy ra đột biến nhưng cặp NST mang 2 cặp gen D, d
và E, e xảy ra trao đổi chéo tại D và d.
- Các tế bào còn lại giảm phân không xảy ra đột biến và trao đổi chéo.
Kết thúc quá trình giảm phân đã tạo ra tối đa số loại giao tử, trong đó loại giao tử
mang 1 alen trội chiếm 35%. Theo lí thuyết, tỉ lệ loại giao tử không mang alen trội được
tạo ra là bao nhiêu?
Câu 2 (1,5 điểm)
1. Xác định các động lực của quá trình hút nước ở rễ, vận chuyển các chất ở thân của cây
tương ứng với các số từ (1) đến (6) trong sơ đồ dưới đây:
Trang 1
- 2. Cho sơ đồ a và b thể hiện mối quan hệ giữa quang hợp của thực vật C3, C4 với cường độ
ánh sáng (hình a) và nhiệt độ môi trường (hình b).
Cường độ quang hợp (mgCO2/dm2/h)
Cường độ quang hợp (mgCO2/dm2/h)
5 III
I 5
4 4
3 3
II IV
2 2
1 1
0 1 2 3 4 5 Ánh sáng 0 10 20 30 40 Nhiệt độ (t0C )
Hình a Hình b
Mỗi đường cong I, II, III, IV tương ứng với nhóm thực vật nào? Giải thích.
Câu 3 (1,5 điểm)
1. Cho các nhóm động vật sau: châu chấu, gà, ốc, trâu, cua, giun đất. Hãy xếp chúng vào
các hình thức hô hấp phù hợp.
2. Hình bên là hình vẽ mô tả một thí nghiệm:
bình A cố định châu chấu ngập phần bụng
trong nước, bình B cố định châu chấu ngập
phần đầu và ngực trong nước. Châu chấu ở
bình nào sẽ chết nhanh hơn? Vì sao?
3. Phát biểu sau đây là đúng hay sai? Giải thích.
a. Mạch đập ở cổ tay là do máu chảy trong mạch gây nên.
b. Ở người, quá trình tiêu hóa thức ăn chủ yếu xảy ra ở dạ dày nên nhiều người bị đau
dạ dày.
Câu 4 (1,0 điểm)
1. Vận động khép lá – xòe lá ở cây phượng vĩ thuộc kiểu vận động gì? Nêu ý nghĩa của
kiểu vận động đó đối với đời sống của cây.
2. Khi ta kích thích liên tục trên nơron thì sự dẫn truyền xung thần kinh qua xinap có liên
tục không? Vì sao?
Câu 5 (1,5 điểm)
1. Xét 1 phân tử ADN chứa gen cấu trúc có trình tự các nuclêôtit như sau:
5 ’ …ATATGTXTGGTGAAAGXAXXX...3’
3’ …TATAXAGAXXAXTTTXGTGGG...5’
Viết trình tự các ribônuclêôtit của mARN được phiên mã từ gen cấu trúc trên. Giải thích.
2. Một đoạn phân tử ADN bước vào quá trình
tự nhân đôi như hình bên. Trong các đoạn
mạch I, II, III, IV, đoạn mạch nào tổng hợp
mạch mới liên tục, đoạn mạch nào tổng hợp
mạch mới gián đoạn?
Trang 2
- Câu 6 (1,0 điểm)
1. Trong quá trình điều hòa hoạt động của Operon Lac ở vi khuẩn E. Coli:
a. Sự tập hợp các gen cấu trúc thành một cụm gen và có chung một cơ chế điều hòa có ý
nghĩa gì?
b. Vì sao gen điều hòa luôn tổng hợp ra protein ức chế ngay cả khi môi trường có hay
A+G
không có lactôzơ?
T+X
2. Xét một đoạn ADN có cấu trúc 2 mạch, dạng đột biến điểm nào làm thay đổi tỉ lệ ?
Câu 7 (1,5 điểm)
1. Trong các dạng đột biến cấu trúc NST, dạng đột biến nào làm thay đổi nhóm gen liên
kết? Nêu ý nghĩa của dạng đột biến này trong tiến hóa và chọn giống.
2. Ở người, giả sử một cặp vợ chồng trong giảm phân I có 5% số tế bào sinh tinh và 10% số
tế bào sinh trứng chỉ xảy ra sự không phân li của 1 cặp NST thường và không xảy ra đột
biến khác. Xác suất cặp vợ chồng này sinh ra một người con trai chỉ bị hội chứng Đao
(không bị các hội chứng khác) là bao nhiêu?
---HẾT---
Thí sinh không được sử dụng tài liệu, cán bộ coi thi không giải thích gì thêm
Họ và tên thí sinh:..........................................................Số báo danh: ......................................
Cán bộ coi thi số 1: ......................................... Cán bộ coi thi số 2:...........................................
Trang 3
- SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HSG LỚP 12 THPT CẤP TỈNH
HẢI DƯƠNG NĂM HỌC 2023 - 2024
Môn thi: SINH HỌC
HƯỚNG DẪN CHẤM
DỰ THẢO
Câu Ý Nội dung Điểm
1 1 Khi quan sát quá trình phân bào của 1 tế bào ở loài sinh vật A, người ta đếm
(1,5 điểm) được 12 nhiễm sắc thể đơn đang phân li về 2 cực của tế bào.
a. Xác định kì phân bào và bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài ở tế bào trên.
b. Giả sử trong quá trình phân bào của tế bào này, thoi vô sắc không hình thành
thì dẫn đến hậu quả gì?
a.
+ TH 1: Tế bào ở kì sau của nguyên phân => 2n = 6. 0,25
+ TH 2: Tế bào ở kì sau 2 của giảm phân => 2n = 12. 0,25
b.
+ TH 1: Tế bào ở kì sau của nguyên phân =>tạo ra tế bào tứ bội(4n). 0,25
+ TH 2: Tế bào ở kì sau 2 của giảm phân =>tạo giao tử lưỡng bội (2n). 0,25
2 Trong chu kì tế bào, pha nào có biến động nhiều nhất về sinh hóa và pha nào có
biến động nhiều nhất về hình thái? Hai pha này có mối quan hệ với nhau như thế
nào và có thuận nghịch không?
- Pha biến động nhiều nhất về sinh hóa: pha S
- Pha biến động nhiều nhất về hình thái: pha M 0,25
- Hai pha này có mối qua hệ một chiều, pha S có sự nhân đôi ADN nhân
đôi NST là tiền đề cho pha M không thuận nghịch. 0,25
3 De
Xét 5 tế bào sinh tinh ở cơ thể có kiểu gen Aa giảm phân tạo giao tử. Trong quá
dE
trình giảm phân của 5 tế bào trên có:
- Một tế bào cặp NST mang 2 cặp gen D, d và E,e xảy ra sự không phân li trong
giảm phân I, không xảy ra trao đổi chéo và giảm phân II bình thường; cặp NST
mang cặp gen A, a phân li bình thường.
- Một tế bào giảm phân không xảy ra đột biến nhưng cặp NST mang 2 cặp gen D, d
và E, e xảy ra trao đổi chéo tại D và d.
- Các tế bào còn lại giảm phân không xảy ra đột biến và trao đổi chéo.
Kết thúc quá trình giảm phân đã tạo ra tối đa số loại giao tử, trong đó loại
giao tử mang 1 alen trội chiếm 35%. Theo lí thuyết, tỉ lệ loại giao tử mang
không mang alen trội được tạo ra là bao nhiêu?
Tổng số tinh trùng tạo ra = 5.4 = 20 tinh trùng.
Trong quá trình giảm phân:
- 3 tế bào giảm phân không trao đổi chéo và đột biến tạo ra tối đa 4 loại giao
tử với tỉ lệ: 4/20 ADe : 4/20 adE : 2/20 aDe : 2/20 AdE
Hoặc: 2/20 ADe : 2/20 adE : 4/20 aDe : 4/20 AdE
3 tế bào này tạo giao tử mang 1 alen trội chiếm 6/20.
- Theo bài: Loại giao tử mang 1 alen trội chiếm 35% = 7/20 = 6/20 + 1/20.
1 Tế bào giảm phân có đột biến phải tạo ra 2 loại giao tử có tỉ lệ:
2/20 ADe dE và 2/20 a
1 tế bào giảm phân xảy ra trao đổi chéo tạo 4 loại giao tử với tỉ lệ: 0,25
1/20 aDe : 1/20 AdE : 1/20 ade : 1/20 ADE
1
- Khi đó tỉ lệ giao tử không mang alen trội là: 2/20 + 1/20 = 3/20 = 15%. 0,25
(HS làm theo cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa)
2 1 Xác định các động lực của quá trình hút nước ở rễ, vận chuyển các chất ở thân
(1,5 điểm) của cây tương ứng với các số từ (1) đến (6) trong sơ đồ dưới đây:
(1) Chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa dung dịch đất và tế bào lông
hút.
(2) Lực hút do quá trình thoát hơi nước ở lá. 0,25
0,25
(3) Chênh lệch áp suất thẩm thấugiữa cơ quan nguồn và cơ quan
chứa.
(4) Lực kéo của quá trình thoát hơi nước ở lá
(5) Lực liên kết giữa các phân tử nước và với thành mạch gỗ. 0,25
(6) Lực đẩy của áp suất rễ.
( HS nêu đủ động lực của một quá trình mới được 0.25đ)
2 Cho sơ đồ a và b thể hiện mối quan hệ giữa quang hợp của thực vật C3, C4 với
cường độ ánh sáng (hình a) và nhiệt độ môi trường (hình b).
Mỗi đường cong: I, II, III, IV tương ứng với nhóm thực vật nào? Giải thích.
- Hình a: đường cong I tương ứng với nhóm thực vật C4, II tương ứng với thực 0,25
vật C3.
- Hình b: Đường cong III tương ứng với nhóm thực vật C4, còn IV tương ứng
với nhóm thực vật C3.
- Vì: thực vật C4 có điểm bão hòa ánh sáng cao hơn so với thực vật C3 nên 0,25
cường độ quang hợp cao.
- Vì: ở điều kiện nhiệt độ cao (thiếu CO2, thừa O2) quang hợp ở thực vật C3
giảm (do xảy ra hô hấp sáng), còn thực vật C4 có khả năng chịu được nhiệt độ 0,25
cao hơn thực vật C3.
3 Cho các nhóm động vật sau: châu chấu, gà, ốc, trâu, cua, giun đất. Hãy xếp
(1,5 điểm) chúng vào các hình thức hô hấp phù hợp.
Có 4 hình thức trao đổi khí:
- Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể: giun đất.
1
- Trao đổi khí qua mang: ốc, cua. 0,5
- Trao đổi khí bằng hệ thống ống khí: châu chấu.
- Trao đổi khí bằng phổi: trâu, gà.
(HS trả lời được 1 ý không cho điểm)
Hình bên là hình vẽ mô tả một thí nghiệm: bình A cố định châu chấu ngập phần
bụng trong nước, bình B cố định châu chấu ngập phần đầu và ngực trong nước.
Châu chấu ở bình nào sẽ chết nhanh hơn? Vì sao?
2 - Châu chấu chết trước là châu chấu ở bình A. 0,25
- Giải thích: Châu chấu hô hấp bằng ống khí, ống khí thông với bên ngoài qua
lỗ thở nằm ở phần bụng nên châu chấu ở bình A có các lỗ thở nằm trong môi 0,25
trường nước không thông khí được nên nó sẽ bị ngạt và chết trước.
Phát biểu sau đây là đúng hay sai? Giải thích.
a. Mạch đập ở cổ tay là do máu chảy trong mạch gây nên.
b. Ở người, quá trình tiêu hóa thức ăn chủ yếu xảy ra ở dạ dày nên nhiều người
bị đau dạ dày.
3
a. Sai. Mạch đập ở cổ tay không phải do máu chảy trong mạch gây nên, nhịp 0,25
đập đó là do nhịp co bóp của tim và sự đàn hồi của thành động mạch gây ra.
b. Sai. Hầu hết các phản ứng tiêu hóa xảy ra trong ruột non. Vì vậy đau dạ dày
không phải do quá trình tiêu hóa xảy ra ở dạ dày. 0,25
4 1 Vận động khép lá – xòe lá ở cây phượng vĩ thuộc kiểu vận động gì? Nêu ý nghĩa
2
- (1,5 điểm) của kiểu vận động đó đối với đời sống của cây.
- Đây là ứng động sinh trưởng. 0.25
- Ý nghĩa: Giúp lá xòe ra khi có ánh sáng để quang hợp và khép lại vào ban
đêm để giảm thoát hơi nước. 0.25
2 Khi ta kích thích liên tục trên nơron thì sự dẫn truyền xung thần kinh qua xinap
có liên tục không? Vì sao?
- Sự dẫn truyền xung TK không liên tục. 0.25
- Vì: bóng chứa chất trung gian hóa học (TGHH) trong chùy xinap có giới
hạn; chất TGHHđược giải phóng hết và không tổng hợp lại kịp; do vậy dù vẫn 0,25
còn kích thích nhưng không có chất TGHHgiải phóng nên màng sau xinap
không đáp ứng.
5 1 Xét 1 phân tử ADN chứa gen cấu trúc có trình tự các nuclêôtit như sau:
(1,5 điểm) 5 ’ …ATATGTXTGGTGAAAGXAXXX...3’
3’…TATAXAGAXXAXTTTXGTGGG...5’
Viết trình tự các ribônuclêôtit của mARN được phiên mã từ gen cấu trúc
trên. Giải thích.
Trình tự các ribônuclêôtit của mARN: 0.25
5’ ….AUGUXUGGUGAAAGXAXXX…3’
Giải thích:
- Enzim di chuyển trên mạch mã gốc theo chiều 3’…5’ và phân tử mARN 0.25
được tổng hợp theo chiều 5’….3’.
- Các ribônuclêôtit liên kết với các nuclêôtit trên mạch gốc của gen theo 0.25
nguyên tắc bổ sung A - U, G - X .
- mARN bắt đầu được tổng hợp từ bộ ba mở đầu TAX. 0.25
2 Một đoạn phân tử ADN bước vào quá trình tự nhân đôi như hình bên. Trong các
đoạn mạch I, II, III, IV, đoạn mạch nào tổng hợp mạch mới liên tục, đoạn mạch
nào tổng hợp mạch mới gián đoạn?
I, III: tổng hợp mạch mới gián đoạn. 0,25
II, IV: tổng hợp mạch mới liên tục. 0,25
(HS trả lời sai 1 hoặc 2 đoạn mạch cho 0.25đ)
6 1 Trong quá trình điều hòa hoạt động của Operon Lac ở vi khuẩn E. Coli:
(1,0 điểm) a. Sự tập hợp các gen cấu trúc thành một cụm gen và có chung một cơ chế điều
hòa có ý nghĩa gì?
b. Vì sao gen điều hòa luôn tổng hợp ra protein ức chế cả khi môi trường có hay
không có lactôzơ?
a. Ý nghĩa của sự tập hợp 3 gen cấu trúc Z, Y, A vào một dãy gần nhau và
chung một cơ chế điều hòa:
+ Tiết kiệm vật chất di truyền cho vi khuẩn: tế bào vi khuẩn có kích thước cực 0.25
nhỏ, ADN vùng nhân có kích thước rất ngắn, các gen cấu trúc tập trung thành
cụm gen và chung một cơ chế điều hòa sẽ làm giảm số vùng P và O.
+ Tăng tốc độ phiên mã, dịch mã đáp ứng nhu cầu enzim cho hoạt động trao
đổi chất của vi khuẩn. 0.25
b. Vì gen này chỉ có vùng khởi động mà không có vùng vận hành. Do không
có một chất nào kìm hãm sự phiên mã của gen diễn ra thường xuyên và dịch 0.25
mã tổng hợp protein.
𝐀𝐀+𝐆𝐆
2 Xét một đoạn ADN có cấu trúc 2 mạch, dạng đột biến điểm nào làm thay đổi
𝐓𝐓+𝐗𝐗
tỉ lệ ?
- Với ADN có cấu trúc 2 mạch, không có dạng đột biến điểm nào làm thay đổi 0,25
3
- 𝐀𝐀+𝐆𝐆
𝐓𝐓+𝐗𝐗
tỉ lệ
Vì luôn có: A = T; G = X -> tỉ lệ A + G/ T+ X luôn không đổi.
7 1 Trong các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể, dạng đột biến nào làm thay đổi
(1,5 điểm) nhóm gen liên kết?Nêu ý nghĩa của dạng đột biến này trong tiến hóa và chọn
giống.
- Dạng đột biến làm thay đổi nhóm gen liên kết: Chuyển đoạn khác cặp NST 0,25
tương đồng.
- Ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa:
+ Tiến hóa: Tạo ra sự đa dạng di truyền có thể góp phần hình thành loài mới 0,25
+ Chọn giống:Thay đổi nhóm gen liên kết, xuất hiện tổ hợp gen mới phù hợp
mục đích nhà chọn giống. Biện pháp phòng trừ sâu hại bằng biện pháp di 0,25
truyền.
2 Ở người, giả sử một cặp vợ chồng trong giảm phân I có 5% số tế bào sinh tinh và
10% số tế bào sinh trứng chỉ xảy ra sự không phân li của 1 cặp NST thường và
không xảy ra đột biến khác. Xác suất cặp vợ chồng này sinh ra một người con trai
chỉ bị hội chứng Đao (không bị các hội chứng khác) là bao nhiêu?
5% tế bào của bố có 1 cặp không phân li tạo thành giao tử 2,5% (n – 1) và
2,5% (n + 1).
95% tế bào còn lại giảm phân bình thường = 95% giao tử n NST.
1
XS xuất hiện giao tử lệch bội ở cặp số 21 của bố là 1 .
C22 0,25
10% tế bào của mẹ có 1 cặp NST không phân li giảm phân 1 tạo 5% giao tử
(n-1) và 5% giao tử (n+1).
90% tế bào còn lại giảm phân bình thường = 90% giao tử có n NST.
1 0,25
XS xuất hiện giao tử lệch bội về cặp số 21 của mẹ là 1 .
C22
1
Vậy XS sinh ra người con trai bị bệnh Đao = (2,5% x 90% x 1 + 5% x 95%
C22
1 1 7 0,25
x 1 ). = .
C22 2 4400
(HS làm theo cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa)
4
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
