Thông qua việc giải trực tiếp trên “Đề thi học sinh giỏi cấp trường môn Ngữ văn lớp 9 năm 2024-2025 có đáp án - Trường THCS Phấn Mễ 1, Phú Lương" các em sẽ nắm vững nội dung bài học, rèn luyện kỹ năng giải đề, hãy tham khảo và ôn thi thật tốt nhé! Chúc các em ôn tập kiểm tra đạt kết quả cao!
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Đề thi học sinh giỏi cấp trường môn Ngữ văn lớp 9 năm 2024-2025 có đáp án - Trường THCS Phấn Mễ 1, Phú Lương
- UBND HUYỆN PHÚ LƯƠNG ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI LỚP 9
TRƯỜNG THCS PHẤN MỄ I Môn: Ngữ văn
Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian giao đề
(Đề thi có 01 trang)
ĐỀ BÀI:
Câu 1 (8,0 điểm). Nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại từng trải lòng:
Người vá trời lấp bể
Kẻ đắp lũy xây thành
Ta chỉ là chiếc lá
Việc của mình là xanh
(Báo Nhân dân, Thứ tư, 02/6/2004)
Còn em, một người trẻ, em muốn làm người vá trời lấp bể hay là chiếc lá xanh?
Trả lời câu hỏi trên bằng một bài nghị luận ngắn.
Câu 2 (12,0 điểm).
George Sand từng nói: Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim
con người.
Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Phân tích truyện ngắn Bố tôi của nhà văn Nguyễn
Ngọc Thuần để làm sáng tỏ nhận định trên.
BỐ TÔI
Tôi đi học dưới đồng bằng. Còn bố tôi, từ núi đồi hiểm trở, ông luôn dõi theo tôi.
Bao giờ cũng vậy, ông mặc chiếc áo kẻ ô phẳng phiu nhất, xuống núi vào cuối mỗi
tuần. Ông rẽ vào bưu điện để nhận những lá thư tôi gửi. Lặng lẽ, ông vụng về mở nó ra.
Ông xem từng con chữ, lấy tay chạm vào nó, rồi ép vào khuôn mặt đầy râu của ông. Rồi
lặng lẽ như lúc mở ra, ông xếp nó lại, nhét vào bao thư. Ông ngồi trầm ngâm một lúc,
khẽ mỉm cười rồi đi về núi.
Về đến nhà, ông nói với mẹ tôi: “Con mình vừa gửi thư về”. Mẹ tôi hỏi: “Thư
đâu?”. Ông trao thư cho bà. Bà lại cẩn thận mở nó ra, khen: “Ôi, con mình viết chữ đẹp
quả! Những chữ tròn, thật tròn, những cái móc thật bén. Chỉ tiếc là không biết nó viết gì.
Sao ông không nhờ ai đó ở bưu điện đọc giùm?” Ông nói: “Nó là con tôi, nó viết gì tôi
biết cả.”. Rồi ông lấy lại thư, xếp vào trong tủ cùng những lá thư trước, những lá thư
được bóc ra nhìn ngắm, chạm mặt rồi cất vào, không thiếu một lả, ngay cả những lá thư
đầu tiên nét chữ còn non nớt.
Hôm nay là ngày đầu tiên tôi bước chân vào trường đại học. Một ngày ngày khai
trường đầu tiên không có bố. Bố tôi đã mất. Nhưng tôi biết bố sẽ đi cùng tôi trên những
con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời.
(Nguyễn Ngọc Thuần, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (tập truyện)
NXB Trẻ, Hà Nội, 2022.)
*Chú thích:
- Nguyễn Ngọc Thuần (1972) quê ở Tân Thiện - Hàm Tân, Bình Thuận, là một nhà văn triển
vọng ở thể loại văn xuôi đương đại, là thành viên của Hội nhà văn Việt Nam. Các tác phẩm của
ông mang đến một thế giới trong trẻo, tươi mới, ấm áp, đầy chất thơ.
------------------------ Hết-----------------------
- HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN
(Hướng dẫn chấm gồm 06 trang)
A. YÊU CẦU CHUNG:
- Hướng dẫn chấm chỉ nêu một số nội dung cơ bản, định tính chứ không định
lượng. Giám khảo cần hết sức linh hoạt khi vận dụng, không chỉ đánh giá kiến thức
và kĩ năng mà còn chú ý đến thái độ, cảm xúc, tình cảm của người viết; đánh giá
bài làm của thí sinh trong tính chỉnh thể, phát hiện những bài có ý kiến và giọng
điệu riêng; chấp nhận các kiến giải khác nhau, kể cả không có trong hướng dẫn
chấm, miễn là hợp lí, có sức thuyết phục.
- Tổng điểm của toàn bài là 20,0 điểm, cho lẻ đến 0,25 điểm.
B. YÊU CẦU CỤ THỂ:
Câu 1. (8 điểm)
1. Yêu cầu về kĩ năng:
- Cần xác định đây là vấn đề nghị luận xã hội.
- Nắm vững phương pháp làm bài văn nghị luận xã hội. Đáp ứng yêu cầu về
văn phong. Bố cục chặt chẽ, lí lẽ xác đáng, dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp.
- Không mắc lỗi diễn đạt, không mắc lỗi chính tả. Bài viết sạch sẽ.
2. Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể có những cách triển khai bài làm khác nhau, nhưng cần làm rõ
những nội dung cơ bản sau:
Câu Nội dung cần đạt Điểm
1 Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề tư tưởng, đạo 8.0
lí.
Yêu cầu chung
- Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận xã hội của thí sinh;
đòi hỏi thí sinh phải huy động những hiểu biết về đời sống xã hội,
kĩ năng tạo lập văn bản và khả năng bày tỏ thái độ, chủ kiến của
mình để làm bài.
- Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau nhưng phải có
lí lẽ và căn cứ xác đáng, được tự do bày tỏ quan điểm riêng của
mình, nhưng phải có thái độ chân thành nghiêm túc, phù hợp với
chuẩn mực đạo đức xã hội.
Yêu cầu cụ thể
* Giải thích vấn đề: 1,5
- Vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành: Chỉ những việc làm, sự cống
hiến lớn lao vĩ đại, không phải ai cũng có thể làm được. 0,5
- Chiếc lá xanh: Chỉ bằng những đóng góp giản dị, khiêm nhường,
phù hợp với khả năng của mọi cá nhân. Chỉ cần góp trong sức 0,5
mình là đủ, không cần cố vươn quá cao, quá xa.
-> Người ta sinh ra đã là một phần tử rất nhỏ của xã hội, việc của
ta là “xanh – sống hết mình, tỏa ra một ánh sáng riêng đúng với 0,5
- khả năng, thiên chức và cống hiến cho đời. Bốn câu thơ ngắn chứa
đựng triết lý sâu xa: sống có ý nghĩa, cống hiến theo thiên chức,
làm việc nghĩa cho đời.
* Bàn luận: 3.0
+ Làm người vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành nghĩa là gánh vác
những trọng trách năng nề của nhân loại. Sống như thế là sống có 0,5
lý tưởng, có ước mơ, hoài bão lớn lao, dám nghĩ dám làm. Khi ấy
ta sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho cộng đồng xung quanh và được
đời nhớ mặt, người biết tên. Nói cách khác, ta sống một cuộc đời
huy hoàng, rực rỡ. Tên tuổi được lịch sử ghi dấu, được mọi người
ngưỡng mộ.
+ Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ tài năng để va trời lấp bề, đắp
lũy xây thành. Nhưng ai cũng đủ khả năng để sống đẹp. Chỉ cần
xanh hết mình như chiếc lá kia, ta cũng đã góp phần không nhỏ 0,5
cho sự phát triển sự sống của cây đời. Vậy nên, mỗi cá nhân phải
luôn có ý thức làm tốt công việc, phận sự của mình dù cho đó chỉ
là một công việc bình thường hay sự nhỏ bé. Đây cũng là cách làm
đẹp cho cuộc đời phù hợp với sức mình.
+ Khi ta là người vá trời lấp bể, đắp lũy xây thành, cũng không
được coi khinh những chiếc lá xanh. Làm sao có một xã hội đẹp 0,5
tươi vì cuộc sống vốn được tạo nên những điều rất nhỏ. Khi ta làm
chiếc lá xanh, hãy biết mơ đến một ngày ta sẽ làm được nhiều hơn
thế trở thành người vá trời lấp bể đắp lũy xây thành.
* Ý kiến trái chiều và phản bác
Phê phán những người sống thiếu trách nhiệm, không đóng góp gì
cho đời, cũng như những người không ý thức rõ giá trị bản thân 1,5
xem mình phù hợp làm gì.
* Bài học nhận thức và hành động 2,0
Có những hành động cụ thể trau rồi kiến thức và kĩ năng năng cần
thể hiện thực hóa mong muốn của bản thân.
2 George Sand từng nói: Thiên hướng của người nghệ sĩ là
đưa ánh sáng vào trái tim con người.
Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Phân tích truyện ngắn
Bố tôi của nhà văn Nguyễn Ngọc Thuần để làm sáng tỏ nhận
định trên.
Yêu cầu chung
- Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận văn học của thí sinh; đòi
hỏi thí sinh phải huy động kiến thức về lí luận văn học, tác phẩm văn
- học, kĩ năng tạo lập văn bản, khả năng cảm nhận văn chương của mình
để làm bài.
- Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau,
nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng.
Yêu cầu cụ thể
Giải thích ý kiến: 1,5
- Thiên hướng: là khuynhh hướng thiên về những điều có tính chất 0,25
tự nhiên. Thiên hướng của người nghệ sĩ là khuynh hướng chủ đạo
của người cầm bút.
- Ánh sáng: gợi ra vẻ đẹp lung linh, kì diệu và có khả năng soi rọi, 0,25
chiếu tỏ; đó là khả năng kì diệu trong việc tác động vào nhận thức,
tư tưởng, tình cảm của con người.
- Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con 0,5
người: người nghệ sĩ thông qua tác phẩm được viết nên từ cái tài,
cái tâm của mình, đem đến cho bạn đọc những hiểu biết về thế giới
xung quanh, giúp người đọc nhận thức sâu sắc về bản chất cuộc
sống và con người, nhận ra những bài học quý giá về lẽ sống,
những tư tưởng triết lí sâu xa, thắp sáng trong trái tim con người
những tư tưởng, tình cảm đẹp đẽ, giúp con người sống tốt hơn,
nhân văn hơn.
0,5
=> Ý kiến đã đề cập đến thiên chức cao cả của nhà văn, đó là sự
nâng niu, trân trọng và hướng con người tới những điều tốt đẹp, đó
cũng là chức năng của văn học đối với cuộc đời và con người.
Bàn luận: 3,0
- Ý nghĩa tồn tại của văn chương thực chất là hướng con người tới
cái đẹp, cái thiện, là đưa ánh sáng vào trái tim con người. Ánh
sáng văn chương là vẻ đẹp của cảm xúc, tư tưởng, tình cảm của
nhà văn chuyển hóa vào tác phẩm thông qua hình thức nghệ thuật 1,0
độc đáo. Ánh sáng ấy có khả năng kì diệu, soi sáng nhận thức, thắp
sáng niềm tin, giúp con người hiểu hơn về cuộc sống và con người,
tự nhận thức chính mình, từ đó khơi dậy, bồi đắp những tình cảm
đẹp đẽ, giúp con người sống hướng thiện, sống đẹp hơn.
- Việc sáng tạo của nhà văn luôn xuất phát từ nhu cầu giãi bày, thể
hiện tâm tư, tình cảm. Vì thế nâng đỡ cho cái tốt không chỉ là thiên
chức, trách nhiệm mà còn là mong mỏi, nhu cầu của người cầm
bút. Bằng cái tâm, tầm tư tưởng nhạy bén, người nghệ sĩ thấy được 1,0
những thông điệp ý nghĩa về cuộc đời và con người. Để đưa ánh
sáng vào trái tim con người, người nghệ sĩ còn phải có ý thức phát
huy cái tài trong cách sử dụng ngôn từ, sáng tạo hình ảnh, xây
dựng hình tượng, kết cấu tác phẩm…
- Giá trị của một tác phẩm , sức sống lâu bền của tác phẩm trong
lòng người đọc chính là ở ánh sáng mà người nghệ sĩ đưa vào trái 1,0
tim con người. Chính vì vậy, người nghệ sĩ cần phải sống sâu với
- cuộc đời, có được tình cảm chân thành, mãnh liệt, nắm bắt và phản
ánh được những vấn đề cuộc sống và con người, có tài năng và bền
bỉ, nghiêm túc luyện rèn ngòi bút để có thể đưa ánh sáng vào trái
tim con người một cách hiệu quả nhất. Người đọc khi đến với tác
phẩm vì thế cũng cần có ý thức bồi đắp tâm hồn, biết khám phá,
đón nhận thứ ánh sáng đặc biệt từ tác phẩm, lĩnh hội được những ý
tình sâu sắc mà nhà văn gửi gắm để hiểu cuộc sống, hiểu con
người, hiểu chính mình hơn, từ đó hướng đến giá trị chân – thiện –
mĩ.
Chứng minh, làm sáng tỏ ý kiến thông qua phân tích tác phẩm 6,0
“Bố tôi” của Nguyễn Ngọc Thuần.
* Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm: 0,5
- Tác giả: Nguyễn Ngọc Thuần (1972) quê ở Tân Thiện - Hàm
Tân, Bình Thuận, là một nhà văn triển vọng ở thể loại văn xuôi
đương đại, là thành viên của Hội nhà văn Việt Nam. Các tác phẩm
của ông mang đến một thế giới trong trẻo, tươi mới, ấm áp, đầy
chất thơ.
- Tác phẩm: Truyện ngắn “Bố tôi” là một câu chuyện về tình cảm
gia đình ấm áp tình yêu thương, đặc biệt là tình cha con sâu nặng,
4,0
thiết tha của nhân vật “tôi”.
* Chứng minh
2,0
Luận điểm 1: “Ánh sáng” mà nhà văn Nguyễn Ngọc Thuần đưa
vào trái tim con người qua truyện ngắn “Bố tôi” là ánh sáng của
tình phụ tử thiêng liêng, cao đẹp của bố con nhân vật “tôi”; từ đó
khơi dậy trong tâm hồn mỗi chúng ta lẽ sống nhân văn.
- Hình ảnh người cha yêu thương con hết mực:
+ Người con đi học xa, bởi vậy nỗi nhớ con luôn thường trực trong
trái tim người cha, lúc nào cha cũng dõi theo “tôi”: “từ một vùng
núi cao xa xôi, luôn dõi theo tôi”.
+ Hai cha con giao tiếp với nhau qua từng bức thư con gửi. Ông
yêu quý và trân trọng từng nét chữ của con viết trong từng bức thư.
Bởi vậy, mỗi cuối tuần, khi đi nhận thư của con, ông “bao giờ cũng
mặc chiếc áo phẳng phiu nhất, đi chân đất xuống núi, rẽ vào bưu
điện để nhận lá thư tôi gửi”.
+ Mỗi lần đi nhận thư của con, cầm thư trên tay, ông “lặng lẽ vụng
về, ông mở lá thư, xem từng con chữ, chạm tay vào nó, ép nó vào
khuôn mặt đầy râu… mỉm cười rồi đi về núi”. Dù không biết đọc,
không biết con viết gì trong bức thư nhưng ông có một niềm tin bất
diệt: đó là những yêu thương của con gửi về. Trong từng nét chữ
ấy chất chứa biết bao nghĩ suy, tâm tư, tình cảm yêu quý của “tôi”
đối với gia đình.
+Những lá thư của con được người cha giữ một cách cẩn thận,
- ngắm nhìn nó từng ngày “những lá thư được bóc ra nhìn ngắm,
chạm vào mặt rồi cất đi, không thiếu một lá, ngay cả những lá thư
đầu tiên nét chữ con non nớt”.
=> Qua cách nhà văn khắc họa hình dáng người cha đi nhận
thư của con, ta cảm nhận được vẻ đẹp khác ở ông. Đó là một người
cha hiền lành, chất phác, giàu tình cảm. Cách người cha bộc lộ tình
yêu thương con thật mộc mạc, giản dị nhưng để lại cho trái tim
người đọc nhiều xúc cảm. Ông như một người bạn đồng hành thầm
lặng của con, trao cho con tình cảm sâu sắc và sự quan tâm đặc
biệt.
- Tấm lòng của người con dành cho người cha đáng kính:
+ Hành động viết thư cho cha của “tôi” đã thể hiện tình cảm yêu
thương, nhớ nhung và mối quan hệ tốt đẹp của người con đối với
cha, cũng như đối với gia đình.
+ “Tôi” có thể cảm nhận được tình yêu thương, sự tự hào mà người
người cha kính yêu dành cho mình.
+ Khi “tôi” vào đại học, ngày đầu tiên trên giảng đường – con
đường đến tương lai, người con đã không còn cha dìu dắt, bởi cha
đã mất. Sự ra đi của người cha khiến “tôi” cảm thấy đau lòng,
nhưng cũng là lúc người con nhận ra rằng tình cảm và kỉ niệm về
cha sẽ luôn ở bên cạnh anh. Trên con đường đời của “tôi”, cha vẫn
sẽ đồng hành.
=> Người con và người cha trong tác phẩm đã thể hiện tình cảm
yêu yêu chân thành, đáng trân trọng giữa những thành viên trong
gia đình. Và nó càng được ca ngợi, cảm phục hơn trong thời đại
công nghệ số hiện nay. Đôi khi, con người vội vã, cuốn theo nhịp
sống hối hả, bận bịu với công việc mà quên dành cho nhau những 2.0
cử chỉ yêu thương bình dị nhất.
Luận điểm 2: Truyện ngắn “Bố tôi” của Nguyễn Ngọc Thuần đã
đưa “ánh sáng vào trái tim con người” bằng những hình thức
nghệ thuật đặc sắc.
- Cốt truyện đơn giản, chỉ xoay quanh câu chuyện về người cha
bình dị. Điều đặc biệt là cha không biết chữ, không đọc được bất kì
dòng thư nào của con gửi về nhưng vẫn cảm nhận được tình yêu,
nỗi nhớ của con dành cho gia đình. Các sự việc được sắp xếp theo
trình tự hợp lí, giúp người con thể hiện trọn vẹn suy nghĩ, cảm xúc
của mình. Cái nghĩa của “tôi” và cái tình của người cha cứ thế ấm
nồng, sâu nặng, thiết tha.
- Truyện kể theo ngôi thứ nhất, theo mạch kể của nhân vật “tôi” –
người con. Nhờ đó người đọc cảm nhận chân thật, xúc động hơn
trước tình cảm hai cha con dành cho nhau.
- Dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” về người cha thấm đẫm chất
- trữ tình, bộc lộ được tình cảm yêu thương, trân trọng, biết ơn sâu
sắc của người con đối với cha.
- Ngôn ngữ đối thoại giữa người cha và mẹ được kể lại qua cách kể
dung dị, giàu xúc cảm, bộc lỗ rõ tình cảm của người cha.
Đánh giá, mở rộng: 1,5
- Truyện ngắn “Bố tôi” của Nguyễn Ngọc Thuần là một tác phẩm
chân chính, đã hoàn thành sứ mệnh của người nghệ sĩ. Tác phẩm
đã đưa “ánh sáng” của tình phụ tử thiêng liêng, cao đẹp “vào trái
tim con người”. Đọc truyện, chúng ta cảm nhận sâu sắc hơn tài
năng nghệ thuật của nhà văn và hiểu rõ hơn về “ánh sáng” mà nhà
văn đã gửi gắm. Câu chuyện thấm đẫm giá trị nhân văn, đưa ra
thông điệp về tình cảm ra đình, sự quan trọng của việc hiểu biết và
tôn trọng cha mẹ, cũng như giá trị của những kỉ niệm, tình cảm
trong cuộc sống. Đặc biệt, tác phẩm còn nhấn mạnh về sự đau lòng
khi mất đi người thân, đồng thời dạy chúng ta cách vượt qua và giữ
vững những giá trị gia đình ở mỗi người…
- Khẳng định tính đúng đắn của nhận định: Ý kiến của George
Sand đã khẳng định yếu tố cốt lõi của người nghệ sĩ viết nên những
tác phẩm giá trị, hoàn thành sứ mệnh cao cả của ngòi bút, đó là
“đưa ánh sáng vào trái tim con người”.
- Bài học cho người sáng tác và tiếp nhận:
+ Ý kiến của George Sand là một định hướng cho người nghệ sĩ
trong hành trình sáng tạo: hướng bạn đọc đến với các giá trị chân –
thiện – mĩ, góp phần bồi đắp tâm hồn người đọc qua trang văn của
mình.
+ Đây cũng là căn cứ để người đọc tiếp nhận và đánh giá chính xác
hơn về giá trị của một tác phẩm văn học. Để nhận ra thứ “ánh
sáng” riêng từ tác phẩm, người đọc cần có ý thức bồi đắp tâm hồn,
biến quá trình nhận thức thành quá trình tự nhận thức và hoàn thiện
bản thân.
Lưu ý chung
1. Đây là đáp án mở, thang điểm có thể không quy định chi tiết đối
với từng ý nhỏ, chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất thiết
phải có.
2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng
đầy đủ những yêu cầu đã nêu mỗi câu, đồng thời phải được triển
khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.
3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Chấp nhận bài viết
không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án nhưng phải có căn
cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.
4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung,
- sáo rỗng.
5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính
tả.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
