Điều trị hẹp bao qui đầu bằng kỹ thuật cắt lệch da và niêm mạc

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> ĐIỀU TRỊ HẸP BAO QUI ĐẦU  <br /> BẰNG KỸ THUẬT CẮT LỆCH DA VÀ NIÊM MẠC <br /> Huỳnh Thuận* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Giới thiệu kỹ thuật cắt lệch da và niêm mạc để điều trị hẹp bao qui đầu và những ưu điểm của kỹ <br /> thuật này.  <br /> Phương pháp nghiên cứu: Tiến cứu mô tả. Kỹ thuật mổ: Cắt da và niêm mạc bao qui đầu phía lưng dương <br /> vật lệch nhau tạo thành một góc từ 30 đến 60 độ. Không cắt bỏ bất cứ tổ chức nào của bao qui đầu. Khâu da và <br /> niêm mạc bao qui đầu theo chiều ngang.  <br /> Kết quả: Từ tháng 10‐2007 đến tháng 4/2010, tại khoa Ngoại bệnh viện Nhi Quảng Nam, 32 bệnh nhân bị <br /> hẹp bao qui đầu có chỉ định phẫu thuật đã áp dụng kỹ thuật này với kết quả rất tốt qua theo dõi. <br /> Kết luận: Kỹ thuật cắt lệch da và niêm mạc bao qui đầu là một phương pháp mổ rất đơn giản nhưng hiệu <br /> quả cần được áp dụng để điều trị cho bệnh nhân bị hẹp bao qui đầu có chỉ định phẫu thuật.  <br /> Từ khóa: Hẹp da qui đầu, cắt lệch da. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> TREATMENT PHIMOSIS WITH OBLIQUE DERMAL MUCOSAL CUTTING TECHNIQUE <br /> Huynh Thuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3 ‐ 2013: 156 ‐ 159 <br /> Objective: Presente our technique and it’s advantages.  <br /> Methods: Prospective study. Operating technique: Dissect the derm and the mucosa of the foreskin from the <br /> dorsal  into  two  opposite  direction  that  make  a  angle  about  300  to  600.  Do  not  reset  any  tissue  of  the  foreskin. <br /> Suture the derm and the mucosa of the foreskin into transverse direction. <br /> Results:  From  October  2007  to  April  2010,  at  Quang  Nam  Children  Hospital,  32  patients  had  been <br /> operated with this technique and had good results.  <br /> Conclusion:  This  technique  should  be  applied  to  treat  all  the  patients  with  phimosis  that  need  surgical <br /> treatment. <br /> Key words: Phimosis, oblique dermal mucosal cutting technique.  <br /> nhiều đường rạch dọc nhỏ(8), và cắt vòng xơ đơn <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> thuần để điều trị hẹp bao qui đầu có vòng xơ(9). <br /> Hẹp  bao  qui  đầu  được  chia  thành  hai  loại: <br /> Trong đó phẫu thuật cắt bỏ gần hết bao qui đầu <br /> Bẩm sinh hoặc mắc phải nhưng về phương diện <br /> là  phổ  biến(2,6).  Những  nghiên  cứu  gần  đây  đã <br /> lâm sàng, chúng tôi chia hẹp bao qui đầu thành <br /> cho  thấy  bao  qui  đầu  có  nhiều  chức  năng  như: <br /> 2 loại: Hẹp không có chỉ định phẫu thuật và hẹp <br /> bảo vệ qui  đầu  và  lỗ  tiểu,  khả  năng  miễn  dịch, <br /> có chỉnh định phẫu thuật. Hiện nay vẫn còn có <br /> nhạy  cảm  và  sự  kích  thích  tình  dục,  che  phủ <br /> những  quan  điểm  khác  nhau  về  chỉ  định  cũng <br /> dương  vật  khi  cương,  chức  năng  sinh  dục(2,3,9). <br /> như  phương  pháp  mổ:  Cắt  hết  bao  qui  đầu(6). <br /> Đặc biệt trong phẫu thuật tạo hình, bao qui đầu <br /> Cắt  phần  hẹp  bao  qui  đầu(9),  mở  rộng  bao  qui <br /> còn là một chất liệu rất tốt để tạo hình niệu đạo <br /> đầu  với  đường  rạch  chính  giữa  bao  qui  đầu, <br /> * Bệnh viện Nhi Quảng Nam. <br /> Tác giả liên lạc: Ths. Bs Huỳnh Thuận <br /> <br /> 156<br /> <br />  ĐT: 0905011989 <br /> <br />  Email: thuanchild@yahoo.com <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> những trường hợp chấn thương niệu đạo, thiếu <br /> đoạn niệu đạo bẩm sinh hoặc bị hẹp niệu đạo do <br /> các nguyên nhân khác nhau(9). Vài năm gần đây, <br /> bệnh viện Nhi Quảng Nam đã áp dụng kỹ thuật <br /> cắt lệch da và niêm mạc bao qui đầu để điều trị <br /> những trường hợp hẹp bao qui đầu có chỉ định <br /> phẫu  thuật.  Với  quan  niệm  mọi  bộ  phận  trong <br /> cơ  thể  đều  có  những  chức  năng  sinh  lý  của  nó <br /> nên  cần  được  bảo  vệ  tối  đa  nếu  có  thể  được. <br /> Mục  đích  của  kỹ  thuật  này  là  giải  quyết  được <br /> hẹp bao qui đầu nhưng vẫn bảo tồn bao qui đầu <br /> với các chức năng của nó.  <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Mô tả kỹ thuật mổ cắt lệch da và niêm mạc <br /> bao qui đầu. <br /> Đánh giá kết quả điều trị của phương pháp <br /> này. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng <br /> Bao gồm 32 bệnh nhân được chẩn đoán hẹp <br /> bao qui đầu có chỉ định phẫu thuật tại Bệnh viện <br /> Nhi  Quảng  Nam  trong  thời  gian  từ  tháng  10 <br /> năm 2007 đến tháng 4 năm 2010.  <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Nghiên cứu mô tả tiến cứu. <br /> Mô tả kỹ thuật cắt lệch da và niêm mạc <br /> Tiền mê và gây tê gốc dương vật. <br /> Dùng dao rạch dọc bao qui đầu tại vị trí 12 <br /> giờ  theo  một  đường  chéo  lệch  trục  giữa  từ  150 <br /> đến 300 về phía phải hay trái tuỳ trường hợp sao <br /> cho  tránh  tổn  thương  các  mạch  máu  lớn.  Phẫu <br /> thuật  viên  và  người  phụ  mổ  đồng  thời  kẹp  và <br /> nâng  2  mép  da  lên,  phẫu  thuật  viên  dùng  kéo <br /> phẫu  tích  cắt  tiếp  da  bao  qui  đầu  về  phía  gốc <br /> dương vật sao cho vừa đủ rộng. <br /> Phẫu thuật viên và phụ mổ đồng thời kẹp <br /> niêm mạc bao qui đầu sát vị trí 12 giờ và nâng <br /> căng  lên,  phẫu  thuật  viên  dùng  kéo  cắt  dọc <br /> niêm  mạc  bao  qui  đầu  theo  một  đường  lệch <br /> với  trục  giữa  từ  150  đến  300  về  phía  đối  diện <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> với đường rạch da, sao cho niêm mạc bao qui <br /> đầu vừa đủ rộng. <br /> Phẫu  tích  cắt  các  dãi  xơ  nếu  cần  thiết,  lộn <br /> bao qui đầu về phía sau và kiểm tra độ rộng của <br /> đường  cắt.  Nếu  chưa  đủ  rộng  thì  cắt  thêm  cho <br /> vừa đủ. <br /> Tiến  hành  khâu  da  niêm  mạc  theo  đường <br /> ngang bằng các mũi rời chỉ vicryl 6.0. <br /> Kiểm tra cầm máu, bôi mỡ vaseline và băng <br /> vết mổ. <br /> <br /> Đánh giá kết quả điều trị <br /> Theo  dõi  và  đánh  giá  kết  quả  điều  trị  ngay <br /> sau  khi  phẫu  thuật,  sau  một  tháng  và  sau  3 <br /> tháng dựa vào các yếu tố: <br /> Giải quyết được tình trạng hẹp bao qui đầu. <br /> Bảo tồn được bao qui đầu, đảm bảo qui đầu <br /> được che một phần hay toàn bộ. <br /> Tính  thẩm  mỹ  và  sự  hài  lòng  của  gia  đình <br /> người bệnh. <br /> <br /> KẾT QUẢ  <br /> Tuổi <br /> Trung bình là 11,2 tuổi, trẻ nhỏ nhất là 5 tuổi <br /> và lớn nhất là 15 tuổi. <br /> <br /> Thời gian phẫu thuật <br /> Trung  bình  là  15,6  phút,  nhanh  nhất  là  10 <br /> phút và lâu nhất là 25 phút. <br /> <br /> Thời gian nằm viện <br /> 3,4 ngày. <br /> <br /> Kết quả điều trị <br /> 100% bệnh nhân đều không còn hẹp bao qui <br /> đầu, bao qui đầu lộn lên dễ dàng. <br /> <br /> Khả năng che phủ bao qui đầu <br /> Che phủ toàn bộ qui đầu có 25 (78,1%), che <br /> phủ gần hết qui đầu có 5 bệnh nhân (15,6%) và <br /> che phủ một phần bao qui đầu có 2 bệnh nhân <br /> (6,3%).  <br /> Tính thẩm mỹ <br /> 96,9% bệnh nhân có kết quả bao qui đầu đủ <br /> rộng và cân đối, không có tình trạng mỏm thừa <br /> 2 bên như trong trường hợp cắt dọc bao qui đầu. <br /> <br /> 157<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> 3,1%  trường  hợp  qui  đầu  lộ  nhiều  và  có  mỏm <br /> thừa nhỏ 2 bên. <br /> <br /> Biến chứng <br /> Một trường hợp chảy máu sau mổ  chiếm tỉ <br /> lệ  3,1%  và  không  có  trường  hợp  nào  nhiễm <br /> khuẩn sau mổ. <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Kỹ thuật mổ <br /> Với  mong  muốn  bảo  tồn  bao  qui  đầu  nên <br /> trước  đây  chúng  tôi  đã  áp  dụng  kỹ  thuật  mổ <br /> mở  rộng  bao  qui  đầu  bằng  một  đường  rạch <br /> dọc vòng da niêm mạc hẹp ở phía lưng bao qui <br /> đầu  và  khâu  thành  đường  ngang.  Chúng  tôi <br /> thấy  kỹ  thuật  này  có  ưu  điểm  là  đơn  giản  và <br /> dễ  thực  hiện  nhưng  nhược  điểm  là  làm  mất <br /> cân  đối  bao  qui  đầu  và  qui  đầu  thường  chỉ <br /> được che phủ một phần. Mặt trên bao qui đầu <br /> thì mở  rộng  lộ  qui  đầu  còn  bao  qui  đầu  lại  bị <br /> dồn xuống mặt dưới tạo nên 2 mỏm thừa. Để <br /> khắc phục nhược điểm này, một số kỹ thuật đã <br /> được áp dụng như: Rạch dọc 4 đường ngắn ở 4 <br /> góc bao qui đầu (vị trí 6 giờ, 12 giờ, 3 giờ và 9 <br /> giờ)  tại  vị  trí  có  vòng  da‐niêm  mạc  hẹp  thay <br /> cho một đường rạch dài ở một góc trên bao qui <br /> đầu  (vị  trí  12  giờ)(8).  Bốn  đường  rạch  dọc  này <br /> được khâu theo chiều ngang. Cách làm này đã <br /> tạo  bao  qui  đầu  cân  đối  hơn  nhưng  lại  có <br /> nhược  điểm  là  còn  tồn  tại  những  chỗ  da  cuối <br /> đường khâu vồng lên như “tai chó”. Hơn nữa, <br /> phần da niêm mạc giữa 4 đường rạch này còn <br /> ít trong khi bao qui đầu còn dài(9). <br /> Năm  2008,  tác  giả  Trần  Ngọc  Bích  đưa  ra <br /> một kỹ thuật chỉ cắt bỏ  vòng  da  niêm  mạc  bao <br /> qui đầu hẹp đơn thuần bằng cách bảo tồn lớp tổ <br /> chức  dưới  da  niêm  mạc  mà  chỉ  bóc  bỏ  lớp <br /> da‐niêm  mạc  dựa  vào  kinh  nghiệm  phẫu  tích <br /> bóc tách lấy vạc niêm mạc bao qui đầu tự do tạo <br /> hình  niệu  đạo  khi  mổ  dị  tật  lỗ  đái  lệch  thấp. <br /> Theo tác giả ưu điểm của kỹ thuật này là dễ thực <br /> hiện,  nếu  phẫu  tích  chính  xác  thì  khi  mổ  hầu <br /> như  không  rỉ  máu  và  vì  chỉ  cắt  bỏ  đơn  thuần <br /> vòng da‐niêm mạc hẹp nên vẫn bảo tồn nguyên <br /> vẹn  lớp  tổ  chức  dưới  da  có  mạch  máu  và  thần <br /> <br /> 158<br /> <br /> kinh. Do vậy, sau mổ ít nguy cơ nhiễm khuẩn và <br /> phù nề, vết khâu sẽ mau lành, sẹo nhỏ và mềm <br /> mại. Tuy nhiên, theo nhận xét của chúng tôi đây <br /> vẫn còn là một phẫu thuật chưa thật sự đơn giản <br /> nhất. Kỹ thuật này đòi hỏi phẫu thuật viên phải <br /> phẫu tích tỉ mỉ để cắt bỏ đi vòng xơ bao qui đầu <br /> và  chiếm  nhiều  thời  gian  (thời  gian  phẫu  thuật <br /> trung bình của tác giả là 26 phút)(9). Và mặc dù <br /> đã hạn chế tối đa nhưng chúng ta cũng cắt bỏ đi <br /> một phần da và niêm mạc bao qui đầu trái với <br /> mong  muốn  bảo  tồn  bao  qui  đầu  càng  nhiều <br /> càng tốt. Hơn thế nữa kỹ thuật này đòi hỏi phải <br /> tạo hình hãm qui đầu, điều này lại làm cho phẫu <br /> thuật phức tạp hơn và mất thời gian. <br /> Với  mục  đích  đơn  giản  tối  đa  cuộc  phẫu <br /> thuật  mà  vẫn  đảm  bảo  được  các  yêu  cầu  như <br /> giải quyết được tình tràng hẹp bao qui đầu, bảo <br /> tồn tối đa bao qui đầu và có tính thẩm mỹ cao, <br /> chúng  tôi  đã  đưa  ra  kỹ  thuật  cắt  lệch  da  niêm <br /> bao  qui  đầu.  Đây  là  cải  tiến  của  một  kỹ  thuật <br /> được  cho  là  đơn  giản  nhất  và  cũng  được  áp <br /> dụng nhiều đó là mở rộng bao qui đầu bằng một <br /> đường  rạch  dọc  phía  lưng  bao  qui  đầu.  Về  kỹ <br /> thuật  thực  hiện  thì  không  khác  mấy  kỹ  thuật <br /> rạch dọc bao qui đầu thường làm, chỉ khác thay <br /> vì cắt dọc da và niêm mạc theo trục giữa chúng <br /> tôi  đã  tiến  hành  cắt  da  và  niêm  mạc  phía  lưng <br /> dương  vật  cũng  bắt  đầu  từ  vị  trí  12  giờ  nhưng <br /> lệch về hai hướng khác nhau khoảng 300 đến 600, <br /> sao cho sau khi khâu ngang bao qui đầu đủ rộng <br /> mà vẫn che phủ được qui đầu và không tạo nên <br /> 2 mỏm thừa như ở  kỹ thuật xẻ  dọc  đơn  thuần. <br /> Đây  là  điểm  khác  duy  nhất  của  kỹ  thuật  của <br /> chúng tôi với kỹ thuật rạch dọc bao qui đầu đơn <br /> thuần. Tuy nhiên, kết quả đem lại của chúng tôi <br /> lại  tốt  hơn  nhiều,  đáp  ứng  được  tất  cả  các  yêu <br /> cầu đặt ra. <br /> <br /> KẾT QUẢ  <br /> Giải quyết tình trạng hẹp bao qui đầu <br /> So với các kỹ thuật khác thì rạch dọc bao qui <br /> đầu là hầu như không để lại tình trạng hẹp bao <br /> qui  đầu.  Kỹ  thuật  áp  dụng  của  chúng  tôi  cũng <br /> áp dụng tương tự nên không có trường hợp nào <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> còn  hẹp  bao  qui  đầu  sau  mổ.  Tất  cả  các  bệnh <br /> nhân đều lộn bao qui đầu ra sau dễ dàng. <br /> <br /> Tình trạng che phủ qui đầu và tính thẩm <br /> mỹ <br /> Với kỹ thuật cắt lệch da và niêm mạc, vị trí <br /> cắt sâu nhất của phần da bao qui đầu đã có phần <br /> cao hơn của phần niêm mạc bù lại. Và ngược lại <br /> vị trí cắt sâu nhất phần niêm mạc đã có phần da <br /> cao hơn bù lại. Vì vậy qui đầu được che phủ tốt <br /> hơn  mà  bao  qui  đầu  ít  mất  cân  đối  đảm  bảo <br /> được  tính  thẩm  mỹ  của  kỹ  thuật.  Đây  là  ưu <br /> điểm  của  kỹ  thuật,  nó  giải  quyết  được  nhược <br /> điểm  của  kỹ  thuật  cắt  dọc  đơn  thuần  sẽ  để  lộ <br /> nhiều qui đầu và tạo 2 mỏm thừa. <br /> <br /> bao  qui  đầu  đơn  thuần  thành  kỹ  thuật  cắt  lệch <br /> da niêm mạc điều trị hẹp bao qui đầu với mục <br /> đích nâng cao những ưu điểm và hạn chế tối đa <br /> những  nhược  điểm  của  kỹ  thuật  cắt  dọc  đơn <br /> thuần. Kỹ thuật cắt lệch da niêm là một kỹ thuật <br /> rất đơn giản, có thể thực hiện tại mọi cơ sở y tế, <br /> nhưng hiệu quả của nó thì rất tốt. Vì vậy, nên áp <br /> dụng để điều trị những trường hợp hẹp bao qui <br /> đầu có chỉ định phẫu thuật. <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> Bảo tồn bao qui đầu <br /> <br /> 3.<br /> <br /> Chỉ tiến hành cắt lệch da niêm chứ không cắt <br /> bỏ vòng xơ nên gần như bao qui đầu được giữ <br /> nguyên  vẹn.  Đảm  bảo  được  chức  năng  sinh  lý <br /> của bao qui đầu và bảo tồn tối đa bao qui đầu là <br /> một  chất  liệu  tốt  khi  có  nhu  cầu  tạo  hình  niệu <br /> đạo sau này. <br /> <br /> 4.<br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Mặt khác, qua theo dõi chúng tôi nhận thấy <br /> sau phẫu thuật vài tháng, khi tình trạng hẹp bao <br /> qui đầu được giải quyết, tình trạng viêm nhiễm <br /> không còn nữa, tổ chức xơ do viêm của bao qui <br /> đầu  trước  khi  cắt  mềm  mại  dần  và  biến  mất <br /> không để lại vết tích gì. <br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> KẾT LUẬN <br /> Hẹp bao qui đầu là một bệnh lý phổ biến và <br /> phương  pháp  điều  trị  thì  không  quá  phức  tạp. <br /> Đã  có  nhiều  kỹ  thuật  mổ  điều  trị  hẹp  bao  qui <br /> đầu, mỗi kỹ thuật có những ưu và nhược điểm <br /> khác nhau. Chúng tôi đã cải tiến kỹ thuật cắt dọc <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Cuckow  P  (2006).  Phimosis  and  buried  penis,  Pediatric <br /> Surgery, pp 557‐568.  <br /> Flower  GN  (1993).  The  Distribution  and  Density  of <br /> Langerhans  Ceels  in  the  Human  Prepuce:  Site  of  a <br /> Diminished  immune  Respone?,  Israel  Journal  of  Medical <br /> Sciencies, 29, pp 42‐43.  <br /> Kaplan GW (1983). Complications of Circumcision, Urologic <br /> Clinics of North America, 10, pp 543‐549.  <br /> Kirkpatrick  BV,  Eitzman  DV  (1974).  Neonatal  Septicemia <br /> after Cirrcumcision. Clinical Pediatrics, 13, pp 767‐768. <br /> Nguyễn Tiến, Lê Đức Thu Nga, Lê Công Thắng (2004). Điều <br /> trị bảo tồn hẹp da qui đầu với kem bôi da steroid, Hội nghị <br /> Ngoại nhi lần thứ I, Sở y tế TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện Nhi <br /> Đồng 1, tr 204‐211. <br /> Nguyễn  Vũ  Khải  Ca  (2002).  Hẹp  bao  qui  đầu  và  nghẹt  bao <br /> qui đầu, Đào tạo nâng cao kỹ năng lâm sàng cho bác sỹ tuyến <br /> huyện, tr 105‐107.  <br /> Persad R (1995). Clinical Presentation and Pathophysiology of <br /> Meatal  Stenosis  Following  Circumcision,  British  Journal  of <br /> Urology, 75, pp 90‐91. <br /> Trần Ngọc Bích (2005). Chít hẹp bao qui đầu: Có nên cắt bao <br /> qui đầu hay không và sự lựa chọn cách chữa, Tạp chí Ngoại <br /> khoa, 2, tr 1‐7.  <br /> Trần Ngọc Bích (2008). Kỹ thuật cắt bỏ vòng thắt bao qui đầu <br /> chữa hẹp bao qui đầu (đề xuất một kỹ thuật mổ), Y học TP <br /> Hồ Chí Minh, 12, tr 445‐450. <br /> <br />  <br /> Ngày nhận bài  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br />  07/06/2013. <br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo <br /> <br />  20/07/2013. <br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:  <br /> <br /> 15–09‐2013 <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi <br /> <br /> 159<br /> <br />